Meerjarenperspectief Utrechts Vastgoed

Meerjarenperspectief Utrechts Vastgoed 2013 7 mei 2013 1

Bijlagen 1. Overzicht accommodaties (geheim) 2

Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 Inleiding 7 2 Utrechtse VastgoedOrganisatie 8 2.1 Één vastgoedorganisatie 8 2.2 Visie en doelstellingen 8 2.3 Organisatie en werkwijze 8 3 Vastgoedportefeuille 10 3.1 Samenstelling vastgoedportefeuille 10 3.2 Ontwikkeling portefeuille 13 3.2.1 Taakstellingen 13 4 Makelpunt 16 5 Deelportefeuilles 17 5.1 Sport 17 5.1.1 Inleiding sportportefeuille 17 5.1.2 Omvang en bezetting sportaccommodaties 17 5.1.3 Resultaat en toelichting over 2012 18 5.1.4 Meerjarenexploitatie onderhoud 19 5.2 Onderwijs 20 5.2.1 Inleiding onderwijsportefeuille Inleiding onderwijsportefeuille 20 5.2.2 Omvang en bezetting scholen 20 5.2.3 Resultaat en toelichting over 2012 21 5.2.4 Meerjarenexploitatie onderhoud 21 5.3 Welzijn 22 5.3.1 Inleiding welzijnsportefeuille 22 5.3.2 Omvang en bezetting welzijnsaccommodaties 22 5.3.3 Resultaat en Meerjaren eigenaar exploitatie 23 5.3.4 Vernieuwend Welzijn 23 5.4 Multifunctionele Accommodaties (MFA) 23 5.4.1 Inleiding MFA's 23 5.4.2 Omvang en bezetting MFA's 24 5.4.3 Resultaat en Meerjaren eigenaar exploitatie 25 6 Programma Vastgoed 26 6.1 Inleiding programma Vastgoed 26 6.2 Omvang en bezetting 26 6.3 Resultaat en Meerjaren eigenaar exploitatie 27 6.4 Financiële Toelichting 28 6.4.1 Verkoop vastgoed 28 6.4.2 Eenmalig gefinancierd vastgoed 29 6.4.3 Het weerstandsvermogen benodigd voor vastgoed 30 6.4.4 Afdracht aan concern 33 3

6.4.5 Meerjaren eigenaar exploitatie 34 7 Onderhoud 35 7.1 Conditiebepaling van het vastgoed 35 7.2 Onderzoek effecten verlagen conditieniveau 36 7.3 Kwaliteitsaspecten en onderhoudsniveaus 36 7.4 Energie en Duurzaamheid 37 7.5 Status Verduurzaming gemeentepanden 38 4

SAMENVATTING In het Meerjaren Perspectief Utrechts Vastgoed (MPUV) legt het College verantwoording af over het gevoerde vastgoedbeleid in het afgelopen boekjaar en geeft het college een inzicht in de ontwikkeling van de portefeuille in de komende jaren. De totale vastgoedportefeuille van de gemeente Utrecht omvat in 2012 1396 objecten (834 panden en 562 gronden). 51 % van het vastgoed wordt voor een maatschappelijk beleidsdoel ingezet, 35 % wordt ingezet ten behoeve van ruimtelijke ordening en 14 % van het vastgoed is niet aan een beleidsdoelstelling gekoppeld. Er is in 2012 770.036 m2 bruto vloeroppervlak (BVO) vastgoed in eigendom van de gemeente Utrecht dat beleidsmatig wordt ingezet. Er is in 2012 348 hectare grond in bezit voor beleidmatig gebruik. De totale WOZ-waarde in 2012 is 860 miljoen euro. De komende jaren zijn er een aantal belangrijke ontwikkelingen die van invloed zullen zijn op de vastgoed portefeuille. Een aantal van deze ontwikkelingen is dit jaar ingezet en zal leiden tot aanpassing van de portefeuille en de sturing op de portefeuille. Het betreft dan onder andere: vernieuwend welzijn; de taakstellingen in het kader van de bezuinigingen; huisvestingsplannen voor alle portefeuilles; bezuinigingen bij beleidsvelden, die huurachterstanden en leegstand kunnen veroorzaken; verduurzaming van het gemeentelijk bezit. Om al deze ontwikkelingen goed te monitoren, analyseren en oplossingen te genereren zal een portefeuille management systeem nodig zijn. Het programma Vastgoed laat een aantal afwijkingen zien ten opzichte van de begroting. Er zijn lagere lasten: door herberekening van kapitaallasten van gebouwgebonden installaties van 10 naar 40 jaar. Er zijn hogere kapitaalslasten dan begroot door het realiseren en opleveren van investeringen. Per saldo zijn er 1,6 miljoen euro lagere kapitaalslasten. De overige exploitatielasten zijn lager. Dat heeft vooral te maken met het beter boeken van de kosten op de juiste plek. Er hogere lasten voor: onderhoud en service. Deze laatste vallen weg tegen de hogere vergoeding die betaald wordt voor de service. OZB en verzekering in verband met aanslagen van nieuwe panden beheer door de nieuwe panden die in beheer zijn genomen en doordat kosten die in het verleden op overige kosten waren geboekt nu goed op beheer zijn geboekt. De baten zijn iets hoger door de nieuwe panden die in exploitatie zijn gekomen. Daarnaast zijn er hogere inkomsten uit servicecontracten maar die vallen weg tegen de hogere lasten. Per saldo is het een gunstiger resultaat dan begroot. Het voordeel is niet zo groot als verwacht bij het besluit om de afschrijvingsystematiek te wijzigen. Ondertussen zijn echter alle lasten goed in beeld gebracht en vooral door de kapitaalslasten die niet altijd goed op de panden waren geboekt is er nog een verschil ontstaan. In 2012 is besloten tot een dotatie van 6 miljoen in de reserve vastgoed. Hierdoor is de reserve vastgoed op een voldoende peil gebracht. De taakstelling voor 2012 was om een netto opbrengst te realiseren van 4 miljoen euro door verkoop van vastgoed daarnaast is er besloten de taakstelling op de WOM Lombok van 2,3 miljoen te betrekken bij de taakstelling verkoop vastgoed. In 2012 heeft het projectteam "20 miljoen" een uitstekend resultaat gehaald en is er een netto opbrengst gerealiseerd van 7,5 miljoen euro. 5

