Innovatie in tijden van schaarste Koenraad Debackere K.U.Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfskunde 1
Inhoudstafel Belang van innovatie De dynamieken voor innovatie: competitie, coöperatie, regelgeving Mythe & Realiteit Conclusies 2
Economisch belang van innovatie Joseph Schumpeter en de theorie van Kondratiev, vertaald naar technologie als drijvende kracht achter economische vooruitgang, met competitie op basis van productdifferentiatie als gevolg Waarbij Schumpeter twee modellen ontwikkelde, die eigenlijk complementair moeten bekeken worden, alhoewel hij ze zelf als tegenpolen beschouwde The eternal gale of creative destruction pushing new firms and industries to the forefront and destroying old ones zie ook Michael Porter 3
Economisch belang van innovatie Schumpeter-I: de kracht van de heroïsche ondernemer exogene wetenschap & technologie entrepreneurial activiteit investering in innovatie productie & markt winst of verlies van innovatie 4
Economisch belang van innovatie Schumpeter-II: de kracht van de monopolist of grote onderneming maar ook hiervan werden de beperkingen snel duidelijk exogene wetenschap & technologie endogene wetenschap & technologie (vnl intramurale O&O) investeringen in innovatie productie & markt verlies of winst van innovatie 5
Economisch belang van innovatie Robert Solow als dé econometrische bevestiging en inbedding van technologie als productiefactor in theorie van economische groei; de Solow-residual voor groeiverklaringen anders dan via arbeid & kapitaal (The Review of Economics and Statistics, Vol. 39, No. 3. (1957), pp. 312-320): Y=F(K,L) (i.e. Cobb-Douglas Y = L K Y=F(K,L).X(T) met X(T) als parameter voor het meten van technologische vooruitgang (bvb. evolutie in O&O uitgaven) R 2 : 20% ==> 80% Learning by doing and continuous innovation enabling firms to reap enormous benefits from institutionalizing and routinizing their innovation production function zie ook William Baumol 6
Economisch belang van innovatie Met risico en onzekerheid als compagnon de route, cf. Arrow Fumbling the future Smith & Alexander, 1988 7
Bedrijfseconomische impact van innovatie (Faems, Van Looy, Debackere, K.U.Leuven, 2005) Dit onderzoek toont aan dat samenwerking met de universiteit de omzet gerealiseerd met nieuwe producten versterkt voor een steekproef van CISbedrijven. In het onderzoek werd geanalyseerd hoe samenwerking met (1) universiteiten ( exploration oriented collaborations ) en (2) leveranciers/ klanten ( exploitation oriented collaborations ) een impact heeft op het % van de omzet van bedrijven gerealiseerd met (1) nieuwe producten en (2) verbeterde producten. En dit voor een groep van CIS-bedrijven. Resultaat: % OMZET Ontwikkeling van nieuwe producten Ontwikkeling van verbeterde producten Samenwerking leveranciers & klanten Samenwerking universiteiten 8
Additionaliteit van O&O inspanningen: publiek privaat (Aerts & Czarnitzki, K.U.Leuven 2008) 14-10-2010 KULAK lezing 2010 9
Inhoudstafel Belang van innovatie De dynamieken voor innovatie: competitie, coöperatie, regelgeving Mythe & Realiteit Conclusies 10
Competitie als drijvende kracht voor innovatie William Baumol s 4 vormen van kapitalisme (2007): State controlled kapitalisme Oligarchic firm kapitalisme Entrepreneurial kapitalisme Large firm kapitalisme Er zijn duidelijk slechte gewoontes wat groei en innovatie betreft: State controlled kapitalisme Oligarchic firm kapitalisme Gelukkig valt er ook wat goeds te leren: Entrepreneurial kapitalisme (zie Schumpeter-I) Large firm kapitalisme (zie Schumpeter-II) Met dien verstande dat monopolisten weinig incentives hebben om te innoveren en grote ondernemingen vaak de nadelen ondervinden van hun bureaucratische structuren 11
Competitie en coöperatie als drijvende kracht voor innovatie Uit economisch onderzoek naar groei blijkt verder dat large firm kapitalisme en entrepreneurial kapitalisme niet onafhankelijk zijn maar wel onderling afhankelijk; er is een dynamische complementariteit tussen beide types ondernemingen in het competitief spel rond innovatie Bijgevolg zijn Schumpeter-I en Schumpeter-II geen antipodes, doch zijn beide modellen veeleer aanvullend Dit leidt tot zogenaamde ambidextrous ecosystemen waar grote innovatieve ondernemingen en kleine technologieintensieve ondernemingen (de zogenaamde YIC s --- Young Innovative Companies) co-existeren, concurreren maar ook samenwerken 12
Coöperatie als drijvende kracht, meer nog in tijden van schaarste De Triple Helix als draaischijf van coöperatie (Etzkowitz & Leydesdorff, 2002) 13
Coöperatie als drijvende kracht, meer nog in tijden van schaarste 14
