Jongeren aan de slag 2015-2018 Rotterdams actieprogramma tegen Jeugdwerkloosheid 1
2
Rotterdams actieprogramma tegen jeugdwerkloosheid Inhoudsopgave 1 Voorwoord 5 2 Ontwikkelingen 7 2.1 Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt 7 2.2 Ontwikkelingen in het onderwijs 7 2.3 Participatiewet 8 3 Waar liggen onze mogelijkheden en kansen 9 3.1 ICT en social media 9 3.2 Sectorale inzet 9 3.3 Ervaringen uit eerdere Jongerenprojecten 10 4 De jongeren in Rotterdam 13 4.1 De doelgroep 14 5 Ambitie 15 6 Wat gaan we doen? 17 6.1 Programmalijn 1: Preventie 18 6.2 Programmalijn 2: Begeleiding naar werk of school 21 6.3 Wat gaan we zelf doen 23 7 Hoe gaan we het aanpakken? 25 8 Financiën 27 9 Communicatie 29 De foto s in dit document zijn illustratief en de modellen staan los van de inhoud 3
4
1 Voorwoord Rotterdam is een jonge, dynamische stad met enorm veel potentie. We hebben een goed vestigingsklimaat voor bedrijven en investeren in innovatie en ontwikkeling. De stad herbergt veel jong Rotterdams talent en dat is een geweldige kans! Daarom mogen deze jonge Rotterdammers niet buiten spel staan. Daarom slaan we de handen ineen met onderwijs en bedrijfsleven om de kansen van deze jongeren te benutten. Van jongeren verwachten we dat zij deze kansen pakken. Want leren en werken lonen! Aanpak jeugdwerkloosheid is een complex vraagstuk. Wat ons betreft begint het terugdringen van jeugdwerkloosheid met goed onderwijs en opleidingen die aansluiten bij de vraag van de arbeidsmarkt. Daarvoor benaderen we werkgevers in de stad. Wat kunnen zij bieden? Wat is er nodig? De afspraken over stages, leerwerkplekken en vacatures leggen we onder andere vast in jongerenakkoorden. Daar zijn we al mee begonnen: werkgevers in het MKB, de zorg en de haven hebben al stageplaatsen en carrière startgaranties beschikbaar gesteld. Dit gaan we de komende jaren verder uitbreiden. Jongeren die nu nog aan de kant staan reiken we de hand. Door middel van training en tools willen we ze in beweging krijgen. Op deze manier wordt er gebouwd aan werkervaring, vakgerichte en sociale vaardigheden, maar ook hedendaagse vaardigheden (21st century skills) die werkgevers vragen. Hiervoor is maatwerk nodig. Want sommigen hebben genoeg aan een klein duwtje in de goede richting. Anderen vragen om meer coaching. We begeleiden ze met beproefde technieken maar ook met nieuwe innovaties die aansluiten bij de belevingswereld van jongeren. Centraal in dit consultatiedocument staat de kracht van netwerken. Als gemeente kunnen we geen banen maken. We kunnen wel zorgen dat werkgevers, scholen, UWV en werkzoekenden elkaar vinden en elkaar verder brengen. In het samenbrengen van al deze partijen met als opbrengst meer kansen op de arbeidsmarkt voor onze jonge talenten, zit onze grote inspanning voor de komende jaren. Want we gaan voor alle Rotterdamse jongeren aan de slag Maarten Struijvenberg Wethouder Werkgelegenheid en Economie en mede namens Hugo de Jonge Wethouder Onderwijs, Jeugd en Zorg 5
6
2 Ontwikkelingen 2.1 Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Het herstel van de arbeidsmarkt in Rotterdam is langzaam zichtbaar. Ook haalt Rotterdam haar opleidingsachterstand ten opzichte van Nederland in. De werkloosheid logt nog wel hoger dan in andere steden, maar daalt wel. De arbeidsmarkt is sterk aan het veranderen. Voor een deel komen banen niet meer terug als de economie gaat aantrekken en wordt het met name aan de onderkant van de arbeidsmarkt erg lastig. Niet omdat er geen werk is voor deze groep, maar omdat dat werk zonder ingrijpen wordt gedaan door concurrerende werknemers. De noodzaak van duurzame verbindingen tussen onderwijs, uitkeringsinstanties en bedrijfsleven wordt steeds groter. Juist hier gaat de verdringing een grote rol spelen. Omdat de arbeidsmarkt steeds verder polariseert en doordat het middenniveau mbo2 en 3 steeds meer verdwijnt zal deze groep gaan concurreren om banen op een lager niveau. Ook middelbaar opgeleide werkloze jongeren vinden minder snel een baan op hun niveau. Dit heeft enerzijds te maken met verdringing op de arbeidsmarkt, verkeerde opleiding, gebrek aan motivatie en te hoge verwachtingen en anderzijds met technologische ontwikkelingen, die de vraag van werkgevers naar steeds hoger opgeleid en beter gemotiveerd personeel doet toenemen. De verwachting is dat met name een aantal banen in het middensegment zal verdwijnen. Een andere trend is om meer zaken af te handelen via ICT-vernieuwingen, waardoor minder kantoren nodig zijn. De druk op lagere functies als baliemedewerkers wordt hierdoor alleen maar groter. De nationale en internationale concurrentie zorgen ook voor scherpte en vooruitgang. Het is vooral de kunst om zoveel mogelijk