Duurzaamheid loont Bestaande gebouwen zijn de grootste veroorzakers van CO 2 -uitstoot in Nederland Ondanks een aantrekkelijke waarde wordt onvoldoende bestaand vastgoed verduurzaamd Knelpunten in de keten veroorzaakt door ontbreken van inzicht in duurzaamheid, risico s en opbrengsten Nieuwe contractvormen voor samenwerking, resultaatgarantie en financiering Praktijkvoorbeelden bewijzen kansen verduurzaming bestaande bouw
Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling waarbij de huidige wereldbevolking in haar behoeften voorziet zonder de komende generaties te beperken om in hun behoeften te voorzien (Brundtland, VN rapport Our common future ) MVO betekent zoeken naar een balans tussen Triple P MVO is de manier waarop organisaties invulling geven aan duurzaamheid
MVO betekent aandacht voor Planet
Verbetering van Planet door reductie verbruik en uitstoot
CO 2 Footprint Nederland Rest 12% Vervoer 22% Gebouwen 34% Industriële productie 32%
Gemiddelde werkplek stoot 5000 kg CO 2 uit per jaar (Bron: Nationale CO 2 Benchmark) Verwarming 6% Papier 3% Afval 2% Water 0% Vervoer 52% Electriciteit 37%
Zorginstelling wil met de nieuwbouw: De kwaliteit van de huisvesting verhogen De exploitatiekosten verlagen De duurzaamheid verbeteren CFP ondersteunt deze doelstellingen door een eerste verkenning op het gebied van duurzaamheid: 1] het zichtbaar maken van de huidige duurzaamheid door middel van een CO 2 footprint van het huidige gebouw 2] door duurzaamheid in te brengen in de nieuwbouwplannen. Hierbij worden scenario s berekend op duurzaamheid en kostenreductie, incl. eerste schatting van investering en terugverdientijd 3] financieringsmogelijkheden inventariseren
Besparende duurzaamheids optie Investering 1 WKO-installatie 200.000-400.000 Eigenaar 2 3 3a Laag temperatuur verwarming Optimalisatie verlichting in het pand T5 verlichtingsarmaturen 10-25% hoger ten opzichte van een conventionele afgifte (radiatoren) Zie uitsplitsing: Investering is gelijk aan conventioneel: EUR 150 per armatuur Investering voor Opbrengsten Bewonerscomfort Verhoogd Besparing van 40-50% van de bewonerscomfort door energie voor ruimteverwarming. koeling Eigenaar Eigenaar Eigenaar 3b LED verlichting EUR 200 per armatuur Eigenaar 10-25% besparing op energie voor ruimteverwarming. Verminderd elektriciteitsverbruik, verlaging interne warmtelast. Verhoogde duurzaamheidsuitstraling. 30% op energie voor verlichting ten opzichte van conventioneel 50% op energie voor verlichting ten opzichte van conventioneel 3c Aanwezigheidsdetectie EUR 200 per vertrek Eigenaar 10-20% op energie voor verlichting 3d 4 Daglichtregeling armaturen Toepassen van warmtekrachtkoppeling (WKK) 5 Vrije koeling toepassen 6 Monitoren van energieverbruik EUR 40 per armatuur (aan raamzijde) Vergelijkbaar met de conventionele installatie Drycooler EUR 30.000-100.000, afhankelijk van systeem dimensies; icm WKO. EUR 10.000-20.000 Eigenaar / Eigenaar Eigenaar 50% op energie voor verlichting aan raamzijde Geen transportkosten over elektriciteit opgewekt door WKK 50-80% op energie voor koeling. Daarnaast houdt de drycooler de WKO-bron in balans. Goed comfort bij toepassing radiator in de woonkamer onveranderd onveranderd: bewoners zijn vertrouwd met type verlichting onveranderd Verbeterd bewonerscomfort: verlichting schaket automatisch aan en uit onveranderd onveranerd onveranderd EUR 14.000-28.000 door voorkomen onveranderd van onnodige energieverbruiken