Op de problematiek die ontstaat omdat sommige vastgoedontwikkelingen zijn gefinancierd met eenmalige middelen zijn we in het MPUV ingegaan. Er is inzicht in de omvang van de vaste activa reserve en er is een schatting gemaakt van de benodigde kapitaalslasten in de toekomst ter vervanging of voor een levensduurverlengende investering. Deze kapitaalslast is verwerkt in de cijfers van dit MPUV. De afgelopen jaren is het weerstandsvermogen benodigd voor de vastgoedportefeuille in relatie tot de hoogte van de vastgoedreserve onderwerp van discussie geweest. Wij stellen daarom een beperkte beleidswijziging voor. We hanteren de 1 procent van de WOZ waarde niet meer als absolute waarde maar als indicatie voor de stand van de vastgoedreserve. Jaarlijks bekijken we bij iedere actualisatie van het MPUV of de stand van de vastgoedreserve voldoende is of dat er aanvulling of bijsturing nodig is. Daarbij vindt een weging plaats op basis van onder andere de marktsituatie, ontwikkeling bezetting (of leegstand), debiteuren, ontwikkeling wet- en regelgeving. In het meerjarenperspectief zijn alle ramingen geactualiseerd. Het saldo van de vastgoedreserve laat zien dat in de komende jaren in de vastgoedreserve voldoende middelen zijn om de kosten van nieuwe projecten te kunnen dragen. De reserve zal in de komende jaren benut worden, maar blijft een positief saldo houden. Het positieve saldo is de buffer voor calamiteiten en risico's die zich voordoen. Binnen de verschillende portefeuilles worden de panden en terreinen in veel verschillende rollen beheerd en onderhouden. Van specialistisch beheer op MFA's en zwembaden tot onderhoud aan tijdelijke locaties. Bij de keuzes en afspraken op het gebied van zowel eigenaars als gebruikersonderhoud is er veel behoefte aan een meetbaar afsprakenkader. Hiervoor is er een aantal jaar geleden gestart met het ontwikkelen van een normeringmethode van onderhoud, dit heeft geresulteerd in de NEN 2767. Het beleid op onderhoud wordt nader uitgewerkt in de Utrechtse Onderhoud Methode (UOM) waarin de verdere koppeling van onderhoudscategorieën en conditie niveaus voor de pandstatus en toekomstverwachting van het pand wordt uitgewerkt. In een groot deel van het huidige onderhoud worden keuzes ten aanzien van de energie en duurzaamheid van eigen panden standaard meegenomen. Bij het vervangen van bijvoorbeeld verlichtingsarmaturen wordt er al jaren gekozen voor energiezuinige exemplaren volgens de laatste ontwikkelingen. Bij het vervangen van dakbedekking wordt het aanbrengen of verbeteren van de isolatie opgepakt. Andersom stellen we momenteel dat er voor de realisatie van de Utrechtse Energie doelstelling voor de eigen gebouwen de beste rendabele toepassingen mogelijk zijn op de natuurlijke vervangingsmomenten. Kosten en kapitaalvernietiging wordt hiermee tot een minimum beperkt. 6

1 INLEIDING In het Meerjaren Perspectief Utrechts Vastgoed (MPUV) legt het College verantwoording af over het gevoerde vastgoedbeleid in het afgelopen boekjaar. Het MPUV kijkt ook vooruit naar de financiële positie van de vastgoedportefeuille voor de middellange en lange termijn. Het MPUV brengt transparant en systematisch de vastgoedportefeuille in beeld. Het MPUV wordt gemaakt in de planning- en controlcyclus van de gemeente Utrecht. Naast het jaarlijkse MPUV wordt één keer per vier jaar een Nota Kapitaalgoederen opgesteld. De Nota Kapitaalgoederen maakt onderdeel uit van het wettelijke kader Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten. Hierin wordt verantwoording afgelegd over de investeringen in het Vastgoed van de afgelopen periode en wordt een begroting gepresenteerd voor de investeringen voor de komende vier jaar. Het verschil met het MPUV is dat het MPUV vooral gaat over het exploitatieresultaat van het vastgoed (baten en lasten met betrekking tot onderhoud, beheer, verhuur etc.) en de Nota Kapitaalgoederen over investeringen (vervanging en uitbreiding van het vastgoed). Bij de voorjaarsnota van 2011 is de Nota Kapitaalgoederen 2011-2014 2014 gepresenteerd. Het streven is om het MPUV de komende jaren zodanig uit te breiden dat het de Nota Kapitaalgoederen voor de onderdelen Sociale Infrastructuur en Gemeentelijke Gebouwen kan gaan vervangen. Het MPUV zal dan 1x per vier jaar in een uitgebreide vorm worden uitgewerkt en jaarlijks in een verantwoordingsvorm. Het MPUV houdt in de doorkijk van de meerjaren exploitatie rekening met de ontwikkeling van nieuw vastgoed. De financiële consequenties van die projecten worden verwerkt vanaf het jaar dat ze naar verwachting worden opgeleverd en deel gaan uitmaken van de portefeuille. De Kadernota Vastgoed is het beleidskader met de spelregels voor het gemeentelijk vastgoed. De vigerende nota is in november 2012 vastgesteld. Hierin zijn de kaders voor het gehele vastgoedbezit van de gemeente Utrecht vastgelegd. 7

2 UTRECHTSE VASTGOEDORGANISATIE 2.1 Één vastgoedorganisatie v Op 23 april 2012 is al het vastgoed in eigendom van de gemeente onder één dak gebracht in de Utrechtse Vastgoedorganisatie, afgekort UVO. Voorheen was de vastgoedportefeuille van de gemeente Utrecht verspreid over verschillende diensten. Het grootste deel van het vastgoed was ondergebracht bij Stadsontwikkeling (SO) en de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO). Daarnaast beheerden we vastgoed bij Stadswerken (SW) en Dienst Ondersteuning (DO). Bundeling van al het gemeentelijk vastgoed in één organisatie betekent dat alle informatie op één plek is, waardoor er inzicht ontstaat in de totale vastgoedportefeuille. Door de bundeling kunnen we de activiteiten efficiënter organiseren en verder professionaliseren. We kunnen een koppeling maken tussen de kosten en de kwalitatieve prestaties van het vastgoed, waardoor we doelmatiger kunnen werken en beter kunnen verantwoorden. Bovendien wordt alle vastgoedkennis geconcentreerd. Voor de gebruikers van het vastgoed, maar ook voor de politiek en de beleidsafdelingen, is het helder dat er één organisatie aanspreekbaar en verantwoordelijk is. In 2012 is een begin gemaakt met het samenvoegen van de organisatie. De financiële administratie is in 2012 nog in de oude structuur gebleven. In 2013 wordt alles in een gezamenlijke administratie gebracht. Dat gebeurt eerst voor oud SO vastgoed en oud DMO vastgoed. Daarna zullen het vastgoed van oud SO parkeren en Stadswerken worden toegevoegd. Met betrekking tot Stadswerken loopt er de discussie welke panden nu worden overgeheveld naar UVO in relatie tot de discussie over de toekomst van Stadswerken. Er worden geen panden administratief overgeheveld die mogelijk een rol spelen bij de plannen voor de toekomst van Stadswerken. Dit is vastgelegd bij de besluitvorming interne verzelfstandiging SW (geen overdracht passiva en activa). In dit MPUV is al het vastgoed meegenomen in hoofdstuk 3 voor zover de gegevens daarvan over 2012 beschikbaar zijn. 2.2 Visie en doelstellingen De Utrechtse Vastgoed Organisatie is er om activiteiten te accommoderen die een bijdrage leveren aan de Utrechtse gemeentelijke doelstellingen van de verschillende beleidssectoren. Dit doet de UVO in die situaties waarin andere vastgoedeigenaren op de markt of andere beheerders deze taak niet, onvoldoende of tegen te hoge kosten oppakken. 2.3 Organisatie en werkwijze Uitgangspunten voor het organisatiemodel van de UVO zijn klantgericht werken, scheiding van strategie en uitvoering, flexibele organisatie, slagvaardig en eenduidig werken. De UVO kent een viertal teams: het strategische team Portefeuillemanagement, en de teams Realisatie, Exploitatie en Beheer. Daarnaast is er een bedrijfsbureau waarin de staffuncties (vooral de financiële ondersteuning) en het Vastgoedloket zijn ondergebracht. Portefeuillemanagement heeft het totaaloverzicht over al het vastgoed in gemeentelijk bezit en kan op basis daarvan de strategie en programmering van de vastgoedportefeuille organiseren. Portefeuillemanagement onderzoekt wat de huisvestingsbehoefte is nu en in de toekomst. 8

