MRI? ECHO? CT? RX? Wanneer wat aanvragen. Dr. Veerle Das Radiologie AZ Herentals

Transcriptie

1 MRI? ECHO? CT? RX? Wanneer wat aanvragen Dr. Veerle Das Radiologie AZ Herentals

2 MRI? Echo? CT? RX? 1. Welke onderzoeken/modaliteiten zijn er? 2. Welk onderzoek bij welk probleem?

3 Typen onderzoeken-modaliteiten: 1. Onderzoeken met X-stralen: RX onderzoeken CT onderzoeken: iv-contrast, po contrast, retrograde contrasttoediening. Jodiumhoudende contraststoffen. 2. Onderzoeken zonder X-stralen: Echografie: geluidsgolven. MRI = NMR: magnetisme

4 Typen onderzoeken-modaliteiten: 1. Onderzoeken met X-stralen: 1.1 Klassieke RX-onderzoeken: RX abdomen enkel: Nog nuttig? In sommige gevallen ja. Wat wil je weten? vrije lucht, obstructietekenen, fecale belading. RX NSE: lokalisatie nefro- en ureterolithiasis. Klassieke pap -onderzoeken: worden verdrongen door CT en MRI. hebben nog zin in sommige gevallen: Wat wil je weten? IVP: verlaten, beter CT blanco of CT IVP. slikfunctie: slikproblemen, motoriek, verloop slikfunctie, divertikel van Zenker. SMD: postoperatieve lekkage oa gastric bypass. Dundarmtransit. Coloninloop: lekkage postoperatief. Defaecografie: rectocele, descensus perinei, invaginatie Cystografie: postoperatief lekkage, VUR/reflux bij kinderen.

5 Type onderzoeken- Modaliteiten: 1.2 CT-onderzoeken: Vlot toegankelijk. Beperkte wachttijden. Weinig tot geen contra-indicaties zoals bij MRI. Belangrijk voor de radioloog: Goede klinische inlichtingen, duidelijke vraagstelling (Wat wil je weten?) contrasttoediening (iv, po, rectaal), scanfases en scangebied worden aangepast aan Wat wil je weten? nierfunctie vermelden op aanvraag: iv contrast mogelijk? contrast allergie: onderzoek a blanc, voorbereiding nodig zo toch iv contrast nodig. soms patiënten +/- 1u op voorhand aanwezig owv voorbereiding po contrast. patiënt dient nuchter te zijn voor toediening van iv contrast.

6 Type onderzoeken-modaliteiten: 2. Onderzoeken zonder X-stralen: 2.1 Echografie: Geluidsgolven. Zeer vlot toegankelijk. Geen contra-indicaties. 2.2 MRI/NMR: Minder toegankelijk. Lange wachtlijsten. Contra-indicaties: pacemaker, electronic stimulating device, middenoorimplantaten, 6weken wachttijd na geïmplanteerd materiaal (stents, orthopedisch, dentaal, ). Diabetes monitoring dient verwijderd. Gespecialiseerde onderzoeken. Belangrijk voor de radioloog: Goede klinische inlichtingen, duidelijke vraagstelling (Wat wil je weten?) Contrasttoediening, sequenties en scangebied worden aangepast aan Wat wil je weten? Nierfunctie vermelden op aanvraag: iv contrast mogelijk? Contrastallergie: niet frequent maar komt voor. Beperkt scanbereik: enkel de gevraagde regio kan onderzocht worden. Geen combinatie-onderzoeken op MR. Lange duur onderzoek: abdomen onderzoeken duren +/- 25 a 35 min ngl het onderzoek!

7 Welk onderzoek bij welk probleem: 1 vraag: Wat willen we weten? 2 vraag: Kan ik dit te weten komen met echo of CT? Is MRI nodig? Website federale overheid:

8 Slikproblemen: - Hoge dysfagie? Verslikken? - Slikfunctie. - Lage dysfagie? Thoracale last? - RX slokdarm, SMD

9 1. Buikpijn: labo: inflammatie? Pancreas? Lever? Kliniek: lokalisatie pijn, aard van de pijn, o RX: Obstipatie? Obstructie? Maar: oorzaak kan hier niet mee opgespoord worden. Nefrolithiasis: combinatie met echografie. Doch niet altijd lokalisatie mogelijk, radio-opake lithiasis. o Echografie: 1 lijnsonderzoek: breed beeld van de abdominale toestand Bovenbuik: galblaas, pancreas (niet altijd gevisualiseerd) Nieren: hydronefrose, tumor (cave kleine tumoren) Appendix Darmstructuren

10 o CT: Toestand van de patiënt: weten we met echografie voldoende? Obstructie: oorzaak. Vermoeden complicaties Darmpathologie: diverticulitis, M Crohn, tumoren, appendicitis, Complicaties ervan. o MRI: geen screeningstool: gehele abdomen kan niet in beeld gebracht worden zoals bij CT. Geen plaats in primaire diagnostiek. Gespecialiseerd onderzoek: verdere diagnostiek/differentiatie, complicaties, staging.

