Echo-endoscopie. Dr. Mike Cool. AZ Damiaan Oostende UZ Leuven. Echo-endoscopie

Transcriptie

1 Echo-endoscopie Dr. Mike Cool AZ Damiaan Oostende UZ Leuven 1. Wat is echo-endoscopie? 2. Wat is de meerwaarde van echo-endoscopie? 3. Diagnostische toepassingen A. Oncologie 1. Slo kdarmcarcinoom 2. Maagcarcinoom 3. Submucosale letsels 4. Longtumoren 5. Pancreastumoren 6. Biliaire tumoren 7. Rectumtumoren 8. Anaal kanaaltumoren B. Benigne galwegproblemen 1. Galwegstenen 2. Etiologie pancreatitis C. Benigne anale problemen 1. Incontinentie 2. Anaal abces 3. Fistel 4. Therapeutische toepassingen 1. Celiacusblock 2. Drainage van pancreaspseudocy ste 5. Besluit Echo-endoscopie 1

2 Echo - endoscopie Echo-endoscopie: radiair en lineair 2

3 Lineaire echo-endoscopie + FNA five layers T N M Tis T 1 T 2 T 3 T 4 Mucosa Muscularis mu cosa Submucosa Muscularis propria Subserosa Serosa Extension to an adjacent organ 3

4 T N M FNA!!! Slokdarmcarcinoom Doel van beeldvorming 1. Onderscheid maken tussen locoregionale en gemetastaseerde ziekte (M) 2. De lokale tumoruitbreiding bepalen (T en N) 3. Evaluatie van tumorrespons na chemotherapie of radiochemotherapie ( downstaging ) 4

5 Slokdarmcarcinoom 1. Endoscopie + klassieke biopsie 2. CT thorax-abdomen of PET-CT: metastasen op afstand? (M) 3. Echo-endoscopie: lokale tumoruitbreiding (T en N) voor lokale tumoruitbreiding is echo-endoscopie duidelijk superieur tov ctmet een accuraatheid van 90% 5

6 ESOPHAGUS 6

7 7

8 SLOKDARMCARCINOOM 2 beperkingen van echo-endoscopie Obstruerende tumoren FNA van klier doorheen tumor MAAGCARCINOOM Analoog met slokdarmcarcinoom 1. Endoscopie + klassieke biopsie 2. CT thorax-abdomen: metastasen op afstand? (M) 3. Echo-endoscopie: lokale tumoruitbreiding (T en N) voor lokale tumoruitbreiding is echo-endoscopie duidelijk superieur tov ct met een accuraatheid van 90% T1 T1 8

9 Submucosale letsels - Normale mucosa - DD extrinsieke compressie DD submucosaal letsel Echo-endoscopie Submucosale letsels Echo-endoscopie FNA muscularis 9

10 Submucosale letsels Echo-endoscopie Submucosale letsels Echo-endoscopie 10

11 LONGTUMOREN - Longkanker is de belangrijkste oorzaak van kankerdood!! - Doel van TNM staging: beste therapie voor patient en zinloze heelkunde vermijden recente studie: bij 36% van patienten met vermoeden van NSCC had heelkunde vermeden kunnen worden wegens lokaal niet reseccabel, positieve klieren of benigne letsel!!! LONGTUMOREN Staging door middel van - Bronchoscopie met biopsie - CT thorax - (Mediastinoscopie, thoracoscopie, thoracotomie) - (Bronchoscopisch blinde transcarinale punctie) - PET: zeer goed voor metastasen op afstand, M goed voor mediastinale klieren, maar tot 30% vals positief inflammatoir, reactief, granulomateus - Echo-endoscopie 11

12 LONGTUMOREN Staging door middel van Echo-endoscopie met FNA - N-staging van het posterieure mediastinum: Aorto-Pulmonaal venster, subcarinale regio, peri-oesofagaal, lagere mediastinum, celiacus regio en linker bijnier niet rechts parathracheaal en pretrach eaal (lucht)! - T-staging: T4 (invasie in aorta) Echo-endoscopie reduceert met 50% de noodzaak tot mediastinoscopie of thoracoscopie of thoracothomie 28/80 pt geëxcludeerd voor heelkunde door T4 of N2-3 J. Clin. Oncology 2004 altijd + FNA (N>1cm: 30% reactief, N<1cm: 18% maligne) N: sensitief: echo-endo=pet, specifiek: echo-endo>pet LONGTUMOREN Indicaties voor echo-endoscopie - PET-positieve klieren - T4? - N2-3? - downstaging na chemoradiotherapie - sarcoidose (granulomen zonder necrose ><TBC) - ongekende primaire tumor NIET wanneer resultaat geen invloed heeft op beleid: metastasen op afstand, inoperabel door co-morbiditeit 12