Portefeuillemanagement doet dit op basis van de behoefte aan vastgoed van de betreffende beleidsafdeling, de beschikbaarheid van locaties uit de portefeuille en toekomstige ontwikkelingen. Vastgoedrealisatie zorgt voor nieuwbouw en grootschalige renovaties. Vastgoed Beheer onderhoudt en adviseert op een klantgerichte en economische wijze over het vastgoed dat in eigendom en/of in gebruik is bij de gemeente Utrecht. Het onderhoud wordt uitgevoerd op basis van regulier technisch beheer en jaarplannen die uit de meerjaren onderhoudsplannen worden bepaald. Vastgoed exploitatie zorgt ervoor dat de accommodaties kunnen worden gebruikt voor de daarvoor bestemde activiteiten en dat vraag en aanbod van de verschillende gebruikers worden afgestemd. Het bedrijfsbureau ondersteunt de UVO op het terrein van financiën, informatie en procesmanagement. Een onderdeel is het vastgoedloket dat een belangrijke rol vervult voor de invulling van het vastgoed en het verhogen van de bezetting. Daarnaast is het Vastgoedloket een belangrijke bron voor inzicht in vraag en aanbod van de verschillende maatschappelijke gebruikers. 9

3 VASTGOEDPORTEFEUILLE 3.1 Samenstelling vastgoedportefeuille De totale vastgoedportefeuille van de gemeente Utrecht omvat in 2012 1396 objecten. Dit lijkt een enorme toename ten opzichte van 2012. Dit wordt veroorzaakt doordat in deze aantallen de panden van StadsWerken (kantoren, forten en NMC) en Parkeren zijn toegevoegd aan het overzicht. Tevens zijn de gehuurde panden van het Facilitair Bedrijf toegevoegd. Naast de grond van de speeltuinen en sportcomplexen zijn ook de gebouwen op de terreinen toegevoegd waar dat nog niet was gedaan. De gebouwen en gronden in Leidsche Rijn zijn nu uitgesplitst naar objecten. De vastgoedportefeuille is globaal in drie categorieën te onderscheiden: verdeling aantal objecten naar categorie 14% 35% 51% Beleidsmatig vastgoed Vastgoed tbv RO beleid Overig/geen beleid 1. vastgoed om een gemeentelijk beleidsdoel te accommoderen zoals scholen, sportaccommodaties, buurthuizen en speeltuinen, forten en landgoederen, bibliotheken en theaters maar ook de Dom en de eigen gemeentelijke huisvesting. Dit is iets meer dan de helft van de totale portefeuille. 2. vastgoed ten behoeve van het beleid strategische ruimtelijke ontwikkeling, dit is vastgoed dat we in bezit hebben tot bijvoorbeeld een gebiedsontwikkeling start en waar vaak tijdelijke functies in ondergebracht kunnen worden zoals atelierruimtes en tijdelijk wonen. Dit is 35 % van het totaal. 3. vastgoed zonder beleidsdoelstelling is vastgoed dat vanuit de historie in bezit van de gemeente is gekomen (winkels, woonhuizen, tuinen, terreinen en gronden), wat in het verleden een beleidsdoel diende wat niet langer een beleidsdoel is (bijvoorbeeld kinderopvang), of dat niet langer gebruikt wordt voor het betreffende beleidsdoel (oude scholen, buurthuizen). In 2012 valt nog 14 % van het gemeentelijke vastgoed in deze categorie. 10

In onderstaande diagrammen wordt de verdeling van de vastgoedportefeuille over de diverse beleidsmatige gebruikers op een aantal manieren weergegeven: naar het aantal objecten, naar m2 BVO en naar m2 terreinen. Hierin is vastgoed in de categorie ruimtelijke ontwikkeling en vastgoed zonder beleid niet meegenomen. Aantal objecten naar gebruik Erfgoed Gemeentelijke huisvesting Kunst en Cultuur Multifunctionele Accomodaties Onderwijs (inclusief Bibliotheek en UCK) Sport / recreatie Welzijn / zorg Bereikbaarheid Onderwijs is de grootste gebruiker van gemeentelijk vastgoed. verdeling m2 BVO naar gebruik Erfgoed Gemeentelijke huisvesting Kunst en Cultuur Multifunctionele Accomodaties Onderw ijs (inclusief Bibliotheek en UCK) Sport / recreatie Welzijn / Zorg Bereikbaarheid Er is in 2012 770.036 m2 bruto vloeroppervlak (BVO) vastgoed in eigendom van de gemeente Utrecht dat beleidsmatig wordt ingezet. Onderwijs is daarbij verreweg de grootste m2 gebruiker. 11

verdeling m2 terrein naar gebruik Erfgoed Gemeentelijke huisvesting Kunst en Cultuur Multifunctionele Accomodaties Onderw ijs (inclusief Bibliotheek en UCK) Sport / recreatie Welzijn / Zorg Bereikbaarheid Er is in 2012 348 hectare grond in bezit voor beleidmatig gebruik. Hier heeft sport/recreatie het grootste oppervlak met de sportparken en volkstuinen, gevolgd door erfgoed met de landgoederen en forten. De totale WOZ-waarde van alle panden in 2012 is 860 miljoen euro. Beleidsveld aantal objecten aantal beheereenheden eigendom extern gehuurd totaal eigendom extern gehuurd totaal Erfgoed 99 0 99 173 0 173 Gemeentelijke huisvesting 39 34 73 41 51 92 Kunst en Cultuur 29 2 31 42 3 45 Multifunctionele accommodaties 21 0 21 70 0 70 Onderwijs (inclusief bibliotheek en UCK) 191 0 191 211 0 211 Overig / gemengd 191 2 193 715 2 717 Sport / Recreatie 119 6 125 138 6 144 Welzijn / Zorg 74 3 77 89 4 93 Bereikbaarheid 102 0 102 105 0 105 totaal 865 47 912 1584 66 1650 Ruimtelijke Ontwikkeling 483 1 484 628 1 629 totaal 1348 48 1396 2212 67 2279 Een vastgoedobject kan meerdere beheereenheden omvatten. Dat zijn de eenheden die verhuurd worden of in gebruik worden gegeven. In de 1.396 objecten (834 panden en 562 gronden) zijn 2.279 verschillende beheereenheden te onderscheiden zijn. De kolom extern gehuurd geeft aan hoeveel objecten door de gemeente Utrecht aangehuurd worden. 12

