INHOUD Voorwoord............................................................ v Beknopte inhoud...................................................... vii De economie van het advocatenkantoor Maarten de Haas................................................. 1 Voorwoord........................................................... 1 I. Inleiding........................................................ 1 1. Noodzaak financiële besturing................................ 2 2. Economisch verschillende typen praktijk: persoonsgebonden of productmatig............................................. 3 II. Winst en winstverdeling........................................... 4 1. Winst of kosten............................................. 5 2. Gelijke winstverdeling met lock step............................ 5 3. Uittredingsvergoeding....................................... 6 4. Correcties gelijke winstverdeling wegens inzet of prestaties....... 6 5. Gedifferentieerde winstverdeling.............................. 6 6. Winstformule: productie, tarief, realisatie, leverage en marge...... 7 7. Samenhang factoren......................................... 7 III. Productie........................................................ 8 1. Tijdschrijven................................................ 8 2. Tijdschrijven, capaciteiten en persoonlijkheid................... 8 3. Communicatie en alternatieve declaratievormen................. 9 4. Tijdschrijven is registreren, declareren is beoordelen............ 10 5. Het systeem van het tijdschrijven............................. 10 6. E-mail.................................................... 11 7. Urennormen............................................... 11 IV. Tarieven........................................................ 12 1. Uurtarieven................................................ 12 2. Vaste schema s naar ervaringsjaren........................... 12 3. Bijzondere tariefvormen..................................... 13 A. Vaste tarieven per zaak (fixed fees)........................ 13 B. Tarieven per verrichting................................. 13 C. Voorschotten........................................... 14 D. Contingency fees........................................ 14 E. Waardebepaling achteraf (value billing).................... 14 ix
4. Relatie declaratiemethoden en winst?......................... 15 5. Doorgerekende kosten....................................... 15 V. Realisatie....................................................... 15 1. Praktijk en kengetallen realisatie............................. 15 2. Declaratieproces............................................ 16 3. Matigen/afboeken.......................................... 16 4. Betalingsproces, termijnen en incassorisico s................... 17 5. Realisatie is hygiëne......................................... 18 VI. Leverage........................................................ 18 1. Niveau leverage............................................. 19 2. Ruimte voor en risico s van leverage........................... 19 VII. Marge.......................................................... 20 1. Kosten.................................................... 20 2. Personeelskosten........................................... 21 A. Bezetting support staf................................... 21 B. Arbeidsvoorwaarden; marktconformiteit.................. 22 3. Overige personeelskosten.................................... 22 4. Huisvestingskosten......................................... 22 5. Kantoorkosten............................................. 23 6. Algemene kosten........................................... 23 7. Afschrijvingen, voorzieningen, financiële kosten................ 24 8. Kengetallen en overzicht beheersbaarheid...................... 24 VIII. Samengevat: de sturing van de winstfactoren........................ 25 1. Productie.................................................. 25 2. Tarief..................................................... 25 3. Realisatie.................................................. 25 4. Leverage.................................................. 25 5. Marge..................................................... 26 IX. Vermogen en financiering........................................ 26 X. Goodwill van een advocatenpraktijk............................... 27 1. Waardering................................................ 27 2. Toetreding................................................. 28 3. Toe- en uittreden in vennootschappen......................... 29 Besluit.............................................................. 29 Antiwitwas voor advocaten Jan Rochtus.................................................... 31 Inleiding............................................................ 31 I. Toepassingsgebied Witwaswet..................................... 32 1. Historiek en toepasselijke wetgeving.......................... 32 2. Toepassingsgebied ratione materiae: witwassen van geld, financiering van terrorisme en lijst met misdrijven.............. 34 x
A. Witwassen van geld, financiering van terrorisme en lijst met misdrijven......................................... 34 B. Betrokken activiteiten................................... 37 3. Toepassingsgebied ratione personae: de advocaat................ 38 II. Klantenonderzoek............................................... 39 1. Klantenonderzoek ten aanzien van de cliënt.................... 39 A. Identificatie cliënten en lasthebbers....................... 39 1. Algemeen........................................... 39 2. Afwezige cliënten en politiek prominente personen...... 40 B. Identificatie Uiteindelijke Begunstigde.................... 42 1. Algemeen........................................... 42 2. Dubbele kennisgevingsverplichting bij vennootschappen/rechtspersonen en juridische constructies........... 44 C. Derde-zaakaanbrenger.................................. 45 D. Tijdstip van identificatie................................. 46 E. Wijze van identificatie................................... 46 F. Bewaring van de identificatiegegevens..................... 48 G. Actualisering van de inlichtingen......................... 