11 Welk onderzoek bij welk probleem Buikpijn/GIT problemen en MRI: Wat bieden we aan: 1. MR-enteroclysma: Inflammatoire pathologie. Opvolging m. Crohn. 2. MRI rectum: staging tumoren. 3. MRI uterus/cervix: Staging tumoren. Endometriose: evaluatie ligging, uitgebreidheid 4. MRI anale fistels: evaluatie uitgebreidheid, verloop, abces, aantasting sfinctersysteem

12 Welk onderzoek bij welk probleem. Acute buikpijn: Casus 1: Kind 9 jaar. Rechter fossa pijn. Inflammatoir bloedbeeld. Wat willen we weten? oorzaak: appendicitis? Wat vragen we aan? RX: geen zin, kind, stralenhygiëne. Echografie: ja!

13 Acute buikpijn: casus 1:

14 Acute buikpijn: Casus 2: Man 54 jaar. Bovenbuikspijn. Drukpijn rechter hypochonder, geen koorts. Wat willen we weten? Oorzaak: maagprobleem? Galprobleem? Wat vragen we aan? RX: enkel zinvol zo vermoeden obstructie, perforatie/vrije lucht. Echografie: ja: geeft een goed idee van de toestand abdominaal. CT: zo urgentie/chirurgie. Complicaties?

15 Buikpijn: Casus 2:

16 Welk onderzoek bij welke casus? Buikpijn: Casus 3: Dame 84 jaar. Rechter hypochonder pijn, algemeen onwel, AAT, koorts. Wat willen we weten? Oorzaak: cholecystitis? Abces? Wat vragen we aan: RX: geen zin. Echografie: ja algemeen beeld abdomen. CT: ja zo urgentie/vermoeden complicaties: abces???

17 Welk onderzoek bij welke casus? Buikpijn: casus 3: Dag 1: gestart met een echografie : Buikpijn: casus 3: Dag 3: controle echografie

18 Buikpijn: casus 3: Dag 10:

19 Buikpijn: casus 3:

20 Buikpijn: casus 4: Dame 47 jaar. s Nachts op spoedgevallen. Bovenbuikspijn, algemene malaise, infectieus beeld. Wat willen we weten? oorzaak: galblaas? Maag? Pneumonie? Wat vragen we aan: RX thorax. Echografie: s morgens uitgevoerd.

21 Buikpijn: casus 4: Rx thorax face:

22 Buikpijn: casus 4: Echografie:

23 Buikpijn: casus 4: Aanvullend CT onderzoek na echografie: Welk onderzoek bij welk probleem?

24 Buikpijn: casus 5: Man 70 jaar. Buikpijn. Gisteren coloscopie met biopsie gehad. Wat willen we weten: Oorzaak: perforatie? Wat vragen we aan: RX: zinvol ter opsporing van vrije lucht. Maar substantiële hoeveelheid vrije lucht nodig. Echografie: vrije lucht op echo niet detecteerbaar, colon slechts gedeeltelijk beoordeelbaar. CT: ja: we vermoeden een complicatie. Gedetailleerde beoordeling abdomen.

25 Buikpijn casus 5:

26 Buikpijn casus 6: Man 33jaar. Rechter flankpijn. Geen koorts. Labo negatief. Wat willen we weten: oorzaak: nierkoliek? Darmprobleem? Wat vragen we aan: RX NSE: opsporen nefro/urolithiasis Echografie: hydronefrose? Algemeen beeld abdomen? Steen? Uro CT a blanc: lokalisatie steen.

27 Buikpijn casus 6:

28 Buikpijn: casus 6: Welk onderzoek bij welk probleem?

29 2. Palpabele massa: Wat is dit? Waar gaat dit van uit? o RX: geen zin tenzij inliggende calcificaties. o Echografie: 1 keuze onderzoek. In principe kan elke palpabele massa op echografie gevisualiseerd worden. Evaluatie: lokalisatie Verhoudingen met omliggende structuren Afmetingen Soms karakterisatie

30 2. Palpabele massa: o CT of MRI? Verdere evaluatie: betere resolutie, dus betere precisering. Voorkeur voor CT: Uitgebreider scangebied. Beter toegankelijk, minder wachttijd.