Beleidsveld Aantal m2 BVO Aantal m2 terrein Erfgoed 622.203 1.332.927 Gemeentelijke huisvesting 43.721 250 Kunst en Cultuur 40.953 432 Multifunctionele accommodaties 101.997 5.240 Onderwijs (inclusief bibliotheek en UCK) 1.562.396 12.566 Overig / gemengd 109.008 363.982 Sport / Recreatie 64.249 2.075.862 Welzijn / Zorg 58.276 52.848 Bereikbaarheid 249 totaal 2.602.803 3.844.356 Ruimtelijke Ontwikkeling 234.505 5.370.120 totaal 2.837.308 9.214.476 Nog niet alle objecten zijn compleet met alle gegevens bekend bij de UVO. Het grootste deel van de portefeuille is in SAP Real Estate gezet. In de loop van 2013 zal de rest van de portefeuille daar aan worden toegevoegd en zullen de data worden gecompleteerd. 3.2 Ontwikkeling portefeuille 3.2.1 Taakstellingen en De UVO kent, naast de gemeentebrede taakstellingen, een aantal taakstellingen die direct betrekking hebben op de vastgoedportefeuille. Deze zijn op basis van de doorlichting Vastgoed (uitgevoerd door de Brink Groep) verwerkt in de begroting. Hieronder zullen deze taakstellingen kort worden beschreven. Doelmatigheid Op doelmatigheid door gebruik van vastgoed heeft de UVO een taakstelling van 200.000 in 2012 en 2013, 450.00 in 2014 en vanaf 2015 700.000. De taakstelling is verwerkt in het programma Vastgoed. In hoofdstuk 6 wordt een financiële toelichting gegeven. Efficiënter gebruik van vastgoed Deze taakstelling bedraagt voor de UVO 100.000 in 2013, 300.000 in 2014 en 600.000 vanaf 2015. Daarnaast wordt door vernieuwend welzijn het vastgoed efficiënter gebruikt en daarmee dragen zij bij aan het efficiënter gebruiken van vastgoed zoals in de doorlichting is aangegeven. In het programma Welzijn is een bezuiniging oplopend tot 900.000 in 2015 ingeboekt. Uitgeven Vastgoed De UVO heeft als taakstelling om vastgoed uit te geven en zo inkomsten voor de gemeente te genereren. Vanaf 2011 t/m 2015 wordt ieder jaar 4 miljoen euro ingeboekt. De taakstelling is daarmee in totaal 20 miljoen euro. Daarnaast is er besloten de taakstelling op de WOM Lombok van 2,3 miljoen in 2012 te betrekken bij de taakstelling verkoop vastgoed. De basis voor de uitgifte is een uitgiftelijst. Om deze samen te stellen is er samen met de Brink Groep gekeken naar het huidige bezit. Daarbij is er een eerste selectie gemaakt in 2011 op basis van de mate waarin het vastgoed voorziet in een gemeentelijk beleidsdoel. Dat doel kan betrekking hebben op het pand, de locatie of het gebruik van het pand. Op basis van objectieve criteria is de potentiële uitgiftelijst gemaakt. Vervolgens is de lijst doorgenomen met de verschillende beleidsafdelingen. Op die manier is de portefeuille verdeeld in een gouden, 13

zilveren en bronzen portefeuille. Hierbij is de gouden portefeuille de portefeuille die de gemeente altijd in bezit zal hebben en optimaal wordt ingezet. De zilveren portefeuille is voor verbetering vatbaar en de bronzen portefeuille moet ofwel sterk worden verbeterd ofwel worden afgestoten. Investering planning vastgoed v en terreinen Bij de Voorjaarsnota 2011 zijn alle investeringen gemeentebreed doorgelicht en is in totaal een besparing van 5,5 miljoen euro gerealiseerd. Aan deze besparing heeft UVO voor een bedrag van 2,8 miljoen euro bijgedragen. We realiseren deze besparing op het kapitaallastenbudget door (vervanging)investeringen een jaar uit te stellen. Het gaat dan om investeringen in Onderwijs (1,45 miljoen), Sport (0,95 miljoen), Cultuur (0,155 miljoen) en Welzijn (0,304 miljoen) in de jaren 2012 t/m 2014. Deze besparing is in de begroting 2012 gerealiseerd. Eind 2013 begin 2014 werken we aan het actualiseren van de nota kapitaalgoederen 2015-2018. Hierin wordt er voor alle programma's de benodigde investeringen voor het vastgoed, dat bij de UVO in beheer is, in beeld gebracht. Onderhoudslasten Bij het actualiseren van de nota kapitaalgoederen 2015-2018 zullen voor al het vastgoed en terreinen, dat bij de UVO in beheer is, op basis van Meer Jaren Onderhoud Prognoses de onderhoudslasten in beeld worden gebracht. Ontwikkelingen en De komende jaren zijn er een aantal belangrijke ontwikkelingen die van invloed zullen zijn op de vastgoed portefeuille. Een aantal van deze ontwikkelingen is dit jaar ingezet en zal leiden tot aanpassing van de portefeuille en de sturing op de portefeuille. Het betreft dan onder andere: Vernieuwend welzijn. In het kader van Vernieuwend Welzijn is het besluit genomen om de taken m.b.t. het technisch beheer en de exploitatie van de accommodaties van de huidige wijkwelzijnsorganisaties per 1 augustus 2013 over te hevelen naar de UVO. De aanbieders van welzijn activiteiten zullen zich in de toekomst puur richten op het organiseren van activiteiten. De filosofie achter Vernieuwend Welzijn is dat het scheiden van sociaal beheer en technisch beheer nieuwe en gelijke kansen creëert voor alle welzijnsaanbieders. Hierdoor is het in de toekomst voor kleinere en nieuwe partijen mogelijk om toe te treden, waardoor een beter aanbod ontstaat. De schaalvergroting en professionalisering bieden mogelijkheden voor efficiënter en effectiever beheer van de accommodaties met als doel dat de bezettingsgraad wordt verhoogd. Door de uitvoering van exploitatie en technisch beheer bij UVO te beleggen ontstaat een transparant portefeuillebeheer en heeft de gemeente meer en betere informatie over de inzet van de verschillende accommodaties. Hierdoor is de gemeente beter in staat te sturen op de bezetting en het goed inzetten van accommodaties voor verschillende activiteiten. Het zorgt voor een eenduidig accommodatiebeleid in de stad, waardoor voor alle gebruikers van de panden dezelfde spelregels gelden en er geen verschillen tussen wijken ontstaan. De taakstellingen op inkoop, overhead en aanvullende taakstellingen die een gevolg zijn van de besluitvorming in de voorjaarsnota. Deze taakstellingen landen deels in het programma Vastgoed. Het effect is dat de afdracht aan de algemene middelen groter wordt. Deze taakstellingen raken zeker ook de huisvestingsprogramma's van Sport, Onderwijs en Welzijn waar UVO voor verantwoordelijk is. Er zijn een aantal vormen van huisvestingsplannen gerealiseerd. Het masterplan (portefeuille onderwijs) en het plan vernieuwend welzijn zijn voorbeelden hiervan. Voor ieder van de tien portefeuilles zal een huisvestingsplan moeten worden gemaakt en jaarlijks bijgesteld. Dit zal 14

in nauw overleg met de diverse beleidssectoren van de ontwikkelorganisatie moeten gebeuren. Vertaling van nieuw beleid naar vastgoed zoals vernieuwend welzijn, wijzigingen in de eigen huisvesting door de bouw van het stadkantoor en bezuinigingen in de culturele sector. Deze ontwikkelingen leggen druk op de bestaande portefeuille en zullen tot mutaties van de portefeuille leiden. Tegelijkertijd zullen de toekomstige ontwikkelingen goed in beeld gebracht moeten worden. Bij de beslissingen die moeten worden genomen dient niet alleen de korte termijn maar ook de lange termijn ontwikkeling te worden meegewogen. Verduurzaming gemeentelijk vastgoed. In het programma Utrechtse Energie zijn afspraken gemaakt over de verduurzaming van het gemeentelijke vastgoed. Om het resultaat te bereiken zullen er energie prestatie adviezen (EPA-U's) van alle panden moeten worden gemaakt en zullen de voorgestelde maatregelen moeten worden besproken met de huurder / gebruiker, gefinancierd en uitgevoerd worden. Dit zal de komende jaren een fors beslag leggen op middelen en capaciteit van de UVO. Om al deze ontwikkelingen goed te monitoren, analyseren en oplossingen te genereren zal een portefeuille management systeem nodig zijn. De basis informatie van het vastgoed wordt vastgelegd in SAP Real Estate. Daaromheen zal een schil nodig zijn die op een gebruikersvriendelijke manier de data ontsluit. In 2013 zal een definitief besluit worden genomen over een dergelijk systeem. 15

