GOEDE PRESTATIES EN POSITIEVE VOORUITZICHTEN SURINAAMSE ECONOMIE ONDANKS UITDAGENDE EXTERNE OMGEVING 2010-2015 President D. D. Buterse 8 mei 2015
INHOUD Ecnmische uitdagingen bij vername regering in augustus 2010 Dwingende maatregelen ter gezndmaking ecnmie Resultaten van de maatregelen Geznde ecnmische grei en gede vruitzichten p middellange termijn Suriname hee@ veel betere greiperspecaeven in vergelijking tt LaAjns Amerika en het Caribisch gebied Gestage grei inkmen per hfd van de bevlking Basis gelegd vr vertaling ecnmische grei naar brede lagen van de bevlking Lage inflaae zrgt vr rust in de samenleving Daling grndstfprijzen eist een zware tl Verslechtering staatsfinanciën dr afname mijnbuwinkmsten Impact daling grndstfprijzen Staatsschuld relaaef laag CmpsiAe staatsschuld getuigt van prudent leenbeleid regering Centrale bank in de vrhede samen met de regering ter stabilisering ecnmie InternaAnale reserves ingezet ter verdediging wisselkers Tijdens deze regeerperide zijn credit raangs sterk verbeterd en meest recentelijk gecnslideerd Ecnmische perspecaeven rskleurig ndanks externe schkken 2
ECONOMISCHE UITDAGINGEN BIJ OVERNAME REGERING IN AUGUSTUS 2010 Parallelmarkt wisselkers was vr lange Ajd p een veel hger niveau dan de fficiële wisselkers Overheidsinkmsten werden p basis van fficiële wisselkers ntvangen, terwijl de uitgaven p basis van de parallelmarktkers warden gedaan Gevlg: nhudbare fiscale situaae Verlies aan vertruwen in de munteenheid Alm rep vanuit de samenleving m ecnmische grei te vertalen naar vrdelen vr brede lagen van de samenleving. 3
DWINGENDE MAATREGELEN TER GEZONDMAKING ECONOMIE De wisselkers die in de prakajk al lang gedevalueerd was mest frmeel wrden gedevalueerd. In januari 2011 is gedevalueerd met 20 prcent. IntrducAe van fiscale maatregelen, zals: Verhging GvernmenVake p brandstf Verhging belasang p alchl en tabak 4
RESULTATEN VAN DE MAATREGELEN Stabiele wisselkers en herstel vertruwen in de Surinaamse munteenheid. Fiscaal nevenwicht werd hersteld. De basis werd gelegd vr de verdere ntwikkeling van het land. CnAnuering binnenlandse en buitenlandse investeringen. 5
GEZONDE ECONOMISCHE GROEI EN GOEDE VOORUITZICHTEN OP MIDDELLANGE TERMIJN Ondanks een turbulente internaanale ecnmische mgeving hee@ Suriname een geznde grei drgemaakt en hee@ zij uitstekende greivruitzichten. 6.0 5.0 4.0 3.0 2.0 1.0 4.1 3.0 5.1 5.3 BBP grei (%) 3.0 2.9 4.0 3.4 3.5 3.5 4.1 0.0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014P 2015P 2016P 2017P 2018P Brnnen : ABS (2008-2012); Planbureau: 2014-2016 (prjecaes) 6
SURINAME HEEFT VEEL BETERE GROEIPERSPECTIEVEN IN VERGELIJKING TOT LATIJNS AMERIKA EN HET CARIBISCH GEBIED Ecnmische Grei: Suriname vs LaTjns Amerika en Caribisch Gebied 3.5 3 3.1 3 2.9 2.9 3.4 3.4 3.5 2.5 2 2 1.5 1 0.5 1.3 0.9 0 2012 2013 2014 2015 2016 LAC Suriname Brnnen: IMF: grei LaTjns Amerika en Carbisch gebied (LAC) Planbureau: grei Suriname 7
