Acute buik Joost Nonner
Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Nothing to disclose Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Namen bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk
Acute buik Fascies Hippocratica Eindstadium acute buik Ingevallen gelaat, holle ogen Oorzaak onbekend, behalve beklemde breuken
Acute buik - 5 10% alle patiënten op SEH klachten acute buikpijn - Veroorzaakt door een breed scala aan onderliggende ziekten - Zelflimiterende goedaardige aandoeningen zoals gastro-enteritis - Levensbedreigende aandoeningen waarbij vaak direct een behandeling noodzakelijk is, zoals perforatie van intra-abdominale organen of acute appendicitis
Acute buik - Definitie - Oorzaken - Diagnostiek - Ziektebeelden
Acute buik definitie - Acute buikpijn: acuut ontstane, niet traumatische buikpijn korter dan vijf dagen bestaand, waarvoor medische hulp gevraagd wordt - Urgente aandoeningen: aandoeningen welke medische behandeling vereisen binnen 24 uur om ernstige complicaties te voorkomen - Niet urgente aandoeningen: aandoeningen waarbij de behandeling niet binnen een tijdsbestek van 24 uur hoeft plaats te vinden om ernstige complicaties te voorkomen
Acute buikpijn oorzaken
Acute buikpijn urgente oorzaken - Abces (intra-abdominaal, retro-peritoneaal, lever, tubo-ovarieel) - Acute appendicitis - Acute cholecystitis - Acute diverticulitis - Cholangitis - Darmischemie - Darmobstructie / ileus - Extra-abdominale afwijkingen (pneumonie, myocard infarct, mediastinitis) - Gynaecologische afwijkingen (adnex torsie, PID, bloeding / ruptuur ovariumcyste, EUG) - IBD - Pancreatitis - Perforatie hol orgaan - Peritonitis - Urologisch (nier- en uretersteen met obstructie, pyelonefritis, hydronefrose)
Acute buikpijn niet-urgente oorzaken - Cholecystolithiasis - Gastro-intestinale afwijkingen (gastritis, gastro-enteritis, peptisch ulcus, acute epiploische appendagitis) - Gynaecologische afwijkingen (ovulatiepijn / -bloeding, endometriose, menstruatiepijn, uterus myomatosus) - Leverafwijkingen (hepatitis, levermetastasen) - Maligniteit (pancreas, intestinaal of nier) - Niet-specifieke abdominale pijn - Obstipatie - Urologisch (nier- en uretersteen zonder obstructie, UWI)
Acute buikpijn soorten Viscerale pijn (peritoneum viscerale) - Vaag, slecht gelokaliseerd - Epigastrio, periumbilicaal of hypogastrium - Distensie hol orgaan
Acute buikpijn soorten Pariëtale pijn (peritoneum pariëtale) - Scherp, goed gelokaliseerd - Stimulatie sensorische pijnvezels in pariëtale peritoneum, door directe irritatie door ontsteking, bloed, pus, of maag-/darminhoud
Acute buikpijn soorten Gerefereerde pijn (referred pain) - Viscerale pijn, welke in een huidgebied wordt gelokaliseerd Doorgetrokken lijn is primaire of meest intense locatie pijn
Acute buikpijn anamnese - Begin - Karakter - Locatie - Duur - Uitstraling
Acute buikpijn anamnese Langzaam progressief
Acute buikpijn anamnese Krampend, koliek, wisselend
Acute buikpijn anamnese Plotseling, ernstig
Acute buikpijn diagnostiek Lichamelijk onderzoek: - Algemeen (P, RR, T, AF etc.) - Inspectie patiënt en abdomen - Auscultatie
Acute buikpijn diagnostiek Lichamelijk onderzoek: - Percussie - Palpatie
Acute buikpijn laboratorium onderzoek - Bloedbeeld - CRP - Nierfunctie - Leverfunctie - Lipase / amylase - Lactaat - Urine onderzoek (zwangerschapstest)
Acute buikpijn diagnostische accuratesse - Diagnostische accuratesse anamnese en lichamelijk onderzoek: - komt in 43 59% overeen met uiteindelijke diagnose - Diagnostische accuratesse anamnese, lichamelijk onderzoek en laboratorium onderzoek - komt in 46 48% overeen met uiteindelijke diagnose
Acute buikpijn diagnostiek - De sensitiviteit van anamnese, lichamelijk onderzoek en laboratorium onderzoek met acute buikpijn op SEH is hoger voor het onderscheid tussen urgente en niet urgente diagnosen dan voor de specifieke diagnose - Indien op basis anamnese en lichamelijk onderzoek geen aanwijzingen bestaan voor urgente pathologie, zal noodzaak laboratorium onderzoek per patiënt moeten worden overwogen o.b.v. verdenkingsdiagnose - Accuratesse anamnese, lichamelijk onderzoek en laboratorium onderzoek voldoende om wel/niet acuut verrichten van aanvullende diagnostiek te rechtvaardigen
Acute buikpijn diagnostiek - Bij verdenking urgente diagnose: Diagnostische accuratesse anamnese, lichamelijk onderzoek en laboratorium onderzoek onvoldoende om definitieve diagnose of behandelplan te kunnen (op)stellen - Bij verdenking niet-urgente diagnose: Eventuele nadere diagnostiek kan poliklinisch of bij huisarts worden voortgezet
Acute buikpijn aanvullend onderzoek - Radiologisch onderzoek dr Gouw
Acute buikpijn flowchart
Acute buikpijn flowchart
Acute buikpijn flowchart
Ziektebeelden - Pijn rechts boven in buik - Pijn rechts onder in buik - Pijn links onder in buik
Pijn rechts boven in buik - Patiënt met aspecifieke pijn rechts boven in buik. Bij echografie via huisarts galsteenlijden. - Insturen polikliniek chirurgie?