Rotterdamse jongeren concurrerend te maken en voor degenen die de concurrentie niet aankunnen ondersteuning te bieden om een werkzaam leven te kunnen leiden. Jongeren aan de onderkant van de arbeidsmarkt kunnen met de juiste opleiding en het aanleren van vaardigheden verdere stappen maken, mits op school, de hulpverlening en de werkgever goede begeleiding geven. Bij het aanleren van hedendaagse vaardigheden gaat het met name om basis-werknemersvaardigheden, communicatieve vaardigheden, flexibel aanpassingsvermogen, omgaan met onzekerheid en omgaan met technologische ontwikkelingen en ICT-toepassingen. Er is steeds meer sprake van flexibele contracten in plaats van vaste contracten en detachering en ondernemerschap van de eigen arbeid wordt steeds belangrijker. Het is belangrijk dat jongeren hier al tijdens hun opleiding op worden voorbereid. 2.2 Ontwikkelingen in het onderwijs Focus op Vakmanschap Het actieplan mbo 'Focus op Vakmanschap 2011-2015 van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap betreft een aantal maatregelen in het beroepsonderwijs met als doel het mbo te versterken. Een belangrijke maatregel is de introductie van de entreeopleiding. Het entreeonderwijs is bestemd voor 16-plussers die zonder diploma uit het voortgezet onderwijs komen. Met de entreeopleiding krijgen zij de kans om zich voor te bereiden op de arbeidsmarkt of om alsnog door te stromen naar mbo niveau 2. De Rotterdamse ROC s bundelen hun entreeopleidingen onder de naam Startcollege. De verwachting is dat binnen de voorgenomen wettelijke kaders een groot deel van de jongeren niet kan doorstromen naar mbo2. Dat maakt uitstroom naar werk een zeer belangrijk thema. Het VSV-cijfer (voortijdig schoolverlaten) van entreeonderwijs wordt mede bepaald door het aantal jongeren dat na het behalen van entreeonderwijs, 7
niet doorstroomt naar een mbo 2 opleiding of binnen een half jaar geen arbeidsovereenkomst heeft (voor meer dan 12 uur per week). Passend onderwijs De invoering van passend onderwijs geldt ook voor het mbo, maar heeft daar een andere invulling. Op 1 augustus 2014 is de landelijke indicatiestelling voor leerlinggebonden financiering (lgf) afgeschaft en de hiervoor vrijvallende middelen zijn toegevoegd aan de lump sum. Mbo-instellingen zijn vanaf dat moment zelf verantwoordelijk voor het organiseren en vormgeven van hun ondersteuningsaanbod. Leren Loont In Leren Loont wordt de inzet beschreven van het Rotterdams Onderwijsbeleid voor de periode 2015-2018. De programmalijn werken aan vakmanschap richt zich op een aantrekkelijk en herkenbaar beroepsonderwijs, loopbaanleren en de verbinding van het onderwijs met het bedrijfsleven/werkgevers. Het programma Risicojongeren zal voor de zomer gepresenteerd worden. Dat programma richt zich op de groep jongeren die een verhoogd risico hebben om zonder startkwalificatie het onderwijs te verlaten, dan wel na het verlaten van de school (ook op de iets langere termijn) geen werk te vinden. De onderdelen Zorg, Veiligheid, Onderwijs en Werk krijgen een plek in dit programma. Door de inzet van het actieplan Jongeren aan de Slag op het voorkomen en tegengaan van jeugdwerkloosheid dragen we op het onderdeel werk bij aan de doelen van het programma Risicojongeren. 2.3 Participatiewet Vanaf 1 januari 2015 is de Participatiewet van kracht. Het doel van de Participatiewet is iedereen in staat stellen mee te doen en bij te dragen aan de samenleving. Werken is hiervoor een goede manier, omdat het zorgt voor sociale, economische en financiële zelfstandigheid en bijdraagt aan het gevoel van eigenwaarde van inwoners. Met de komst van deze wet is de gemeente verantwoordelijk voor een bredere doelgroep werkzoekenden, namelijk ook voor de jongeren die al op jonge leeftijd een arbeidsbeperking hebben, maar wel kunnen werken. De Participatiewet stimuleert dat mensen met een arbeidsbeperking aan de slag gaan bij een reguliere werkgever op een Garantiebaan. Dat is een baan voor mensen die door hun beperking niet zelfstandig 100 % van het wettelijk minimum loon kunnen verdienen en ondersteuning bij het werken nodig hebben. Zowel de werkgever als de werknemer worden in de Garantiebaan op allerlei manieren ondersteund, bijvoorbeeld met loonkostensubsidie en jobcoaching. Daarvoor moeten tussen 2014 en 2026 landelijk 125.000 extra zogenoemde Garantiebanen gerealiseerd worden. Voor de regio Rijnmond streven we naar 1.800 tot eind 2016. 8