4 MAKELPUNT Het Makelpunt is in 2009 opgericht om de vraag en het aanbod naar maatschappelijk vastgoed in beeld te brengen en om aanbieders en zoekers met elkaar te "matchen". Sinds januari 2010 vormen het Makelpunt en het Verhuurloket van de afdeling Maatschappelijk Vastgoed samen één loket. Op 1 april 2012 bij de vorming van de Utrechtse Vastgoed Organisatie is het Makelpunt onderdeel geworden van het Vastgoedloket. Daarmee is het Makelpunt in Utrecht de centrale plek in de stad voor mensen en organisaties die op zoek zijn naar accommodaties voor de (maatschappelijke) activiteiten. De doelstellingen van het Makelpunt zijn het: - accommoderen van (maatschappelijke) activiteiten; - afstemmen van vraag en aanbod van accommodaties; - optimaliseren van de bezettingsgraad van eigen accommodaties en die van onze partners; - op aanvraag adviseren op nieuwe ontwikkelingen met betrekking tot vraag/aanbod. - op termijn: centraal loket voor alle vraag en aanbod gemeentebreed. Het Makelpunt is de centrale plek in de stad waar vraag en aanbod van ruimte bij elkaar komt, het verhoogt niet alleen de bezettingsgraad van de gemeentelijke accommodaties maar ook die van haar partners. Dit is ook in 2012 weer gelukt met 316 geregistreerde matches. Dit lijkt aan te geven dat het Makelpunt voorziet in een behoefte van vele partijen die op zoek zijn naar een geschikte locatie en/of samenwerking. Ook landelijk is het concept van "Makelpunt Utrecht" in 2012 verder opgepakt. Concreet zijn er nu 8 gemeenten bezig met de opzet van ook een eigen Makelpunt. Naast het behalen van succesvolle matches voor de in- en externe samenwerkingspartners werd er ook beoogd om met het Makelpunt een beter zicht te krijgen op de behoefte in de stad. In 2012 blijkt wederom de grootste doelgroep waarvoor het Makelpunt bemiddeld op het terrein te liggen van Welzijn, Cultuur en Economische zaken (o.a. ZZP'ers). Aan ook het digitale loket van het Makelpunt is hard gewerkt en is er bovendien een koppeling gemaakt met het gemeente brede Klant Contact Systeem (KCS), zodat klantvragen nog beter gevolgd kunnen worden. De applicatie is in januari officieel "geopend", waarmee de medewerkers van het Makelpunt zich kunnen blijven richten op de speciale huisvestingsvraagstukken en "massavragen" automatisch worden afgehandeld. Dit maakt het mogelijk dat het aantal succesvolle matches in de toekomst verder kan blijven groeien met een gelijkblijvende personele bezetting. Het Verhuurloket is onderdeel van het Makelpunt Utrecht en verzorgt de verhuur van de nu 100 gemeentelijke (vooral sport-)voorzieningen. In nauw overleg met de vele sportverenigingen hebben de ruimte verdeelprotocollen weer gezorgd voor een goede verdeling van beschikbare ruimten. De totale omzet is nagenoeg gelijk gebleven t.o.v. 2011. Het aantal incidentele verhuringen van binnenaccommodaties is licht gestegen van 1000 naar 1200. De "crisis" lijkt in 2012 op dit onderdeel dus niet van invloed te zijn geweest. Gevolgen van beleidswijzigingen in 2012 voor het jaar 2013 zijn nog niet te geven. Tot slot kan worden opgemerkt dat verenigingen hun trainingstijden in de avonden eigenlijk zouden willen vervroegen maar door de hoge bezettingsgraden is dit voor de "populaire" sporthallen niet haalbaar gebleken in 2012. 16

5 DEELPORTEFEUILLES In dit hoofdstuk wordt over de verschillende beleidsvelden gerapporteerd. Niet bij alle deelportefeuilles wordt stil gestaan. Het MPUV is in die zin nog in ontwikkeling en afhankelijk van het beschikbaar krijgen van data per deelportefeuille. In dit MPUV zal nader worden ingegaan op dezelfde portefeuilles als in 2012. Met de aanwezigheid van het eerder genoemde portefeuillemanagement systeem zal het vergemakkelijkt worden om ook over andere portefeuilles te rapporteren. Verder zal 2013 gebruikt worden om de basisinformatie verder op orde te brengen en alle panden van de gemeente Utrecht daadwerkelijk in de administratie van de UVO op te nemen. 5.1 Sport 5.1.1 Inleiding sportportefeuille De gemeente Utrecht heeft een groot aantal sportaccommodaties in eigen bezit. Deze accommodaties worden in gebruik gegeven aan sportverenigingen, scholen en particulieren. Het onderhoud, beheer en de exploitatie wordt door de gemeente gedaan. Gebruikers kunnen via het makelpunt/verhuurloket vastleggen op welke tijden zij gebruik willen maken van de accommodatie. Voor de buitensportverenigingen is er een koppeling tussen huur van de velden en het 'recht' om een sportkantine op een sportpark te mogen vestigen. Deze kantines zijn in veel gevallen door middel van een recht van opstal in eigendom van de betreffende vereniging. In een aantal gevallen is de kantine van de gemeente en wordt die gehuurd door de vereniging. De verdeling van de uren in de sporthallen loopt niet via het verhuurloket maar wordt door de sportverenigingen, via de zaalverdelingscommissie van de VSU, de koepelorganisatie van sportverenigingen in Utrecht geregeld. In dit hoofdstuk wordt verantwoord over het budget dat er vanuit het programma Sport uit de gemeente begroting aan vastgoed wordt besteed. Naast het grootste deel van de sportaccommodaties zijn dit de volkstuinen en een deel van de beheerde speeltuinen. Een aantal sportaccommodaties worden intern gehuurd (vooral in de MultiFunctionele Accommodaties, de MFA's). Hiervan is alleen het gebruikersonderhoud meegenomen in dit hoofdstuk. 5.1.2 Omvang en bezetting sportaccommodaties beleidsveld Aantal objecten Aantal beheereenheden eigendom extern gehuurd totaal eigendom extern gehuurd totaal sport 106 6 112 125 6 131 recreatie 13 13 13 13 De aantallen zijn toegenomen doordat van de sportcomplexen naast het terrein ook de gebouwen op de terreinen zijn toegevoegd waar dat nog niet was gedaan. In 2012 is ten opzichte van 2011 is het aantal sportcomplexen niet gewijzigd. Wel waren er wijzigingen. 17