13 PANCREASCARCINOOM Incidentie - 5 de doodsoorzaak door kankersterfte - 5% van alle kankerdoden - Bij presentatie is 20 % potentieel operabel en 80% lokaal inoperabel of gemetastaseerd PANCREASCARCINOOM Mediane overleving van patienten met pancreascarcinoom Lokaal operabel maanden Lokaal inoperabel 6-10 maanden Gemetastaseerd 3-6 maanden 13

14 PANCREASCARCINOOM Staging: 3 vragen - Is het een adenocarcinoom van de pancreas? DD adenocarcinoom van ampulla: ampulloom DD lymfo ma, neuro-endocriene tumor, metastase (5 à 10%) - Is de tumor operabel? TNM - Is de patient operabel? PANCREASCA Echo-endoscopie - Beste ter detectie van kleine letsels: 2 à 3 mm Screening!!! - DD focale pancreatitis chronische pancreatitis - Invasie bloedvaten (doppler) - FNA + Therapie Celiacusblock, cystedrainage, 14

15 TNM Inoperabele massa in de pancreas met metastasen: adenoca of niet? 15

16 FNA Metastase in de linker leverlob 16

17 PANCREASCARCINOOM Symptome n - Vage abdominale klachten, anorexie met vermag ering (1kg/week) in 65%. - Abdominale of rugpijn bij 65%, typisch beter bij flexie - Icterus en jeuk: 50%, typisch kopcarcinoom - Grote galblaas zonder symptomen (teken Courvoisier-Terrier Terrier) - Recente diabetes!!!! - Palpabele massa chemotherapy Icterus Ver magering Pijn 17

18 Celiacus neurolyse of celiacusblock Pancreascarcinoom Chronische pancreatitis Celiacusblock - Efficientie: 85% - Echo-endoscopisch beter dan via percutane CT-geleide weg 10 ML : Buvec.1% 20 ML : Absolute Alcohol 18

19 Celiacusblock Pseudocyste drainage Na acute pancreatitis 19

20 Pseudocyste drainage Veiliger!!! Benigne biliaire problemen 20

21 Benigne biliaire problemen Is er een galwegsteen? ERCP MRCP Echo-endoscopie Benigne biliaire problemen Is er een galwegsteen? ERCP Maar... complicaties: post-ercpbloeding, pancreatitis alleen nog maar therapeutische ERCP 21

22 Benigne biliaire problemen Is er een galwegsteen? (ERCP) MRCP niet invasief (+), soms twijfel (-), claustrofobie (-), pacemaker (-) Benigne biliaire problemen Is er een galwegsteen? (ERCP) (MRCP) Echo-endoscopie Performanter dan M RCP want kleine lithiase beter visualiseerbaar (+) Invasiever dan MRCP (-) Geen complicaties 22

23 Benigne biliaire problemen Waarom pancreatitis? 85% alcohol en biliair(galwegstenen) 15% focale letsels, congenitale afwijkingen, medicatie, geen oorzaak Echo-endo: microlithiase in galblaas of galweg, focale letsels, congenitale afwijkingen. Benigne anale problemen 1. Onverklaarde anale pijn klein abces? fistel? 2. In kaart brengen van fistels 3. Incontinentie beoordeling IAS en EAS...post-partum 23

24 Benigne anale problemen Post-partum incontinentie EAS IAS five layers Rectumtumoren T N M Tis T 1 T 2 T 3 T 4 Mucosa Muscularis mu cosa Submucosa Muscularis propria Subserosa Serosa Extension to an adjacent organ 24

25 Rectumtumoren T N M Rectumtumoren T N M + afstand tot IAS 25

26 Echo-endoscopie Things to take at home... - Combinatie endoscopie en echografie - T en N staging met FNA bij slokdarmca, maagca submucosale letsels longca pancreasca, galwegca rectumca, anaal kanaal ca - Galweglithiase? - Anale problematiek: incontinentie, pijn, fistel - Therapie celiacusblock pseudocystedrainage future? - Geen complicaties (indien preventief AB, goede stolling) 26