3 Waar liggen onze mogelijkheden en kansen De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt betekenen ook dat er vanuit de overheid aanpassingen nodig zijn. 3.1 ICT en social media ICT in het algemeen en social media in het bijzonder veranderen de manier waarop jongeren, overheid en bedrijfsleven met elkaar in contact raken. In social media netwerken nemen deelnemers niet alleen informatie tot zich; ze produceren ook informatie van belang voor andere deelnemers van de netwerken. Rotterdam maakt actief gebruik van social media om jongeren naar werk te begeleiden. We werken hiervoor samen met kennisinstellingen (TU Delft, RWTH Aachen University) en andere Europese steden. 3.2 Sectorale inzet Rotterdam heeft een goed vestigingsklimaat voor bedrijven en investeert in innovatie en ontwikkeling. Er is werkgelegenheid in de techniek, foodsector, de zorg, consumentendiensten, creatieve industrie en in andere sectoren. De behoefte aan vakmanschap op alle niveaus is groot. We zetten in Rotterdam onder andere in op het MKB, en de sectoren Zorg, Techniek en de Haven. We zorgen ervoor dat de aansluiting gemaakt wordt met het onderwijs en de jongeren die jaarlijks van school komen. MKB In de zoektocht naar talent en goed gemotiveerd personeel staat het MKB/bedrijfsleven open om jongeren te helpen aan een passende (leer)baan of stageplaats. Op de volgende thema s zal in 2015 gewerkt worden met het MKB: Stageplaatsen en leerwerktrajecten Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt (vakscholen en maatwerktrajecten) Leren ondernemen Leven lang leren (voortdurende om-, bijscholing) Wijkgerichte aanpak, hier worden afspraken gemaakt worden met netwerken van MKB ers. In samenwerking met het onderwijs en andere partners in de wijk. MKB Rotterdam wil samen met het onderwijs een sectorplan voor de 3e tranche indienen en we ondersteunen ze daarbij waar nodig. Zorg In de zorg verandert de vraag naar arbeid de komende jaren sterk. Er is meer behoefte aan hoger opgeleide professionals; daarnaast worden er andere competenties gevraagd. Er zijn zeker kansen voor jongeren, maar de sector kampt op het moment ook met personeelsoverschotten. De grote uitdaging voor de sector zorg is om enerzijds boventallige medewerkers van werk naar werk te begeleiden en anderzijds zorgen dat zittend (en nieuw) personeel over de juiste skills beschikt en dat de vergrijzing die op middellange termijn optreedt, door nieuwe aanwas gecompenseerd kan worden. De volgende acties worden opgepakt: er wordt een traineeprogramma opgezet om jongeren (mbo niveau 4/hbo) te interesseren voor diverse subsec- 9
toren in de zorg. Jongeren worden zo behouden voor de sector; ook hoopt de sector zo de interesse voor de wijkverpleging (tekort) te vergroten; jongeren worden geïnteresseerd voor de zorg door bijvoorbeeld projecten in het basisonderwijs; er wordt hard gewerkt aan de aansluiting van het onderwijs op de vernieuwingen in de zorg, zodat jongeren goed gekwalificeerd zijn voor de veranderingen als ze van school komen; voor jongeren van Zuid hebben werkgevers carrière startgaranties ter beschikking gesteld. Dit betreft voornamelijk mbo 4 opleidingen. Van 120 in 2015 oplopend naar 160 in 2017 en verder. Pro- en vmbo scholen in Rotterdam Zuid stimuleren jongeren hiervoor te kiezen. Techniek De arbeidsmarktperspectieven zijn met name in de techniek goed. Vooral voor jongeren met een diploma op MBO 3 of 4 niveau. Een goede ontwikkeling is dat steeds meer opleidingen en bedrijven nauw met elkaar gaan samenwerken om de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt en de noodzakelijke innovaties in het bedrijfsleven in te vullen. Jongeren worden vanuit de arbeidsmarktvraag opgeleid. Voor de regionale uitvoering van de sectorplannen metaalbewerking, technische installatie en technologische industrie is een Servicepunt Techniek Rijnmond opgericht waarin vele partijen samenwerken op het gebied van werk naar werk, van werkloosheid naar werk, Leerwerkbanen en Garantiebanen. Ook loopt het Techniekpact 2013-2020, een doe-pact met 22 concrete acties die ervoor moeten zorgen dat meer leerlingen kiezen voor een techniekopleiding en mensen die werken en willen werken in de techniek behouden blijven voor technische banen en mensen met een technische achtergrond die met ontslag bedreigd worden of langs de kant staan (elders) in de techniek worden ingezet. Haven In de haven is steeds minder laaggeschoold werk te vinden door verdergaande digitalisering en robotisering. In de Havenvisie 2030 is, onder de paragraaf ' Werk', een drietal ambities omschreven: Jongeren interesseren voor de haven (o.a. door havenles op te nemen in het onderwijscurriculum op basis- en middelbare scholen en door jongeren middels evenementen kennis te laten maken met de haven); Het vergroten van de instroom in technisch en logistiek onderwijs (o.a. door het realiseren van aantrekkelijke leeromgevingen, arbeidsmarktgericht op te leiden, goede stage mogelijkheden te bieden en de zichtbaarheid