vgrp + 2012-2015 Uden gastvrij voor water Kenmerk: 11-10044-JV 14 september 2011 vgrp + Uden 2012-2015 Ingenieursbureau Moons 1

vgrp + 2012-2015 Uden gastvrij voor water Kenmerk: 11-10044-JV 14 september 2011 Ingenieursbureau Moons 1

Inhoudsopgave 1 WAAROM EEN NIEUW GEMEENTELIJK RIOLERINGSPLAN?... 4 1.1 GEMEENTELIJKE ZORGPLICHTEN... 4 1.2 OVERKOEPELEND BELEID... 5 1.3 DOEL PLAN... 5 1.4 GEVOLGDE PROCEDURE... 5 2 TERUGBLIK D-GRP 2008-2012 EN WATERPLAN 2006... 7 2.1 INVENTARISATIE BESTAAND RIOOLSYSTEEM... 7 2.2 OPTIMALISEREN RIOOLBEHEER... 8 2.3 FINANCIËN RIOLERING... 9 2.4 BELEIDSDOELSTELLINGEN EN PROJECTEN WATERPLAN... 10 2.5 RESUMÉ RIOOLSYSTEEM EN WATERPLAN... 10 2.6 RESULTATEN WATERENQUÊTE UDEN... 11 2.6.1 HEMELWATER... 11 2.6.2 GRONDWATER... 12 2.6.3 OPPERVLAKTEWATER... 12 2.6.4 WATERBELEVING... 12 3 RIOLERING EN WATER UDEN ANNO 2011... 13 3.1 INZAMELING EN TRANSPORT AFVALWATER EN HEMELWATER... 13 3.2 GRONDWATERSYSTEEM... 16 3.3 OPPERVLAKTEWATER... 16 3.4 ORGANISATIE RIOLERINGSBEHEER... 16 3.5 UITGANGSPUNTEN BELEID ZORGPLICHTEN... 19 3.6 REGELGEVING EN VASTGESTELD BELEID... 20 4 PERSPECTIEF... 23 4.1 GEWENSTE SITUATIE... 23 4.2 ONTWIKKELINGEN VAN INVLOED OP BELEID WATER EN RIOLERING... 24 4.3 ONTWIKKELINGEN WATER EN RIOLERING... 27 4.3.1 Restlevensduur riolering... 27 4.3.2 Hemelwater... 28 4.3.3 Grondwater... 30 5 AANPAK... 31 5.1 VERVANGINGEN... 31 5.2 ONDERHOUD... 32 5.2.1 Reparaties... 35 5.2.2 Verbetering... 36 5.3 MONITORING EN ONDERZOEK... 37 5.4 REGIE... 38 5.5 SAMENVATTING ACTIES PLANPERIODE... 38 6 COMMUNICATIE... 39 7 FINANCIËN... 41 7.1 UITGANGSPUNTEN... 41 7.2 KOSTENSOORTEN... 42 Ingenieursbureau Moons 2

7.3 AFSTEMMEN BEREKENING VERVANGINGSKOSTEN OP NACALCULATIES... 45 7.4 INKOMSTEN... 45 7.5 MEERJARENBEGROTING... 46 7.6 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN FINANCIËN... 48 8 VERKLARENDE WOORDENLIJST... 49 9 LITERATUURLIJST... 50 10 BIJLAGEN... 51 Bijlage I Doelen, functionele eisen en maatstaven 2012-2015 Bijlage II Projectenlijst vgrp+ Bijlage III Voorbeeld Waterloket gemeente Utrecht Bijlage IV Invoerbestanden restlevensduurberekening Bijlage V Afkoppelkansenkaart Bijlage VI Hydrologisch Neutraal Bouwen Bijlage VII Strengenlijst vervangingsplan Bijlage VIII Strengenlijst reparaties Bijlage IX Eenduidige bepaling verhard oppervlak Bijlage X Overzicht exploitatie en meerjarenbegroting Bijlage XI Gehanteerde eenheidsprijzen Ingenieursbureau Moons 3

1 Waarom een nieuw gemeentelijk rioleringsplan? Riolering is een onmisbare voorziening voor onze leefomgeving. Het zorgt voor de afvoer van overtollig (afval)water waardoor overlast, stank en risico s voor de volksgezondheid tot een minimum worden beperkt. Ruim 100 jaar geleden was het voorkomen van ziekten dé reden om op grote schaal riolering aan te leggen. Met riolering wordt in dit plan alle infrastructuur (inclusief voorzieningen) bedoeld voor het inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. Op grond van artikel 4.22 van de Wet Milieubeheer stelt de gemeenteraad, telkens voor een daarbij vast te stellen periode, een gemeentelijk rioleringplan (GRP) vast. 1.1 Gemeentelijke zorgplichten Sinds de introductie van de Wet gemeentelijke watertaken op 1 januari 2008, heeft de gemeente niet alleen zorgplicht voor stedelijk afvalwater, maar ook voor hemelwater en grondwater. Op deze verbreding van taken is door de gemeente Uden geanticipeerd met het opstellen van het Waterplan 2006. De wet gemeentelijke watertaken is m.i.v. 22 december 2009 opgegaan in de Waterwet. De gemeente Uden draagt zorg voor: 1. Inzameling en transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen. Inzameling vindt plaats door middel van openbare vuilwaterriolering. Het water wordt getransporteerd naar de rioolwaterzuivering (Wet milieubeheer artikel 10.33). 2. Doelmatige verwerking van het ingezamelde hemelwater. Dit betreft: berging, transport, nuttige toepassing, het in de bodem of oppervlaktewater brengen van ingezameld hemelwater en het eventueel afvoeren naar een zuiveringstechnisch werk (Waterwet artikel 3.5). 3. Het in het openbaar gemeentelijk gebied treffen van doelmatige maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Het betreft maatregelen die niet tot de zorg van het waterschap en de provincie behoren (Waterwet artikel 3.6). Dit vgrp+ (Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Plus) omvat de verbreding van de gemeentelijke watertaken. De + staat voor de opname van het waterplan in het vgrp. Ingenieursbureau Moons 4

1.2 Overkoepelend beleid De twee belangrijkste beleidskaders voor het waterbeheer zijn het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Het Nationaal Bestuursakkoord heeft tot doel om in de periode tot 2015 het watersysteem in Nederland (inclusief riolering) op orde te krijgen en daarna op orde te houden. Hierbij gaat het om het aanpakken van de gevolgen van zeespiegelstijging, bodemdaling en een veranderend klimaat. De Kaderrichtlijn Water (KRW) is een Europese richtlijn die eist dat in 2015 (met een uitloop tot uiterlijk 2027) de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater op orde is. De KRW stelt dat lidstaten van de EU zelf hun doelstellingen moeten vastleggen. Deze doelen moeten de lidstaten ook gaan halen (resultaatsverplichting). Tot nu toe werkte Nederland vooral met inspanningsverplichtingen: aangeven iets te willen gaan doen was voldoende. 1.3 Doel plan De gemeente heeft vanuit de genoemde zorgplichten riolering aangelegd en houdt deze in stand. Het Udense rioleringssysteem vertegenwoordigt een waarde van ruim 200 miljoen euro en vraagt om doelmatige zorg. Dit vgrp+ is bedoeld om hier richting aan te geven op de volgende wijze: 1. Het maakt inzichtelijk welke doelen Uden op rioleringsgebied wil realiseren. 2. Het vermeldt de uitgangspunten voor de aanleg en het beheer van het rioleringssysteem. 3. Het geeft een aanzet tot verbetering van de communicatie tussen betrokken partijen in het kader van het vervullen van de gemeentelijke zorgplichten. 4. Het blijft de systematiek van doelen, functionele eisen en maatstaven voor beheer en onderhoud volgen. 5. Het anticipeert waar nodig op relevante beleidsontwikkelingen en geeft de samenwerking en samenhang met andere beleidsvelden aan. 6. Het biedt een kader voor invulling van de grondwaterzorg. 7. Het maakt duidelijk welke kostendekking nodig is om de financiering van de Udense zorg voor afvalwater, hemelwater en grondwater te kunnen waarborgen in de planperiode 2012-2015. 1.4 Gevolgde procedure Bij de voorbereiding van dit vgrp+ voor de periode 2012-2015 zijn de volgende partijen betrokken: - Wethouders M.J.A. Delhez en R.P.J.M. Peerenboom van de gemeente Uden - A.M.P. Prinsen als hoofd van de afdeling Openbare Werken. - Vertegenwoordigers waterschap Aa en Maas - Vertegenwoordigers Provincie Noord-Brabant - Clustercoördinatoren gemeente Uden - Medewerkers afdeling Stedelijke Ontwikkeling - Vertegenwoordigers van IVN/Vogelwacht en ZLTO - Diverse belanghebbenden in klankbordgroep (DWG&T Vliegbasis Volkel, GGD, IVN/Vogelwacht, SBBU, Stichting OOG, Udens College, UOV de Kring, ZLTO) - Team Water en Rioleringen gemeente Uden - De specialistische bureaus: Ingenieursbureau Moons BV en Ganzevles Advies Ingenieursbureau Moons 5

De voorbereidingsfase heeft geresulteerd in twee beslisdocumenten: 1. Evaluatie Dynamisch Gemeentelijk Rioleringsplan (d-grp) 2008-2012 en Waterplan 2006 2. Watervisie Uden De inhoud van bovenstaande documenten ligt ten grondslag aan dit vgrp+. Het vgrp+ Uden 2012-2015 is voorgelegd bij de volgende instanties (Wet milieubeheer artikel 4.23): - Provincie Noord Brabant (Gedeputeerde Staten) - Waterschap Aa en Maas (beheerder van het zuiveringstechnisch werk waarnaar het ingezamelde afvalwater wordt getransporteerd en beheerder van het oppervlaktewater waarop het ingezamelde water wordt geloosd De formele reacties van genoemde instanties maken deel uit van het definitieve vgrp+. Ingenieursbureau Moons 6

2 Terugblik d-grp 2008-2012 en Waterplan 2006 Het Dynamisch Gemeentelijk Rioleringsplan (d-grp) 2008-2012 is door de gemeenteraad van Uden vastgesteld op 15 mei 2008. Op 28 september 2006 is het Waterplan Uden door de gemeenteraad vastgesteld. Dit hoofdstuk blikt terug op de afgelopen periode en draagt bij aan de strategie voor de komende planperiode. Aangezien het nieuwe beleidsplan een verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan+ (vgrp+) betreft - de plus staat voor het integreren van het Waterplan-, is het Waterplan eveneens betrokken bij de evaluatie. Om te kunnen terugblikken op de (beleids)plannen zijn de ervaringen van bestuurders, betrokkenen en gebruikers van belang. De uitkomsten van de besprekingen met de gemeente Uden (bestuurlijk en ambtelijk niveau), de Provincie Noord Brabant en Waterschap Aa en Maas liggen dan ook ten grondslag aan deze evaluatie. De terugblik op het d-grp 2008-2012 vindt plaats aan de hand van de uitgevoerde maatregelen, die gerangschikt zijn onder: 1. Inventarisatie bestaand systeem 2. Optimaliseren rioolbeheer 3. Financiën riolering De terugblik op het Waterplan 2006 vindt plaats aan de hand van: 4. Beleidsdoelstellingen en projecten waterplan 2.1 Inventarisatie bestaand rioolsysteem Ten tijde van het opstellen van het d-grp 2008-2012 was sprake van een achterstand op het gebied van rioolbeheer. Om dit te compenseren is voorzien in de inhuur van personeel. De extra energie die de laatste jaren in het stelsel is gestoken heeft geleid tot een goed inzicht in het bestaande stelsel. In het beleidsplan is een planning opgenomen voor de reiniging en inspectie van riolering. Dit heeft er toe geleid dat in de jaren 2008, 2009 en 2010 meer dan 100 km riolering is geïnspecteerd met een rijdende camera. In 2011 wordt nog 35 km riool geïnspecteerd. Wanneer de inspectieronde van 2011 is afgerond, is alle riolering in de gemeente Uden minimaal één keer geïnspecteerd. Door de inspecties is een indruk van de kwaliteit van het stelsel verkregen. De inspectiebeelden hebben vooral geleid tot een update van het stelsel in het beheerpakket. Constructies, putten en leidingen zijn op basis van de beelden, revisietekeningen en metingen ingevoerd in het beheerpakket Rioscoop. Tevens is een omnummering van alle rioolputnummers uitgevoerd waardoor een relatie is gelegd tussen putnummer en type stelsel/rioleringsgebied/type put. Ingenieursbureau Moons 7

In 2008 is gestart met de implementatie van een telemetriesysteem, waardoor alle gemalen, bergbezinkbassins en externe overstorten zijn voorzien van meetapparatuur. Op 5 locaties is nu apparatuur aanwezig ten behoeve van het verrichten van neerslagmetingen. Een en ander is uitgevoerd zoals voorzien in het dgrp 2008-2012. Het project heeft echter meer tijd in beslag genomen dan vooraf was voorzien. De tweede fase telemetrie (interne overstorten meten) is nog niet gestart. Het grootste gedeelte van de beschikbare schetsen van huisaansluitingen is gedigitaliseerd en opgenomen in het rioolbeheerpakket. Alle kolken binnen de gemeente Uden zijn gedigitaliseerd. 2.2 Optimaliseren rioolbeheer Gedurende de planperiode van het d-grp 2008-2012 heeft de gemeente Uden te kampen gehad met een tekort aan personeel op het gebied van riolering. Gedeeltelijk is dit voor zowel binnenals buitendienst opgevangen door het inhuren van personeel. In 2010 is de functie van beleidsadviseur helderder omschreven en meer gericht op beleid en advies en is een werkvoorbereider (fulltime) aangenomen. Ten tijde van het opstellen van het d-grp 2008-2012 werd door de gemeente niet aan de verplichtingen van de basisinspanning voldaan. De afgelopen planperiode is verhard oppervlak op het industrieterrein Loopkant/Liessent (kern Uden) afgekoppeld. In de kern Volkel zijn twee randvoorzieningen aangelegd en is gestart met het afkoppelen van verhard oppervlak. De Kloosterstraat en het Schakelplein zijn inmiddels afgekoppeld. De werkzaamheden Rudigerstraat en Antoniusstraat zijn aanbesteed. De overige uit te voeren reconstructies zijn in voorbereiding. Uitvoering van de afkoppelprojecten (zoals Tijgerstraat, Marterstraat, Reestraat, Leeuwstraat, Schoolstraat) in Volkel zijn de laatste inspanningsverplichtingen in het kader van het voldoen aan de basisinspanning. Figuur 2.1: Randvoorziening Leeuwstraat Volkel In het d-grp 2008-2012 is niet voorzien in het uitvoeren van hydraulische maatregelen met betrekking tot het hydraulisch functioneren van het systeem. Er is ingespeeld op een ontlasting van het stelsel door afkoppelen van verhard oppervlak. De belangrijkste hydraulische knelpunten zijn momenteel omgeving Tijgerstraat/Leeuwstraat Volkel, Klemvogel te Uden en de wijk Broekmorgen (hier komt het afvalwater van Uden samen) te Uden. In Volkel is in het kader van de basisinspanning een gedeelte van de afkoppelprojecten uitgevoerd. In de kern Uden is tot 2012 geen afkoppelintentie (bestuurlijke aanwijzing). In het basisrioleringsplan (BRP) komen de hydraulische knelpunten aan de orde. Ingenieursbureau Moons 8