Nieuwe accommodaties zijn sportzaal De Speler en sportpark Rijnvliet. Sportpark Terweide is opgeheven en sportpark Aziëlaan is tijdelijk gesloten. Bezettingcijfers 2012: Accommodatie aantallen Gemiddelde bezetting in 2012 Gymzalen 40 64% Sportzalen 8 48% Sporthallen 9 62% Sportparken 24 77% Tennispark 1 100% Atletiekbanen 3 59% Zwembaden 4 738.000 bezoekers (In dit overzicht zijn ook de sportaccommodaties in MFA's meegenomen), de aantallen zijn daardoor niet vergelijkbaar met de vorige tabel) De gemiddeld gewogen bezetting van alle sportaccommodaties in 2012 is 66%. In 2011 was zwembad De Kwakel niet volledig open vanwege problemen met de waterkwaliteit en bedroeg het bezoekersaantal 629.000. Met het bezoekersaantal van 738.000 in 2012 is de doelstelling gerealiseerd om in dat jaar het vertrouwen van de Utrechtse zwembadbezoeker terug te winnen en het bezoekersaantal van de Utrechtse zwembaden op het gebruikelijke niveau te houden. De Krommerijn is in 2012 net als in 2011gesloten vanwege grootschalige renovatie. 5.1.3 Resultaat en toelichting over 2012 Bedragen x 1.000,- Werkelijk 2010 Werkelijk 2011 Werkelijk 2012 Betaalde huren 1.708 1.639 1.817 Belastingen en heffingen 1.065 982 1.187 Verzekeringen 371 394 406 Onderhoud 3.044 3.259 2.989 Kapitaallasten 4.829 5.916 6.423 Beheer 6.878 7.410 7.869 Overige exploitatielasten 10.572 10.779 7.571 Totaal lasten 28.469 30.380 28.262 Huren 7.702 8.477 9.128 Totaal baten 7.702 8.477 9.128 Resultaat sport -20.766-21.902-19.134 Bovenstaande cijfers sluiten niet direct aan op het programma Sport 2012, omdat de producten Sportstimulering, Topsport en overige sportaccommodaties geen onderdeel zijn van de Utrechtse Vastgoed Organisatie. Het resultaat heeft betrekking op de exploitatie van het maatschappelijk vastgoed met hierin kosten vanuit de 'eigenaarsrol' en de gebruikersexploitatie. De lasten zijn over 2012 afgenomen met 2,1 miljoen euro. In 2012 dalen de overige exploitatielasten met 3,2 miljoen euro als gevolg van het niet meer doorbelasten van de kosten van de dienst ondersteuning. Hier staat tegenover dat de overige gebudgetteerde uitgaven stijgen met 1,1 miljoen euro door uitbreiding van capaciteit van de sporthallen en sportparken. Tegenover de hogere kosten staan ook hogere inkomsten ( 0,7 miljoen). De stijging van de gerealiseerde kapitaallasten is gelijk aan de uitbreiding hiervan. Het betreft hier de kapitaallasten nieuwe voorzieningen die in 2011 en 2012 zijn gerealiseerd en een meerwaarde 18

voor de stad bieden. Zo realiseerden wij in 2012 het sportpark Rijnvliet, de sporthal Zuilen met sportieve openbare ruimte, de sportzaal De Twaalfruiter, de sporttechnische inrichting van gymzaal De Speler, uitbreiding capaciteit bij tennisvereniging Iduna, infrastructuur en tennisvelden op sportpark Nieuw Welgelegen en 3 hockeyvelden op sportpark Maarschalkerweerd. De stijging van de overige kosten, zoals onderhoud en beheer zijn dan ook inherent aan de groei van de capaciteit van de sportaccommodaties. De stijging bij de belastingen en heffingen wordt veroorzaakt door toepassing van de nationale waarderingsgrondslag over de sportterreinen en de groei van de accommodaties. 5.1.4 Meerjarenexploitatie onderhoud Het onderhoud van de sportaccommodaties en sportterreinen wordt berekend in de Meerjaren Onderhoud Prognose (MJOP). Voor het onderhoud worden daarmee gemiddelde jaarbedragen begroot. In de werkelijkheid fluctueren de uitgaven voor onderhoud zich binnen de portefeuille rond dat bedrag. Daarom is er een egalisatiereserve getroffen waarmee in de administratie wordt afgerekend en het mogelijk is een stabiele begroting over de jaren te maken. Onderstaande tabel geeft het begrootte onderhoudsbudget weer, de daadwerkelijk onderhoudskosten volgens het MJOP en de ontwikkeling van de egalisatiereserve. Bij het onderhoud van sportaccommodaties wordt vervolgens onderscheid gemaakt tussen gebouwonderhoud en cultuurtechnisch onderhoud (buitensportaccommodaties. Bedragen x 1.000,- Onderhoudsbudget gebouwen Realisatie Realisatie Begroot Begroot Begroot Begroot 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2.849 2.802 2.802 2.802 2.802 2.802 Totaal gepland onderhoud 2.567 2.374 2.919 2.758 2.763 4.004 Verschil tov budget 282 428-117 44 39-1.092 Egalisatiereserve Gebouwonderhoud 282 710 593 637 676-416 In 2012 hebben we in zwembad Den Hommel en De Kwakel de plafondconstructies vervangen en is in zwembad Fletiomare een deel van het tegelwerk en de meet- en regelinstalllatie voor de waterbehandeling vervangen. Van sporthal Lunetten en de gymzaal Schoolstraat en Amsterdamsestraatweg zijn de daken gerenoveerd. In sporthal Lunetten is tevens het sanitair vervangen. De kleedkamers op sportpark Voordorp zijn gerenoveerd en het binnen- en buitenwerk van sporthal Hoograven is geschilderd. De onderhoudspiek in 2016 wordt veroorzaakt door groot renovatieonderhoud aan drie gymzalen en er is groot onderhoud aan sportcentrum Galgenwaard geprognosticeerd. Bedragen x 1.000,- Onderhoudsbudget cultuurtechniek Realisatie Realisatie Begroot Begroot Begroot Begroot 2011 2012 2013 2014 2015 2016 782 782 782 782 782 782 Totaal gepland onderhoud 653 563 775 810 760 790 Verschil tov budget 129 219 7-28 22-8 Egalisatiereserve Cultuurtechnisch onderhoud 129 348 355 327 349 341 19

