Jaarplan 2012 Focus & verdieping
Voorwoord In 2011 heeft Wijzer in geldzaken, in samenwerking met haar partners, weer een grote stap voorwaarts gezet op het gebied van financiële educatie. Er zijn prachtige resultaten behaald. Hier mogen we als platform ontzettend trots op zijn! Financiële educatie zal ook in 2012 blijvend op de agenda staan. Alleen door gezamenlijk op te trekken en altijd de verbinding te zoeken, houden we deze stijgende lijn vast en maken wij Nederland daadwerkelijk wijzer in geldzaken. Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima der Nederlanden Erevoorzitter Wijzer in geldzaken De realiteit van vandaag maakt het nog belangrijker dat we ons blijven inzetten om financiële vaardigheden te vergroten. Nederland heeft te maken met een krappere beurs en daarom is het van belang dat de consument zijn geldzaken op orde heeft, voorbereid is op onverwachtse financiële tegenslagen en zelf goed op de hoogte is van zijn pensioen. Vijftien jaar geleden ging het vooral om consumentenbescherming; nu draait alles om consumentenbewustzijn. Een grote uitdaging en rol voor Wijzer in geldzaken om samen met haar partners ook in 2012 Nederlanders vooruit te helpen en financieel bewuster te maken. Gita Salden Voorzitter stuurgroep Wijzer in geldzaken 2
Samenvatting Voor het platform Wijzer in geldzaken (voorheen CentiQ) was 2011 een succesvol jaar, waarin de partners belangrijke stappen zetten om Nederland wijzer in geldzaken te maken. Door de krachten te bundelen in grote samenwerkingsprojecten als de Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT), de Schuld- Preventiewijzer, de Week van het geld en de Pensioen3daagse werd het thema Leren omgaan met geld nog meer op de kaart gezet. De portal wijzeringeldzaken.nl blijkt in een grote behoefte te voorzien en bereikt inmiddels meer dan 1 miljoen mensen per jaar; men vindt via wijzeringeldzaken.nl de weg naar betrouwbare en laagdrempelige hulpmiddelen, tips, tools en informatie. Kennisdeling stond onder andere centraal tijdens de goedbezochte platformbijeenkomst Eerst een cabrio dan je pensioen? in juni 2011. Agendasetting vormde een belangrijke katalysator voor de activiteiten van platform en partners. De tomeloze inzet van de erevoorzitter en de grote inspanning van partners op het terrein van financiële educatie zorgen ervoor dat het onderwerp nu echt op de agenda staat. Bijna iedere dag besteden de media aandacht aan omgaan met geld. Steeds meer partijen ontwikkelen activiteiten om consumenten financieel zelfredzaam te maken. Diverse onderzoeken gedurende het jaar hielpen om financieel bewustzijn en pensioenbewustzijn te monitoren, projecten te evalueren en het thema op de agenda te houden. Ook in het buitenland is het resultaat van Wijzer in geldzaken niet onopgemerkt gebleven. Partners kregen delegaties van verschillende landen op bezoek (onder meer uit Denemarken, Polen en België) en het platform werd regelmatig gevraagd om over de Nederlandse aanpak te vertellen (onder meer door Maleisië, Turkije, Nieuw-Zeeland en Italië). De economische crisis en het pensioenakkoord zorgen ervoor dat het nóg belangrijker wordt om financiële vaardigheden te vergroten. Veel mensen krijgen te maken met een krappere beurs en de onzekerheid over (toekomstige) inkomsten neemt toe. Tegelijkertijd wordt overal bezuinigd en staan de budgetten van overheid en bedrijfsleven sterk onder druk. Dit heeft de komende jaren niet alleen gevolgen voor de portemonnee van de burger, maar ook voor Wijzer in geldzaken. 3
In het licht van de bezuinigingen is het onvermijdelijk dat ook het platform in 2012 minder middelen tot haar beschikking heeft en daardoor nog meer focus moet aanbrengen in haar activiteiten. Er is geen gebrek aan initiatieven voor financiële educatie en bewustwording. In 2012 vervolgt het platform de in 2011 ingezette koers. De krachten van het platform worden verder gebundeld in een beperkt aantal kernprojecten, zodanig dat al deze initiatieven maximaal effect hebben voor de consument. De afgelopen jaren hebben geleerd dat juist daar de toegevoegde waarde van Wijzer in geldzaken het grootst is. In 2012 wordt ook een verdiepingsslag gemaakt, door de stap te zetten van agendasetting naar bewustwording: het thema Leren omgaan met geld staat op de kaart bij media en bij stakeholders. Het platform gaat in haar activiteiten de consument nog meer aanzetten tot actie. De volgende kernprojecten staan voor Wijzer in geldzaken komend jaar centraal: Pilots Wijzer in geldzaken Geldloket Pensioen3daagse 2012 Week van het geld 2012 Portal wijzeringeldzaken.nl Om deze kernprojecten tot een succes te maken wordt een aantal ondersteunende activiteiten uitgevoerd, te weten activiteiten in het kader van het erevoorzitterschap van H.K.H. Prinses Máxima, financiële bewustwording, netwerkactiviteiten en onderzoek. Prinses Máxima en Minister De Jager openden de Week van het geld 2011 4