In 2008 zijn op basis van beschikbare inspectiebestanden restlevensduur berekeningen uitgevoerd. Deze berekeningen geven een indicatie van de vervangingsjaren van de riolering, op basis waarvan een vervangingsplan is opgesteld. De geplande rioolvervangingen in Klarinetstraat en Muziekplein te Uden en de Kloosterstraat en het Schakelplein te Volkel zijn uitgevoerd. Verder is een deel van de tot eind 2010 geplande vervangingen nog niet afgerond, zoals Hoevenseveld fase 1, Hoevenseveld fase 2, U van Uden, Rudiger- en Antoniusstraat. Een aantal van deze projecten is inmiddels (peildatum september 2011) in uitvoering (Hoevenseveld fase 1, U van Uden, Rudiger- en Antoniusstraat). In 2010 is gestart met de inventarisatie van de staat van de aanwezige pompputten en elektrakasten van het drukrioleringssysteem in het buitengebied. De vervanging van de pompen zou conform planning in 2008 en 2009 uitgevoerd moeten zijn. Op basis van de uitgevoerde rioolinspecties is jaarlijks een programma opgesteld en uitgevoerd voor de verwijdering van wortelingroei. Spoedeisende schades zijn hersteld. Voor de reparatie en vervanging van overige schades is een strategie opgesteld. 2.3 Financiën riolering De rioolrechtverordening (RIS 157845) is in 2008 aangepast om in te spelen op de brede zorgplicht voor afvalwater, regenwater, en grondwater. Het vroegere rioolrecht is nu formeel een rioolheffing geworden. Er vindt geen onderverdeling plaats in de heffing met betrekking tot de zorgplichten afvalwater en hemelwater. In de onderstaande figuur is de ontwikkeling van het rioolrecht en de rioolheffing van de afgelopen jaren weergegeven, waarbij de jaarlijkse inflatie is meegerekend. 220 200 180 160 140 120 100 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Figuur 2.2: Ontwikkeling rioolheffing De rioolheffing van 2011 in de gemeente Uden bedraagt 184. Dit bedrag is lager dan het landelijk gemiddelde van 187, maar hoger dan het regionaal gemiddelde van 159. Dit laatste valt te verklaren door het feit dat Uden in het verleden op basis van onzekerheden (kwaliteit stelsel onbekend) inschattingen heeft moeten maken. De kwaliteit van het stelsel is inmiddels bekend en de gemeente blijkt voldoende middelen te hebben. Op basis van dit alles zijn in dit plan bijstellingen gedaan. De gemeente Uden maakt onderscheid tussen investeringen voor vervanging en voor onderhoud. Sinds 2008 is het rioolfonds gesplitst in een voorziening en een reserve. In de Ingenieursbureau Moons 9

meerjarenbegroting van het d-grp 2008-2012 bedraagt de hoogte van het rioolfonds 6.9 mln. Destijds werd verwacht dat eind 2010 het rioolfonds 7.7 mln zou bedragen. Eind 2010 (inclusief reserve) bedraagt het fonds 10.3 mln. In de afgelopen planperiode is minder geld uitgegeven dan voorzien omdat een deel van de geplande projecten nog niet is uitgevoerd. Hieronder zijn de projecten weergegeven die zijn aanbesteed of worden voorbereid, inclusief geraamde kosten voor de riolering: - Hoevenseveld fase 1 Geraamd bedrag: 1.2 mln - U van Uden Geraamd bedrag: 1.1 mln - Volkel Geraamd bedrag: 0.5 mln Door de afdeling financiën is van een tweetal projecten waarbij riolering is vervangen een nacalculatie uitgevoerd. Geconstateerd is dat gecalculeerde en werkelijke kosten van elkaar afwijken. De sterke concurrentie op de markt kan hiervan de oorzaak zijn. In dit plan is voor de berekening van vervangingskosten uitgegaan van reële prijzen. 2.4 Beleidsdoelstellingen en projecten waterplan Het Waterplan 2006 geeft een helder beeld van de ligging van Uden in het landschap en het functioneren van het watersysteem en de waterketen. Hiermee is een goede basis gelegd voor het toekomstige beleid van de gemeente. In het Waterplan 2006 zijn onderstaande beleidsdoelstellingen geformuleerd: Doel 1: Veerkrachtig en duurzaam watersysteem Doel 2: Optimaal functionerende waterketen Doel 3: Effectieve waterorganisatie Doel 4: Hoog ontwikkeld waterbewustzijn Wat opvalt, is dat de beschreven doelstellingen algemeen zijn en niet specifiek op Uden zijn toegesneden. Bovendien valt op dat tal van maatregelen niet zijn uitgevoerd, ondanks dat projecten een plek hebben gekregen in de Operationele Programma s (OP s), zoals: - Het verhogen van het waterbewustzijn bij scholieren en kinderen (lespakketten scholen) - Overdracht stedelijk waterbeheer - Opstellen handreiking duurzaam waterbeheer bedrijventerrein - Detailstudie stedelijke wateropgave Het lijkt of projecten vanuit het waterplan niet van de grond zijn gekomen. Toch zijn binnen de gemeente projecten uitgevoerd die een sterke connectie met water hebben, zoals het baggeren van waterbodems, het inrichten van ecologische verbindingszones en het beheer van watergangen. Ook bij het inrichten van nieuwe woongebieden is rekening gehouden met de doelstellingen uit het waterplan. 2.5 Resumé rioolsysteem en Waterplan De evaluatie van de planperiode 2008 tot 2011 levert een aantal belangrijke aandachtspunten op: - Het rioleringsstelsel van de gemeente Uden is nagenoeg in beeld. De kwaliteit van het complete stelsel is na het uitvoeren van de inspecties in het jaar 2011 bekend. - De inventarisatie-inhaalslag heeft beslag gelegd op een groot deel van de beschikbare personele capaciteit. - Op het personeelstekort van de afgelopen jaren is eind 2010 inmiddels gedeeltelijk Ingenieursbureau Moons 10

ingespeeld - Een deel van de geplande werkzaamheden is uitgevoerd of gestart. In afstemming met andere projecten vanuit groen en wegen is zoveel mogelijk getracht werk met werk te maken. Hierdoor zijn niet alle geplande werken op het voorziene moment uitgevoerd. - Het verschil tussen de verwachte en de werkelijke hoogte van het rioolfonds is te verklaren doordat in 2008, 2009 en 2010 geplande projecten pas nu worden aanbesteed of gestart. - Het Waterplan heeft te veel op zichzelf gestaan. Op basis van de evaluatie en de bovenstaande aandachtspunten zijn de onderstaande aanbevelingen geformuleerd: - De openstaande wateroverlast knelpunten dienen prioriteit te krijgen. - Het fysieke rioolsysteem en de kwaliteit ervan is nu bekend. Het beheer van de riolering kan gestuurd worden op kwaliteit en risico. Het is reëel te veronderstellen dat de beheerkosten daardoor gereduceerd kunnen worden. - Het is van belang de vinger aan de pols te houden om te zorgen voor het halen van de gestelde doelen (planning/ambities). Door bijvoorbeeld jaarlijks in de Operationele Programma s (OP s) te evalueren, kan tijdig bijgestuurd worden. - De uitgangspunten voor het berekenen van de vervangingskosten in het op te stellen vgrp+ dienen gecontroleerd te worden. 2.6 Resultaten waterenquête Uden In 2009 is door de gemeente Uden een waterenquête verstuurd naar 600 woningen en bedrijven binnen de gemeente. De conclusies en aanbevelingen van de enquête zijn hieronder weergegeven. Een deel van de conclusies en aanbevelingen uit de enquête is meegenomen bij de planvorming. 2.6.1 Hemelwater Conclusies Binnen de gemeente Uden valt de overlast door structureel (hemel)water op straat mee. De volgende locaties scoren nadrukkelijk wel: - Leeuwstraat Volkel - Bosveld en omgeving - Melle - Centrum/Schutveld - Zoggel/Broekmorgen Aanbevelingen De analyse van de enquête leidt tot de aanbeveling om de mensen bij bovengenoemde locaties aan de keukentafel te interviewen om zo een beter beeld te krijgen van de daadwerkelijke overlastsituaties en de mogelijke oplossingsrichtingen. Inmiddels zijn wat betreft de overlast in Zoggel/Broekmorgen (Klemvogel) in Uden en het zuidelijke deel van Volkel (Leeuwstraat, Kloosterstraat en Tijgerstraat) momenteel projecten in uitvoering. Voor een nadere omschrijving van deze projecten en de overige locaties die in de enquête naar voren zijn gekomen, wordt verwezen naar de bijgevoegde rapportage van het BRP met kenmerk 11-10094-JV, d.d. 14 september 2011. Ingenieursbureau Moons 11

2.6.2 Grondwater Conclusies Grondwateroverlast komt niet op grote schaal voor binnen de gemeente Uden. Verspreid binnen de gemeente is er een aantal individuele gevallen van grondwateroverlast. Aanbevelingen In de analyse van de enquête is aanbevolen een telefonisch interview te houden met de 27 woningen en/of bedrijven die aangeven structurele grondwateroverlast te hebben. 2.6.3 Oppervlaktewater Conclusies Wateroverlast door inundatie uit oppervlaktewater komt niet veelvuldig voor binnen de gemeente Uden. Alle woningen en/of bedrijven die hier melding van maken, liggen (logischerwijze) in de buurt van het oppervlaktewater. Gezien de reacties in de vrije tekst en de bevindingen bij waterbeleving (zie volgende paragraaf) is geconcludeerd dat inundatie vanuit oppervlaktewater niet resulteert in schade binnen woningen. Ook de Quickscan Stedelijke Wateropgave Oppervlaktewater geeft een dergelijk beeld. In deze Quickscan is enkel voor de watergangen in de wijk Zoggel een bergingstekort berekend. Blijkbaar herkennen de inwoners dit knelpunt niet vanuit de praktijk. Aanbevelingen Uit de analyse van de enquête blijkt dat voor dit onderwerp geen aanvullend onderzoek noodzakelijk is. Ook het knelpunt m.b.t. de Stedelijke Wateropgave uit de Quickscan lijkt niet relevant, aangezien er geen meldingen van inundatie zijn gemaakt langs deze watergang. 2.6.4 Waterbeleving Conclusies De meeste inwoners van Uden hebben een positieve waterbeleving. Aanbevelingen Uit de analyse van de enquête blijkt dat voor het onderwerp onderstaande aanbevelingen zijn gedaan: - Organiseren opruimacties (+ campagne op basisscholen en middelbare scholen?). - Ecologische waarden van het oppervlaktewater vergroten. - Artikel schrijven over de waterbeleving rond de breuken (met bijbehorende kwel en wijstgronden). Inmiddels is op scholen binnen de gemeente Uden aandacht besteed aan water en rioleringen. Ook verschijnen er regelmatig artikelen in de media wat betreft waterbeleving rondom de breuken. Waterbeleving blijft van groot belang. Het is dan ook zaak om hieraan in de toekomst aandacht te blijven besteden. Ingenieursbureau Moons 12

3 Riolering en water Uden anno 2011 Het rioleringssysteem in de gemeente Uden bestaat uit riolen voor de inzameling van afvalwater en hemelwater, gemalen, persleidingen, drukriolering en randvoorzieningen (o.a. bergbezinkbassins en bergbezinkriolen). Daarnaast rekent de gemeente huisaansluitingen en kolken in openbaar gebied ook tot de gemeentelijke riolering. Voor de verwerking van hemelwater en grondwater zijn er voorzieningen zoals drainagesystemen en infiltratievoorzieningen. 3.1 Inzameling en transport afvalwater en hemelwater De inzameling van afvalwater en hemelwater omvat binnen de gemeente Uden een stelsel van rioolleidingen (vrij verval) met een totale lengte van ongeveer 260 km. Op het rioolstelsel van Uden is met uitzondering van enkele woningen in het buitengebied geen riolering van omliggende gemeenten aangesloten. Het afvalwater van de kern Odiliapeel wordt onder vrij verval getransporteerd naar het overnamepunt (wervelventiel). Uiteindelijk komt het afvalwater uit bij de RWZI Land van Cuijk te Haps. Het afvalwater van de kern Volkel komt onder vrij verval uit bij het gemaal Volkel aan de Leeuwstraat/Rudigerstraat. Dit gemaal verpompt het afvalwater van Volkel naar het vrij verval stelsel in de Oude Udenseweg in de kern Uden. Het afvalwater van de kernen Uden en Volkel stroomt richting het zuidwesten van Uden. Van daaruit stroomt het afvalwater onder vrij verval naar het overnamepunt van het waterschap Aa en Maas. Uiteindelijke komt het afvalwater uit bij de RWZI Dinther te Heeswijk-Dinther. Voor een nadere beschrijving van het stelsel wordt verwezen naar de bijgevoegde rapportage van het BRP met kenmerk 11-10094-JV, d.d. 15 augustus 2011. Figuur 3.1: Luchtfoto RWZI Land van Cuijk Ingenieursbureau Moons 13

Figuur 3.2: Luchtfoto RWZI Dinther Het grootste deel van de bestaande riolering (ca. 70%) is gemengd. Gemengd betekent dat zowel het afvalwater van de huishoudens en bedrijven als het hemelwater dat afstroomt van daken en wegen met dezelfde leiding wordt ingezameld. De wijken Hoenderbos (gedeeltelijk), Velmolen (gedeeltelijk), Raam en Melle, evenals de industrieterreinen Vluchtoord, Loopkant- Liessent (gedeeltelijk), Goorkens en Hoogveld zijn voorzien van gescheiden riolering. Dit betekent dat twee leidingsystemen aanwezig zijn, één voor het hemelwater en één voor het afvalwater. In figuur 3.3 is de structuur van het rioolstelsel van de gemeente Uden weergegeven. Tabellen 3.4 en 3.5 geven de belangrijkste kenmerken en kentallen met betrekking tot de Udense riolering weer. VLuchtoord Bitswijk Hoeven Vijfhuis Hoevenseveld Centrum- Noord Centrum- Zuid Centrum- Oost Melle- West Raam Melle- Oost Hoogveld Goorkens Nonnenveld Zoggel- West Zoggel- Oost Hoenderbos- Velmolen Volkel-west Loopkant- Liessent Volkel Odiliapeel Figuur 3.3: Structuur Rioolstelsel Uden Ingenieursbureau Moons 14

Voorziening Gemengde riolering DWA riolering RWA riolering (m.u.v. infiltratieriool) Infiltratieriool Omvang 135 km 60 km 52 km 14 km Gemalen 11 Persleidingen (hoofdgemalen) 2300 m Pompunits 466 Persleidingen (drukriolering) 85 km Externe overstorten gemengd 13 Externe overstorten hemelwater 18 Bergbezinkbassins 6 Kolken 15933 IBA's 3 Tabel 3.4: Kenmerken stelsel De peildatum van de getallen in onderstaande tabel is september 2011. De prognoses komen overeen met de prognoses zoals deze zijn opgenomen in de vastgestelde gemeentebegroting. De getallen zijn aangeleverd vanuit de afdeling Stedelijke Ontwikkeling en zijn onder andere gebaseerd op het Projectenboek Ontwikkelingsprogramma Uden Bouwt (een overzicht van de projecten is te vinden via de website van de gemeente Uden). Kengetal Omvang Inwoners gemeente Uden 1-1-2011 40725 Inwoners gemeente Uden 1-1-2012 40895 Inwoners gemeente Uden 1-1-2013 41065 Inwoners gemeente Uden 1-1-2014 41235 Inwoners gemeente Uden 1-1-2015 41400 Woningen gemeente Uden 1-1-2011 16922 Woningen gemeente Uden 1-1-2012 16946 Woningen gemeente Uden 1-1-2013 17036 Woningen gemeente Uden 1-1-2014 17217 Woningen gemeente Uden 1-1-2015 17217 Niet-woningen gemeente Uden 1-1-2011 1778 Niet-woningen gemeente Uden 1-1-2012 1760 Niet-woningen gemeente Uden 1-1-2013 1770 Niet-woningen gemeente Uden 1-1-2014 1789 Niet-woningen gemeente Uden 1-1-2015 1789 Rioolheffing woningen/niet woningen 1-1-2011 184,- Rioolheffing > 1000 m³ 0.47 Inkomsten rioolheffing > 1000 m³ (2011) 107.000,- Tabel 3.5: Kengetallen en prognoses Ingenieursbureau Moons 15