31 Palpabele massa: casus: Dame, 58 jaar. Volumineuze massa palpabel meso/hypogastrisch. Wat willen we weten? oorzaak: colon?..? Wat vragen we aan: RX: enkel zinvol zo we verkalkingen vermoeden. Echografie: ja: algemeen beeld van het abdomen, massa kan in beeld gebracht worden. CT: uitgebreidheid, karakterisatie, lokalisatie.

32 Palpabele massa: casus: RX:

33 Palpabele massa: casus: Echografie:

34 Palpabele massa: casus: CT

35 Welk onderzoek bij welk onderzoek? 3. Evaluatie lever: o RX: geen zin. o Echografie: Algemeen beeld van lever: steatose, cirrose. Aspect leverparenchym Dilatatie galwegen Evaluatie vaten Leverletsels: karakterisatie niet altijd mogelijk.

36 3. Evaluatie lever: o CT: verdere evaluatie, meer detail. Karakterisatie leverletsels: multi-fasisch onderzoek na iv contrast. Complicaties bvb cirrose Uitgebreidheid aantasting. Aantal letsels, groote letsels. Galwegdilatatie: oorzaak (tumor? Lithiase? ) o MRI: geen 1 lijns onderzoek, doch nuttig in sommige gevallen: Karakterisatie leverletsels: MRI superieur aan CT!!!!! Leverspecifiek contrast. MRCP= ERCP op MRI zonder invasieve scopie. Goede visualisatie galwegen. Lithiases, anatomische varianten, bijkomend onderzoek na negatieve CT ERCP: therapeutische mogelijkheden.

37 Lever: casus: Vrouw 30 jaar, routine echografie: toevallige vondst: Leverletsel echografie. Wat is dit? Wat vragen we aan? MRI: stralenhygiëne superieur aan CT multi-fase CT: kan

38 Lever: casus:

39 4. Gallijden: o RX: niet nuttig. Verkalkte galstenen kunnen geïdentificeerd worden. o Echografie: 1 lijnsonderzoek. Visualisatie zowel radio-opake als niet-radio-opake lithiasis. Evaluatie galblaaswand en galblaasvolume. Evaluatie aanliggende leverparenchym, evt abcedatie. o CT: Complicaties cholecystitis (=moeilijker op echografie) Enkel radio-opake lithiasis worden gevisualiseerd. Evaluatie tumoren. o MRI: MRCP ter evaluatie galwegen. o post-operatieve complicaties: echo-ct-mr: Wat wil je weten?

40 Gallijden: casus1: Vrouw, 80 jaar. Recidiverende pancreatitis. Wat willen we weten? Onderliggende oorzaak: galwegen? Anatomische varianten? Wat vragen we aan: MRI-MRCP

41 Gallijden: casus1:

42 Gallijden: casus1:

43 Gallijden: casus 2: Man 75 jaar. Rechter hypochonderpijn. Wat willen we weten? oorzaak: gallijden? CC-itis? CDL? Wat vragen we aan: RX: geen zin: verkalkte galblaaslithiases zichtbaar maar geeft geen bijkomende info. Echografie, ja: algemeen idee van de abdominale toestand.

44 Gallijden: casus 2:

45 Gallijden: casus 2: Welk onderzoek bij welk probleem?

46 5. Pancreas: o RX: niet zinvol. o Echografie: Pancreas beperkt visualiseerbaar. Nuttig: opsporen CLL bij acute pancreatitis. o CT: Best aangewezen onderzoek. Acute/chronische pancreatitis, complicaties. Tumoren: lokalisatie, uitgebreidheid o MRI: Gespecialiseerd onderzoek. Verdere diagnostiek bij chronische pancreatitis: onderliggende oorzaak? Tumoren: enkel zo CT inconclusief.

47 Pancreas: casus: Man 67 jaar. Bovenbuikspijn, gestegen lipasen. Wat willen we weten? Oorzaak: pancreatitis? Wat vragen we aan? RX: geen zin. Echografie: algemeen beeld abdomen, beperkte visualisatie pancreas, oorzaak (CCL). CT: goede beoordeling pancreas, visualisatie uitgebreidheid en complicaties.

48 Pancreas: casus:

49 Take home messages: Website federale overheid: anisatie-van-de-gezondheidszorg/kwaliteit-vanzorg/goede-praktijken/richtlijnen Wat vragen we aan: Wat willen we weten? Op welke manier brengen we dit best in beeld?

50