48 H. Vrijstelling en versoepeling van de identificatieplicht........ 48 1. Vrijstelling.......................................... 48 2. Versoepeling van de identificatieplicht.................. 49 I. Overgangsbepalingen................................... 51 2. Klantenonderzoek ten aanzien van de verrichting............... 51 3. Handleiding............................................... 53 4. Verplichting om een schriftelijk verslag op te stellen............. 53 A. Verslag over het klantenonderzoek bij een atypische verrichting............................................. 54 B. Jaarlijks verslag witwasverantwoordelijke.................. 54 III. Meldingsplicht.................................................. 54 1. Informeren van het cliënteel, vrijstelling van meldingsplicht en filter.................................................... 54 A. Informeren van het cliënteel.............................. 54 B. Vrijstelling............................................. 55 C. Filter.................................................. 58 2. Subjectieve plicht tot melding................................ 58 3. Objectieve meldingsplicht................................... 60 A. Betaling in contanten bij levering van een dienst............ 60 B. Nationaliteit op de zwarte lijst (bij KB te bepalen).......... 61 C. Geldsommen waarvan de advocaat de bewaarder is......... 62 4. Zwijgplicht en immuniteit van de melder...................... 62 A. Zwijgplicht van de melder................................ 62 xi
1. Principe............................................ 62 2. Uitzonderingen...................................... 63 B. Bescherming en immuniteit van de melder................. 64 5. Veto CFI................................................... 65 IV. Andere verplichtingen............................................ 65 1. Onthouding................................................ 65 2. Verplichting tegoeden van terroristen te bevriezen.............. 66 3. Organisatie en opleiding medewerkers........................ 67 A. Interne maatregelen en controleprocedures................. 67 B. Sensibilisering werknemers.............................. 68 C. Witwasverantwoordelijke................................ 68 D. Bijkantoor............................................. 70 V. Aansprakelijkheid............................................... 70 1. Aansprakelijkheid.......................................... 70 A. Preventief luik: overtreding van de Witwaswet.............. 70 B. Repressief luik: de drie witwasmisdrijven in het Strafwetboek................................................... 71 1. Algemeen........................................... 71 2. Sanctie............................................. 72 3. Onderscheid preventief en repressief luik van de Witwaswetgeving.................................... 73 4. Voorbeelden van witwasmisdrijven.................... 74 2. Controle................................................... 74 Conclusie............................................................ 75 Aansprakelijkheid van de advocaat en verzekering Luc Brants..................................................... 77 I. Inleiding....................................................... 77 II. De polis Beroepsaansprakelijkheid van advocaten................... 78 1. Vanaf wanneer is er dekking en voor welke periode?............ 78 2. De verzekerden............................................. 79 3. De verzekerde risico s....................................... 81 4. Uitsluitingen............................................... 82 5. Duur van de dekking........................................ 84 A. Duur van de dekking (art. 7 polis)......................... 84 B. Na einde loopbaan...................................... 85 6. Bedrag van de waarborg (art. 8 polis).......................... 86 7. Aangifteverplichtingen (art. 11 en 12 polis).................... 87 8. Leiding van het geding...................................... 88 9. Erkenning van aansprakelijkheid............................. 88 xii
III. Diversen aangaande de aansprakelijkheid van de advocaat........... 88 1. Deontologische regels bij aansprakelijkheidsvordering.......... 88 2. Quid als de cliënt provisie of ereloon niet heeft betaald?.......... 89 3. De proactieve advocaat...................................... 90 4. Cliënt wordt tegenpartij..................................... 91 5. Vertrouwelijkheid van de briefwisseling bij aansprakelijkheidsprocedure............................................. 92 6. Goede communicatie....................................... 92 7. Verjaring.................................................. 93 Marktpraktijken, consumentenbescherming en de advocatuur anno 2015 Yves Vandendriessche.......................................... 95 I. Situering....................................................... 95 II. Relevante actoren................................................ 98 1. De handelaar ruimt plaats voor de onderneming............... 98 2. De advocaat (vrijberoepsbeoefenaar) als onderneming........... 99 3. De cliënt consument...................................... 100 III. Het Wetboek van economisch recht............................... 101 1. Boeken VI en XIV inzake Marktpraktijken en Consumentenbescherming.............................................. 101 A. Verhouding Boek VI en XIV............................ 102 B. Overzicht van de regelingen............................. 103 C. Een aantal bijzonderheden.............................. 107 1. Vergelijkende en misleidende reclame................. 107 2. Verbod op gebruik van wisselbrief.................... 108 3. Onrechtmatige bedingen............................ 109 a. Situering onderhandelde en niet-onderhandelde bedingen....................................... 109 b. Toepassing: ereloon van de advocaat............... 110 4. Overeenkomsten op afstand.......................... 112 5. Buiten de gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten........................ 114 2. Overige relevante boeken................................... 116 A. Boek III. Vrijheid van vestiging, dienstverlening en algemene verplichtingen van de onderneming............. 116 1. Informatieverplichtingen............................ 116 2. Wijze en ogenblik van mededeling bewijslast......... 118 3. Miskenning van de informatieverplichtingen........... 118 4. Praktische leidraad OVB............................. 119 xiii