3.2 Grondwatersysteem Het grondwatersysteem bestaat in Uden uit drie soorten gebieden: gebieden waar het hemelwater in de bodem zakt (infiltratiegebieden), gebieden waar het grondwater vooral horizontaal stroomt en weinig aanvulling of afvoer heeft (intermediaire gebieden) en gebieden waar het grondwater aan de oppervlakte komt en gedeeltelijk wordt afgevoerd via de waterlopen (kwelgebieden). De Peelhorst bestaat afwisselend uit infiltratie en intermediaire gebieden. Het dal van de Leijgraaf is een kwelgebied. De grootste aaneengesloten infiltratiegebieden zijn te vinden op de Maashorst, Vliegbasis Volkel en ten zuiden van Odiliapeel. Voor meer informatie over het grondwatersysteem wordt verwezen naar de bijgevoegde waterplanbijlage met kenmerk 11-10116-JV, d.d. 14 september 2011. 3.3 Oppervlaktewater Binnen de gemeente Uden bevinden zich drie oppervlaktewatersystemen, de Leijgraaf, de Groote Wetering en het Peel- of Defensiekanaal. Elk oppervlaktewatersysteem heeft zijn eigen afwateringsgebied. In het oostelijke deel van de gemeente, op de Peelhorst, ligt de waterscheiding. Hemelwater dat ten westen van deze lijn valt, stroomt richting de Leijgraaf en hemelwater dat ten oosten valt, stroomt richting het Defensie- of Peelkanaal. De waterlopen die vanaf het natuurgebied de Maashorst naar het westen stromen (Groote Wetering en Meeuwerloop), monden nabij Den Bosch uit in de Aa. Figuur 3.6: Oppervlaktewatersystemen Voor meer informatie over de oppervlaktewatersystemen wordt verwezen naar de bijgevoegde waterplanbijlage met kenmerk 11-10116-JV, d.d. 14 september 2011. 3.4 Organisatie rioleringsbeheer De organisatie De afdeling Openbare Werken is binnen de gemeente Uden verantwoordelijk voor het operationele beheer van de riolering. Binnen het cluster Civiele Techniek is het huidige team Water en Rioleringen (zie onderstaande organogram), met 6 medewerkers (fte), verantwoordelijk voor de uitvoering van de werkzaamheden die samenhangen met de dagelijkse rioleringszorg. Ingenieursbureau Moons 16

Figuur 3.7: Organogram team Water en Rioleringen Aanleg nieuwe riolering De aanleg van nieuwe riolering (bijvoorbeeld uitbreidingen) vindt meestal plaats in opdracht van andere partijen als onderdeel van gebiedsontwikkeling. In Uden zijn dit met name de Afdeling Stedelijke Ontwikkeling, Publiek Private Samenwerkingen en particuliere (combinatie van) projectontwikkelaars. De afdeling Stedelijke Ontwikkeling betrekt het Waterschap Aa en Maas in de beginfase bij de projecten. Tevens vindt afstemming plaats met het cluster Civiele Techniek. Rioolvervanging Bij vervanging van bestaande riolering besteedt het team Water en Rioleringen een gedeelte van de werkzaamheden uit aan derden. Het ontwerp van rioolstelsels wordt in zijn geheel door ingenieursbureaus uitgevoerd. Bestekken worden gedeeltelijk door het team Water en Rioleringen, gedeeltelijk door het cluster Civiele Techniek en gedeeltelijk door ingenieursbureaus uitgevoerd. De uitbesteding gebeurt conform het aanbestedingenbeleid van de gemeente. Rioolbeheer De gegevens van de riolering, inclusief huisaansluitingen, zijn vastgelegd in het rioolbeheerpakket Rioscoop FV. De rioleringsgegevens zijn gekoppeld aan coördinaten, zodat de ligging en beheersinformatie van rioleringsonderdelen eenduidig grafisch en op kaart kunnen worden weergegeven. Ook zijn de resultaten van inspecties inclusies foto s en video s opgeslagen in het beheerpakket en worden planningen voor vervanging, reiniging, inspectie of wortelsnijden gemaakt. Telemetrie De gemeente gebruikt het softwarepakket Aquaview voor de bewaking en besturing van de pompinstallaties, de meetsystemen bij overstorten en de regenmeters. Doordat communicatie plaatsvindt met GPRS, is het mogelijk om de data realtime in te zien. De gegevens van waterstanden, hoeveelheden neerslag, pompstoringen en overstorthoeveelheden kunnen op afstand via een internetverbinding worden geraadpleegd. Via de storingsdienst ontvangt een medewerker van de gemeente bij een bepaalde gebeurtenis (bijvoorbeeld een defecte pomp of uitval van de netstroom) een melding op de mobiele telefoon. Op deze manier vindt afhandeling van de melding op een snelle en adequate manier plaats. Wion Volgens de Wet Informatie uitwisseling Ondergrondse Netten (hierna: WION) dienen netbeheerders de ligginggegevens van hun netten binnen wettelijke termijnen aan uitvoerders van werkzaamheden in de ondergrond (zg. grondroerders) te leveren. De informatie dient digitaal en binnen één werkdag aan het Kadaster geleverd te worden. Het kadaster bundelt de ligginggegevens van alle netbeheerders, die kabels en leidingen in het gebied hebben liggen, om deze vervolgens (binnen één werkdag) in de vorm van een verzamelbestand/ kaart aan de Ingenieursbureau Moons 17

grondroerder aan te bieden. Het team Water en Rioleringen genereert ten behoeve van de WION maandelijks tekeningen uit het rioolbeheerpakket. Klantcontact Bij vragen of klachten over de riolering kan een burger van de gemeente Uden terecht bij het klantcontactcentrum. Meldingen komen binnen via het algemene nummer van de gemeente Uden of via de digitale balie op de website van de gemeente. De MOR-meldingen (melding openbare ruimte) worden binnen de gemeentelijke organisatie verspreid naar de betreffende ambtenaar. Meldingen kunnen betrekking hebben op: - Drukriolering - Verstopping huisaansluiting - Verstopping kolken/putten - Put- of kolkdeksel is weg - Stankoverlast - Afkoppelen - Wateroverlast Het Waterschap Aa en Maas heeft een Waterwetloket ingericht waar men terecht kan met alle vragen en verzoeken die met grond- en oppervlaktewater te maken hebben. Samenwerking De gemeente Uden werkt samen met zowel het waterschap als de buurgemeenten. De aanleg van de A50 heeft initiatieven tot samenwerking binnen As50 tot gevolg gehad, waarbij de gemeenten Oss, Uden, Veghel en Bernheze de handen ineen slaan om kansen te creëren en het woon- werk- en leefklimaat in de regio te versterken. Wat betreft water en rioleringen kunnen de gemeenten op het gebied van beheer veel voor elkaar betekenen. In het kader van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW), de Kaderrichtlijn Water (KRW) en de studies wat betreft Optimalisatie Afvalwater Systeem (OAS) vindt overleg plaats tussen gemeenten en waterschap, waardoor samenwerking wordt gestimuleerd. De Waterwet kent één watervergunning. De WVO-vergunning voor lozingen vanuit gemeentelijke rioolstelsels op het oppervlaktewater (o.a. riooloverstorten) en de heffing op riooloverstorten verdwijnen, daarvoor in de plaats komen algemene regels. Met het wegvallen van vergunningen treedt een belangrijke wijziging op in de samenwerkingsrelatie tussen de gemeente en de waterbeheerder (Rijkswaterstaat of waterschap). Deze wijziging vraagt een andere manier van (samen)werken. Samenwerken op basis van afspraken in plaats van op basis van vergunningvoorschriften. Calamiteiten Conform artikel 3, eerste lid van de Wet rampen en zware ongevallen stelt de gemeente Uden elke 4 jaar een rampenplan vast. In dit plan worden risico s geïnventariseerd, de organisatie, de verantwoordelijkheden, de taken en de bevoegdheden in het kader van de rampenbestrijding worden beschreven en het beleid ten aanzien van het vaststellen van rampbestrijdingsplannen wordt vastgelegd. In het Rampenplan zijn 28 processen en de daarbij behorende procesverantwoordelijken benoemd. Eén van de processen is Milieu en besmette waren, waarin contactpersonen en informatie is opgenomen inzake calamiteiten met betrekking tot het gemeentelijk rioolstelsel. Het rampenplan is via de website van de gemeente Uden in te zien. Ingenieursbureau Moons 18

3.5 Uitgangspunten beleid zorgplichten Afvalwater 1. De gemeente heeft de plicht al het afvalwater van huishoudens en bedrijven in te zamelen en te transporteren naar het overnamepunt van het waterschap. Het beheer van de riolering is een gemeentelijke taak. De afvalwaterzuiveringsinrichtingen zijn in beheer bij het Waterschap Aa en Maas. 2. De gebruikers zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het te lozen afvalwater overeenkomstig het bepaalde in het Besluit lozingen afvalwater huishoudens en voor inrichtingen in de zin van de Wet milieubeheer in het Activiteitenbesluit. 3. De eerste aanleg van riolering wordt gefinancierd uit planontwikkeling en niet vanuit de rioolheffing. Vervanging van reeds aangelegde riolering, aanleg van drainage en hemelwaterleidingen en/of hemelwatervoorzieningen ter verbetering van het bestaande systeem wordt uit de rioolheffing gefinancierd. 4. Opheffen van verstopping in een huisaansluitleiding is voor rekening van de betreffende lozer als dit het gevolg is van verwijtbaar handelen. Reparatie en/of ontstopping van huisaansluitingen die door wortelingroei, afschuiving of overbelasting in de openbare weg kapot zijn gegaan, neemt de gemeente voor haar rekening. Huisaansluitingen worden niet regulier gereinigd. 5. Reiniging en inspectie van riolering vindt gemiddeld elke 10 jaar plaats. De frequentie is afhankelijk van de functie en het verwachte verloop van de kwaliteit in de tijd. Bij bedrijfskritische onderdelen als afsluiters in gemalen, persleidingen, overstorten, lozingspunten van persleidingen/grote lozers en valputten gelden specifieke frequenties. 6. De vervanging van riolering wordt zoveel mogelijk afgestemd met de uitvoering van aanverwante werkzaamheden in de openbare ruimte om de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk te houden en de overlast tot een minimum te beperken. 7. De vervanging van riolering in stadsvernieuwingsgebieden en bij wegonderhoud en reconstructies geschiedt op basis van een beoordeling van de restlevensduur van de aanwezige riolering. Hemelwater 1. De gemeente heeft de plicht hemelwater doelmatig in te zamelen en te verwerken als de perceeleigenaar redelijkerwijs niet in staat is zijn hemelwater op het eigen perceel te verwerken. 2. De gemeente neemt afkoppelen van verhard oppervlak structureel mee bij nieuwbouw en herstructurering van bestaand stedelijk gebied voor zover dit doelmatig is. 3. Bij rioolvervanging wordt afkoppelen indien doelmatig direct meegenomen. De term doelmatig is in dit verband vertaald in een afkoppelkansenkaart waarbij rekening is gehouden met bodemverontreinigingen, dichtheid bebouwing, aanwezig groen en oppervlaktewater en het type rioolstelsel. 4. Afkoppelen door middel van infiltratie mag geen nadelig effect hebben op de kans op grondwateroverlast. 5. Water op straat betreft situaties waarbij tijdens hevige regenval kortdurend water op straat staat. De gemeente hanteert hiervoor als maatstaf dat dit gemiddeld maar één maal in de twee jaar mag gebeuren. Regent het nog harder, dan moet deze neerslag op een verantwoorde manier in de openbare ruimte of in het oppervlaktewater kunnen worden geborgen. 6. De gemeente hanteert het BRP 2012 als basis voor het inzicht in het hydraulisch functioneren van de riolering en de optredende waterstanden bij de maatgevende regenbui van 1 keer per 2 jaar. Dit plan geeft tevens een overzicht van de lozingspunten Ingenieursbureau Moons 19

en de relevante gegevens zoals locatie, drempelhoogte en lengte, type lozing (gemengd, gescheiden) en overstorthoeveelheden en frequenties. Grondwater 1. De gemeente is niet verantwoordelijk voor de feitelijke beheersing van de grondwaterstand, maar heeft volgens de Waterwet wel een zorgplicht om overtollig grondwater te ontvangen en af te voeren. 2. Voor de acceptabele ontwateringdiepte wordt uitgegaan van 0.70 m beneden gemiddeld straatniveau. 3. De gemeente neemt het initiatief om geconstateerde problemen in relatie tot de grondwaterstand te onderzoeken, met name indien de acceptabele ontwateringdiepte in de openbare ruimte structureel te gering is en deze aanleiding geeft tot grondwateroverlast. 4. De eigenaar/bewoner is verantwoordelijk voor het treffen van voorzieningen op eigen terrein en draagt de kosten hiervan. 5. De gemeente heeft de plicht om in overlastsituaties grondwater afkomstig van particuliere percelen te ontvangen en op verantwoorde wijze af te voeren. 3.6 Regelgeving en vastgesteld beleid ARGU De ARGU (Algemene Randvoorwaarden Gemeente Uden) is van toepassing op de voorbereiding en uitvoering van civieltechnische en cultuurtechnische werken in de openbare ruimte van de gemeente Uden. Dit handboek zorgt voor de waarborging van de kwaliteit van de openbare ruimte. Het doel is dat de gebruikte materialen, inrichting en ontwerp duurzaam in beheer en onderhoud zijn. De ARGU bevindt zich ten tijde van het opstellen van dit vgrp+ nog in de conceptfase. De ARGU zal naar verwachting eind 2011 de status definitief krijgen. Beleidskader vgrp Provincie Noord-Brabant Het Beleidskader Verbrede Gemeentelijke Rioleringsplannen Noord-Brabant geeft helderheid in de taken en bevoegdheden van betrokken partijen bij de totstandkoming van een vgrp. Tevens vormt dit beleidskader een handreiking voor de Brabantse gemeenten bij het opstellen van de plannen en geeft het aan waar de provincie op let bij het beoordelen van de vgrp's. Bij het opstellen van dit vgrp+ van de gemeente Uden is de informatie en de inhoud van het beleidskader betrokken. Bestuursakkoord Water Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven, hebben besloten maatregelen voor een doelmatiger waterbeheer overeen te komen in het Bestuursakkoord Water. Inzet voor een mooi, veilig, schoon, gezond en duurzaam beheer van het watersysteem en de waterketen staat hierbij voorop, waarbij de verhoging van de kwaliteit van het beheer tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten van belang is. Het Nationaal Bestuursakkoord Water en het Bestuursakkoord Waterketen hebben de basis gelegd voor het Bestuursakkoord Water. Duurzaamheidsbeleidplan In 2008 is door de gemeenten Uden en Veghel het Integraal Duurzaamheidbeleidsplan opgesteld om een impuls te geven aan duurzame ontwikkeling en daarbij zoveel mogelijk samenwerking te Ingenieursbureau Moons 20

zoeken tussen de buurgemeenten Uden en Veghel. Het plan is integraal (thema-overstijgend) en vanuit de duurzaamheidsgedachte (people-planet-profit) vormgegeven. Terugkoppeling naar het duurzaamheidsbeleidsplan vindt op het gebied van water plaats doordat Uden de kansen gaat benutten om hemelwater op te vangen, schoon te houden, langer vast te houden en te infiltreren. Interim structuurvisie In de Interim Structuurvisie Uden (ISVU) zijn de kwaliteiten van wonen en werken, voorzieningen, infrastructuur, landbouw, natuur, water en cultuurhistorie in beeld gebracht. De ISVU gaat over kansen voor de gemeente Uden, over wezenlijke keuzes voor de toekomst. Ze zijn uitgewerkt in drie lagen: - De eerste laag: de ondergrond: het samenspel van water, bodem, landschap en natuur. - De tweede laag: de netwerklaag: het systeem van wegen, kanalen, spoorlijnen en andere verbindingen. - De derde laag: occupatielaag: wonen, werken, recreëren en voorzieningen. Deze benadering sluit aan bij de werkwijze van de provincie Noord-Brabant om bij beleidsdocumenten de lagenbenadering te gebruiken. Kaderrichtlijn Water (KRW) De Kaderrichtlijn Water (KRW) is een Europese richtlijn die ervoor moet zorgen dat de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in 2015 op orde is. Landschapsbeleidplan In de gemeente Uden vindt men een landelijk gebied met een grote verscheidenheid aan landschappelijke beelden. Agrarische landschappen, bossen, oude buurtschappen, beken en beekdalen vormen een afwisselend geheel dat samen met de grote woonkernen gezichtsbepalend is voor de gemeente. Het is juist deze variatie die het karakter en de kwaliteit van het gebied in hoge mate bepaalt. Om deze kwaliteit te handhaven, te verbeteren of te herstellen heeft de gemeente Uden een landschapsbeleidsplan ontwikkeld. Dit landschapsbeleidsplan bestaat uit een visie op het landschap en een gedeelte dat de uitvoering beschrijft. Het vormt als het ware een schakel tussen het bestemmingsplan buitengebied en uitvoeringsplannen op het gebied van landschap en natuur. Nationaal Bestuursakkoord water (NBW) Het Nationaal Bestuursakkoord Water heeft tot doel om in de periode tot 2015 het watersysteem in Nederland op orde te krijgen en daarna op orde te houden. Het gaat daarbij om het aanpakken van de gevolgen van de zeespiegelstijging, bodemdaling en een veranderend klimaat. Provinciaal Waterhuishoudingsplan (provincie Noord-Brabant) Een provinciaal waterhuishoudingsplan is een verplicht plan waarin een provincie de waterhuishoudkundige doelstellingen op strategisch niveau en in hoofdlijnen aangeeft. Bij de totstandkoming van het plan wordt rekening gehouden met het beleid van de overheid, zoals vastgelegd in de Vierde Nota waterhuishouding. Met een waterhuishoudingsplan wordt het rijks- en provinciaal beleid doorvertaald naar een beleidskader voor de gemeenten, waterschappen en specifieke gebieden. Vierde Nota Waterhuishouding Ingenieursbureau Moons 21