Terugblik 2011 2011-2010-2011-2010-2011- Het 2011-2010-2011- jaarplan voor 2011 had als motto focus, verbinden en versterken. Er kwam 2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010 2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010- meer focus op activiteiten waar de meerwaarde van het platform het grootst is, -2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010- namelijk op die activiteiten waarbij partners aan elkaar worden verbonden en 211-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011- zo het effect richting de consument wordt versterkt. Onderzoek en 2 2011-2010-2011-2010-2011-2011-2010-2011- 2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010 Jaarplan focus, communicatie werden verder geïntegreerd in de programma s en projecten. 2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010- verbinden en Continue aandacht voor het thema Leren omgaan met geld, met de slogan -2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010- Wijzer in geldzaken als vehikel, zorgde ervoor dat het onderwerp het gehele 211-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011 versterken 22011-2010-2011-2010-2011-2011-2010 jaar 2011-2010-2011- op de maatschappelijke agenda stond. 2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010 2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010- Gedurende het jaar werden de projecten systematisch geëvalueerd. Hieronder -2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-211-2010-2011-2010-2011-2010-2011-2010-2011 volgt een korte samenvatting van de belangrijkste resultaten voor 2011. Programma Jong geleerd is oud gedaan Doelstellingen 2011 50% van alle basisscholen wordt bereikt met informatie over Leren omgaan met geld ; 25% van de bereikte basisscholen behandelt in een (gast)les het onderwerp Leren omgaan met geld ; 1 miljoen jongeren zoeken actief naar informatie over geldzaken. In januari stonden partners met een gezamenlijke stand Leren omgaan met geld op de Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT), dé vakbeurs voor het onderwijs. In totaal veertien relaties van het platform namen deel aan deze stand (APS, Belastingdienst, BizWorld, DNB, E-quality, Geldmuseum, Gemeentelijke Kredietbank, Klassekunst, Nibud, Poppentheater Binky Babbelkous, Stichting LEF, NTR SchoolTV, NVB en het Verbond van Verzekeraars). De NOT was een belangrijk contactmoment met het onderwijsveld. Ruim 50.000 docenten, voornamelijk uit het primair onderwijs, bezochten de beurs. Meer dan 10.000 bezoekers hadden interesse in de vernieuwde Handreikingen Leren omgaan met geld. Bijna 2.500 docenten lieten hun gegevens bij de stand achter, omdat zij op de hoogte wilden blijven van de activiteiten van het platform of omdat zij meer informatie wilden over de lesmaterialen van de aanwezige partners. In januari 2013 wordt de volgende NOT georganiseerd, waaraan Wijzer in geldzaken weer deelneemt. De Week van het geld vond plaats van 7 tot en met 11 november. Deze tweede editie kende een groeiend aantal samenwerkingsrelaties en grote belangstelling van het onderwijs. Ruim 1.500 basisscholen meldden zich actief aan om mee te doen, ofwel via de website van de Week van het geld of via kanalen van partners. Tevens deed een groot aantal scholen mee middels eigen projectweken of lessen over Leren omgaan met geld. De Week van het geld-krant werd in een oplage van één miljoen, samen met een aantal lesmaterialen, verspreid onder alle basisscholen, speeltuinen, bibliotheken en een aantal winkelketens. Ruim 35 organisaties sloten zich aan bij de Week van het geld. Hierdoor werd een breed aanbod van activiteiten richting de scholen gepromoot; van gastlessen van banken en verzekeraars tot programma s over ondernemen, van ouderavonden over financiële opvoeding tot theatervoorstellingen en activiteiten in het Geldmuseum. Tevens stonden alle programma s van NTR SchoolTV in het teken van omgaan met geld. Uit evaluatie blijkt dat de doelstellingen zijn behaald en dat de Week van het geld zeer goed werd gewaardeerd door alle partijen. 5