Het onderhoudsbudget in 2012 is uitgegeven aan de renovatie van 2 natuurgrasvelden, aanleg van een mini honkbalveld, specialistisch onderhoud aan de kunstgrasvelden, onderhoud van de volkstuinen en speeltuinen en inkoop van grondstoffen ten behoeve van het onderhoud. 5.2 Onderwijs 5.2.1 Inleiding onderwijsportefeuille Inleiding onderwijsportefeuille Binnen het vastgoed van de gemeente Utrecht heeft de onderwijsportefeuille een bijzondere positie. Het is één van de weinige beleidsvelden waarbij de gemeente de wettelijke taak heeft om voor huisvesting te zorgen: de zorgplicht. Voor de uitwerking van de diverse wetten heeft de gemeente een verordening: De Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs Gemeente Utrecht. Het MBO, HBO en de Universiteit vallen hier niet onder. Een andere afwijking ten opzichte van het overige vastgoed is dat de gemeente de onderwijshuisvesting (nieuwbouw, uitbreiding, renovatie) wel financiert, maar de uitvoering gebeurt veelal door de schoolbesturen. Het onderhoud van de schoolgebouwen voor het primair onderwijs wordt ook door de gemeente gefinancierd. Het voortgezet onderwijs krijgt de financiering voor het onderhoud van hun panden rechtstreeks van de rijksoverheid. Ook het eigendom van de onderwijspanden is anders dan bij de overige gemeentelijke accommodaties. De schoolbesturen zijn juridisch eigenaar van de onderwijspanden, en het economisch claimrecht (economisch eigendom) ligt bij de gemeente. Alleen in gevallen dat de school bijvoorbeeld onderdeel uitmaakt van een Multifunctionele Accommodatie draagt het schoolbestuur het eigendom van de school over aan de gemeente en krijgt het schoolbestuur het gebouw in gebruik. In onderstaande tabellen rapporteren we over alle onderwijspanden die wij in juridisch en/of in economisch eigendom hebben. 5.2.2 Omvang en bezetting scholen Beleidsveld aantal objecten aantal beheereenheden eigendom extern gehuurd totaal eigendom extern gehuurd totaal Onderwijs (inclusief bibliotheek en UCK) 191 0 191 211 0 211 In 2012 zijn er 191 objecten in gebruik voor onderwijs voor zowel het Primair Onderwijs (V)SO en voortgezet onderwijs. In 2012 zijn ook de panden van de bibliotheek en UCK ondergebracht in deze portefeuille. De bibliotheek wordt na verzelfstandiging beleidsmatig aangestuurd vanuit de portefeuille onderwijs. Binnen deze objecten zijn 211 beheerseenheden te onderscheiden (1 object kan meerdere scholen bevatten). Leegstand, die in schoolgebouwen aanwezig is, kan vanwege de zorgplicht en de eigendomsverhoudingen niet zomaar door de UVO worden ingezet en verhuurd. Zowel in de wet op het primair onderwijs als in de verordening staat aangegeven wanneer en onder welke voorwaarden de leegstand kan worden opgevuld. Zo kan bijvoorbeeld leegstand wel verhuurd worden aan een BSO organisatie, maar niet aan een makelaar. De nieuw ontwikkelde scholen in Leidsche Rijn zijn op de groei gebouwd en kennen een aantal jaren een overmaat totdat de school is gegroeid met de komst van de bewoners van de nieuwbouw. 20

5.2.3 Resultaat en toelichting over 2012 Bedragen x 1.000,- Werkelijk 2011 Werkelijk 2012 Betaalde huren 8.425 8.752 Belastingen en heffingen 1.300 1.435 Verzekeringen 1.160 1.152 Onderhoud 2.557 2.823 Kapitaallasten 10.421 10.363 Beheer Overige exploitatielasten 2.389 2.920 Totaal lasten 26.253 27.444 Huren 580 1.327 Totaal baten 580 1.327 Resultaat onderwijs -25.673-26.117 In bovenstaande cijfers van het programma Onderwijs zijn van het product Versterken educatieve infrastructuur alleen de kosten en baten opgenomen die gerelateerd zijn aan de huisvesting van Onderwijs. Hierdoor sluiten de kosten en baten niet direct aan op de programmaverantwoording van Onderwijs 2012. De kosten en baten ten behoeve van de inrichting van de schoolgebouwen, het leerlingenvervoer in het speciaal onderwijs en de exploitatiekosten van tijdelijke panden zijn bijvoorbeeld niet opgenomen in de bovenstaande cijfers, maar maken wel deel uit van het programma Onderwijs onder het product Versterken educatieve infrastructuur. De lasten en baten laten in 2012 ten opzichte van 2011 een stijging zien. De overige exploitatielasten stijgen vanwege asbestverwijdering aan diverse panden. Hoewel de kapitaallasten licht afnemen is in het kader van de masterplannen Onderwijshuisvesting veel gebeurd. Veel van deze investeringen worden gedekt uit de reserve vaste activa van deze voorzieningen waardoor de kapitaallast in dit overzicht neutraal blijft bij activering. De huurinkomsten stijgen doordat BSO / kinderdagverblijf inkomsten dit jaar zijn meegenomen (en tevens toenemen in omvang). 5.2.4 Meerjarenexploitatie onderhoud Het verwacht onderhoud schommelt op basis van de aanvragen die door schoolbesturen worden ingediend. Vaststelling hiervan vindt plaats in het Huisvestingsprogramma. Bedragen x 1.000,- Werkelijk 2011 Werkelijk 2012 Begroot 2013 Begroot 2014 Begroot 2015 Begroot 2016 Onderhoud 2.557 2.823 1.757 1.757 1.757 1.757 Voor een toelichting op het soort onderhoud dat uitgevoerd wordt verwijzen wij naar de Huisvestingsprogramma's 2012 en 2013. De raming voor 2013 e.v. gaat uit van een gemiddeld onderhoudsniveau, uitgangspunt is gelijkblijvend prijsniveau. De werkelijke kosten in 2012 zijn hoger dan begroot doordat er ook veel onderhoud is uitgevoerd dat in eerdere jaren gepland stond, waarvan het budget was gereserveerd. 21

5.3 Welzijn 5.3.1 Inleiding welzijnsportefeuille Van de welzijnsaccommodaties is een deel in het bezit van de gemeente Utrecht, een deel wordt extern gehuurd door de wijkwelzijnsorganisaties. Ook maken welzijnsaccommodaties in een aantal gevallen deel uit van een MFA. Deze komen terug in het paragraaf 5.4. Deze accommodaties worden nu nog verhuurd aan de organisaties die het welzijnswerk uitvoeren. In de subsidies die deze organisaties van de gemeente ontvangen zit een vergoeding opgenomen voor de huur van de panden, gas, water, elektra, beheerders, schoonmaak en dergelijke. In het kader van vernieuwend welzijn gaan de huisvestingssubsidies vanaf 1 augustus 2013 over naar de UVO. De UVO zorgt vanaf dat moment voor het ter beschikking stellen van de accommodaties. In dit MPUV wordt nog niet gerapporteerd over de panden die door welzijnsorganisaties worden gehuurd bij derden. Deze huurcontracten worden in de loop van 2013 overgenomen door de UVO in het kader van vernieuwend welzijn. Daarmee worden ze volgend jaar toegevoegd aan de rapportage. De meeste welzijnsaccommodaties zijn openbaar toegankelijk en bieden ruimte voor activiteiten voor buurtbewoners. Bewoners kunnen via de beheerders van de panden ruimten reserveren, het makelpunt fungeert als extra informatievoorziening over de beschikbaarheid van accommodaties naar de bewoners toe. Vanaf 1 augustus 2013 zullen de bewoners niet meer via de beheerders maar via het makelpunt ruimtes gaan reserveren aangezien de UVO deze taak krijgt in het kader van vernieuwend welzijn. 5.3.2 Omvang en bezetting welzijnsaccommodaties De bezetting van de buurthuizen, jongerenaccommodaties, speeltuinen, dienstencentra en peuterspeelzalen is vastgesteld op basis van de bijgehouden bezetting van het eerste kwartaal van 2011. Voor het jaar 2012 zijn geen nieuwe cijfers verzameld vanwege alle besluitvorming en werkzaamheden rondom vernieuwend welzijn. Soort accommodatie Aantal panden gemeentelijk eigendom 2011 Bezetting in gemiddeld aantal uren per week van deze panden 2010* Bezetting in gemiddeld aantal uren per week van deze panden 2011 Buurthuizen 17 20 23 Buurthuizen in MFA 7 18 22 Jongerenaccommodaties 4 29 26 Speeltuinen 21 34 39 Peuterspeelzalen (exclusief peuterspeelzalen die in buurthuizen zitten) 3 18 20 Overig (scouting, dienstencentra, kantoor, maatschappelijke opvang, etc.) 21 29** 33*** * Cijfers gecorrigeerd voor 2010 ** Maatschappelijke opvang is niet in dit cijfer opgenomen *** Maatschappelijke opvang, scouting en kantoor zijn niet in dit cijfer opgenomen 22