De Vierde Nota Waterhuishouding legt de belangrijkste beleidsdoelstellingen voor waterbeheer vast voor met name de periode 1998-2006. De nota gaat uit van integraal waterbeheer en een watersysteembenadering. De Nota is tevens gebaseerd op het stand-still-beginsel, het voorzorgsprincipe en het principe dat de vervuiler betaalt. De hoofddoelstelling van de Nota is het hebben en houden van een veilig en bewoonbaar land en het in stand houden en versterken van gezonde en veerkrachtige watersystemen, waarmee een duurzaam gebruik blijft gegarandeerd. Vijfde Nota Ruimtelijke ordening De Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening legt de principes voor de inrichting van Nederland vast. Het gaat daarbij om de periode tot 2020, met een doorkijk naar 2030. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder meer wonen, woonlocaties, en verstedelijking, natuur, landschap en waterbeheer, bereikbaarheid en ruimtelijk accommoderen van de economie. Waterafvoerverordening Op 7 april 2011 is de waterafvoerverordening door de Raad vastgesteld. De verordening legt de verhouding tussen de gemeente en burgers inzake aansluitingen op het gemeentelijk rioleringsstelsel binnen het grondgebied van de gemeente Uden vast. Waterbeheerplan Waterschap Klimaat en maatschappij veranderen momenteel snel. Om ook over vijftig jaar nog steeds comfortabel te kunnen wonen, werken en recreëren moet de komende jaren veel aan het watersysteem gebeuren. Nieuwe doelstellingen zijn geïntroduceerd als gevolg van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de Kader Richtlijn Water (KRW). Samen met gemeenten, provincie en Rijk heeft het waterschap bepaald welke maatregelen uitgevoerd dienen te worden om de gemeenschappelijke ambities waar te maken. In het waterbeheerplan staan de activiteiten die in de periode 2010 2015 uitgevoerd gaan worden. Dit plan is afgestemd met het Provinciaal waterplan, het Nationaal waterplan en het Stroomgebiedbeheerplan voor de Maas dat naar aanleiding van de KRW is opgesteld. Ingenieursbureau Moons 22

4 Perspectief De gemeente Uden wil samen met het Waterschap Aa en Maas een duurzaam schoon, gezond en veilig watersysteem in Uden realiseren. De horizon van deze doelstelling ligt in het jaar 2027. Dit is het jaar waarbij de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) stelt dat de watersystemen voldoen aan de nu gestelde doelstellingen. De wijze van functioneren van het rioolstelsel heeft een relatie met het waterbeheer in de stad. Het is één van de factoren die de waterkwaliteit in enige mate negatief kunnen beïnvloeden. Via riooloverstorten of oppervlakkige afstroming kan bijvoorbeeld rioolwater in het oppervlaktewater terechtkomen. Daarom is het waterplan als plus onderdeel van dit vgrp+. Door de verbreding van de gemeentelijke zorgplichten en de realisatie van de beleidsdoelen van het Waterplan moeten de systeemdoelen voor riolering worden vertaald naar een vernieuwd raamwerk van doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden. Dit raamwerk is aangegeven in bijlage I en het zet een lijn uit om tot de gewenste situatie te komen. 4.1 Gewenste situatie Het Waterplan 2006 geeft een heldere inventarisatie van het watersysteem in de gemeente Uden. Het Waterplan heeft een goede basis gelegd voor het huidige waterbeleid en maakt voor de gewenste situatie onderscheid in 5 gebieden met hun eigen streefbeelden: - De Maashorst: streefbeeld natuurlijk en gevarieerd. - Jonge Peelontginning: streefbeeld water voor landbouw. - Oude Peelontginning: streefbeeld water voor landbouw en wijst. - Beekdal De Leijgraaf: streefbeeld ruim en robuust. - Stedelijke kernen: streefbeeld water vasthouden met droge voeten. Uden beschikt over een uniek watersysteem. De wijst is uniek in Europa en heeft een grote cultuurhistorische, aardkundige en landschappelijke waarde. Iets om trots op te zijn. Het watersysteem vervult de rol van spons voor niet alleen Uden, maar voor een gehele regio. Deze spons is door het stroomlijnen van de waterhuishouding in het kader van bijvoorbeeld de ruilverkaveling, het optimaliseren van de landbouw en stedelijke ontwikkelingen in de loop der jaren uitgeknepen. Het water dat valt wordt te snel afgevoerd met verdroging van de spons tot gevolg. Ingenieursbureau Moons 23

Streven naar een duurzaam en veerkrachtig watersysteem betekent voor Uden het herstellen van de geschetste sponswerking. Deze intrinsieke waarde van het Udense watersysteem maakt samen met het gegeven dat water gevallen in Uden de bron is voor water in de regio, dat Uden de kansen moet benutten om hemelwater op te vangen, langer vast te houden en te infiltreren en niet onbelangrijk schoon te houden. Dit komt het beste tot uitdrukking in het volgende motto: Uden, gastvrij voor water. In het motto gastvrij zijn voor water komen de doelstellingen uit het waterplan 2006 Uden terug: - Het huis op orde hebben vertegenwoordigt het realiseren van de doelstelling veerkrachtig en duurzaam watersysteem in combinatie met het beschikken over een optimaal functionerende waterketen. Als de waterketen (lees riolering) niet goed zou functioneren kan geen sprake zijn van een duurzaam watersysteem. - Goed gastheer zijn vertegenwoordigt een effectieve waterorganisatie. Een goed gastheer anticipeert op de wensen van zijn gasten en weet doeltreffend te improviseren als de wensen en/of omstandigheden veranderen. Goed communiceren is hierbij een voorwaarde, evenals verwachtingen zodanig weten te sturen dat gasten zich gewaardeerd, gerespecteerd voelen en zich thuis (blijven) voelen. - Het gast zijn brengt een verantwoordelijkheid met zich mee. Udenaren kunnen op hun beurt gastheer zijn, maar ook gast zijn van de beheerders van waterketen en watersysteem. Als gastheer mag je verwachten dat een gast, de inwoner/ondernemer in dit geval, zich wil verdiepen in de kwaliteiten van het huis en zijn gastheer en zijn huisregels respecteert. Het ontwikkelen van waterbewustzijn vraagt zowel van de gastheer als zijn gasten het werken aan begrip en waardering. Voor de riolering wordt minimaal het huidige niveau vastgehouden. Specifiek betekent dit aandacht voor goed functioneren, het kwalitatief op peil houden van het stelsel, het verder verlagen van het aantal meldingen, het verder terugdringen van de vuiluitworp van het rioleringsstelsel en het voorkomen van wateroverlast. Uitgangspunt is om te blijven voldoen aan de landelijke richtlijnen voor het milieutechnisch functioneren van het rioolstelsel en aan de provinciale eis om het rioleringsstelsel kostendekkend en kwalitatief in stand te houden. 4.2 Ontwikkelingen van invloed op beleid water en riolering Samenwerken in de waterketen Als gevolg van de financiële en economische crisis worden gemeenten en waterschappen vanaf 2010 geconfronteerd met een grote bezuinigingsopgave. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Unie van Waterschappen (UvW) hebben hiertoe een gezamenlijke aanpak voor de afvalwaterketen (riolering en afvalwaterzuivering) uitgewerkt. De VNG en de UVW stellen voor de bezuinigingsopgave voor gemeenten en waterschappen via een intensieve samenwerking in 2010 en 2011 vorm te geven. De samenwerking vindt haar wettelijke grondslag in artikel 3.8 van de Waterwet. Het afvalwaterakkoord kan hiervoor een bestuurlijke basis bieden. In de uitwerking van het Afvalwaterakkoord kunnen de gezamenlijke taken en verantwoordelijkheden tussen gemeente en waterschap, worden vastgelegd. De kern is het delen van kennis en het bieden van meer zicht op elkaars verantwoordelijkheden en op de interactie daartussen. Onderstaande onderwerpen zijn van belang bij de samenwerking tussen de gemeente Uden en Waterschap Aa en Maas. Ingenieursbureau Moons 24

1. WVO Op grond van de WVO-vergunning (Wet verontreiniging oppervlaktewater) heeft de gemeente in het verleden debiet, tijdsduur en frequentie van overstortgebeurtenissen geregistreerd. Recentelijk is de wetgeving met betrekking tot afvalwaterlozingen geactualiseerd, hetgeen een vereenvoudiging van de bestaande vergunning- en ontheffingenplichten betekent. Afvalwaterlozingen worden niet langer gereguleerd via een WVO-vergunning, maar via algemene regels. Onder voorwaarden kunnen via maatwerkvoorschriften nadere eisen gesteld worden aan de lozingen. De directe lozingen (op de rioolwaterzuiveringsinstallatie en het oppervlaktewater) vallen nu onder de Waterwet en worden door het waterschap beoordeeld. De indirecte lozingen (op de riolering) zijn opgegaan in de Wet Milieubeheer (Wm). Voor gemeenten leidt dit tot een uitbreiding van het takenpakket, omdat nu alle indirecte lozingen (bijvoorbeeld bronneringen) op het riool door de gemeente dienen te worden beoordeeld in plaats van door het waterschap. Partijen binnen de zuiveringsregio Dinther hebben aangegeven gezamenlijk toe te willen werken naar invulling van spoor 2 volgens het CIW sporenbeleid Riooloverstorten. In eerste instantie is het doel van dit project om tot gezamenlijk afspraken/kader te komen waar en hoe binnen het verzorgingsgebied rwzi Dinther gemeten moet worden om inzicht in het werkelijk functioneren van de afvalwaterketen te krijgen. Na implementatie hiervan en na een gedegen meetperiode kan vervolgens een voorstel met concrete maatregelen voor optimalisatie van de afvalwaterketen opgesteld worden. Door de gemeente Uden is op bovenstaande ontwikkelingen ingespeeld door de installatie van een telemetriesysteem (zie paragraaf 3.4). Voor de toekomst is de gemeente voornemens bij interne overstorten in het gemengde stelsel meetapparatuur (telemetrie fase 2) te plaatsen en nut en noodzaak van het plaatsen van telemetrie bij externe regenwateroverstorten te onderzoeken. Het op een slimme manier verwerken van de data en interpreteren van de meetgegevens is van belang om de extra informatie te kunnen benutten. De meetgegevens dienen bij te dragen aan het verkrijgen van meer inzicht in het rioolstelsel en het voorkomen van storingen en klachten. Het vergroten van het aantal meetlocaties alleen is om deze reden niet voldoende. De gemeente Uden speelt hierop in door het takenpakket van één van de medewerkers uit te breiden met het beheer van het telemetriesysteem. De overstortgegevens worden voorlopig per kwartaal aangeleverd aan waterschap Aa en Maas. 2. Eén loket Momenteel kan de burger van de gemeente Uden voor vragen of klachten over de riolering terecht bij het klantcontactcentrum. Het Waterschap Aa en Maas heeft een Waterwetloket ingericht waar men terecht kan met alle vragen en verzoeken die met grond- en oppervlaktewater te maken hebben. De nieuwe Waterwet, de verbreding van de zorgplichten en de samenwerking in de waterketen hebben geleid tot de wens om tot één loket te komen waar de burgers, bedrijven en medewerkers van de gemeente Uden terecht kunnen. Eén loket voor alle watervragen en watermeldingen. Het waterloket kan voor de gemeente tevens fungeren als communicatiemiddel richting burgers en bedrijven over alle facetten van water en riolering. Over projecten in het kader van dit vgrp+ bijvoorbeeld, kan dan informatie gegeven worden. Momenteel zijn er nog geen afspraken gemaakt over de nadere invulling van het loket. In de planperiode van dit vgrp+ zal het waterloket verdere vorm krijgen en is als project opgenomen Ingenieursbureau Moons 25

in de projectenlijst in bijlage II. De website van het waterloket van de gemeente Utrecht is als voorbeeld opgenomen in bijlage III. 3. Dubbelfunctie gemalen In Odiliapeel ligt een gemaal gelegen dat een zogenaamde dubbelfunctie heeft (doorvoergemaal de Peel). Het gemaal heeft naast de transportfunctie voor het waterschap ook de ontvangstfunctie voor het afvalwater van de gemeente. Het gemaal is in eigendom van het waterschap Aa en Maas en de gemeente levert een financiële bijdrage voor energie en vervanging/renovatie. Het bestuur van het waterschap heeft ingestemd met het stoppen van de onderlinge verrekening voor de dubbelfunctie door de gemeente Uden een eenmalige afkoopsom aan te bieden. Door de gemeente is deze afkoopsom geaccepteerd en de geraamde kosten zijn meegenomen in het financiële onderdeel van dit vgrp+. 4. Samenwerkingsprojecten Afvalwaterakkoord Dinther In het afvalwaterakkoord van het verzorgingsgebied RWZI Dinther (2010-2015) is een aantal samenwerkingsprojecten opgenomen: - Afstemming investeringsplannen - Opstellen afkoppelkansenkaart - Beheersing piekaanvoer afvalwater/regenwater - Koppeling databeheersysteem - Opzetten gemeenschappelijk meet- en monitoringssysteem De kosten voor bovenstaande projecten zijn voornamelijk voor rekening van het Waterschap. Voor het opstellen van de afkoppelkansenkaart is door de gemeente Uden reeds een stap gezet. In het financiële onderdeel van dit vgrp+ is geen rekening gehouden met de projecten die voortvloeien uit het Afvalwaterakkoord Dinther. Duurzaamheid De gemeente Uden heeft als doel gesteld koploper te zijn op het gebied van duurzaamheid. In 2008 is samen met de gemeente Veghel het Integraal Duurzaamheidbeleidsplan opgesteld om een impuls te geven aan duurzame ontwikkeling. De intrinsieke waarde van het Udense watersysteem maakt samen met het gegeven dat water gevallen in Uden de bron is voor water in de regio, dat Uden de kansen moet benutten om hemelwater op te vangen, langer vast te houden en te infiltreren en schoon te houden. Het scheiden van afvalwaterstromen aan de bron, meer oog hebben voor hergebruik en het terugdringen van energiegebruik zijn verder van belang. Water vasthouden op de plaats waar het valt levert ook een ontlasting op van gemalen en zuiveringsinstallaties. Bij het beheer en onderhoud van de riolering speelt het begrip duurzaamheid een steeds grotere rol. Dit is ondermeer terug te vinden in de verlenging van de levenscyclus van de riolering en het afkoppelen van regenwater hetgeen een energiebesparing oplevert. Met de opgestelde ARGU heeft de gemeente Uden een leidraad in huis waarin eisen gesteld worden aan gebruikte materialen bij uitvoering van werken. Voor meer informatie over duurzaamheid en de toekomstvisie op dit gebied wordt verwezen naar de bijgevoegde Waterplanbijlage met kenmerk 11-10116-JV, d.d. 14 september 2011. Ingenieursbureau Moons 26