Coöperatie als drijvende kracht, meer nog in tijden van schaarste % van grote ondernemingen dat gebruik maakt van samenwerkingen bij het verwerven van technologie, make & buy, Roberts 1995 & 2001 1992 1995 1998 2001 Japan 35% 47% 72% 84% Europe 22% 47% 77% 86% North America 10% 30% 75% 85% % of firms heavily relying on external sources of technology 100 80 60 40 20 0 1989 1992 1995 1998 2001 2004 time 15
Coöperatie als drijvende kracht, meer nog in tijden van schaarste % van R&D uitgaven in het hoger onderwijs gefinancierd door samenwerking met het bedrijfsleven, Debackere & Veugelers, Vl. Ind. Boek WTI, 2009 O&O Uitgaven in HO als %BBP % private O&O in HO 16
Regelgeving als hefboom in tijden van schaarste Waarbij competitie en coöperatie enkel tot outcomes kunnen leiden in een afdwingbare legale context, gekenmerkt door: Transparante en afdwingbare contracten Transparante en afdwingbare IE-regelgeving Transparante en afdwingbare regelgeving betreffende incentives en incentive-systemen Transparante en afdwingbare regelgeving met betrekking tot innovatie- en onderzoekssubsidies Transparante en afdwingbare regelgeving met betrekking tot fiscaliteit 17
Inhoudstafel Belang van innovatie De dynamieken voor innovatie: competitie, coöperatie, regelgeving Mythe & Realiteit Conclusies 18
Mythe & realiteit (1) Innovatie als antwoord op competitieve uitdagingen: Van productiviteitsdenken in de jaren 60-70 Naar kwaliteitsdenken in de jaren 70-80 Naar flexibiliteitsdenken in de jaren 80-90 Naar innovatiedenken vandaag Doch nodig maar niet voldoende, het is vandaag: En efficiëntie En innovatie En internationalisatie Kortom: additionaliteit en complementariteit van de verschillende hefbomen eerder dan innovatie als een deus ex machina 19
Mythe & realiteit (2) Investeren in innovatie, via de heilige graal van de 3% maar O&O-input alleen is onvoldoende meer dan ooit is het output & outcome die telt en dus: ook nood aan een policy mix van subsidies, fiscaliteit en de overheid als markt & klant (= innovatief aanbesteden) 20
Mythe & realiteit (3) De creatieve sectoren zijn wat innovatie betreft, de sectoren van de toekomst Ja, maar: Ook de industrie is creatief! Innovatie volgt markt & productie, bijgevolg als we hier creatief en innovatief willen blijven, dan hebben we ook markt & productie nodig! Creativiteit is nodig, maar onvoldoende; innovatie is ook discipline, risico nemen, zwaar investeren, markten ontwikkelen, Technologie is bij dit alles een hefboom, maar ook niet meer dan dat competitieve industrieën zijn competitief door efficiëntie, innovatie, marktdynamiek, operationele excellentie, 21
Mythe & realiteit (4) Innovatie is in eerste instantie een marktgebeuren! Ja, maar: Er is toch steeds een dynamiek aanwezig en nodig van push & pull (cfr. IMEC, VIB, ), van gericht en niet-gericht onderzoek Er is een verschil tussen markt ex ante en markt ex post (cfr. licht verkopen versus verlichting verkopen) Er is een subtiel maar belangrijk verschil tussen markt, klant en gebruiker wanneer het om innovatie gaat (cfr. lead users) Er is ook nog zoiets als de niet-markt strategie voor de innovator (cfr. Institutions, Issues, Interests, Information, Impact nanotechnologie & gezondheid, gsm gebruik & gezondheid, ) 22
Mythe & realiteit (5) Unieke innovaties zijn nodig Maar niet voldoende voor een duurzaam voordeel: 23
Mythe & realiteit (6) Succesvolle innovatieve producten zijn gebaseerd op juiste synthese van technologisch kunnen & marktopportuniteit Ja, maar een GROOTS product heeft een betekenis voor de gebruiker SYMBOOL PRODUCTEN - IMMATERIEEL KUNST Betekenis Graphics + branding Graphic design Fashion Interior design W&T Industrial design Styling Craft products Ergonomics Design of capital goods Engineering design Engineering component design Vorm Functie MATERIELE PRODUCTEN 24
Mythe & realiteit (7) Professionaliseren van innovatie helpt risico beheersen! Ja, maar: 25
Inhoudstafel Belang van innovatie De dynamieken voor innovatie: competitie, cooperatie, regelgeving Mythe & Realiteit Conclusies 26
Conclusies: innovatie is divers Periode Focus Wie Aandacht 1960 70 TECHNOLOGIE Ingenieurs Wetenschappers 1970 80 PRODUCT Marketing experts Business developers 1980 90 DIENSTEN Marketing experts Business developers 1990-00 BUSINESS MODEL Integrale interne benadering, betrokkenheid bestuur 2000 nu OPEN INNOVATIE Integratie in innovatie ecosystemen Van lab naar markt Aligneren van product functie en marktbehoefte Waardevermeerdering door dienstencomponent Geïntegreerd waarde perspectief (IE, complementaire activa, waardeketen & waarde netwerk ) Make & buy, collaborative & distributed innovation 27
Conclusies: innovatiecontext is divers Entrepreneurial kapitalisme EN & EN Large Firm kapitalisme Onderneming als team Ambidextrous individuals Open Innovatie Platformen Onderneming als multistructuur Ambidextrous organizaties Concurreren, samenwerken, O&O + markt, niet-markt, ondersteund door een juiste policy mix 28
Creativiteit, innovatie, competitiviteit 29