De campagne Zonder Cash ben je nergens liep tot het eind van 2010. Tegelijkertijd ontplooide een aantal partners initiatieven om jongeren te bereiken met geldzaken. Zo introduceerde Stichting Weet Wat Je Besteedt het jongerenplatform Edgie en ontwikkelde Nibud in samenwerking met Wijzer in geldzaken nibud.nl/scholieren als opvolger van nibudjong.nl. In 2011 is er geen onderzoek gedaan naar hoeveel jongeren actief hebben gezocht naar informatie over geldzaken. Dit vloeit voort uit de keuze om vanuit het platform minder nadruk te leggen op jongerencommunicatie. Klaas Knot en Richard Weurding geven gastlessen in de Week van het geld De Handreikingen Leren omgaan met geld werden in januari in een vernieuwde versie uitgebracht. In deze vernieuwde versie staat het overzicht van de lesmaterialen centraal. Tijdens de NOT en de Week van het geld zijn de Handreikingen voor het primair onderwijs verspreid onder docenten. De Handreikingen voor het voortgezet onderwijs en het speciaal voortgezet onderwijs zijn eind 2011 onder de aandacht gebracht middels een speciaal ontwikkelde bestelmodule op de website. Deze bestelpagina voor leermiddelen ging in de laatste twee maanden van het jaar in pilot-versie van start en bleek uitermate succesvol. In enkele weken werden duizenden handreikingen en leermaterialen besteld. Het in 2011 gestarte project Je geld of je leven richt zich op professionals in het jongerenwerk die werken met kwetsbare jongeren. Dit project loopt tot de zomer van 2012. In samenwerking met onderzoeksbureau Noorda en Co wordt onderzocht op welke wijze intermediaire voorlichting, waarbij de vertrouwenspositie van de jongerenwerker wordt benut om informatie door te geven aan deze jongeren, het beste kan worden ingezet. Geselecteerde jongerenwerkers worden getraind in kennis en vaardigheden om het onderwerp op verschillende manieren bij hun doelgroep bespreekbaar te maken. Het experiment wordt onderzocht op de methodiek van voorlichten en de effecten op financiële kennis en gedrag van de jongeren die meedoen. Als de formule werkt, wordt de opgedane ervaring breed verspreid over het land. Gedurende het jaar is met een aantal nieuwe partijen een samenwerkingsrelatie aangegaan om het thema Leren omgaan met geld nog beter bij het onderwijs onder de aandacht te brengen. Al deze partijen hebben een sterk netwerk in het veld, zodat het bereiken van de doelgroep en het verbinden van vraag en aanbod een extra impuls krijgt. Dit betreft partijen als Jong Ondernemen, BizWorld, Theatergroep Playback, ROC Midden-Nederland en de VECON (de vereniging van leraren in de economische/maatschappelijke vakken). 6
Programma Financiën op orde Doelstellingen 2011 40% van de gemeenten werkt met de Schuldpreventiewijzer; 60% van de consumenten die bankieren via internet kan gebruik gaan maken van een digitaal huishoudboekje. In februari introduceerden zeven partijen (MO Groep, Divosa, ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, NVVK, Nibud, VNG en Wijzer in geldzaken) samen de publicatie SchuldPreventiewijzer en een database met voorbeelden van geslaagde preventie-activiteiten (schuldpreventiewijzer.nl). Dit helpt gemeenten om actief aan de slag te gaan met schuldpreventie en hierbij elkaars ervaringen en best practices te gebruiken. Ieder kwartaal komt er een nieuwsbrief uit. De publicatie is door de partijen onder 3.000 professionals verspreid. De SchuldPreventiewijzer is op congressen en bijeenkomsten gepresenteerd en in de media besproken. In een halfjaar tijd werd schuldpreventiewijzer.nl ruim 12.000 keer bezocht. Evaluatieonderzoek vindt plaats in het voorjaar van 2012. Gedurende het jaar werden met verschillende partijen gesprekken gevoerd en plannen gemaakt voor een aantal pilots met Wijzer in geldzaken Geldloketten. In 2011 werden voorbereidingen getroffen met als doel om in de eerste helft van 2012 op drie locaties in het land een Wijzer in geldzaken Geldloket te openen. In navolging van ING introduceerden ook ABN-AMRO en SNS in 2011 een digitaal huishoudboekje. Daarnaast was al een aantal digitale huishoudboekjes voorhanden (bijvoorbeeld AFAS Personal, Nibud Cashflow Manager, Cashflow Online). Hiermee heeft 60% van de consumenten die bankieren via internet toegang tot het gebruik van een digitaal huishoudboekje. De gratis Nibud Consumentenlijn (0800-221 21 21) werd gemiddeld per maand zo n 650 keer gebeld. Daarnaast kwamen per maand gemiddeld 100 e-mails binnen. De onderwerpen varieerden van vragen over schulden, de Cashflowmanager, kost- en zakgeld en bestellingen van Nibud-materiaal. De Wijzer in geldzaken Parade bezocht 10 bibliotheken (Den Haag, Leeuwarden, Almere, Delft, IJmuiden, Maastricht, Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem en Enschede). In de bibliotheken werden 30 moneyvents gehouden, van voorstellingen Binky Babbelkous tot pensioenworkshops. Ongeveer 80.000 mensen (exclusief meekijkers ) bezochten de interactieve paviljoens van de Parade. De Wijzer in geldzaken Parade 7