7 8 Besparende duurzaamheids optie Toepassen warmtepomp lucht - water Zonnecollectoren voor warmtapwater Investering EUR 25.000 ipv 12.000 per 100 kw opgesteld vermogen Investering voor Opbrengsten Bewonerscomfort Eigenaar Besparing van 25% op energie voor ruimteverwarming onveranderd EUR: 20.000-50.000 Eigenaar 3.000-5.000 m3 gas per jaar onveranderd 9 Toepassen van zonwering EUR: 50.000-75.000 (voor zonbelaste gevels) / Eigenaar Minder warmtelast, betere individuele regelbaarheid van temperatuur. Verhoogd comfort door minder hinderlijke zoninstraling 10 Toepassen van vloerkoeling Nihil bij toepassing laag temperatuur verwarming. Eigenaar Verbetering comfort door aanbieden van koeling (lokale regelbaarheid binnenklimaat) Verhoogd bewonerscomfort als gekoeld wordt 11 12 13 Optimalisatie Ventilatieconcepten (Luierverwerking) Toepassen van duurzame terreinverlichting ntb Livingbuilding toepassen neutraal (Infra+ vloer) LED lichtmast: EUR 500-1.000 per lichtmast / Eigenaar Eigenaar 14 Energiezuinige liften neutraal Eigenaar 15 Lange termijn inkoop van beheer een onderhoud neutraal Besparing op elektrische energie voor ventilatie Verlaging van het verbruik van buitenverlichting en verhoging duurzaamheidsuitstraling. 10-30% verminderd leidingwerk, bevestigingsmateriaal, pvc. Verminderd energieverbruik tov conventionele liften Besparing tov conventionele contracten tot 25%. Afrekening op basis van gerealiseerde prestaties. onveranderd onveranderd onveranderd onveranderd Verhoogd comfort door minder storingen van installaties.
Duurzame uitstraling Investering Voor Opbrengsten Bewonerscomfort 1 Inkoop groene elektriciteit en groen gas neutraal 100% Duurzame energie. Verbetering duurzame uitstraling. CO2-neutraal gebouw. onveranderd 2 Toepassen van zonnepanelen (25 m2) EUR 10.000-15.000 Eigenaar / 2.000-2.500 kwh elektriciteit per jaar. Hoge duurzaamheidsuitstraling onveranderd 3 Optimalisatie Daglicht toetreding EUR 35.000-50.000 per verdieping (laagbouw) Eigenaar Minder interne warmtelast en elektriciteits verbruik. Opbrengst per investering is gelijk als van zonnepanelen. Verbeterd door meer daglicht 4 Groen Dak EUR 40.000-50.000 voor laagbouw Eigenaar Verbetering flora/fauna. Minder temperatuur-overschrijding. Verbeterd door uitzicht op natuur 5 Grijswatermanagement ntb Eigenaar 30% besparing drinkwater. onveranderd 6 Cradle to Cradle bouwmaterialen en inrichting ntb / Eigenaar Duurzame uitstraling onveranderd 7 Gebruik domotica ntb / Eigenaar Verhoogd bewonerscomfort en hogere veiligheid Verbeterd door hogere veiligheid 8 Gescheiden afvalverzameling nihil / Eigenaar Vermindering CO2 footprint onveranderd 9 MVO Statement van de directie voor groen - Duurzame uitstraling onveranderd
Corporaties Beleggers Projectontwikkelaar Architecten Adviseurs Aannemers / installateurs Componenten leveranciers Beheerders FM Organisatie Met name verschil in de eerste schakels daar waar het bestaande bouw of nieuwbouw betreft. Ook een verschil in financiering tussen zorg en kantoren.