1930 1948 1950 1952 1954 1956 1958 1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Toenemende kans op wateroverlast door verandering klimaat Klimaatscenario's geven aan dat er in de toekomst grotere pieken en dalen te verwachten zijn in regenval. Bij de dimensionering van regenwaterriolering of infiltratieriool wordt rekening gehouden met een afkoppelpercentage van 100%. In werkelijkheid is het praktisch vrijwel niet haalbaar om alles af te koppelen. De regenwaterriolering in de gemeente Uden wordt overgedimensioneerd, waarmee wordt ingespeeld op grotere extremen in de toekomst. De toename van de regenval geeft een grotere belasting van het gehele watersysteem (watergangen in en buiten de gemeente en het rioleringsstelsel). De gemeente Uden licht de effecten daarvan samen met het waterschap in de stedelijke wateropgave door. Op dit moment zijn nog onvoldoende resultaten bekend om financiële verplichtingen in dit vgrp+ op te nemen. Indien in deze planperiode bekend wordt welke maatregelen genomen dienen te worden, zullen benodigde financiële middelen apart aangevraagd worden in deze planperiode of meegenomen worden in het volgende vgrp (over 4 jaar). 4.3 Ontwikkelingen water en riolering 4.3.1 Restlevensduur riolering De restlevensduur van de riolering geeft aan hoe lang een rioolbuis theoretisch nog meegaat en wanneer het theoretische vervangingsmoment bereikt zal zijn. Op basis van de uitgevoerde restlevensduurberekeningen van het gehele rioolstelsel is voor de gemeente Uden een vervangingsplan opgesteld. In dit vervangingsplan zijn tevens de riolen opgenomen die planmatig vervangen worden (periode 2012 t/m 2016). Het vervangingsplan (op zowel korte als lange termijn) is de basis voor de vervangingsinvesteringen die de gemeente Uden zal moeten doen. In onderstaande figuur is de hoeveelheid aangelegd riool per aanlegjaar weergegeven. De verdeling laat zien dat in 1970 en 1974 veel riolering is aangelegd. km 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 Figuur 4.1: Aanlegjaar riolering Aanlegjaar Op basis van de aanlegjaren van de riolering, de rioolinspectiegegevens en een kwaliteitsfilter zijn met het rioolbeheerpakket Rioscoop restlevensduurberekeningen uitgevoerd. Het aanlegjaar en de kwaliteit zijn vaste inputgegevens, het kwaliteitsfilter is een risicoanalyse. In het kwaliteitsfilter is aan elk schadebeeld een waarde toegekend, waarmee is vastgesteld hoe zwaar dit schadebeeld meetelt in de beoordeling. Ten opzichte van het vigerende d-grp zijn er wat betreft de restlevensduurberekening twee belangrijke verschillen: Ingenieursbureau Moons 27

- In 2008 was slechts een gedeelte van het rioolstelsel geïnspecteerd. Destijds zijn de bekende kwaliteitsgegevens geëxtrapoleerd over de rest van het rioolstelsel. De inhaalslag op het gebied van reiniging en inspectie heeft geleid tot een bijna compleet geïnspecteerd stelsel, waardoor nu de werkelijke kwaliteit de basis is voor de berekeningen - In de planperiode van het vigerende d-grp is ervaring opgedaan met het restlevensduurmodel (in Rioscoop ) bij andere gemeenten. Vooral met de gemeente Eindhoven is het model intensief besproken en aangepast. Het resultaat van de berekeningen in Eindhoven met dit aangepaste model sluit zeer goed aan bij de dagelijkse praktijk in de gemeente. Na afstemming met de gemeente Uden is besloten dit model voor het vgrp+ te hanteren. Het toepassen van een ander model voor de restlevensduur resulteert in een afwijking in de financieringsbehoefte. In de onderstaande figuur is een vergelijking gemaakt tussen de investeringsbehoefte met het nieuwe model en met het model van het d-grp 2008-2012. Figuur 4.2: Investeringsbehoefte bij verschillende restlevensduur modellen Uit deze grafiek blijkt dat het volume onder de rode lijn (vgrp+) behoorlijk naar rechts verschoven is. Dit betekent dat de investeringsbehoefte in de periode tot 2030 een stuk lager is. In de figuur is een grote piek te zien in de buurt van 2070. Het is waarschijnlijk dat deze piek af zal vlakken en naar achteren zal verschuiven. De invoerbestanden van de restlevensduurberekening zijn opgenomen in bijlage IV. 4.3.2 Hemelwater In Uden is ca. 300 ha verhard oppervlak aangesloten op gemengde riolering. Geleidelijk aan wordt steeds meer van dit oppervlak aangesloten op een gescheiden inzamelsysteem. Bij het actief stimuleren van afkoppelen wordt voorrang gegeven aan het oplossen van knelpunten op het gebied van wateroverlast of waterkwaliteit ten gevolge van riooloverstorten (kern Volkel). In delen van het centrum waar de ruimte intensief wordt gebruikt of waar geen ruimte is voor een gescheiden rioolstelsel is afkoppelen niet gewenst. De wettelijke zorgplicht hemelwater biedt de ruimte om nadrukkelijker in te zetten op het al dan niet verplicht betrekken van de perceeleigenaar bij de verwerking van hemelwater. De gemeente kiest er voor om daar waar regenwaterriolering wordt aangelegd ook de perceeleigenaren in bestaande bebouwing te stimuleren om de waterstromen te scheiden. Ingenieursbureau Moons 28

Daarnaast wordt gestimuleerd om ook op perceelsniveau zoveel mogelijk water vast te houden of tijdelijk te bergen. Binnen de kern Uden is een aantal bodemverontreinigingen aanwezig. De ondergrond van Uden levert door de grote doorlatendheid en de afwezigheid van niet-doorlatende lagen een groter risico op voor de verspreiding van deze verontreinigingen. Daarom dient het infiltreren van regenwater met het oog op het mobiliseren van bodemverontreinigingen (Uden centrum, Galerij 10 en het Dico-terrein) met voorzorg plaats te vinden zolang de sanering niet afgerond is. In het verleden (2006) is in de gemeente Uden een inventarisatie gemaakt van de relatief eenvoudig (via oppervlakkige afvoer) af te koppelen oppervlakken. Hierbij is gelet op de afstand tot groenzones voor de aanleg van infiltratievoorzieningen en oppervlaktewater. Op basis van de inventarisatie, de bodemverontreinigingen en de functie van het bestaande rioolstelsel is een afkoppelkansenkaart ontstaan. Deze is opgenomen in bijlage V. Uit de afkoppelkansenkaart is een aantal situaties afgeleid, deze komen nu aan de orde. Afgekoppeld gebied met gescheiden stelsel In deze gebieden is een gescheiden rioolstelsel aanwezig, een deel van de regenwaterriolering is uitgevoerd als infiltratieriool. In deze gebieden is openbaar verhard oppervlak afgekoppeld, particulier verhard oppervlak is gedeeltelijk afgekoppeld. Stimuleren van de particulier kan leiden tot een hoger percentage afgekoppeld verhard oppervlak. Het stimuleren van de particulier kan op meerdere manieren plaatsvinden: - verstrekken van informatie - overtuigen van de burgers (via gebiedsplatform/klankbordgroep) - financiële tegemoetkoming - verstrekken van materialen ten behoeve van afkoppelen Afgekoppeld gebied met alleen vuilwater riolering In deze gebieden is alleen vuilwater riolering aanwezig. Er is geen verhard oppervlak aangesloten op de riolering en voor het regenwater van zowel de particuliere als de openbare oppervlakken is een voorziening gerealiseerd. In deze gebieden is hydrologisch neutraal ontwikkeld (HNO). Niet afgekoppeld gebied In deze gebieden is een gemengd stelsel aanwezig, openbaar verhard oppervlak is niet afgekoppeld, particulier verhard oppervlak kan plaatselijk afgekoppeld zijn. Bij toekomstige projecten dient bepaald te worden op welke manier afgekoppeld gaat worden. Als afkoppelen te lastig is, door bijvoorbeeld ruimtegebrek of het ontbreken van een afvoermogelijkheid, kan afkoppelen achterwege gelaten worden. Bij projecten binnen de contouren van de bodemverontreiniging kan wel afgekoppeld worden, mits het water niet wordt geïnfiltreerd binnen deze contouren. Verzamelen en afvoeren van regenwater is in dit geval de oplossing. Door het begeleiden en stimuleren van de burgers kunnen deze overtuigd worden het particuliere oppervlak af te koppelen. Goede communicatie en informatievoorziening zijn hierbij van belang. Bij nieuwbouwprojecten of ruimtelijke plannen is de watertoets een leidend instrument. Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen is hierbij een uitgangspunt (zie bijlage VI) Ingenieursbureau Moons 29

In het kader van het opstellen van een afkoppelplan voor de gehele gemeente Uden is een project opgenomen in de projectenlijst (bijlage II). 4.3.3 Grondwater De verbreding van de watertaken leidt wat betreft de grondwaterzorg tot de plicht om in het openbaar gemeentelijk gebied maatregelen te treffen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Grondwateroverlast speelt niet op grote schaal binnen de gemeente Uden. De gemeente zet in deze planperiode in op inventarisatie en onderzoek. Ingenieursbureau Moons 30

5 Aanpak Voor de visie op water en riolering in Uden is het gastvrij zijn vertaald naar: welke plaats water en riolering en het beheer ervan in bijvoorbeeld 2027 zou kunnen hebben. Het huis op orde hebben hangt nauw samen met duurzaam inrichten. Het goed gastheer zijn vertaalt zich naar doeltreffend beheer van water en riolering. Het gast zijn refereert aan de rol en het waterbewustzijn van de Udenaar. De voorgenomen aanpak betreffende de drie zorgplichten ten aanzien van afvalwater, regenwater en grondwater komen hierna aan de orde. 5.1 Vervangingen Inspecties geven aan dat de kwaliteit van de riolering in Uden over het algemeen goed is. De gemiddelde levensduurverwachting van de riolering is 70 jaar. Aantasting van de riolering (door slijtage en vrijkomende gassen) is de grootste boosdoener voor de stabiliteit van de hoofdriolering. Verder spelen in de gemeente Uden de in grote mate aanwezige boomwortels in de riolering een rol. In de periode 2006-2011 is jaarlijks gemiddeld ca. 2000 m riolering vervangen. Inbegrepen zijn de vervangingen die momenteel in uitvoering zijn in de Antoniusstraat te Volkel en de U van Uden. Op basis van de uitgevoerde rioolinspecties zijn restlevensduurberekeningen uitgevoerd (zie paragraaf 4.3). Uit de berekeningen blijken een aantal riolen de komende planperiode vervangen te moeten worden. Verder zijn er riolen die planmatig vervangen worden. Riolen die relatief eenvoudig hersteld kunnen worden,waardoor de restlevensduurverwachting wordt verlengd, zijn niet in het vervangingsplan opgenomen. Voor reparaties van deze rioolstrengen (Julianastraat, Schoolstraat, Reestraat, Marterstraat, Kerkstraat, gedeelte Hoevenseveld fase II en III) is een post opgenomen in de projectenlijst in bijlage II. In de onderstaande figuur is het vervangingsplan voor de periode 2011-2016 weergegeven. Ingenieursbureau Moons 31

Figuur 5.1: Vervangingsplan in kaart In bijlage VII is de strengenlijst van het vervangingsplan opgenomen. In de onderstaande tabel is de totale lengte van de te vervangen riolering per jaar weergegeven. Vervangingsjaar Lengte (m) 2011 2.941 2012 5.079 2013 756 2014 3.057 2015 756 2016 2.169 Tabel 5.2: Rioolvervangingen komende jaren De komende planperiode dient in totaal 11.8 km riolering vervangen te worden. Dit komt overeen met ongeveer 2400 meter per jaar. De werkvoorraad is iets hoger dan de werkvoorraad in de planperiode 2006-2011. 5.2 Onderhoud Afvalwater Om een goede afstroming te waarborgen worden de riolen regelmatig schoon gemaakt, gemiddeld 1 keer per 10 jaar. Reinigingswerk vindt zoveel mogelijk plaats in combinatie met inspectie. De afgelopen jaren is in Uden een reinigings- en inspectie inhaalslag gemaakt. In de onderstaande tabel zijn de geïnspecteerde kilometers per jaar aangegeven. Ingenieursbureau Moons 32

Jaar reiniging en inspectie Lengte (m) 2006 32.263 2007 36.230 2008 14.590 2009 37.890 2010 63.868 2011 47.000 Tabel 5.3: Reiniging en inspectie jaar De gemeente Uden hanteert voor de komende jaren de onderstaande strategie voor reiniging en inspectie: - Riolering wordt onafhankelijk van het type riolering elke 10 jaar gereinigd en geïnspecteerd (reiniging altijd combineren met inspectie). - Gezien de totale lengte van het stelsel komt dit neer op het reinigen en inspecteren van ca. 25 km riool per jaar. - Elk jaar wordt ca. 2 km riolering extra geïnspecteerd in het kader van aanvullend onderzoek bij bijvoorbeeld: - verdachte locaties aantasting (bijv. inprikpunten drukriool, zwembad) - verdachte locaties wortelgroei - aandachtspunten industrie - Bij het opstellen van het reinigingsplan is rekening gehouden met de begrenzing van aparte bemalingsgebieden. - De cyclus voor het reinigen en inspecteren start in 2014. In 2012 en 2013 wordt niet gereinigd en geïnspecteerd. Deze jaren worden gebruikt om de maatregelen van de in 2009, 2010 en 2011 geïnspecteerde riolen te bepalen en uit te voeren. Voor de komende 10 jaar is de planning wat betreft reiniging en inspectie weergegeven in onderstaande figuur. 2016 2017 2022 2021 2023 2018 2022 2019 2015 2020 2014 2014 Figuur 5.4: Reiniging- en inspectieplan in kaart Ingenieursbureau Moons 33

Aangezien in de gemeente Uden veel bomen groeien in de nabijheid van de riolering, speelt wortelingroei een grote rol bij het beheer van de riolering. Jaarlijks wordt de riolering door middel van wortelsnijden vrijgemaakt van wortels. Op basis van de jaarlijkse inspectiegegevens wordt bepaald welke riolen opgenomen worden in de planning voor het wortelsnijden. Door overtollige wortels te verwijderen worden verstoppingen zoveel mogelijk voorkomen en wordt de afvoercapaciteit van de riolering vergroot. De gemeente Uden neemt zich voor in de toekomst indien mogelijk geen riolering aan te leggen nabij bestaande bomen en bomen zoveel mogelijk niet te planten nabij bestaande riolering. Indien noodzakelijk treft de gemeente Uden wortelbeschermende maatregelen. Regenwater Reiniging en inspectie van het regenwateriool is gecombineerd met de reiniging en inspectie van de gemengde stelsels en het vuilwaterriool. De regenwaterriolen zijn opgenomen in de planning in paragraaf 5.2. Voor het infiltratieriool past de gemeente Uden een speciale reinigingstechniek toe, namelijk de spinnekopmethode. Deze techniek is gebaseerd op het creëren van een vacuüm waardoor het vuil uit de poriën van de buis kan worden verwijderd. Voor het reinigen van het infiltratieriool zijn voor de komende jaren posten opgenomen in de projectenlijst in bijlage II. De reiniging van kolken vindt plaats op basis van meerjarige contracten. Op jaarbasis worden de ca. 16000 kolken in de gemeente Uden 2 keer gereinigd. De reinigingsfrequentie van kolken is momenteel niet afgestemd op de gebruiksfunctie van de openbare ruimte en het type rioolstelsel. Bij een adequaat straatveegbeleid zijn de kosten voor reiniging van riolen en verwerking van rioolslib lager. Straatvegen vindt in de gemeente Uden 7 keer per jaar plaats. De veegfrequentie is momenteel niet afgestemd op de gebruiksfunctie van de openbare ruimte en het type rioolstelsel. De gemeente Uden is voornemens op het gebied van kolkreiniging en veegbeleid een verbeterslag te maken. Onderhoud dient afgestemd te zijn op het gebruik van het openbaar gebied en het type riolering. Grondwater Voor ontwatering is in bepaalde gebieden (vooral rondom de breuklijnen) drainage aangelegd in de openbare ruimte. In de wijk Hoenderbos-Velmolen in het zuiden van Uden is drainage aangelegd in het cunet van de weg. Momenteel is er geen beleid voor monitoring en onderhoud van de drainage. Er is geen inzicht in het functioneren van het drainagesysteem. Aandachtspunt voor de komende planperiode is het beter in kaart brengen van de aanwezige drainage en het opstellen van een onderhoudsplan. Op deze wijze brengt de gemeente Uden het drainagestelsel op het gewenste niveau om daarmee te voldoen aan de gestelde functionele eisen. In de lijst in bijlage II is in het kader van de drainage een project opgenomen. Wat betreft onkruidbestrijding volgt de gemeente Uden de DOB-methode (DOB staat voor Duurzaam Onkruid Beheer op verhardingen). Binnen DOB kiest de gemeente voor de chemische bestrijdingsmethode. Het huidig strooibeleid van de gemeente Uden is niet afgestemd op de aanwezigheid van infiltratieriolen en wadi's. De strooiroutes zijn vastgelegd en onderverdeeld in categorieën Ingenieursbureau Moons 34