Programma Zorg voor de toekomst Doelstellingen 2011 Het aantal Nederlanders dat volledig pensioenonbewust is, wordt teruggebracht van 66 naar 50 procent. In maart 2011 werd het Manifest Pensioenbewustzijn gepresenteerd. In het manifest staat dat alle betrokken partijen alles op alles zetten om het pensioenbewustzijn van Nederlanders te vergroten. Het manifest werd onderschreven door Adfiz, AFM, Consumentenbond, ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Nibud, Pensioenfederatie, Stichting Pensioenkijker.nl en Verbond van Verzekeraars. Van 6 tot en met 8 oktober was de eerste editie van de Pensioen3daagse. Tijdens de Pensioen3daagse vonden er activiteiten plaats om mensen inzicht te geven in hun pensioen en om zo nodig actie te ondernemen. Meer dan 100 organisaties namen deel aan de Pensioen3daagse 2011. Meer dan 250.000 mensen zijn gedurende de Pensioen3daagse in beweging gekomen of gaven na afloop aan dat te doen naar aanleiding van de Pensioen3daagse. Ook in de media kreeg het evenement en het onderwerp pensioen de nodige aandacht. Uit de Pensioenbewustzijnsmeter 2011 blijkt dat het pensioenonbewustzijn van de Nederlander is afgenomen van 72% naar 69%. De beoogde doelstelling naar 50% is hiermee niet behaald. Dit blijkt meer tijd en inspanning te vergen. Uit onderzoek blijkt dat mijnpensioenoverzicht.nl met name bezoekers trekt die hun papieren UPO al goed bekeken en nog niet wordt bezocht door de pensioenonbewuste Nederlander. In 2012 is nog meer gezamenlijke inzet noodzakelijk om het pensioenbewustzijn te vergroten. Ook blijkt een actievere rol van de werkgevers noodzakelijk om het pensioenbewustzijn te verbeteren. Wijzer in geldzaken stelt in 2012 wederom een ambitieuze doelstelling (het pensioenonbewustzijn neemt af naar 60%). Met een groot aantal partners (Adfiz, Nibud, AFM, Consumentenbond, NVB, Verbond van Verzekeraars en Vereniging Eigen Huis) werd gewerkt aan de Hypotheektool, deze wordt begin 2012 gelanceerd. Wijzer in geldzaken neemt sinds oktober 2011, in het kader van het pensioenakkoord, actief deel aan de werkgroep Pensioencommunicatie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Deze werkgroep wordt voortgezet in 2012. Agendasetting, bewustwording en online strategie Doelstellingen 2011 Het aantal unieke bezoekers van de website wijzeringeldzaken.nl stijgt naar 120.000 per maand. Agendasetting en bewustwording werden enorm geholpen door de inzet van H.K.H. Prinses Máxima als erevoorzitter van Wijzer in geldzaken. Haar aanwezigheid bij diverse evenementen, zoals de Week van het geld en haar optreden in de BNN Geldtest, trokken veel media-aandacht. Daarnaast was zij nationaal en internationaal een belangrijke ambassadeur voor het platform en gaf zij interviews voor verschillende vakbladen voor de financiële sector. Maar ook de lancering van verschillende checklisten, het uitbrengen van onderzoeksresultaten en het reageren op issues in het nieuws leverden de nodige aandacht voor het platform en de website op. Het bezoek van wijzeringeldzaken.nl groeide in 2011 met 35% tot ruim een miljoen unieke bezoekers. Meer dan 60% van de bezoekers vond via wijzeringeldzaken.nl de weg naar partnersites. Op basis van een gebruikersonderzoek in mei 2011 is de site verbeterd op gebruikersgemak, inhoud, vormgeving en vindbaarheid. Uit het onderzoek blijkt dat er bij consumenten nog steeds grote behoefte is aan deze portal op het gebied van betrouwbare informatie en tools over geldzaken. 8
De Wijzer in geldzaken LinkedIn groep voor professionals is afgelopen jaar in ledenaantal verdubbeld. In deze groep worden dagelijks discussies gevoerd over allerhande onderwerpen op het gebied van financiële educatie. Dit jaar is Wijzer in geldzaken gestart met Twitter (@Wijzeringeld), vooral gericht op partners en professionals. Inmiddels heeft het account ruim 650 volgers. De inzet van Twitter is ook succesvol ter ondersteuning van de kernprojecten, zo bleek tijdens de #Weekvanhetgeld en de #Pensioen3daagse. De Nationale Geldtest 2011 Netwerk Doelstellingen 2011 Er worden vier netwerkbijeenkomsten georganiseerd. Netwerkbijeenkomsten leverden ook in 2011 een belangrijke bijdrage aan kennisdeling tussen partners. Tijdens het seminar Eerst een cabrio dan je pensioen? in juni 2011 wisselden partners met wetenschappers van gedachten over de vraag op welke manier (financieel) gedrag van mensen kan worden beïnvloed. De nieuwjaarsbijeenkomst vond plaats op de stand op de Nationale Onderwijstentoonstelling. Ook tijdens de Pensioen3daagse en de Week van het geld werden netwerkbijeenkomsten georganiseerd. Tijdens een expert pitch en expert meetings wisselden deskundigen van partners kennis uit over uiteenlopende onderwerpen. De maandelijkse Wijzer in geldzaken nieuwsbrief houdt partners op de hoogte van elkaars activiteiten en nieuws uit het platform. Daarnaast is er in 2011 gestart met een nieuwsbrief gericht op het onderwijsveld om o.a. de Week van het geld onder de aandacht te brengen. Netwerkbijeenkomst Eerst een cabrio dan je pensioen? 9