van het havenbedrijfsleven in het onderwijs te verbeteren); Verbeteren van strategische personeelsplanning; Deltalinqs heeft jaarlijks regionaal 500 carrière startgaranties voor jongeren op mbo 3 en 4 niveau ter beschikking gesteld, waarvan 100 voor Rotterdam Zuid. Informatie over de arbeidsmarkt De arbeidsmarkt is dynamisch en verandert in hoog tempo. De stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) heeft veel informatie over middelbaar beroepsonderwijs en het bedrijfsleven beschikbaar. Kansopwerk.nl bundelt de informatie over opleidingen, stage- en leerbanen en de arbeidsmarkt. Deze website bevat ondermeer kans op werk en kans op stage in de arbeidsmarktregio. Voorgezet algemeen volwassenenonderwijs voor jonge alleenstaande ouders Jonge alleenstaande ouders hebben recht op een individuele inkomenstoeslag om hun opleiding af te kunnen maken. Dit is vanaf eind 2014 een nieuwe regeling voor jonge ouders met een bijstandsuitkering. Wanneer ze hun middelbare school niet hebben afgemaakt en alsnog hun diploma willen halen, ontvangen ze het lesgeld voor het Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (Vavo). Dit lesgeld wordt rechtstreeks aan de onderwijsinstelling overgemaakt. 3.3 Ervaringen uit eerdere Jongerenprojecten Afgelopen jaren hebben, naast de reguliere aanpak voor jongeren door het Jongerenloket en Werk & Inkomen, een aantal projecten gedraaid. Met deze projecten is een extra impuls gegeven aan jongeren om hen aan het werk te krijgen. Hieronder staat een aantal voorbeelden van projecten waarvan we de belangrijkste lessen meenemen in de nieuwe aanpak. 1. Regionale aanpak Jeugdwerkloosheid Het regionale actieplan Aanpak Jeugdwerkloosheid loopt vanaf eind 2013 tot 1 april 2015. Het is nog te vroeg om te kunnen zeggen of deze projecten effectief zijn. Daarom worden ze opgenomen in dit nieuwe actieplan Jongeren aan de Slag. Het gaat om de volgende soorten projecten: Projecten die sociale media inzetten om jongeren vaardigheden aan te leren en zichzelf goed te presenteren op de arbeidsmarkt; 10
Brede netwerken van organisaties die jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt begeleiden naar werk of de juiste opleiding, waaronder ook het BBL project; Concreet aanbod van werkgevers om jongeren met een baangarantie op te leiden. 2. Starterbeurs: De Startersbeurs is een succesvol instrument voor hoger opgeleide jongeren om bij een bedrijf naar eigen keuze werkervaring op te doen. Tot nu toe hebben ongeveer 170 jongeren een Startersbeurs gehad; ruim de helft daarvan is aansluitend daaraan aan het werk. Ruim 100 jongeren zijn op het ogenblik met een Startersbeurs bezig. Vanwege het succes verlengen we de pilot tot 31 december 2015 waarbij we ruim 200 nieuwe Starterbeurzen beschikbaar stellen. 3. My Generation@ work Het Europese uitwisselingsprogramma My Generation@Work eindigt op 1 april 2015. De belangrijkste lessen zijn dat jongeren actief betrokken moeten zijn bij de ontwikkeling van beleid en projecten. Zorgen voor co-creatie, verbindingen zoeken met bestaande jongeren organisaties. Daarnaast moeten we blijven experimenteren en innoveren. De resultaten van dit project zijn onder andere: een goede relatie met de belangrijkste jongerennetwerken in de stad zoals R damse Nieuwe, Rot.Jong, Young Up, de Broekriem. Dat leidde onder andere tot de oprichting van YUP R (www.yupr.nl), het platform van young professional- en studentorganisaties in Rotterdam. bijdragen aan het resultaat van events van onder andere Rot.Jong (The Future of Rotterdam) en Hete Pepers door het inzetten van het netwerk, maar ook zorgen voor deelname van jongeren in de bijstand. 4. Link2work Bij Link2Work worden mentoren uit het bedrijfsleven aan jongeren gekoppeld. Ze begeleiden jongeren rond allerlei thema s, maar het belangrijkste is dat de jongeren toegang krijgen tot een breder netwerk. In december 2014 waren 41 jongeren van 2 ROC s gelinkt aan een bedrijfsmentor. 11
12
4 De jongeren in Rotterdam Op 1 januari 2015 woonden er in Rotterdam 106.000 jongeren in de leeftijd van 15 tot 27 jaar. Rotterdam is een jonge stad en het aantal jongeren is in de afgelopen jaren toegenomen, met name in de leeftijdsgroep vanaf 23 jaar. Het overgrote deel van hen vindt gelukkig zelf de weg naar school of werk. Helaas niet allemaal want 7.500 jongeren staan in Rotterdam geregistreerd als Niet Werkende Werkzoekende 1 (NWW). Van deze jongeren heeft 61% geen startkwalificatie, terwijl dit landelijk om iets minder dan de helft van de jongeren gaat. Van de 7.500 NWW-jongeren in Rotterdam hebben eind december ongeveer 2.850 een Bijstands- uitkering 2 1.200 een WW 3 -uitkering. 3.450 jongeren zonder uitkering De onderstaande grafiek geeft een overzicht van de ontwikkelingen van het aantal NWW-jongeren over de jaren. Rotterdamse jongeren in de leeftijdsgroep 15 tot 27 jaar Bronnen: UWV (werk.nl, Basiscijfers Jeugd, jun/okt2014 en UWV regio Rijnmond) en gemeente Rotterdam (cluster W&I) 4.1 De doelgroep 1 NWW: Niet Werkende Werkzoekenden, Iemand van 15 tot en met 74 jaar die bij UWV/Werkbedrijf als werkzoekende staat ingeschreven 2 Bijstand mensen die een uitkering ontvangen in het kader van de Participatiewet. 3 WW: mensen die een uitkering ontvangen in het kader van de Werkloosheidswet, deze groep is per definitie ingeschreven bij het UWV/Werkbedrijf. 13