(urgentie 1, 2 en 3). In principe vindt gladheidbestrijding plaats op hoofdwegen (urgentie 1) en nevenstructuren (urgentie 2). 5.2.1 Reparaties Om de kwaliteit van de riolering te verbeteren en de restlevensduurverwachting te verhogen, vinden reparaties van de riolering plaats. Door het uitvoeren van reparaties kan de vervanging van riolen worden uitgesteld. Er is op 2 manieren inzicht verkregen in de te treffen maatregelen: 1. Door het toepassen van een kwaliteitsfilter op de rioolinspecties van de afgelopen jaren is inzicht verkregen in de individuele schadebeelden waarbij een ingreep noodzakelijk is. 2. Door het uitvoeren van restlevensduurberekeningen is inzicht verkregen in de strengen (die niet opgenomen zijn in het vervangingsplan) die vervangen dienen te worden op basis van de kwaliteit. In de onderstaande figuur is de selectie weergegeven van de strengen die één of meerdere ontoelaatbare schades bevatten. Onder ontoelaatbare schades vallen instorting, zandinloop, infiltraties klasse 5, e.d. Dit betreft ca 115 riolen (lengte ca 3.600 m). Wortelingroei is buiten beschouwing gelaten. In bijlage VIII zijn de betreffende strengen opgenomen. Figuur 5.5 Ontoelaatbare schades De afgelopen jaren is een inhaalslag gemaakt op het gebied van reiniging en inspectie. In de afgelopen planperiode is weinig aandacht besteed aan het uitvoeren van reparaties op basis van de verkregen informatie. Om deze reden is voor de jaren 2012 en 2013 geen reiniging en inspectie gepland, maar zijn in de projectenlijst twee posten opgenomen voor het uitvoeren van rioolreparaties/herstelmaatregelen. In figuur 5.6 zijn alle riolen weergegeven die op basis van de restlevensduurberekening op korte termijn vervangen of gerepareerd dienen te worden. Ingenieursbureau Moons 35

Figuur 5.6 Te vervangen/repareren strengen op basis van restlevensduur Deze riolen liggen verspreid over de gemeente en zijn niet toegewezen aan één van de projecten in de vervangingsplanning. De verwachting is dat deze riolen niet vervangen behoeven te worden, maar dat reparatie voldoende is. Om de te treffen maatregelen te bepalen dienen de inspectiegegevens van de riolen nader bestudeerd te worden. De totale lengte van de strengen bedraagt circa 6 km. Voor de periode 2017-2021 zijn in de projectenlijst in bijlage II middelen opgenomen om de reparaties van strengen in bovenstaande figuur uit te voeren. 5.2.2 Verbetering Afvalwater Er is aandacht nodig voor onjuist aangesloten verhard oppervlak op de drukriolering in het buitengebied. Momenteel levert de drukriolering tijdens neerslag op bepaalde locaties problemen op. In de komende planperiode voert de gemeente een onderzoek uit naar foutieve aansluitingen op de drukriolering. Hiernaast zal door het uitvoeren van een inventarisatie en een herberekening van het drukrioleringssysteem inzicht verkregen worden in de te treffen verbetermaatregelen. De grootschalige vervanging en aanpassing van de drukriolering (aan de hand van huidige wensen en eisen) staat eveneens op de agenda. Gezien de problemen met de drukriolering in Uden Noord zijn in de projectenlijst twee projecten opgenomen waarbij een opvoergemaal en persleiding wordt aangelegd (Slabroekseweg en Canadasweg). Foutieve aansluitingen op het vrijvervalstelsel (gescheiden stelsels) krijgen in het kader van de KRW landelijk veel aandacht. Onderzoek wijst uit dat oppervlaktewater bij een gescheiden stelsel met een percentage foutieve aansluitingen (DWA op RWA) van 3% evenveel vervuild wordt als een gemengd stelsel zonder randvoorziening. Is het percentage foutieve aansluitingen 1%, dan vervuilt het regenwaterstelsel het oppervlaktewater evenveel als een gemengd stelsel dat aan de basisinspanning voldoet. In deze planperiode zijn wat betreft de vrij verval riolering voor dit onderzoek geen middelen opgenomen. Er zijn geen verdachte locaties bekend van foutieve aansluitingen op het vrijverval riool. Ingenieursbureau Moons 36

De gemeente Uden is voornemens het gemaalbeheer te gaan verbeteren. Momenteel is de planning voor vervanging van het elektromechanisch en bouwkundige deel gebaseerd op een levensduur van 15 respectievelijk 40 jaar. Alvorens het gemalenbeheerplan door het team Water en Rioleringen opgesteld kan worden, wordt de nulsituatie vastgelegd. Hiervoor is in de projectenlijst het kwaliteitsonderzoek gemalen opgenomen. Hemelwater Door de uitvoering van afkoppelprojecten op het industrieterrein Loopkant-Liessent en in de kern Volkel voldoet het rioleringsstelsel van de gemeente Uden aan de landelijke basisinspanning. In het kader van de doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en de toekomstige klimaatveranderingen kiest de gemeente Uden vanaf 2012, daar waar doelmatig, voor afkoppelen van hemelwater. In het kader van de hydraulische berekeningen van het rioolstelsel in de gemeente Uden is een nieuw rekenmodel opgebouwd vanuit de rioolbeheersoftware. Wat betreft het op de riolering aangesloten verhard oppervlak is uitgegaan van de waarden uit de oude BRP s. In de planperiode 2012-2015 dient een update van het aangesloten verhard oppervlak plaats te vinden. De resultaten van deze update zijn de basis voor toekomstige hydraulische berekeningen en zijn van belang bij het opstellen van waterbalansen en het leggen van relaties tussen het theoretische rekenmodel en de stijghoogtemetingen in de riolering. In bijlage IX is de richtlijn voor eenduidige bepaling van verhard oppervlak opgenomen waaraan Uden zich conformeert. Aandacht is nodig om foutieve aansluitingen van afvalwater op regenwaterriolen te voorkomen door voorlichting en handhaving en het zo nodig opsporen en het opheffen daarvan. 5.3 Monitoring en onderzoek Afvalwater en hemelwater De werkzaamheden in verband met de uittreding van rioolwater vanuit de transportleiding (vrij verval) richting de RWZI zijn afgerond. De komende jaren vindt monitoring van de verbeteringmaatregel plaats door inspectie van de leiding. Indien blijkt dat verdere verbetering noodzakelijk is, plaats de gemeente extra aquaringen om uittreding te voorkomen. Met het geïnstalleerde telemetriesysteem (overstorten, bergbezinkbassins, gemalen en regenmeters) registreert de gemeente Uden het functioneren van het rioleringsstelsel. In de toekomst is de gemeente voornemens bij interne overstorten in het gemengde stelsel eveneens telemetrie aan te brengen. Indien onderzoek aantoont dat er aanleiding is voor het meten aan externe regenwateroverstorten, wordt hier eveneens meetapparatuur geplaatst. Gedurende deze planperiode zal analyse van de meetgegevens en evaluatie van de aanleg van het telemetriesysteem fase 1 plaatsvinden (zie projectenlijst bijlage II). Alvorens uitgebreide analyse mogelijk is dient een betrouwbare gegevensreeks beschikbaar te zijn. Op basis van de analyse is het mogelijk het functioneren van het rioolstelsel te verbeteren. Ook zullen de meetgegevens bijdragen aan de controle van het rioleringsmodel. Grondwater Na inventarisatie van het bestaande meetnet bepaalt Uden de strategie wat betreft de eventuele uitbreiding van het netwerk. De metingen van de grondwaterstanden in de peilbuizen levert informatie op die naar behoefte wordt geanalyseerd. De analyse richt zich bijvoorbeeld op locaties met bekende grondwateroverlast. Tevens zijn de grondwaterstandmetingen nuttig bij aanleg van nieuw riool (wel of geen bemaling nodig) en hoogteligging/dimensionering van infiltratievoorzieningen. Ingenieursbureau Moons 37

5.4 Regie Algemeen Uden heeft de rioleringsgegevens gedurende de planperiode 2008-2011 vastgelegd in het rioolbeheerpakket Rioscoop. Rioscoop is mede de basis voor dit vgrp+, met dit pakket zijn de afgelopen jaren alle planningen, operationele programma s en financiële berekeningen gemaakt. In 2011 is besloten over te stappen naar het rioolbeheerpakket Kikker. Dit systeem zal de komende planperiode gebruikt worden voor het vastleggen en raadplegen van rioleringsgegevens. In de toekomst stapt de gemeente Uden over op een multidisciplinair en integraal beheerpakket voor de openbare ruimte (groen, wegen, openbare verlichting, riolering, etc.). 5.5 Samenvatting acties planperiode De belangrijkste acties uit dit plan zijn samengevat in de onderstaande tabel. Werkveld Zorgplicht afvalwater Zorgplicht hemelwater Zorgplicht grondwater Vervanging Onderhoud Verbetering Vervanging van 2300 meter hoofdriolering per jaar Reiniging en inspectie conform meerjarenplanning Wortelsnijden op basis van inspeciegegevens Halfjaarlijkse reiniging van alle straatkolken Remplace drukriolering Zeven keer per jaar straatvegen Uitvoeren reparaties hoofdriolering Afkoppelen verhard oppervlak bij uitvoering projecten, zie afkoppelkansenkaart Inventarisatie drainagesysteem Opstellen onderhoudsplan drainage Regie Uitvoeren onderzoek naar foutieve aansluitingen op drukriolering. Uitvoeren herberekening, eventuele verbeterpunten aanpakken Uitvoeren kwaliteitsonderzoek gemalen en opstellen gemalenbeheerplan Uitvoeren inventarisatie verhard oppervlak conform richtlijn Opsporen en opheffen foutieve aansluitingen Overstap naar beheerpakket Kikker, opstellen planningen en analyses Vooruitblikken naar integraal beheerpakket Monitoring functioneren transportleiding naar RWZI Monitoring Communicatie Uitwisseling gegevens met waterschap Aa en Maas Figuur 5.7: Samenvatting acties planperiode Opstellen en uitvoeren meetplan regenwateroverstorten Gerichte communicatie, zie hoofdstuk 6 Inventarisatie bestaand peilbuizen netwerk Strategiebepaling grondwatermonitoring Monitoring grondwaterstanden Ingenieursbureau Moons 38

6 Communicatie Een goed gastheer anticipeert op de wensen van zijn gasten en weet doeltreffend te improviseren als de wensen en/of omstandigheden veranderen. Goed communiceren is een voorwaarde, zodat gasten zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen en zich thuis (blijven) voelen. Tevens is het van belang dat de gast zich houdt aan de gestelde huisregels. Een belangrijke doelstelling van dit plan is het geven van een aanzet tot verbetering van de communicatie tussen betrokken partijen in het kader van het vervullen van de gemeentelijke zorgplichten. Zowel interne communicatie tussen medewerkers en afdelingen van de gemeente Uden als externe communicatie met bijvoorbeeld waterschap en burgers is van belang. Aandachtspunt is verder de vinger aan de pols te houden om ervoor te zorgen dat de gestelde doelen (planning/ambities) worden gerealiseerd. Procedure Februari: Jaarverslag (terugblik) opstellen door team Water en Rioleringen - Evaluatie OP Projecten - Evaluatie uitgevoerde werken: - Is de Argu gehanteerd? - Hoe is omgegaan met afkoppelen? - Hoe is het tijdschrijven en boeken van kosten verlopen? - Effecten/terugkoppeling inhoud vgrp+ - Evaluatie tijdsbesteding Water en Rioleringen - Evaluatie financiën uitgevoerde werken - Aanbevelingen formuleren als startpunt nieuw OP Ingenieursbureau Moons 39

Maart: Juni: September: Oktober: Overleg klankbordgroep - Lesmateriaal scholen aanreiken, huidige programma s bespreken - Gemeentelijke rol bij afkoppelen scholen bespreken (gemeente is eigenaar) - Duurzaamheid bespreken - waterbesparing in bedrijfsleven (hergebruik) - waterbesparing door andere kranen - Informatie-uitwisseling met burger via gebiedsplatform - Gebruik maken van media - Attenderen op waterloket - Grondwaterstandsverloop bespreken - Informatieverstrekking over projecten in het kader van de grondwaterzorgplicht - Mogelijkheden peilgestuurde drainage Start opstellen OP volgend jaar - Terugblik vorig jaar - Projecten benoemen - Financiën bespreken Afstemmingsoverleg (vgrp+) met verschillende afdelingen gemeente Afronden nieuw OP Bovenstaande procedure dient als handvat voor de komende planperiode. De gemeente Uden wijst een persoon aan die verantwoordelijk is voor het uitvoeren van de procedure. Communicatie gaat niet vanzelf, dat is gebleken bij plannen uit het verleden. Of de in dit vgrp+ gestelde doelstellingen bereikt gaan worden is afhankelijk van het feit of de werkzaamheden en intenties daadwerkelijk opgepakt gaan worden. Voor het opstellen van het jaarverslag (waterboekhouding) en het operationeel programma zijn de benodigde middelen opgenomen in de projectenlijst in bijlage II. Ingenieursbureau Moons 40

7 Financiën Goed rioolbeheer kost veel geld. Per jaar geeft de gemeente Uden er 3.5 tot 4 mln euro aan uit. Dit bedrag omvat de exploitatiekosten, de kapitaallasten, kosten voor rioolvervangingen, projectkosten en personele kosten. De uitgaven worden volledig gedekt door het innen van rioolheffing bij burgers en bedrijven en omvat rioolheffing voor eigenaren en rioolheffing voor gebruikers met een verbruik groter dan 1000 m³. 7.1 Uitgangspunten Algemeen Door algemene prijsstijgingen en stijging van lonen en materialen, nemen jaarlijks de kosten toe. In de financiële berekeningen zijn alle kosten berekend op prijspeil 2012. Er is geen rekening gehouden met toekomstige inflatie: niet bij de uitgaven en ook niet bij de inkomsten. Ook door uitbreiding van het areaal nemen jaarlijks de kosten toe, maar ook nemen de inkomsten toe omdat er meer heffingseenheden bij komen. Het toenemen van het aantal heffingseenheden tot 2014 is meegenomen bij de berekening van de rioolheffing om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de gemeentelijke begroting 2012. De invoering van de Wet gemeentelijke watertaken heeft tot gevolg dat de gemeente niet alleen zorg dient te dragen voor stedelijk afvalwater, maar ook voor hemelwater en grondwater. Door de uitbreiding van de zorgplicht, nemen de werkzaamheden toe. Binnen dit vgrp+ is hiermee rekening gehouden. Bezuinigingen Het huidige tijdsgewricht kenmerkt zich door een grote wens de uitgaven van de gemeente te beperken en daardoor de lasten voor de burgers en bedrijven zo laag mogelijk te houden. Voor het beheer en onderhoud van de riolering is dat als volgt geïnterpreteerd: bij de afweging van het vervangen van een riool tegen het repareren ervan, dient een zorgvuldige afweging gedaan te worden. Bij het maken van deze afweging staat doelmatigheid voorop, maar volstaat de sobere oplossing. Bijvoorbeeld: Als in straat de klinkerverharding vervangen wordt, dient het onderliggende riool nog tenminste 25 jaar mee te kunnen. Als het riool echter maar 20 jaar mee kan, zou in het verleden vaak voor vervanging gekozen worden. Nu echter dient te levensduur van het riool met 5 jaar opgerekt te worden door het uitvoeren van reparaties. Ingenieursbureau Moons 41