Het beeld van de bezetting van de accommodaties is een van een sterk wisselende bezetting per accommodatie. Met een laagste bezetting van gemiddeld 5 uur per week tot de hoogste van 77 uur per week. De gemiddelde bezetting van welzijnspanden in gemeentelijk eigendom was 31 uur per week. Met behulp van vernieuwend welzijn en de daarbij behorende sturing in deze portefeuille zal de UVO in de toekomst moeten zorgen voor betere bezettingscijfers. 5.3.3 Resultaat en Meerjaren eigenaar exploitatie Het eigenaaronderhoud van de welzijnsaccommodaties maakt onderdeel uit van de portefeuille panden in het programma Vastgoed. Hierover wordt gerapporteerd in hoofdstuk 6. 5.3.4 Vernieuwend Welzijn In 2013 zal het Vernieuwend Welzijn worden ingevoerd. Tot nu toe zorgden de Welzijnsorganisaties zelf voor de huisvesting waar ze hun activiteiten uitvoerden. Deze accommodaties huren ze nu nog deels van de gemeente, deels huren ze hun accommodaties in de markt en in een enkel geval hebben ze deze zelf in eigendom. Bij vernieuwend welzijn zijn de welzijnsactiviteiten aanbesteed en wordt in de welzijnsaccommodaties voorzien door de gemeente. Voor de UVO houdt de invoering van het vernieuwend welzijn in dat de huurcontracten die welzijnsorganisaties bij andere vastgoedaanbieders dan de gemeente hebben, worden overgenomen. De accommodaties worden daarna in gebruik gegeven aan de verschillende uitvoerders van het welzijnswerk. De invulling van de taakstelling van 900.000 op de kosten voor welzijnsaccommodaties zal verschuivingen in de portefeuille geven. Een aantal accommodaties wordt gesloten of verkleind. Dit zal een positief effect hebben op de bezetting van de accommodaties die overblijven. Er is hiervoor een accommodatieplan uitgewerkt. 5.4 Multifunctionele Accommodaties (MFA) 5.4.1 Inleiding MFA's Als in een gebouw of cluster van gebouwen meer dan één maatschappelijke functie is gehuisvest spreken we van een multifunctionele accommodatie (MFA). Kenmerkend in deze situatie is dat meer partijen ook niet gemeentelijke - met verschillende financiële stromen, ruimten of terreinen gebruiken en eventueel delen. Een cluster van hoofdzakelijk scholen en onderwijsgerelateerde functies wordt ook wel Brede School, Forumschool of Kindercluster genoemd. Bij de begroting 2012 is de roadmap MFA's gepresenteerd. Met de roadmap MFA's kunnen er meer bewuste keuzes worden gemaakt hoe in de toekomst het vastgoed voor verschillende partijen- te realiseren? Keuzes waarvan de consequenties in beeld zijn en dan aangegaan kunnen worden door de verschillende partijen. Welke functies een goede rol hebben/ kunnen hebben in een MFA is onderzocht. 23

Wat is nu een MFA en wat betekent het om een MFA te zijn. Er is al veel landelijk, en binnen Utrecht, geëxperimenteerd met verschillende vormen van MFA's in bouwconstructie, in eigenaars constructies en met heel diverse gebruikers. Wat een goede formule is, die vaker ingezet kan worden, is beschreven in de roadmap. De gemeente is initiator voor het realiseren van MFA's omdat het de politieke wens is om gebouwen in te zetten voor multifunctioneel gebruik en daarmee een gebouw voor de buurt te creëren waarin verschillende voorzieningen te vinden zijn. De gemeente is veelal ook opdrachtgever/bouwheer (in de rol van realisatie van onderwijsvastgoed) en verzorgt het bouwmanagement. Soms is dit belegd bij een externe partij, als een schoolbestuur, corporatie/ontwikkelaar. Uit de roadmap MFA's is het gebruik van een routekaart ontstaan om te bepalen welke MFA ingezet zou moeten worden. De gemeente Utrecht hanteert een indeling in drie typen MFA naast het stand alone gebouw: Stand alone ; partijen kiezen er voor hun eigen accommodatie te ontwikkelen zonder fysieke relatie met anderen. MFA lite ; partners delen een locatie maar niet de ruimtes; de MFA als bedrijfsverzamelgebouw. MFA medium ; partners delen een locatie zodat zij ruimten en andere faciliteiten gezamenlijk kunnen benutten; de MFA als facilitair centrum. MFA XL ; partners delen een locatie om gemeenschappelijke diensten te kunnen leveren; de MFA als onderneming. Partners zijn in deze omschrijving burgers, instellingen of bedrijven die in het maatschappelijke domein een vorm van samenwerking beogen. Bovenstaande vormen van MFA s moeten naast de doelen en ambities van de partners worden gelegd om zodoende tot een goede keuze te kunnen komen van het soort MFA. Ook kan dit ertoe leiden dat partijen ervoor kiezen om geen MFA te gaan bouwen. Deze bewuste keuze moet er voor zorgen dat de vorm van de MFA en de vorm van de samenwerking bij elkaar passen. 5.4.2 Omvang en bezetting MFA's In Utrecht zijn in 2012 13 MFA accommodaties: MFA Cultuurcampus Hart van Noord De Musketon Kindercluster t Zand Kindercluster Voorn De Weide Wereld Spoor 2 Sportcampus Vorstelijk Complex Waterwin Nieuw Welgelegen De Dreef Laan van puntenburg functies Onderwijs, sport, kunst/cultuur, zorg, welzijn en huisvesting tbv gemeente Onderwijs, sport, welzijn Welzijn, overig Onderwijs, sport, welzijn Onderwijs, sport, welzijn, overig Onderwijs, sport, welzijn, zorg, overig Onderwijs, sport, zorg Onderwijs, sport, kunst/cultuur, Kunst/cultuur, welzijn, overig Onderwijs, sport, welzijn, overig, huisvesting tbv gemeente Onderwijs, sport, overig Onderwijs, sport, overig Onderwijs, overig De verdeling van het totaal oppervlak van de MFA's in Utrecht geeft het volgende beeld: Onderwijs is de grootste partij, gevolgd door sport. Welzijn is wel in een groot deel van de 24