GESTAGE GROEI INKOMEN PER HOOFD VAN DE BEVOLKING Het inkmen is gestaag tegenmen Dit is een reflecae van vertruwen in de ecnmie 10,000 9,000 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 - Per capita BBP (US$) 9,806 10,000 9,396 8,331 8,126 7,490 6,921 5,273 5,832 4,536 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014- E 8
BASIS GELEGD VOOR VERTALING ECONOMISCHE GROEI NAAR BREDE LAGEN VAN DE BEVOLKING Aanname 3 sciale weven: een histrisch mment! Algemeen Pensien NaAnale Basiszrgverzekering Minimum uurln Hiermee is de basis gelegd vr een rechtvaardige ecnmie Onze taak is m de ecnmische kek te vergrten en te kiezen vr een allcaae van verheidsmiddelen in het vrdeel van de sciale weven. Znder sciaal rechtvaardigheid is duurzame ecnmische grei niet mgelijk. 9
LAGE INFLATIE ZORGT VOOR RUST IN DE SAMENLEVING Lage inflaae (3-4%) wegens externe en interne factren. StabilisaAebeleid hee@ psiaeve impact gehad p inflaae. Figuur 1: JaarinflaTe - t..v. vrige jaar 2011- maart 2015 % 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 14.0 Jan. 2011 18.7 Febr. Mrt. 22.6 Apr. Mei 17.7 Juni Juli Aug. Sept. 15.8 15.3 Okt. Nv. Dec. 11.8 Jan. 2012 8.6 6.5 Febr. Mrt. Apr. 3.6 3.0 Mei Juni Juli Aug. Sept. Okt. 4.3 Nv. Dec. Jan. 2013 1.7 1.5 Febr. Mrt. Apr. Mei Juni 3.0 Juli Aug. 1.7 0.6 Sept. Okt. Nv. Dec. Jan. 2014 Febr. 3.1 Mrt. Apr. Mei 2.2 3.3 Juni Juli Aug. Sept. 4.2 3.9 Okt. Nv. Dec. Jan. 2015 Febr. Jaareinde cijfers 2.7 Mrt 10
DALING GRONDSTOFPRIJZEN EIST EEN ZWARE TOL Sterke daling van de gud- en lieprijs in 2013 en 2014 hee@ een negaaeve impact gehad p Staatsfinanciën, betalingsbalans en internaanale reserves. Ecnmische weerbaarheid is thans veel grter dan een paar decennia terug, waarbij de bauxietsectr dminant was. Nu hebben we gud, lie en aluinaarde als belangrijkste exprtprducten. Maar verdere diversificaae is dringende vereiste m de ecnmische weerbaarheid te vergrten. 11
VERSLECHTERING STAATSFINANCIËN DOOR AFNAME MIJNBOUWINKOMSTEN In 2013 zijn de Staatsfinanciën verslechterd dr enrme afname mijnbuwinkmsten. In 2014 wrdt aanvang gemaakt met stapsgewijze verbetering van de Staatsfinanciën. Dit ndanks een pre- verkiezingsjaar en verdere afname van mijnbuwinkmsten. Bij gelijkblijvende inkmsten, zuden we in 2014 een tekrt hebben van rnd de 2 prcent van het BBP. Regering vastberaden Staatsfinanciën verder te cnslideren. Enkele vrgenmen ntwikkelingsprjecten zijn uit. Tekrt Staatsfinancien (% van BBP) 0-2 - 4 2009 2010 2011 2012 2013 2014* - 2.1-1.9-2.5-2.8-6 Brnnen: MinFin, CBvS, ABS, Planbureau - 5.9-5.1
Exprten mijnbuwsectr sterk gedaald 2013 t..v. 2012: - 13,0 prcent 2014 t..v. 2013: - 12.8 prcent IMPACT DALING GRONDSTOFPRIJZEN Bijdrage mijnbuwsectr aan internaanale reserves eveneens sterk afgenmen: 2013 t..v. 2012: - 35.7 prcent 2014 t..v. 2013: - 29.6 prcent Sterke daling bijdrage aan Staatsfinanciën 2013 t..v. 2012: - 25.3 prcent 2014 t..v. 2013: - 32.5 prcent Bijdrage mijnbuwsectr aan exprten, internatnale reserves en staatsfinancien (mln. US$) 2434.8 525.4 2117.1 1847 338 237.9 446.8 333.6 225.3 2012 2013 2014 Exprt mijnbuwsectr Bijdrage mijnbuwsectr aan internaanale reserves Bijdrage mijnbuwsectr aan Staatsfinancien 13