Onderzoek In 2011 werd de Publieksmonitor Wijzer in geldzaken uitgevoerd, die tot doel heeft om trends in het financieel gedrag en inzicht te meten. In het najaar vond de derde jaarlijkse meting plaats om het Pensioenbewustzijnonderzoek van Nederlanders te meten. Zowel de Week van het geld als de Pensioen3daagse zijn geëvalueerd middels onderzoek onder de betrokken doelgroepen en partners. In vervolg op het jongerenonderzoek in 2008 is een Juniormonitor opgezet om de kennis en het gedrag van basisschoolleerlingen (in de leeftijd van 8-12 jaar) m.b.t. geldzaken te onderzoeken. De eerste meting heeft plaatsgevonden in 2011. De gebruiksvriendelijkheid van de website wijzeringeldzaken.nl is onderzocht. Er is een onderzoek gedaan onder de risicogroep ZZP-ers, om te inventariseren welke risico s er zijn, in hoeverre zij behoefte hebben aan een uitgebreider informatieaanbod of andere ondersteuning en waar het informatieaanbod op dit moment uit bestaat. Resultaten worden begin 2012 gepresenteerd. De expertgroep Onderzoek is drie keer bijeen gekomen om onderzoekservaringen uit te wisselen en elkaar te informeren over lopende en geplande onderzoeken bij de partners van Wijzer in geldzaken. Er is onderzoek gedaan ter ondersteuning van de Checklisten Samenwonen/trouwen en Wijzer in geldzaken op vakantie. Overige resultaten Naast deze resultaten werd in 2011 een groot aantal kleinere projecten uitgevoerd in platformverband. Een kleine bloemlezing: De VFFP geeft werkgevers de mogelijkheid om hun werknemers een financiële scan aan te bieden. De financiële scan werd gelanceerd tijdens de Pensioen3daagse. Dit project loopt door in 2012. Het Nibud optimaliseerde de voorlichting voor de risicogroep studenten door een studentenonderzoek uit te voeren en de resultaten te verwerken in de Studieleenwijzer. Het Nibud ontwikkelde een persoonlijke koopkrachtberekenaar, die mensen helpt inzicht te krijgen in en grip te krijgen op de persoonlijke financiële situatie. Diverse Hogescholen organiseerden met Stichting Pensioenopleidingen, verzekeraars en pensioensfondsen pensioenspreekuren. Op ROC s werd de cursus Wijzer in geldzaken verder uitgerold. Schoolkinderen aanwezig bij de opening van de Week van het geld 10
De lessen van 2011 De sleutel voor het succes van Wijzer in geldzaken wordt gevormd door innovatieve evenementen die partners in staat stellen de krachten te bundelen richting de consument of professional. Projecten als de Week van het geld en de Pensioen3daagse zorgen er niet alleen voor dat partners optimaal kunnen aanhaken met hun eigen activiteiten, maar ze zorgen er ook voor dat op efficiënte wijze veel mensen worden bereikt. Agendasetting en bewustwording blijven belangrijk. Het thema Leren omgaan met geld staat op de agenda van stakeholders en bij de media. Dit werkt als Haarlemmerolie voor de projecten en activiteiten van partners en van het platform. De bewustwording van consumenten loopt hierbij nog achter en vergt blijvende inspanning en een lange adem. Uit diverse onderzoeken komt naar voren dat de behoefte aan laagdrempelige toegang tot betrouwbare informatie, tools, hulpmiddelen, tips en checklisten groot blijft. Naast de kernprojecten vond in platformverband een aantal kleinere projecten plaats, uitgevoerd door één of enkele partners, en vaak gericht op een specifieke combinatie van doelgroep en thema. De impact en het bereik hiervan waren veel minder groot, maar de projecten dragen bij aan innovatie en het bereiken van lastig bereikbare doelgroepen zoals kwetsbare jongeren. Onderzoek blijft belangrijk om resultaten van projecten en trends te meten en draagt bij aan agendasetting. Resultaten worden gebruikt om de kernprojecten in 2012 nog succesvoller te maken. Netwerkbijeenkomst Eerst een cabrio dan je pensioen? De aftrap van gastlessen in de Week van het geld door de NVB 11
Plannen 2012 In 2012 ligt de focus nog meer op projecten die gericht zijn op krachtenbundeling richting de consument. De middelen van het platform worden ingezet op kernprojecten en activiteiten met: maximale impact richting consument in termen van bewustwording en aanzet tot actie en/of maximale aanhaakmogelijkheden voor partijen. 1. Programma Jong geleerd is oud gedaan Week van het geld 2012 (12 t/m 16 november) De Week van het geld beleeft in 2012 haar derde editie. In de Week van het geld zetten partners het onderwerp Leren omgaan met geld voor het primair onderwijs op de agenda. Gedurende de week vinden verspreid door het land tal van activiteiten plaats die erop gericht zijn om kinderen vanaf jonge leeftijd te leren omgaan met geld. Doelstellingen voor 2012: Bereik: 90% van de basisscholen is bekend met de Week van het geld; 40% van de basisscholen heeft actief deelgenomen aan de Week van het geld; 50% van de ouders van kinderen tussen de 8 en 12 jaar is bereikt met informatie over financiële opvoeding; 10% van de gemeenten heeft scholen gestimuleerd deel te nemen aan de Week van het geld. Waardering: 80% van de deelnemende basisscholen geeft de Week van het geld een rapportcijfer 7 of hoger; 80% van de deelnemende partijen geeft de Week van het geld een rapportcijfer van 7 of hoger. Kennis, houding en gedrag: 40% van de deelnemende basisscholen heeft de intentie om gedurende het schooljaar meer aandacht te besteden aan het onderwerp Leren omgaan met geld; 40% van de ouders die bereikt zijn, heeft n.a.v. de Week van het geld met het kind gesproken over het onderwerp Leren omgaan met geld. Week van het geld-munt 12