Digitaal portfolio De jeugdwerkloosheid blijft te hoog. In Rotterdam gaat het om 7.500 jongeren die geregistreerd staan als Niet Werkende Werkzoekenden. Daarnaast zijn er nog meer jongeren op zoek naar werk maar hebben zich niet geregistreerd op Werk.nl. Voor het programma Risicojongeren wordt nader onderzoek verricht naar onder andere deze ruim 9.000 jongeren die niet naar school gaan, geen werk hebben en geen andere inkomensvoorziening. De jongeren die actief naar werk begeleid moeten worden zullen via Jongeren aan de Slag benaderd worden. Bij Jongeren aan de slag ligt een sterke focus op de toeleiding van jongeren naar werk. Daarbij hebben we met name aandacht voor de jongeren die een grotere kans hebben om een beroep te gaan doen op de bijstand of dat al doen. Bijvoorbeeld jongeren die nu in het praktijkonderwijs zitten of op het MBO 1 en 2. Daarnaast zetten we in op jongeren die met een klein zetje hun weg vinden naar werk. Zoals jongeren met MBO 3 of 4 diploma die de juiste skills of netwerk missen. In onderstaand overzicht staat beschreven welke interventies we inzetten voor jongeren op school, jongeren zonder werk of jongeren die een uitkering hebben. De jongeren met een WW-uitkering hebben al gewerkt en dus zorgen we dat die groep zo snel mogelijk weer aan het werk gaat. De jongeren met een bijstandsuitkering is de groep waar we intensievere begeleiding en coaching op inzetten. school werk geen werk ww bijstand - BBL - jongeren akkoorden - wijkgericht / MKB - sectortafels - vaardigheden - e-learning - Startersbeurs - BBL - Apps/ game / platform - netwerken - Werkervaring/ stages - Competenties / kwaliteiten - vaardigheden/ motivatie - trajecten / projecten 14
5 Ambitie Idealiter zitten alle jongeren in Rotterdam op school of zijn aan het werk. Voor jongeren waarbij school niet de juiste optie is, zorgen we dat ze zo snel mogelijk een leer/werkplek, een baan of werkervaringsplek krijgen eventueel in combinatie met zorg. Ze zijn dus aan de slag. We zetten in op een daling van het aantal Niet Werkende Werkzoekende jongeren van 7.500 naar 5.000 eind 2017 Jongeren Geregistreerd in GBA maar geen werk, school of zorg (+/-9.000) Onbekend aantal jongeren dat op zoek is naar werk WWB Overige geregistreerden werken.nl In totaal 7.500 NWW jongeren (dec 2014) WW 1194 jongeren WW uitkering (dec 2014) 2.849 jongeren Bijstands uitkering (dec 2014) Doelstellingen per programmalijn 1. Preventie: Versterken van de directe aansluiting van het onderwijs op de Rotterdamse arbeidsmarkt. Verminderen van de instroom van jongeren in de bijstandsuitkering met 10%, van een instroom van 2.822 in heel 2014 naar een instroom van 2.540 in heel 2017. 2. Begeleiden naar werk of school Meer jongeren stromen jaarlijks uit de bijstand. Van 2.202 in heel 2014 naar 2.434 in heel 2017 Vanwege de veranderde wetgeving zullen er meer jongeren die voorheen recht hadden op een Wajong uitkering, instromen in de bijstand. We houden rekening met een extra instroom van 500 jongeren per jaar. Deze extra instroom laten we buiten de doelstelling. Eind 2017 zijn er 480 minder jongeren met een uitkering dan eind 2014 doordat we inzetten op minder instroom én meer uitstroom. 15
Monitoren Een punt van aandacht is dat de cijfermatige resultaten sterk afhankelijk zijn van de conjunctuur en de manier van administreren. We vinden het belangrijk om de ontwikkeling te volgen van jongeren die zich melden bij Werk. nl. We meten ook het aantal jongeren dat zich meldt bij het Jongerenloket en we houden bij hoeveel jongeren we bereiken die niet geregistreerd staan. We meten: 1. De voortgang op de ontwikkeling NWW 2. Instroom in de bijstand 3. instroom vanuit WW naar WWB 4. Uitstroom naar werk 5. Aantal jongeren dat we bereiken door de aanpak 6. Voortgang op de output Eind 2015, eind 2016 en eind 2017 rapporteren we over de resultaten en komen we met een uitvoeringsplan voor het jaar erna. 16