Gebouw Gebruikers Niet bereid te betalen 1-5% premie 6-9% premie >9% premie Eigenaren/Beleggers Niet bereid te betalen 1-5% premie 6-9% premie >9% premie 7% 6% 17% 22% 7% 19% 70% 52% 83% van de gebruikers zijn bereid om meer te betalen voor duurzame huisvesting 81% van de eigenaren/beleggers geeft aan extra te willen investeren in duurzame huisvesting * bron: Jones Lang LaSalle
Duurzaamheid loont Bestaande gebouwen zijn de grootste veroorzakers van CO 2 -uitstoot in Nederland Ondanks een aantrekkelijke waarde wordt onvoldoende bestaand vastgoed verduurzaamd Knelpunten in de keten veroorzaakt door ontbreken van inzicht in duurzaamheid, risico s en opbrengsten Nieuwe contractvormen voor samenwerking, resultaatgarantie en financiering Praktijkvoorbeelden bewijzen kansen verduurzaming bestaande bouw
Knelpunt Oplossingsrichting Rol voor Split incentive Eigenaar en gebruiker Gezamenlijk investeren en afspraken maken over het verdelen van de opbrengsten, hierdoor zal de gebruiker sneller akkoord gaan Eigenaar en gebruiker gezamenlijk Risico aversie Leveranciers moeten opbrengsten en resultaten garanderen. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van de diensten van een ESCO Beheerder, belegger en leveranciers (o.a. installateurs en OEM-ers) Onduidelijke business case Snelle identificatie van het besparingspotentieel, gegarandeerde investeringen en gegarandeerde opbrengsten Beheerder en adviseurs
Knelpunt Oplossingsrichting Rol voor Achterblijvende investeringen Schrijven van een objectieve en aantrekkelijke business case met hoge rendementen. Opzetten van een fonds voor gebouwinvesteringen Eigenaar en overheid Onduidelijkheid rondom duurzaamheid Onvoldoende schaalgrootte Financiering en opdrachtgeverschap in de zorg Duidelijke gecontroleerde definitie van duurzame gebouwen die bekend wordt gemaakt in de markt. Opname van deze definitie in gebouwtaxaties. Meer regels van de overheid die niet duurzaamheid zijn onaantrekkelijk maakt Groepen gebouwen of gebieden tegelijkertijd aanpakken. Combineren met verduurzamen onderhoud en maincontracting Samenwerking met corporaties, gezamenlijk PvE, kostenreductie Overheid, adviseurs en eigenaar/beleggers Eigenaar/beleggers Gebruikers, corporaties
De case: portefeuille vastgoedbelegger Renovatie en nieuwbouw van verzorgingstehuis De knelpunten Financiering Opdrachtgeverschap De oplossing De sleutelpartijen Corporatie Architect Adviseurs Corporatie financiert, 10 jarig huurcontract gebruiker Integrale business case met life cycle perspectief en TCO berekening Gezamenlijke projectontwikkeling
Contact Amersfoortseweg 15 a 7313 AB Apeldoorn t:+31 (0)55 355 5199 f:+31 (0)55 355 2555 e: info@cfp.nl w: www.cfp.nl
Kostenbesparingen 15-40%, besparingen op CO 2 40-100% Ontwikkelaar van de CO 2 -Jaarrekening Scan duurzaamheid & besparingen Uniek expertsysteem voor benchmarking van de kosten, CO 2 -uitstoot en kwaliteit Innovatief, resultaatgericht, hands-on Consultancy Interim Professionals Corporate Facility Services Outsourcing & Inkoop Management en beheer
De case: De Tempel Den Haag Renovatie monumentaal kantoorpand De knelpunten Split incentive Risico aversie De oplossing De sleutelpartijen Eigenaren Gebruikers adviseur Gelijktijdig overeenkomsten gesloten tussen 3 partijen op basis van garanties (eigenaar / gebruikers / serviceprovider, SP) Garantie op de energieprestatie door SP naar gebruiker SP geeft garanties aan belegger op hogere huurpenningen Belegger geeft garanties aan SP op bestendigheid relatie Besparingen op energie worden verdeeld over partijen Heldere businesscase voor de belegger Groenfinanciering gekregen voor het project
De case: portefeuille vastgoedbelegger Verduurzamen portefeuille beleggingsfonds De knelpunten Split incentive Risico aversie De oplossing De sleutelpartijen Belegger Gebruikers Beheerder Financieel model servicekosten Investeringen pas doorbelasten bij succes Concretiseren van maatregelen voor de huurder Goede relatie tussen eigenaar en huurder
De case: Rotterdam Groene Gebouwen Verduurzaming vastgoedportefeuille Rotterdam: start met zwembaden. De knelpunten Onduidelijke business case De oplossing De sleutelpartijen Eigenaar Adviseur Leveranciers (ESCO s) Energy Service Companies (ESCO s) inschakelen Concurrentiedialoog om o.a. garanties realistisch te krijgen Prestatiecontracten op basis van baseline energieverbruik
De case: portefeuille vastgoedbelegger Prestatiegarantie op energieverbruik bij renovaties De knelpunten Risico aversie Onduidelijke business case De oplossing De sleutelpartijen Beheerder Installateur Samenwerking beheerder en installateur (combinaties vastgoedkennis en installatiekennis) Lange termijn servicecontract na realisatie met garanties op energieprestatie In eerste instantie visie ontwikkelen en vervolgens de investeringen berekenen Voor beleggers belangrijk dat er een goede duurzaamheid standaard wordt ontwikkeld Risico s delen