B. Boek XII. Recht van de elektronische economie............ 119 1. Informatieverplichtingen............................ 120 2. Reclame en elektronische post........................ 123 IV. Procedurele aspecten............................................ 125 1. De ondernemingsrechtbank................................ 126 A. Uitbreiding bevoegdheid rechtbank van koophandel....... 126 B. Vennootschapsgeschillen carve-out voor juridische beroepen.............................................. 126 2. Rechtshandhaving......................................... 128 3. Stakingsvordering......................................... 129 Marketing of verkoop? Kurt De Blick.................................................. 131 I. Geen verkoop zonder verkopers.................................. 132 II. Prijszetting.................................................... 132 III. De directe verkoop.............................................. 135 IV. Product en organisatie.......................................... 137 V. One more thing............................................... 138 Strategisch talentmanagement in advocatenkantoren. Zes tips om advocaten te laten groeien en bloeien tot volwaardige professionals Ilke Aerts..................................................... 141 I. Inleiding...................................................... 141 II. Advocatuur: een wereld in verandering............................ 142 III. Strategisch talentmanagement.................................... 143 IV. Zes tips/vuistregels............................................. 145 1. Bepaal als kantoor een duidelijke visie en strategie............. 145 2. Bepaal het profiel van de ideale advocaat..................... 147 A. Kennis, inzet en attitude................................ 147 1. Kennis............................................ 147 2. Inzet.............................................. 149 3. Attitude........................................... 149 B. Complementariteit van talenten......................... 149 C. Flexibiliteit............................................ 152 1. Vrouwen........................................... 152 2. Nieuwe generatie die anders naar werken kijkt.......... 153 3. Aangepaste rekrutering.................................... 154 4. Blijf je advocaten begeleiden................................. 154 A. POP en PAP........................................... 154 B. Goed gecommandeerd is half gedaan..................... 155 xiv
1. Quality drivers..................................... 156 2. PROOF-methode................................... 156 C. Feedback............................................. 157 5. Walk the talk.............................................. 160 6. Een Talentmanager/Partner is geen overbodige luxe............ 161 V. Conclusie...................................................... 161 Hoeveel is mijn praktijk waard? Waardebepaling van een vrij beroep Eddy Claesen.................................................. 163 I. Algemeen...................................................... 163 II. Waarom en wanneer is een waardering noodzakelijk?............... 164 III. Eenmanszaak of vennootschap................................... 164 IV. Drie grote groepen van waardemethodes.......................... 165 V. Goed-Beter-Best-uitgangspunt voor iedere onderneming............ 167 VI. Van waarde tot prijs Prijs is niet de waarde!...................... 168 VII. Goodwill...................................................... 168 VIII. Rendementswaarde op genormaliseerde toekomstige resultaten...... 171 IX. Actualisatievoet en risico........................................ 172 X. Waarde creëren door het risico te verlagen......................... 174 XI. Betaalbaar?.................................................... 174 XII. Specifieke aandachtspunten voor de vrije beroepspraktijk............ 175 1. Algemeen................................................. 175 2. Belangrijke waardestuwers, waarderemmers en aandachtspunten................................................... 175 XIII. Twee uitgewerkte voorbeelden.................................... 177 1. Een advocatenpraktijk Solo............................... 177 2. Een advocatenkantoor Slim............................... 177 XIV. Voornaamste aandachtspunten................................... 178 De advocaat als leider en strateeg Jean-Pierre Blumberg........................................... 179 I. Wat is strategie?................................................ 180 II. Strategisch denken.............................................. 181 1. Achtergrond: 2.500 jaar oud................................ 181 2. Logica versus creativiteit.................................... 181 3. Verzoenen van de interne en externe benadering.............. 182 4. Kerncompetenties (interne capaciteit)........................ 182 5. The Five Forces (externe omgevingsfactoren).................. 182 6. SWOT-analyse en concurrentieel voordeel.................... 183 7. Overleven is groeien....................................... 184 8. In Search of Excellence het 7-S-Model....................... 184 xv
III. 80/20 strategisch denken........................................ 186 IV. Leiderschap.................................................... 187 1. Voorbeeld van leiderschapsprincipes......................... 188 2. De wereld van de advocatuur is een People business par excellence................................................ 188 3. Geen traditionele hiërarchie................................ 189 4. Collegialiteit als bedrijfscultuur............................. 189 5. Primus inter pares......................................... 190 6. Exemplarisch leiderschap................................... 190 7. Attributen van succesvol leiderschap......................... 191 8. Visie en leiderschap: de transformerende leider................ 192 xvi