Naast de Week van het geld vinden er binnen het programma Jong geleerd is oud gedaan nog enkele activiteiten plaats. Voorbereiding Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT) januari 2013 De NOT - die eens in de twee jaar plaatsvindt in de Jaarbeurs in Utrecht - is dé onderwijsvakbeurs. In een week bezoeken ruim 50.000 docenten de NOT. Met een paviljoen geven de partners van Wijzer in geldzaken weer acte de présence om docenten handvatten te bieden om het onderwerp Leren omgaan met geld op te nemen in het onderwijscurriculum. De NOT vindt plaats in januari 2013. De voorbereidingen vinden grotendeels in 2012 plaats. Doelstellingen voor de voorbereiding in 2012: Bereik: tussen 10 en 15 partners van Wijzer in geldzaken nemen deel aan de stand Leren omgaan met geld; Waardering: 80% van de deelnemende partijen waardeert de voorbereiding van de NOT met een rapportcijfer van 7 of hoger. Verkenningen In het voortgezet onderwijs vindt in 2012 een verkenning plaats om te zien hoe het onderwerp Leren omgaan met geld het beste in de klas kan worden gebracht. Daarnaast kan het Geldexamen een goede rol spelen bij het verankeren van financiële educatie in het basisonderwijs. In 2012 wordt bekeken op welke manier het Geldexamen middels het platform kan worden uitgerold. Voor beide verkenningen komt een strategisch plan van aanpak. Leren omgaan met geldstand op de NOT 2011 13
2. Programma Financiën op orde Pilots Wijzer in geldzaken Geldloket (start eerste helft, looptijd gehele jaar) Veel mensen hebben moeite om hun weg te vinden in het woud van financiële informatie en tools op internet. De informatie is bovendien vaak niet op maat gesneden. Wijzer in geldzaken Geldloket heeft daarom in 2011 met een aantal partijen geïnventariseerd welke mogelijkheden er bestaan voor het inrichten van een aantal pilots voor fysieke Geldloketten. Vanwege efficiënte inzet van middelen en de verwachte synergie is besloten om de pilots vorm te geven samen met lokale instanties. Deze organisaties hebben ervaring met dit soort dienstverlening. Het gaat om samenwerking met Stadsring51 te Amersfoort, het Juridisch Loket te s-hertogenbosch en een nog verder uit te werken pilot. Deze pilots starten in 2012. De voornaamste activiteiten zijn doorverwijzing naar relevante (lokale) instanties, voorlichting en praktische assistentie bij vragen over geldzaken. Hierbij worden de levensfasen en onderwerpen zoals op wijzeringeldzaken.nl gecategoriseerd als uitgangspunt genomen. Doelstellingen voor 2012: Doel is om te meten in hoeverre er behoefte is aan een fysiek loket voor vragen over geldzaken. En hoe het beste in deze behoefte kan worden voorzien. Voor de beoordeling hiervan is onder meer van belang: De bezoeker wordt vriendelijk, deskundig en naar tevredenheid geholpen bij zijn vraag over geldzaken; De bezoeker heeft naar aanleiding van het bezoek ook op langere termijn inzicht in de eigen financiën; De bezoeker heeft de intentie om het loket weer te bezoeken; De verleende dienstverlening is niet vervangbaar door andere, reeds bestaande, instellingen of door de inzet van andere middelen als internet; Het aantal bezoekers rechtvaardigt de voortdurende beschikbaarheid van de dienstverlening en het personeel; De dienstverlening is van voldoende kwaliteit; De toegang tot het loket is voor de bezoeker laagdrempelig. Daarnaast hebben de geldloketten een signaalfunctie: Over welke onderwerpen zoekt de bezoeker informatie of hulp? Wat is het profiel van de bezoeker? In hoeverre voldoet het huidige aanbod? 14