6 Wat gaan we doen? Om ervoor te zorgen dat het bestand van Niet Werkende Werkzoekende jongeren omlaag gaat, moet het probleem bij de oorsprong worden aangepakt. Daarvoor zetten we in op preventie: het begint bij onderwijs. Met preventie zorgen we ervoor dat jongeren die onderwijs volgen een betere aansluiting vinden met de arbeidsmarkt. Daarnaast loopt het traject van het begeleiden naar werk van jongeren die niet op school zitten of aan het werk zijn. Jongeren aan de Slag coördineert en legt de verbinding tussen werk en verschillende doelgroepen jongeren in het onderwijs en jongeren die bekend zijn bij het UWV en de gemeente. Ondersteuning: onderwijs & gemeente oa begeleiding, taal, schulden Pro/VSO werk / baan Coördinatie! + afspraken over stages / werkervaring met WG MBO1/2 Praktijk onderwijs MBO 3/4 WW Bijstand 17
De twee programmalijnen worden hieronder verder uitgewerkt. Preventie Instroom in de bijstand omlaag Maatregelen betrekken werkgevers en verbinding onderwijs arbeidsmarkt Jongerenakkoorden Route arbeidsmarkt Sectortafels: inzet op jongeren die nog in het onderwijs zitten BBL, zo nodig met extra begeleiding Stage dag; netwerkskills jongeren en netwerk van stagebedrijven Maatregelen in het onderwijs Doorlopend digitaal portfolio Entrée plus Maatregelen bij het uitvallen van jongeren Verbeteren samenwerking gemeente, mbo en mbo voorzieningen Voortijdig schoolverlaten verminderen Ouders actiever te betrekken (oa Social Marketing) Minder jongeren zonder baan (NWW Bestand omlaag) Begeleiden naar werk Uitstroom uit de bijstand omhoog Maatregelen in de wijk en aansluiting wijkgericht werken MKB/ wijkinitatieven Youth Garantee Aansluiting met het wijkgerichte onderwijs Maatregelen sociale media en de digitale wereld Social media strategie Platform010, Jobtease, ready4work (platform, app, game) Maatregelen begeleiding naar werk Uitgebreider testen, sollicitatie/budgettrainingen, pilot JongWerkt, Werkgeversbenadering / jongerenakkoorden Doortzetten projecten JWL 2014 -> Een nieuw perspectief, monteur Steigerbouwer, buddy met uzb, Tops4jobs, jouw opstelling voor succes, Startersbeurs, Link2Work Ondernemersschap stimuleren vernieuwing en (sociale) innovatie Kwaliteiten, motivatie Hedendaagse vaardigheden & basis werknemersvaardigheden 6.1 Programmalijn 1: Preventie Voorkomen dat jongeren werkloos worden, gebeurt op en rond het onderwijs. De gemeente en het onderwijsveld trekken gezamenlijk op in het verbeteren van de kwaliteit en het aansluiten op de arbeidsmarkt, zoals afgesproken in het programma Leren Loont! Dit programma levert daarmee een cruciale inspanning aan de preventieve kant van jeugdwerkloosheid. Onder andere door een juiste opleidingskeuze te stimuleren die beter aansluit op de arbeidsmarkt van de toekomst. Op een aantal plekken versterkt het programma Leren Loont! het actieplan Jongeren aan de Slag, bijvoorbeeld op het gebied van sectortafels en het digitaal portfolio. Op deze thema s trekken we gezamenlijk op. Door de nadrukkelijke inzet op risicojongeren dragen we voor het onderdeel werk bij aan het programma Risicojongeren dat voor de zomer wordt gepresenteerd. 6.1.1 Maatregelen: betrekken werkgevers en verbinding onderwijs arbeidsmarkt Werkgevers zien graag jongeren komen in hun bedrijven, maar het ontbreekt jongeren nog vaak aan de werknemersvaardigheden en praktische toepassing van kennis. Hiervoor moet aandacht komen in het onderwijs. Ook het bedrijfsleven kan een prominentere rol spelen in het dichten van dit gat. De werkomgeving is immers het beste praktijklokaal. Komende 2 jaar sluiten we 30 jongerenakkoorden met bedrijven waarbij we afspraken maken over stages, leerwerkplekken en vacatures. Met name voor jongeren zonder startkwalificatie of jongeren die de Nederlandse taal moeten leren. Door jongeren een kans te geven, geven bedrijven niet alleen invulling aan hun sociale beleid. Jong talent kan een organisatie versterken. Een aantal bedrijven koppelen we direct aan scholen. Bijvoorbeeld aan praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs zodat bedrijven kennis kunnen maken met deze jongeren en de lijn naar werk direct gelegd kan worden. Voor bedrijven is een mogelijke invulling van de Social Return on Investment (SROI) het verzorgen van lessen in het onderwijs. Hierdoor kunnen bedrijven aan jongeren duidelijk maken wat van hen verwacht wordt. 18