Daarnaast is rekening gehouden met de aan de gemeenteraad voorgelegde bezuinigingsvoorstellen waarover besluit genomen wordt bij de begrotingsbehandelingen 2012-2015. De bezuinigingsvoorstellen bestaan uit: - Structurele verlaging van de rioolheffing van 150.000,- per jaar. - Extra toerekenen van kosten voor vegen van wegen ten bedrage van 60.000,- per jaar. Aanpassing afschrijvingstermijn Ten opzichte van de voorgaande planperiodes kiest de gemeente Uden voor betere afschrijvingstermijnen. Met de onderstaande wijzigingen is in dit vgrp+ rekening gehouden: - De afschrijvingstermijn van de riolen is veranderd van 60 naar 70 jaar. Deze wijziging is gebaseerd op de restlevensduurberekeningen, waaruit blijkt dat gemiddelde levensduurverwachting van de riolering in Uden 70 jaar is. - De afschrijvingstermijn van de pompen van de drukriolering is veranderd van 15 naar 20 jaar. De reden hiervoor is de praktijkervaring wat betreft de gemiddelde levensduur van deze pompen. Voorziening riolering In de voorziening zijn bedragen opgenomen voor toekomstig groot onderhoud en vervangingen op basis van het vgrp+. Naast de zorgplicht voor het afvalwater zijn met de verbreding van de zorgplichten eveneens bedragen voor de hemelwater- en grondwaterzorgplicht in deze voorziening opgenomen. Reserve riolering De gerealiseerde resultaten riolering worden gemuteerd op de bestemmingsreserve riolering in plaats van deze op te nemen in de voorziening riolering. Hierdoor geeft de gemeente beter inzicht in de mate waarin de planning wordt gerealiseerd en fungeert deze reserve feitelijk als een egalisatiereserve. Positieve en negatieve exploitatiesaldi worden in de reserve verrekend. De bestemmingsreserve is gekoppeld aan de berekening van de tarieven van de rioolheffing. 7.2 Kostensoorten Exploitatiekosten Bij de exploitatiekosten gaat het om de jaarlijkse uitgaven voor beheer- en onderhoudsactiviteiten voor een goed en doelmatig rioolbeheer. De kosten van deze uitgaven worden toegeschreven aan het jaar waarin deze worden uitgegeven. Door de afdeling financiën van de gemeente zijn de begrotingen en werkelijke uitgaven van 2009 t/m 2011 geanalyseerd. Op basis daarvan is een nieuwe begroting voor 2012 opgesteld. Daarbij is onder andere een aantal van de jaarlijks terugkomende projecten uit de projectenlijst (wortelsnijden en kosten WION) vast opgenomen bij de jaarlijkse exploitatie. De begroting voor 2012 is gehanteerd voor de gehele periode van het vgrp+ Deze begroting is als bijlage X opgenomen. Kapitaallasten Uitgevoerde projecten Dit zijn uitgaven (rente en aflossing) voor projecten die in het verleden zijn uitgevoerd. De gemeente heeft alleen op basis van lineaire afschrijving, projecten gefinancierd. Bij het berekenen van de kosten, is uitgegaan van de boekwaarde begin 2012. Ingenieursbureau Moons 42

2010 2013 2016 2019 2022 2025 2028 2031 2034 2037 2040 2043 2046 2049 2052 2055 2058 2061 2064 2067 2070 Toekomstige projecten Er is een vervangingsplan opgesteld. Dit bestaat enerzijds uit riolen die planmatig vervangen worden (periode 2012 t/m 2016) en anderzijds uit riolen waarvan het vervangingsmoment automatisch berekend is (op basis van de kwaliteit ervan, zie hoofdstuk 4). Afkoppelkosten In Volkel is de afgelopen jaren in het kader van de basisinspanning verhard oppervlak afgekoppeld. In de kern Uden is tot 2012 geen afkoppelintentie op basis van een bestuurlijke aanwijzing. Bij projecten die in dan wel vóór 2011 zijn opgestart, vindt geen afkoppeling van verhard oppervlak plaats. Per 1 januari 2012 start de planperiode van dit vgrp+, waarmee de overgang van het oude naar het nieuwe beleid inzake het afkoppelen een feit is. In hoofdstuk 4 is de aanpak wat betreft afkoppelen besproken. De kosten voor afkoppelen zijn voor alle gebieden in de gemeente Uden meegenomen in de meerjarenbegroting, tenzij het niet mogelijk of niet doelmatig is (zie afkoppelkansenkaart). In figuur 7.1 zijn de kosten voor afkoppelen weergegeven die opgenomen zijn in de meerjarenbegroting. 1 200 000 Afkoppelen (excl. VB&DV en begeleiding) 1 000 000 800 000 600 000 400 000 Totaal 200 000 0 Tabel 7.1: Afkoppelkosten excl. voorbereiding, directievoering en begeleidingskosten gemeente Reparatiekosten In hoofdstuk 4 is de aanpak wat betreft reparaties besproken. In de periode 2012 t/m 2016 zijn op basis van de restlevensduurberekeningen strengen (die verspreid door de gemeente liggen) theoretisch aan vervanging toe. Deze verspreid gelegen strengen zijn niet opgenomen in een totaalproject (per straat of wijk), maar het betreft individuele strengen. In het kader van het zuinig omgaan met de beschikbare middelen, is uitgegaan van reparatie van deze riolen. Op basis van de inspecties van deze riolen is geschat dat de reparatiekosten ca 20% van de vervangingskosten zullen zijn. De totale vervangingswaarde van deze riolen (ca. 6 km, zie figuur 4.8) bedraagt ca 3 mln. In de projectenlijst is om deze reden voor de jaren 2017 t/m 2021 een bedrag van 120.000,- per jaar opgenomen voor reparaties. Ingenieursbureau Moons 43

Projecten In de planperiode van dit vgrp+ is een groot aantal projecten voorzien. De projecten hebben betrekking op de verschillende zorgplichten en kunnen ten laste komen van het jaar waarin de uitgave gepland is of als investeringen over meerdere jaren afgeschreven worden. In bijlage II is de volledige projectenlijst horende bij dit vgrp+ opgenomen. Bij het bepalen van de afschrijftermijn zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. - Projecten die gerelateerd zijn aan riolen (zoals het aanleggen van een regenwaterriool) worden afgeschreven over een periode van 70 jaar (de gemiddelde levensduurverwachting van riolen in Uden). - Bouwkundige constructies (gemalen) worden afgeschreven over 40 jaar. - Elektro/mechanische investeringen worden afgeschreven over 15 jaar. - Pompunits van de drukriolering worden afgeschreven over 20 jaar. - Overige projecten worden in 1 jaar afgeschreven. Het gehanteerde rentepercentage is: 5%. Personele kosten Ontwikkelingen op het gebied van afvalwaterlozingen hebben er toe geleid dat uitbreiding van taken ontstaat bij de gemeente. Taken hebben o.a. betrekking op het feit dat afvalwaterlozingen voortaan door gemeenten dienen te worden beoordeeld. Een en ander binnen het kader van de Wet Milieubeheer (WM). Om aan het bovenstaande goede invulling te kunnen geven heeft de gemeente Uden er voor gekozen om door middel van een telemetriesysteem (meetapparatuur) inzicht te krijgen in deze lozingen. Het systeem genereert data van overstorten, bergbezinkbasins, gemalen en regenmeters die bijdragen tot het verkrijgen van meer inzicht in het functioneren van het rioleringsstelsel. Voor het goed en accuraat uitwerken van onderhoudsbestekken en voor planmatig beheer van het rioolstelsel (afdeling werkvoorbereiding) zijn deze data essentieel. Op dit moment (2011) besteedt de gemeente de activiteiten rondom telemetrie uit. Met het ingaan van de nieuwe planperiode is de gemeente voornemens deze activiteiten in eigen beheer uit te voeren. Naast extra inzet, aandacht en specifieke kennis t.b.v. verdere implementatie en het operationeel houden van het telemetriesysteem wordt ook extra inzet en kennis gevraagd t.b.v. toezicht op de werkzaamheden van derden. Het betreft hier de grotere onderhoudscontracten uitgevoerd door derden voortkomend uit dit vgrp+ (reiniging, inspectie, wortelsnijden, rioolreparaties). Het is noodzakelijk om deze taken structureel te borgen binnen rioleringsbeheer en deze taken gecombineerd onder te brengen bij een Toezichthoudend beheermedewerker telemetrie, water en rioleringen. Het betreft hier een volledige fte, voorlopig gewaardeerd op niveau 7. Om invulling te kunnen geven aan de taken op het gebied van telemetrie vindt een herschikking van taken plaats binnen de bestaande formatie van de afdeling Openbare Werken. Vrijgekomen financiering door gewijzigde projecten Op basis van nieuwe inzichten (bijvoorbeeld rioolinspecties), is een aantal projecten afgelast of is de omvang ervan veranderd. Ten gevolge hiervan komen er middelen vrij. Deze zijn meegenomen bij de berekening van de meerjarenbegroting. Ingenieursbureau Moons 44

7.3 Afstemmen berekening vervangingskosten op nacalculaties Door de gemeente Uden is van twee projecten een nacalculatie uitgevoerd van de uitvoeringskosten. De uit deze nacalculaties voortvloeiende bedragen zijn vergeleken met de calculaties die met het rioolbeheerpakket Rioscoop gedaan zijn. Opgemerkt wordt dat de rekenmodule van Rioscoop ten opzichte van 2008 verder is geoptimaliseerd. Ook is een vergelijking gemaakt met het rekenmodel uit de Leidraad Riolering. Uit de berekeningen blijkt dat bij referentieproject I de berekening van Rioscoop en de nacalculatie van de gemeente vrijwel gelijk zijn. Bij referentieproject II komt Rioscoop aanzienlijk hoger uit. De berekeningen conform de Leidraad Riolering, komen beiden aanzienlijk hoger uit. In overleg met de gemeente is besloten om bij de calculaties van de toekomstige vervangingen in dit vgrp+ het model in Rioscoop te hanteren. De mogelijke invloed van marktwerking is niet in de raming te verwerken daar onduidelijk is wat de omvang hiervan is en hoe lang dit proces optreedt. Als bijlage XI is een specificatie opgenomen van de gehanteerde eenheidsprijzen. In onderstaande tabel zijn de toeslagen op de kale aanneemsom opgenomen. Type toeslag Percentage Productietoeslag (i.v.m. lastig werken) 0% Aannemerskosten 4% Winst en Risico 8% Voorbereiding en directievoering 20% Onvoorzien 0% BTW 19% Tabel 7.2: Toeslagen 7.4 Inkomsten De gemeente Uden kent rioolheffing voor eigenaren en voor gebruikers. De rioolheffing is opgelegd aan alle eigenaren van woningen en niet-woningen. De gemeente heft daarnaast een rioolheffing voor gebruikers van 0,47/m³ over de afvoeren boven de 1000 m³ per jaar. De totale inkomsten van de rioolheffing voor gebruikers bedragen (peildatum 2011) 107.000,- per jaar. In de onderstaande tabel is de groei van het aantal woningen en niet woningen aangegeven. Bij het opstellen van de meerjarenbegroting is rekening gehouden met de verwachte groei. Vanaf 2014 is niet meer uitgegaan van een groei van het aantal woningen en niet woningen (daarbij is aan de kostenkant geen stijging a.g.v. groei van het aantal woningen meegenomen vanaf 2014). Ingenieursbureau Moons 45

Jaar Inwoners Woningen Nietwoningen Rioolheffing eigenaar Rioolheffing gebruiker 2012 40895 16946 1760 181,- 107.000,- 2013 41065 17036 1770 181,- 107.000,- 2014 41235 17217 1789 181,- 107.000,- 2015 41400 17217 1789 181,- 107.000,- Tabel 7.3: Groei woningen en niet-woningen, inkomsten In 2012 en 2013 krijgt de gemeente nog twee maal een uitkering van 100.000,- in het kader van de verfijningsregeling riolering uitgekeerd. 7.5 Meerjarenbegroting De hiervoor besproken inkomsten en uitgaven zijn de basis voor de meerjarenbegroting voor de komende 60 jaar. De meerjarenbegroting start op 1-1-2012. Als starthoogte van het rioolfonds wordt 10.5 mln. aangehouden. Over het fonds worden de rente-inkomsten van 2% toegekend aan het fonds. Het vgrp+ kent een lange planningshorizon. De hardheid van de ramingen neemt daarbij vanzelfsprekend af naarmate het betreffende planjaar verder in de toekomst ligt. Door o.a. het verschuiven van planjaren van maatregelen, zoals groot onderhoud en vervanging, kan het feitelijke financiële verloop steeds verder afwijken van het plan. Ook de uit te voeren projecten zijn met name voor de kortere tot middellange termijn bekend en daarna onzeker. Om de vinger aan de pols te houden en te toetsen of het tarief van de rioolheffing nog maximaal kostendekkend is, stelt de gemeente Uden elke vier jaar een nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan op. Tot op heden hanteert Uden een scope met een planningshorizon van 40 jaar, waarbij bij de berekening van de rioolheffing de stand van de voorziening en reserve na 40 jaar op 0,- uitkomt. In dit plan is gepleit voor een kortere scope in verband met de toekomstige onzekerheden. Derhalve is in dit vgrp+ bij de meerjarenbegroting uitgegaan van een periode van 25 jaar met een stand van de voorziening en de reserve in 2036 van 500.000,-. Hiermee houdt de gemeente Uden een buffer voor onvoorziene omstandigheden. De commissie BBV (Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten) onderschrijft deze methode. De meerjarenbegroting is doorgerekend met twee verschillende tarieven voor de rioolheffing. Scenario 1 bevat de doorrekening van inkomsten en uitgaven met betrekking tot riolering op basis van het huidige tarief (incl. inflatie 2012), een constant blijvend bedrag van 189,- voor het eigenaarsdeel. Scenario 2 bevat dezelfde doorrekening maar dan op basis van het tarief na toepassing van het bezuinigingsvoorstel, een constant blijvend bedrag van 181,- voor het eigenaarsdeel. De uitwerkingen van beide scenario's zijn weergegeven in een grafiek. In bijlage X is de meerjarenbegroting opgenomen. Ingenieursbureau Moons 46

Scenario 1: ontwikkeling rioolfonds bij constante rioolheffing t.b.v. 189,- Blauw = rioolfonds Rood = kosten Groen = inkomsten Figuur 7.4: Inhoud rioolfonds bij constante rioolheffing van 189,- Scenario 2: ontwikkeling rioolfonds bij constante rioolheffing t.b.v. 181,- Blauw = rioolfonds Rood = kosten Groen = inkomsten Figuur 7.5: Verloop rioolfonds bij structurele verlaging rioolheffing met 8,- Op basis van scenario 1 zal de stand van het fonds naar verwachting eind 2036 4.929.000,- bedragen. Dit gaat het uitgangspunt van een stand van 500.000,- einde 2036 ruim te boven. Scenario 2 geeft een verwachten stand van het rioolfonds eind 2036 van 134.000,-. Bij dit scenario wordt het uitgangspunt met betrekking tot de benodigde eindstand niet gerealiseerd. Om eind 2036 de prognose van 500.000,- te bereiken zal omstreeks 2032 het tarief voor rioolheffing eigenaren met 5,- moeten stijgen. Voorliggend vgrp+ heeft een houdbaarheid van vier jaar (2012 2015). Binnen die periode is het naar de mening van de gemeente Uden verantwoord om het bezuinigingsvoorstel te honoreren. Dat in de toekomst een correctie van het tarief noodzakelijk is blijkt uit de meerjarenbegroting. Bij de volgende herziening van het vgrp+ (in 2015) zal beter te benaderen zijn wanneer en met hoeveel het tarief in de toekomst bijgesteld moet worden. De gemeente kiest ervoor om nu scenario 2 toe te passen. Ingenieursbureau Moons 47

7.6 Conclusies en aanbevelingen financiën Hieronder zijn de belangrijkste conclusies en aanbevelingen geformuleerd: - Uden bezuinigt door doelmatiger rioolbeheer waarbij sobere oplossingen volstaan. Hierbij worden bepaalde riolen niet vervangen, maar gerepareerd. - Er vindt vanaf 2012 een taakstellende bezuiniging van 150.000,- plaats. De rioolheffing is structureel 8,- verlaagd tot 181,-. - Jaarlijks rekent de gemeente Uden aan riolering 60.000,- extra kosten toe voor vegen van wegen. - De gemeente Uden heeft vanaf 1 januari 2012 de intentie tot afkoppelen van verhard oppervlak (indien mogelijk en doelmatig). Ingenieursbureau Moons 48