Pijn rechts boven in buik - Prevalentie van asymptomatische cholecystolithiasis (bij mensen van 20 tot 69 jaar) is 13%. - De man : vrouw ratio is 1 : 2. Prevalentie stijgt met de leeftijd en is bij vrouwen ouder dan 70 jaar 22%. - Van asymptomatische patiënten met aangetoonde cholecystolithiasis wordt 22% in gemiddeld 9 jaar uiteindelijk symptomatisch. - Bij vrouwen (20-69 jaar) met aangetoonde cholecystolithiasis wordt 39% symptomatisch in de eerste 10 jaren na ontdekking.
Pijn rechts boven in buik - Symptomatische ongecompliceerde cholecystolithiasis. - 3 symptomen beperkte significante relatie met galblaasstenen: - Indicatie verwijzen laparoscopische cholecystectomie.
Pijn rechts boven in buik - Aanhoudend pijn rechts boven in buik: - Cholecystitis:
Pijn rechts boven in buik - Behandeling acute cholecystitis
Pijn rechts boven in buik - Antibiotica wordt niet aanbevolen bij milde cholecystitis, ook niet als nabehandeling na laparoscopische cholecystectomie. - Acute cholecystitis dient bij voorkeur geopereerd te worden (<1 week). - Percutane galblaasdrainage is een alternatief voor operatie, met name bij inoperabele patiënten.
Pijn rechts onder in buik - In Westen is lifetime risico voor krijgen appendicitis voor mannen 8,6% en vrouwen 6,7%. - Nederland werd 16.000 maal per jaar appendectomie verricht. - Hiervan 15-20% sana. - Nieuwe richtlijn maakt aanvullend afbeeldend onderzoek standaard onderdeel uit work-up. Geen klinische diagnose meer!
Pijn rechts onder in buik - Standaard behandeling appendicitis acuta bestaat uit (laparoscopische) appendectomie. - Indien per-operatief perforatie of gangreen aantal dagen continueren antibiotica IV. - Geen indicatie voor peroperatief spoelen abdomen of achterlaten drain. - Wonden kunnen worden gesloten na appendectomie in tegenstelling tot eerdere aanbevelingen.
Pijn rechts onder in buik - Indien langdurig klachten en klinisch / radiologisch beeld appendiculair infiltraat geen operatieve behandeling. - Hogere kans per- en postoperatieve complicaties. - Afkoelen, meestal onder antibiotica IV. - Indien blijvend klachten overweeg appendectomie a froid. - Indien geen klachten afwachtend beleid, dan wel uitsluiten onderliggende maligniteit middels colonoscopie.
Pijn links onder in buik - Divertikel is uitstulping darmwand, gaat uit van mucosa, submucosa en serosa. - Diverticulosis coli is aanwezigheid divertikels in het colon zonder symptomatologie. - Rond 40 e levensjaar heeft 5% diverticulose, rond 60 e ongeveer 30%. - 10-25% van mensen met diverticulose krijgt uiteindelijk diverticulitis.
Pijn links onder in buik - Trias hoogstwaarschijnlijk diagnose acute diverticulitis: - Diagnostiek in acute fase echografie dan wel CT scan. - Colonoscopie geen rol in acute fase.
Pijn links onder in buik - Classificatie diverticulitis: Hinchey - Hinchey
Pijn links onder in buik Behandeling acute ongecompliceerde diverticulitis: - Bij afwezigheid van passagestoornissen kan normaal dieet worden gevolgd. - Laxantia en vezelpreparaat niet geïndiceerd. - Antibiotica dienen niet routinematig te worden toegediend. - Bedrust hoeft niet te worden geadviseerd.
Pijn links onder in buik Behandeling acute gecompliceerde diverticulitis: - Abces kleiner dan 4-5 cm eerst antibiotica IV. - Abces groter dan 4-5 cm percutane drainage. - Abces groter dan 4-5 cm, welke niet percutaan kan worden gedraineerd eerst behandelen met antibiotica IV, niet direct opereren.
Pijn links onder in buik Behandeling acute gecompliceerde Hinchey III IV diverticulitis: - Resectie: - Lavage
Pijn links onder in buik - 25% recidief diverticulitis. - Recidief na ongecompliceerde diverticulitis verloopt meestal ongecompliceerd. - Leefstijladviezen geven aan patiënten die een diverticulitis hebben doorgemaakt, die zijn gericht op gewichtsvermindering, stoppen met roken en meer lichaamsbeweging. - Vezelverrijkt dieet adviseren aan patiënten die een diverticulitis hebben doorgemaakt.
Pijn links onder in buik - Indicaties electieve sigmoidresectie zijn obstructie, fistelvorming, persisterende klachten na een doorgemaakte episode van diverticulitis of blijvend twijfel over mogelijkheid coloncarcinoom.
?