3. Programma Zorg voor de toekomst Pensioen3daagse 2012 (27, 28 & 29 september) 3 PENSIOEN d a a g s e Vergroten van Pensioenbewustzijn van de Nederlanders is een kwestie van lange adem. 69% van de Nederlanders is volledig pensioenonbewust. Aandacht voor pensioenbewustzijn blijft daarom onverminderd nodig. In de tweede editie van de Pensioen3daagse vragen partners van Wijzer in geldzaken en werkgevers met tal van activiteiten aandacht voor het op de hoogte zijn van de persoonlijke pensioensituatie. Net als in 2011 ligt de nadruk op de eerste stap naar pensioenbewustzijn (overzicht). Het merendeel van de partijen die in 2011 deelnamen aan de Pensioen3daagse heeft aangegeven in 2012 opnieuw mee te doen. Wijzer in geldzaken zet in op deelname van platformpartners, pensioenuitvoerders, werkgevers en financieel adviseurs. Het succes van de Pensioen3daagse wordt voor een groot deel bepaald door: de bereidheid van organisaties om activiteiten tijdens het evenement te organiseren; het animo van de doelgroep voor de activiteiten; de media-aandacht die het evenement krijgt. Doel is om bij de voorbereidingen van de tweede editie nog gerichter op deze zaken in te zetten en partijen waar mogelijk te ondersteunen. Wijzer in geldzaken reikt praktische tools aan om gedurende de Pensioen3daagse activiteiten te ontplooien. Uitgewerkte activiteiten en middelen (zoals de in 2011 ontwikkelde pensioenlunch) lijken te inspireren en aan te slaan. Meer van dit soort uitgewerkte ideeën kunnen de drempel voor deelname verder verlagen. De best practices van de eerste editie kunnen hierbij als inspiratie bieden. Daarbij wordt ook duidelijk gecommuniceerd wat organisaties van Wijzer in geldzaken kunnen verwachten. Uiteraard wordt ook in 2012 weer vol ingezet op het generen van zoveel mogelijk media-aandacht met behulp van ondersteunend onderzoek en prominenten. Doelstellingen voor 2012: Het pensioenonbewustzijn wordt teruggebracht naar 60%; Tenminste 200 organisaties organiseren een activiteit tijdens de Pensioen3daagse; Tenminste 5% van de werkzame Nederlanders onderneemt actie of gaat actie ondernemen n.a.v. de Pensioen3daagse; 80% van de deelnemende partijen waardeert de gezamenlijke deelname aan de Pensioen3daagse met een rapportcijfer van 7 of hoger; Tijdens de Pensioen3daagse vindt er minimaal één pensioenevenement plaats gericht op ZZP-ers; 15% van de werkzame Nederlanders kent de Pensioen3daagse. Pensioen3daagse Reuzenrad voor Den Haag CS 15
4. Online Portal Wijzer in geldzaken De website wijzeringeldzaken.nl wijst consumenten de weg naar laagdrempelige en betrouwbare informatie, hulpmiddelen, tools, checklisten en tips van partners, vooral rond life events. In 2011 werd de portal meer dan 1,2 miljoen keer bezocht. De gezamenlijke sites van Wijzer in geldzaken 1 werden het afgelopen jaar door 1,1 miljoen unieke bezoekers bekeken. In 2012 wordt wijzeringeldzaken.nl verder geoptimaliseerd, zodat nog meer mensen hun weg weten te vinden naar betrouwbare informatie over geldzaken op internet. De website speelt een belangrijke rol bij de activiteiten gericht op agendasetting en bewustwording. Veel mensen zijn online op zoek naar informatie over geldzaken o.a. via google maar ook via nieuwere kanalen zoals Twitter en Facebook. 54% van de Nederlandse consumenten gebruikt dagelijks mobiel internet. Wijzer in geldzaken onderzoekt daarom de mogelijkheden om beter aanwezig te zijn in het mobiele domein en op de sociale media. Doelstellingen voor 2012: Online media zoveel mogelijk integreren in de kernprojecten; Bereik sociale media vergroten (Twitter, Wijzer in geldzaken LinkedIn groep, ontwikkelen strategie voor Facebook); Verkenning mobiele site/toepassing wijzeringeldzaken.nl; Doorverwijsfunctie verbeteren; Bereik vasthouden en waar mogelijk vergroten tot meer dan 1 miljoen bezoekers per jaar. Homepage Wijzer in geldzaken 1 wijzeringeldzaken.nl, weekvanhetgeld.nl, schuldpreventiewijzer.nl en subsite Pensioen3daagse 16
5. Ondersteunende activiteiten Netwerk Middels de kernprojecten bundelen de partners van Wijzer in geldzaken de krachten voor de consument. Netwerkactiviteiten versterken deze krachtenbundeling door kennisuitwisseling tot stand te brengen. Doelstellingen voor 2012: Er vindt één symposium plaats over een actueel onderwerp op een deelterrein van financiële bewustwording; Er vinden tenminste drie netwerkbijeenkomsten plaats, voor zover mogelijk gekoppeld aan de kernprojecten; Er wordt één expertpitch georganiseerd; Gedurende het jaar worden partners middels nieuwsbrieven en nieuwsflitsen op de hoogte gehouden van actuele ontwikkelingen. Financiële bewustwording Door de inzet van PR, ondersteund met betaalde media, wordt het thema Leren omgaan met geld op de agenda gehouden. De slogan Wijzer in geldzaken speelt hierin een centrale rol. Agendasetting en bewustwording worden geconcentreerd rondom de kernprojecten. Het accent verschuift van agendasetting bij stakeholders naar bewustwording van consumenten. H.K.H. Prinses Máxima geeft als erevoorzitter op een aantal strategische momenten aandacht aan het thema. In communicatie wordt het thema zoveel mogelijk gekoppeld aan handelingsperspectief om de consument in beweging te brengen. Doelstellingen voor 2012: Communicatie in het kader van bewustwording