STAATSSCHULD RELATIEF LAAG De regering hee@ geheel binnen de nrmen van de Wet p de Staatsschuld gehandeld. De feitelijke schuld bedraagt 34 prcent van BBP (februari 2015) GunsAg t..v. reginale gemiddelden Brn: Bureau vr de Staatsschuld Brn: Bureau vr de Staatsschuld; ABS en Planbureau 14
COMPOSITIE STAATSSCHULD GETUIGT VAN PRUDENT LEENBELEID REGERING Buitenlandse staatsschuld per febr. 2015 Overige, 18% Inter- American Develpmen t Bank, 53% China, 29% De buitenlandse leningen hebben een lange lpajd, aflssingsvrije periden en lage rente. De leningen zijn aangewend vr ntwikkelingsprjecten, vral infrastructuur en insatuanele versterking. Gemiddelde lpajd van alle leningen is 20 jaar. Nt: betreg pgenmen leningen Brn: Bureau vr de Staatsschuld Dit is het resultaat van een prudent leenbeleid 15
CENTRALE BANK IN DE VOORHOEDE SAMEN MET DE REGERING TER STABILISERING ECONOMIE Centrale Bank hee@ kasreserves p zwel lcale valuta als vreemde valuta verhgd m kredieten te beperken, m daarmee de druk p de wisselkers te verminderen. Valuta- intervenaes waren ndig m imprten en de ecnmische bedrijvigheid te ndersteunen. Ok werd hierdr een stabiele wisselkers begd. Resultaat: per eind april 2015 is het verschil tussen de fficiële wisselkers en de parallelmarkt kers slechts 2 prcent. Maatregelen verheid en Centrale Bank hebben psiaef effect gehad p de wisselkers. 16
INTERNATIONALE RESERVES INGEZET TER VERDEDIGING WISSELKOERS Valuta- intervenaes waren gerechtvaardigd mdat de deviezenverdiencapaciteit ged uitziet. InternaAnale reserves p niveau van 3,3 maanden imprt van niet- mijnbuw gerelateerde gederen & diensten. Via de swapvereenkmst met China zal de Ajdelijk daling van de internaanale reserves wrden versterkt. Ok zal de druk p de internaanale reserves heel binnenkrt sterk afnemen vanwege de vervanging van brandstf imprten dr Staatslie. InternaTnale reserves 2012 2013 2014 Maart 2015 InternaAnale reserves 1,002.8 759.8 621.8 499.5 Imprt dekking (kwartaal gemiddelde; exclusief imprten grte mijnbuwbedrijven) 6.5 4.6 3.9 3.3 17
TIJDENS DEZE REGEERPERIODE ZIJN CREDIT RATINGS STERK VERBETERD EN MEEST RECENTELIJK GECONSOLIDEERD Credit raangs zijn Ajdens deze regeerperide verbeterd van B +/B1 naar BB- /Ba3. Deze erkenning hebben we gehad van zwel Standard&Pr s, Mdy s als Fitch. Dagng hee@ ns in een BB+ categrie geplaatst. Slechts 1 kredietstap verwijderd van investment grade. Recentelijk hebben zwel Standard&Pr s als Fitch nze BB- credit raang met stabiele utlk herbevesagd. Deze verwrvenheid reflecteert nder andere gede grei verwachangen en lage staatsschuld. 18
ECONOMISCHE PERSPECTIEVEN ROOSKLEURIG ONDANKS EXTERNE SCHOKKEN Nieuwe investeringen in de gudsectr Staatslie raffinaderij KalA s state f the art gudraffinaderij Versterking sciale weerbaarheid bevlking: pensienwet, ziekteksten, minimumln, sciale vrzieningen en huizenbuw. Geznde en greiende financiële sectr. InternaAnale credit raang hee@ stabiele utlk. 19