Het doel van de sectortafels is afstemming en overleg tussen drie partijen: ondernemers, beroepsonderwijs en lokale overheid. Een professioneel platform waar concrete personeelsvraagstukken (kwalitatief en kwantitatief) geagendeerd worden. We zetten de problematiek van lager opgeleide jongeren nadrukkelijk op de agenda en haken het mbo aan waar nodig. Een jaarlijks evenement BigDay helpt jongeren die onderwijs volgen en bedrijven op een laagdrempelige manier in elkaars netwerk te komen. Er worden netwerkworkshops gegeven en zijn er tientallen bedrijven, organisaties, maatschappelijke (netwerk-)clubs, zzp ers en honderden jongeren aanwezig. Op 26 november 2014 was de 1e Bigday waar ruim 500 jongeren en 300 bedrijven aan hebben deelgenomen. In 2015 bepalen verschillende partners op welke manier er een vervolg komt. Verreweg de meeste MBO jongeren komen aan een stageplek. Er is echter een groep jongeren (2,5 5%), ongeveer 2.000 per jaar, die geen stageplek kan vinden. Dat kan leiden tot schooluitval. Daarnaast zijn er jongeren met een (wwb) uitkering voor wie de terugkeer naar het onderwijs geen optie meer is maar wel is geholpen met een BBL plek (beroepsbegeleidende leerweg, vier dagen werken, één dag school). Een BBL-plek helpt jongeren om werkend (verder) te leren. De BBL is altijd een goed instrument geweest om jongeren richting en vast werk te bieden. Door de crisis is vooral het aantal BBL-plaatsen sterk afgenomen. Op meerdere manieren wordt de realisatie van nieuwe BBL-plekken gestimuleerd. Maar werkgevers geven aan dat zij hun stageplaatsen/bbl-plekken niet gevuld krijgen met goede kandidaten, onderwijsinstellingen geven aan dat zij onvoldoende stageplaatsen kunnen vinden voor hun leerlingen (vooral op MBO 1 en 2 niveau). Om zowel de jongeren te helpen die tussen wal en schip dreigen te raken als de werkgevers die een open plek hebben, organiseert de gemeente samen met de ROC s, het Leerwerkloket en het UWV een centraal punt om deze vraag en aanbod op elkaar aan te laten sluiten. Het punt helpt werkgevers en jongeren en zal leiden tot een verhoogde uitstroom van jongeren uit de WW en WWB uitkering. Vanaf eind 2014 tot eind 2015 loopt een project waarin 80 jongeren intensief worden begeleid naar een BBLbaan. De gemeente werkt hierin samen met Saegen, C3 en SBB 1. Als dit project succesvol blijkt, geven we hier een vervolg aan. We starten in samenwerking met het Albeda en Zadkine college een pilot om jongeren het hele jaar door (flexibel) te laten instromen op het praktijkdeel van de BBL en instromen op het onderwijsgedeelte in september/oktober en februari. Route arbeidsmarkt Om meer leerlingen uit het praktijkonderwijs (Pro) en het voortgezet speciaal onderwijs (Vso) na school direct aan het werk te laten gaan, gaat het scholenveld in samenwerking met de gemeente in 2015 werken aan het verbeteren van de arbeidsmarkttoeleiding in het onderwijsprogramma Pro/VSO. De gemeente (Jongerenloket, W&I en UWV) werkt samen met de scholen aan de innovatie van het onderwijs richting arbeidstoeleiding en aan de uitvoering van de Participatiewet in het laatste schooljaar van het Pro en Vso. Het doel is deze jongeren tijdig en beter toegerust toe te leiden naar de arbeidsmarkt. Dus zo snel mogelijk maar ook goed toegerust, het gaat ook om een kwaliteitsverbetering. Het Jongerenloket voert hierop de regie en we maken de verbinding tussen de scholen en het WSPR. Leerlingen van het Startcollege voor wie doorleren niet de beste optie is worden al vanaf het begin van de opleiding en in overleg met werkgevers klaargestoomd voor een specifiek deel van de arbeidsmarkt. Voor sommige jongeren past een baan beter dan het doorleren voor een startkwalificatie. Hiervoor start een pilot Route Arbeidsmarkt op het Startcollege. Dit betekent dat er in samenwerking met werkgevers een specifieke arbeidsmarktroute in de entreeopleiding wordt ontwikkeld. Deze pilot zoekt aansluiting bij ontwikkelingen In Rotterdam Zuid, waar onderzoek gedaan wordt naar het opzetten van een brede bedrijfsschool. Bovenstaande inzet sluit nauw aan op de ontwikkeling waarin ROC s, mbo vakinstellingen en scholen in het voortgezet onderwijs samen nieuwe leerroutes inrichten. Leren Loont! stimuleert deze ontwikkeling naar een flexibel aanbod van leerroutes die beter tegemoet komt aan de vraag van de arbeidsmarkt. Gemeente en onderwijs maken in gezamenlijkheid mogelijk dat jongeren het praktijkonderwijs afsluiten met een Rotterdams arbeidsmarktdiploma. 6.1.2 Maatregelen in het onderwijs Er wordt onderzocht welke rol een doorlopend digitaal portfolio kan spelen in de matching van jongeren aan school of werk én bij het zicht houden op de jongere. De ambitie van Leren Loont! is om per 2017 de inhoud van het digitaal talentportfolio in het primair onderwijs (vanaf groep 7), het voortgezet onderwijs en mbo op elkaar afgestemd te krijgen. Idealiter heeft elke Rotterdamse jongere een eigen doorlopend digitaal portfolio dat gebruikt wordt gedurende 1 SBB: Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven. Samen werken ze aan thema s als kwalificatiestructuur, examens, beroepspraktijkvorming en opleidingsaanbod. 19