wordt zoveel mogelijk geconcentreerd rondom de kernprojecten: Wijzer in geldzaken Geldloket, Pensioen3daagse en Week van het geld; Lancering drie checklisten rondom één specifiek onderwerp. Onderzoek Het blijft belangrijk om de resultaten van projecten te meten en zichtbaar te maken. Hiertoe vinden er gedurende het jaar evaluatie-onderzoeken plaats voor de verschillende (kern)projecten. Daarnaast vervult onderzoek een belangrijke rol voor agendasetting. Onderzoeken worden waar mogelijk gekoppeld aan de kernprojecten. Doelstellingen voor 2012: Week van het geld: evaluatieonderzoek onder betrokken doelgroepen/partners; Pilots Wijzer in geldzaken Geldloket: evaluatieonderzoek; Pensioen3daagse: pensioenbewustzijnonderzoek en evaluatieonderzoek onder betrokken doelgroepen/partners; Portal Wijzer in geldzaken: tevredenheidsonderzoek onder bezoekers; Meting van financiële kennis, houding en gedrag van Nederlanders in de Publieksmonitor; Onderzoek naar digitale huishoudboekjes (vervolg 2011). 17
Organisatie Begin 2012 zijn de volgende wijzigingen in de organisatie van Wijzer in geldzaken doorgevoerd: Er is een kleine, slagvaardige stuurgroep gevormd. De stuurgroep bestaat uit het ministerie van Financiën, Nederlandse Vereniging van Banken, Verbond van Verzekeraars, De Nederlandsche Bank en het Nibud. De eerste vier zitten in de stuurgroep als betalende partner. Nibud zit in de stuurgroep als dé expert in Nederland op het gebied van huishoudfinanciën en niet als uitvoerder van activiteiten van het platform. Er is een programmaraad gevormd, die de stuurgroep op strategisch niveau adviseert. De programmaraad bestaat uit zeven leden en vormt een goede afspiegeling van de platformpartners, zodat verschillende sectoren en kennisgebieden evenwichtig vertegenwoordigd zijn. In de programmaraad zitten het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Autoriteit Financiële Markten, Universiteit van Tilburg, Consumentenbond, Pensioenfederatie en Adfiz. Op verzoek van stuurgroep, programmaraad of programmabureau kunnen (expert)groepen van betrokken partijen worden samengesteld. Voor de Week van het geld, de Pensioen3daagse en het Geldloket zijn (expert)groepen gevormd, bestaande uit een afvaardiging van de betrokken partijen. Gedurende 2012 wordt opnieuw invulling gegeven aan het partnerschapsmodel van het platform. Een steeds groter aantal partners zet zich actief in voor Wijzer in geldzaken. Sommige zijn minder actief en een aantal voor het platform relevante partijen is nog geen lid. Het platform gaat een nieuwe fase in en er is de wens én noodzaak om de (financiële) basis van het platform te verbreden en versterken. Daarom worden verschillende soorten lidmaatschap geïntroduceerd, inclusief verschillende rechten en plichten. Het programmabureau blijft bij het ministerie van Financiën en wordt als aparte unit opgehangen aan de directeur Financiële Markten, tevens voorzitter stuurgroep Wijzer in geldzaken. Het bureau vervult de rol van regisseur en richt zich op het bestendigen en uitbouwen van wat in gang is gezet. Het bureau is een zelfsturend, professioneel, compact en toegewijd team dat binnen afgesproken kaders zijn werk doet. Stuurgroepvergadering december 2011 18
Wijzer in geldzaken Erevoorzitter H.K.H. Prinses Máxima der Nederlanden is sinds september 2010 erevoorzitter van het platform. Stuurgroep Gita Salden (voorzitter) - ministerie van Financiën Wim Mijs - Nederlandse Vereniging van Banken Richard Weurding - Verbond van Verzekeraars De Nederlandsche Bank - afgevaardigde nog niet bekend bij publicatie Gerjoke Wilmink - Nibud Programmaraad Harman Korte - Autoriteit Financiële Markten Fred van Raaij - Universiteit van Tilburg Marianne ten Napel - ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Mike van den Tillaart - ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Gerjan Huis in t Veld - Consumentenbond Hanneke Hartman - Adfiz Pensioenfederatie - afgevaardigde nog niet bekend bij publicatie Programmabureau Olaf Simonse 070-342 75 21 o.simonse@minfin.nl Henriëtte Raap-Scheele 070-342 83 60 h.s.raap@minfin.nl Susan Groen 070-342 71 40 s.a.c.groen@minfin.nl Nikki Hoop 070-342 82 79 n.hoop@minfin.nl Marijke Vermeulen 070-342 71 84 m.vermeulen@minfin.nl Esther Deppe 070-342 73 81 e.a.deppe@minfin.nl Joost de Bree 070-342 89 68 j.bree@minfin.nl Dunja Engelbracht 070-342 82 06 d.engelbracht@minfin.nl Marlies Geel 070-342 71 78 m.e.b.geel@minfin.nl Sasja van der Knoop - s.knoop@minfin.nl Programmabureau 19
Deze partners dragen financieel bij aan Platform Wijzer in geldzaken: Deze partijen zijn partner van Platform Wijzer in geldzaken: ABN AMRO Foundation Citi Foundation Wijzer in geldzaken Postbus 20201 2500 EE Den Haag info@wijzeringeldzaken.nl www.wijzeringeldzaken.nl