opleiding, stage en gemeentelijke trajecten. Een portfolio dat geschikt is als CV en als matchingsinstrument met werkgevers. Met Aan de Slag willen we een dergelijk instrument per 2016/ 2017 voor laaggekwalificeerde jongeren. Entreeplus Met ondersteuning van de gemeente wordt op het Startcollege Entreeplus ontwikkeld. Dit is exclusief voor jongeren die wel leerbaar zijn, maar niet goed passen binnen het regulier onderwijs. Entreeplus maakt het door extra zorg en aandacht mogelijk dat deze jongeren het onderwijs op het Startcollege wél kunnen volgen en daarna een kans hebben op doorstroom naar mbo niveau 2 of naar werk. Wijkgericht leren Het Albeda College ontwikkelt samen met ondernemers leerwerkbedrijven die een stevige begeleidingsstructuur bieden aan studenten die extra ondersteuning nodig hebben. Het onder begeleiding werken aan opdrachten voor en in de wijk versterkt hun zelfvertrouwen, werknemersvaardigheden en motivatie. Om de leerwerkbedrijven verder te ontwikkelen wordt ingezet op Wijkgericht leren en werken. Dit vernieuwende project verbindt en verbreedt lopende en nieuwe wijkgerichte initiatieven en projecten vanuit (tenminste) vier participerende branches om zo nieuwe kansen te creëren voor studenten, de wijk en het beroepsonderwijs. Doel van het programma is het ontwikkelen van onderwijsconcepten die in de wijk uitgevoerd worden. Het programma richt zich op vakoverstijgende, hedendaagse vaardigheden (de 21st century skills), die flexibel aangepast kunnen worden aan de vraag van de arbeidsmarkt en die studenten extra voorbereidt op de overstap naar werk. We trekken samen op en sluiten daar andere lopende of nieuwe wijkinitiatieven op aan. 6.1.3 Maatregelen bij het uitvallen van jongeren Mbo voorzieningen zijn gericht op voortijdig schoolverlaters in de leeftijd van het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). De taak van deze voorzieningen is om deze jongeren op te vangen en terug te leiden naar het onderwijs of toe te leiden naar de arbeidsmarkt, indien nodig gecombineerd met zorg. De gemeente, het mbo en de mbo voorzieningen gaan nauwer samenwerken. Daarbij gaan het mbo en de mbo voorzieningen meer gebruik maken van elkaars expertise, met kwaliteitsverbetering als resultaat. We meten het rendement van deze voorzieningen. Het Startcollege en de gemeente werken samen op de volgende onderwerpen: Er komt een gemeenschappelijke intake van de ROC s en het Jongerenloket waarbij directe matching aan opleiding of voorziening wordt georganiseerd. We maken sluitende afspraken rondom het Bindend School Advies (Focus op Vakmanschap). Binnen 4 maanden worden alle jongeren getest en als blijkt dat het niveau te laag is kunnen ze niet naar een vervolgopleiding en worden ze zo snel mogelijk na afronding van hun opleiding naar werk begeleid in samenwerking met de gemeente. Er worden jongerencoaches Plus aangesteld op elke locatie van het Startcollege om de verbinding al op de werkvloer te leggen. Hiermee worden voorzieningen om jongeren te begeleiden sneller ingezet. Het tegengaan van Voortijdig Schoolverlaten (VSV) is een cruciaal element in het voorkomen van (jeugd) werkloosheid. De gemeentelijke focus op dit onderwerp blijft bestaan. De aanpak aanval op uitval is geborgd en komt terug in het programma Risicojongeren dat in juni 2015 verschijnt. Voortijdig schoolverlaten en de kansen van de kwetsbare groep jongeren op het vmbo en mbo 1 en 2 zijn hierin een nadrukkelijk aandachtspunten. Om als jongere te kunnen starten op de arbeidsmarkt is er een aantal vaardigheden van belang. In gesprekken met scholen sturen we aan op het aanleren van skills aan jongeren. Daarbij maken we ook afspraken met het bedrijfsleven om hier in het kader van de SROI verplichting invulling aan te geven. Bijvoorbeeld voor het geven van lessen in het onderwijs, docentstages of het ontwikkelen van een e-learning. Het begint bij een goede keuze voor een opleiding die aansluit op de vraag van de arbeidsmarkt. Ter voorbereiding op de arbeidsmarkt zijn werknemersvaardigheden - de benodigde skills om een goede werknemer te zijn - van belang. Daarnaast maken we afspraken over het aanbieden van ondernemer skills, zoals het opstellen van een business plan. Ook vaardigheden zoals een sollicitatiebrief schrijven en een cv opstellen zoals dat in Nederland gebruikelijk is, evenals om vaardigheden tijdens het sollicitatiegesprek zijn belangrijk. Onder soft skills valt ook het hebben en vergroten van een sociaal netwerk en het vergroten van ondernemersvaardigheden. De technologie ontwikkelt zich snel en daar doen wij aan mee. Met behulp van technologische ontwikkelingen (apps, games, social media, voorspellende analyses) is veel vernieuwing en (sociale) innovatie mogelijk. We blijven doorontwikkelen om dit preventief in te kunnen zetten. 20