8 Verklarende woordenlijst ARGU Algemene Randvoorwaarden Gemeente Uden BRP Basisrioleringsplan CIW Commissie Integraal Waterbeheer dgrp Dynamisch Gemeentelijk Rioleringsplan DWA Droogweerafvoer EU Europese Unie EVZ Ecologische Verbindingszone FTE Fulltime-equivalent GPRS General Packet Radio Service HNO Hydrologisch neutraal ontwikkelen ISVU Interim Structuurvisie Uden IVN Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie KRW Kaderrichtlijn Water NBW Nationaal Bestuursakkoord Water OAS Optimalisatie Afvalwater Systeem OP Operationeel programma PBBR Parallel Bergbezinkriool RWA Regenwaterafvoer RWZI Rioolwaterzuiveringsinstallatie vgrp+ Verbreed Gemeentelijk rioleringsplan met geïntegreerd Waterplan WION Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten Wm Wet Milieubeheer WtW Waterwet WVO Wet Verontreiniging Oppervlaktewater ZLTO Zuidelijk Land- en Tuinbouworganisatie Ingenieursbureau Moons 49

9 Literatuurlijst Literatuur: - Algemene Randvoorwaarden Gemeente Uden (ARGU) - Basisrioleringsplan kern Odiliapeel gemeente Uden, Ingenieursbureau Moons 2007 - Basisrioleringsplan kern Uden, Ingenieursbureau Moons 2005 - Beleidskader vgrp Provincie Noord-Brabant, GS van Noord-Brabant, 2009 - Benchmark rioleringszorg, gemeenterapport 2010 Uden - Benchmark rioleringszorg, Stichting Rioned 2010 - dgrp 2008-2012 gemeente Uden, Ingenieursbureau Moons, 2008 - Integraal duurzaamheidbeleidsplan gemeenten Uden en Veghel Eindconcept 9R8924.01, d.d. 28 november 2008 - Interim structuurvisie (ISVU) - Keur Waterschap Aa en Maas 2011 - Landschapsbeleidplan gemeente Uden - Leidraad riolering, Stichting Rioned, 2011 - OAS RWZI Land van Cuijk, Royal Haskoning 2009 - Provinciaal Waterhuishoudingsplan (provincie Noord-Brabant) - Rampenplan gemeente Uden 2008 - Waterafvoerverordening gemeente Uden - Waterbeheerplan 2010-2015 Waterschap Aa en Maas - Waterenquête gemeente Uden, Royal Haskoning 2009 - Waterplan Uden, Royal Haskoning 2006 Internet: - http://www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=279468 - http://www.uden.nl Ingenieursbureau Moons 50

10 Bijlagen Ingenieursbureau Moons 51

Bijlage I Doelen, functionele eisen en maatstaven 2012-2015 Ingenieursbureau Moons 52

Doelen, Functionele eisen, Meetmethoden, Maatstaven behorende bij vgrp+ gemeente Uden FINANCIEEL BEHEER Doelen Functionele eis Maatstaf Meetmethode Lastenverlaging voor de burger realiseren Rioolheffing moet structureel omlaag deze planperiode Rioolheffing 2011 bedraagt 189 per jaar Financieel hoofdstuk vgrp+ Bezuiniging doorvoeren zwerfvuil en vegen wegen Extra toerekenen van kosten voor zwerfvuil en vegen van wegen aan riolering Bezuinigingsbedrag is 60.000 per jaar Financieel hoofdstuk vgrp+ Financiële boekhouding dient op orde te zijn Alle uren en kosten dienen geboekt te worden op de juiste projecten (ECL/FCL) Einde jaar zijn geen herstelboekingen nodig Raadplegen economisch adviseur gemeente Ontwerp dient gemaakt te worden aan de hand van de ARGU Inhoud ARGU Controle ontwerp door afdeling Water en Rioleringen Operationeel programma jaarlijks in september afstemmen (wegen, groen, W&R) Jaarverslag Adequate afstemming met andere disciplines moet plaatsvinden Elk plan van afdeling Stedelijke Ontwikkeling in VO-fase afstemmen met W&R Jaarverslag Wekelijkse contact met Waterschap Aa en Maas Jaarverslag Rioolbeheer dient doelmatig te zijn Werkzaamheden dienen realistisch gepland worden Geplande werkzaamheden dienen te worden uitgevoerd Jaarverslag / Operationeel Programma Restlevensduur berekenen met model Uden-2011 Kostenanalyse vervangen riolering (inclusief kosten overige disciplines, vnl. wegen) vs reparatie Transport van afvalwater waarborgen Afweging vervanging/reparaties Riolering moet voldoende schoon zijn Riolering moet in goede staat verkeren Gemalen moeten in goede staat verkeren Ligginggegevens zijn actueel en toegankelijk Onderhoudsstrategie afwegen op basis van contante waarde methode Riool niet repareren in de periode tussen het geplande vervangingsjaar en het geplande vervangingsjaar minus 5 jaar (bewust risico) Minimaal 1 x per 10 jaar reinigen t.b.v. voorkomen vervuiling > 20% van de buisdoosnede Hoeveelheid vrijkomend slib registreren Geconstateerde ernstige schades z.s.m. maar zeker binnen 1 jaar Beoordeling uitgevoerde inspecties conform repareren NEN3399 Periodiek inventariseren en beoordelen Voldoen aan kwaliteitseisen BRL K14020 resultaten Wijzigingen binnen 1 maand verwerken in beheersysteem Het beheersysteem dient actueel te zijn Revisiegegevens worden tijdig aangeleverd vanuit de projectleiding Revisiegegevens zijn tijdig verwerkt in het beheersysteem Aanleveren revisie binnen 2 maanden na oplevering Verwerking binnen 1 maand na aanlevering DOELMATIG INZAMELEN/ VERWERKEN WATER OVERLAST/ STORINGEN Water dient doelmatig te worden ingezameld Overlast moet zoveel mogelijk voorkomen worden Rioolinspectiegegevens dienen verwerkt te zijn in het beheersysteem Verwerking binnen 1 maand na oplevering werk Alle percelen aansluiten op vrijverval riolering of drukriolering, tenzij Percelen dienen aangesloten te zijn op de gemeentelijke riolering lokale behandeling doelmatiger is Conform het Bouwbesluit dienen nieuwe percelen gescheiden aangesloten te worden Afvalwater en regenwater dient apart aangeboden te worden Aansluitvergunning Bij vervanging en nieuwe aanleg streven naar scheiden waterstromen De capaciteit van het stelsel is afgestemd op de hoeveelheid aangeboden water Bij vervanginging en nieuwe aanleg afkoppelen van regenwater. Inzetten op infiltratie, bergen en avoer naar oppervlaktewater Geen wateroverlast bij bui L08 (1 keer per 2 jaar) Afkoppelkansenkaart Klachtenregistratie, hydraulisch rekenpakket, telemetrie Waarborgen functioneren huisaansluitingen Meldingen binnen 1 dag in behandeling nemen en z.s.m oplossen Klachtenregistratie Voorkomen structurele overschrijding ontwateringdiepte Structureel betekent overschrijding van de ontwateringdiepte van 0.7 m minstens 4 weken per jaar Monitoring grondwaterstanden, klachtenregistratie Bedrijfszekerheid gemalen waarborgen Storingen gemalen (DWA en gemengd) binnen 8 uur verhelpen Telemetriesysteem, klachtenregistratie

Bijlage II Projectenlijst vgrp+ Ingenieursbureau Moons 53

Jaar Project 2007 Vervanging pompen drukriolering (ca. 475 stuks totaal) 230177 57798 19335 19335 27621 7734 20 5 1 3 1 2007 Vervanging pompen drukriolering (ca. 475 stuks totaal) 460672 115676 38696 38696 55281 15479 20 5 1 3 1 2010 Afkoppelen Volkel: Tijger, Leeuw, Hermelijnstr (ged) Marterstr. (ged) 113499 28500 9534 9534 13620 3814 40 5 0 3 0 2010 Telemetrie fase 2 87016 21850 7309 7309 10442 2924 15 5 1 3 1 2010 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 202 BBB Runmolen Zoggel 0 1473 3488 3488 0 775 15 5 1 3 1 2011 Aanbrengen schuif in riolering Burenstraat 50000 12555.2 4200 4200 6000 1680 1 5 0 3 1 2011 Mechanisch elektrisch deel 202 BBB Runmolen Zoggel 30000 7911.6 2520 2520 3600 3000 15 5 1 3 0 2012 Evaluatie Telemetrie fase 1 t.b.v. strategiebepaling Telemetrie fase 2 5000 1258.37 420 420 600 183 1 5 0 3 0 2012 Reparaties Julianastraat 10000 2511 840 840 1200 336 1 5 0 3 0 2012 Aanbesteding en uitvoeren watersysteemanalyse 4167 950 0 0 0 833 1 5 0 1 0 2012 Aanbrengen stuw/putconstructie Veghelsedijk en maken aansluiting riolering ca CGZ0350 25000 6277.6 2100 2100 3000 840 40 5 0 3 0 2012 Afkoop dubbelfunctie gemaal Odiliapeel 70000 14250 0 0 0 5000 15 5 0 3 0 2012 Baggerplan 0 0 0 0 0 0 1 5 0 3 0 2012 brp PROJECTEN (zie maatregelentabel BRP) 150000 37658 12600 12600 18000 5000 40 5 0 3 0 2012 Dichtschuimen riool Veghelse dijk, aanleg nieuwe verzamelleiding huisaansluitingen, kruising maken 30000 7533.12 2520 2520 3600 1008 1 5 0 3 0 2012 Evaluatie betrokken partijen (klankbord vgrp+) 1500 475 0 0 0 1000 1 5 1 1 0 2012 Herstelwerkzaamheden op basis van inspectie voorgaande jaren 125000 31388 10500 10500 15000 4200 1 5 0 3 0 2012 Inventarisatie drukriolering tbv beheersysteem 10000 3800 0 0 0 10000 1 5 0 3 0 2012 Inventarisatie en strategiebepaling grondwaterstandmonitoring 10000 2090 0 0 0 1000 1 5 0 1 0 2012 Kwaliteitsonderzoek gemalen (installaties en bouwkundig): 26 locaties 20000 3928 0 0 0 672 1 5 0 3 0 2012 Onderzoek foutieve aansluitingen drukriolering 75000 14729 0 0 0 2520 1 5 0 1 0 2012 Opstellen jaarverslag water en rioleringen (waterboekhouding) 15000 3230 0 0 0 2000 1 5 1 1 0 2012 Overleg gebiedsproces (inbreng aandachtspunten water en riolering) 0 950 0 0 0 5000 1 5 1 1 0 2012 Relining Hulstheuvel ZWG0220-ZWG0270 288 m 72000 18080 6048 6048 8640 2419 40 5 1 3 0 2012 Reparaties blijvend riool in Schoolstraat 5000 1256 420 420 600 168 1 5 0 3 0 2012 Vertalen afkoppelkansenkaart in afkoppelprojecten, aanbesteden en bestuurlijk vaststellen plan 20000 4370 0 0 0 3000 1 5 0 1 0 2012 Renovatie overstortputten Liessentstraat/Industrielaan 30000 7533.12 2520 2520 3600 1008 1 5 0 3 0 2012 Vervangen software integraal beheerpakket 20000 4750 0 0 0 5000 1 5 0 1 0 2012 Aanbrengen opvoergemaal drukriolering en persleiding (160mm) Uden Noord deel 1 (Slabroekseweg) 75000 19494 6300 6300 9000 6000 20 5 0 3 0 2012 Aanbrengen opvoergemaal drukriolering en persleiding (160mm) Uden Noord deel 2 (Canadasweg) 125000 32300 10500 10500 15000 9000 20 5 0 3 0 2012 Herberekening drukriolering 25000 5700 0 0 0 5000 1 5 0 3 0 2012 Aanleggen regenwaterriolering Schoolstraat inclusief afkoppelkosten 165000 41432.16 13860 13860 19800 5544 70 5 0 3 0 2013 Onderzoeksproject nut en noodzaak telemetrie regenwateroverstorten 10000 1963.84 0 0 0 336 1 5 0 3 0 2013 Aanleggen regenwaterriolering Reestraat inclusief afkoppelkosten 170000 42687.68 14280 14280 20400 5712 70 5 0 3 0 2013 Aanvulling budget groepremplace 475 drukriolingsgemaaltjes 725000 181830 60900 60900 87000 23200 20 5 1 3 0 2013 Herstelwerkzaamheden op basis van inspectie voorgaande jaren 125000 31388 10500 10500 15000 4200 1 5 0 3 0 2013 Reparaties blijvend riool in Reestraat 5000 1256 420 420 600 168 1 5 0 3 0 2013 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 205 BBB broekmorgen 0 5700 13500 13500 0 3000 15 5 1 3 0 2013 Onderzoek gegevens rioolputten m.b.v. putinspectie 25000 6277.6 2100 2100 3000 840 1 5 0 3 0 2013 Project: Monitoring, reiniging en vervanging drainage? 25000 6277.6 2100 2100 3000 840 1 5 0 3 0 2013 Gespecificeerd opnemen verhard oppervlak 50000 12555.2 4200 4200 6000 1680 1 5 0 3 0 2013 Plaatsing peilbuizen ten behoeve van grondwater monitoring n.a.v. inventarisatie 40000 10044.16 3360 3360 4800 1344 1 5 0 1 0 2014 Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) 9216 2255.33952 774.14 774.14 1105.9 0 1 5 0 1 0 2014 Aanleggen regenwaterriolering Marterstraat inclusief afkoppelkosten 160000 40176.64 13440 13440 19200 5376 70 5 0 3 0 2014 Aanvulling EVZ tot zgn ruit om Uden, Staartjespeelweg (gedeelte is natte EVZ: 0,45 ha) 30000 7533 2520 2520 3600 1008 40 5 0 3 0 2014 EVZ Leygraaf ten zuiden van A50 (aankoop en inrichting) 220000 55243 18480 18480 26399 7393 40 5 0 3 0 2014 EVZ Leygraag-Wijstgronden-Bedaf-Maashorst, realiseren Bitswijkseloop (aankoop en inrichting) 95000 23855 7980 7980 11400 3192 40 5 0 3 0 2014 EVZ Meerkensloop en Biesthoekloop (aankoop en inrichting) 155000 38921 13020 13020 18600 5209 40 5 0 3 0 2014 Herstelwerkzaamheden op basis van inspectie huidig jaar 25000 6278 2100 2100 3000 840 1 5 1 3 0 2014 Mechanisch elektrisch deel 205 BBB broekmorgen 121065 30400 10170 10170 14528 4068 15 5 1 3 0 2014 Reparaties blijvend riool in Marterstraat 7500 1883 630 630 900 252 1 5 0 3 0 2014 Reparaties Hoevenseveld II 15000 3767 1260 1260 1800 504 1 5 0 3 0 2014 Waterloket 20000 5022.08 1680 1680 2400 672 1 5 0 3 0 Kaal bedrag BTW VB DIR W&R BEGELEID Afchr. Ter. rente looptijd code OP Geactiveerd

Jaar Project 2014 Drainageplan 0 0 0 0 0 0 1 5 0 3 0 2015 Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) 12046 2947.89712 1011.9 1011.9 1445.5 0 1 5 0 1 0 2015 Reparaties Kerkstraat 10000 2511 840 840 1200 336 1 5 0 3 0 2015 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 501 Tunnelgemaal Nieuwstraat Volkel 0 285 675 675 0 150 15 5 1 3 0 2016 Maatregelen n.a.v. Stedelijke Wateropgave 0 0 0 0 0 0 40 5 0 3 0 2016 Reparaties Hoevenseveld III 15000 3767 1260 1260 1800 504 1 5 0 3 0 2016 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 101 Gemaal de Misse Centrum 0 570 1350 1350 0 300 15 5 1 3 0 2016 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 107 Gemaal Leeuwstraat Rudigerstraat 0 1425 3375 3375 0 750 15 5 1 3 0 2016 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 108 Gemaal Nonnenveld 0 570 1350 1350 0 300 15 5 1 3 0 2016 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 201 BBB Cellostraat Bitswijk 0 1140 2700 2700 0 600 15 5 1 3 0 2016 Inspectie en herstel transportriool RWZI 20000 5022 1680 1680 2400 672 1 5 0 3 0 2017 Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) 704 172.28288 59.136 59.136 84.48 0 1 5 0 1 0 2017 Mechanisch elektrisch deel 501 Tunnelgemaal Nieuwstraat Volkel 6000 1507 504 504 720 202 15 5 1 3 0 2017 Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) 76000 19084 6384 6384 9120 2554 1 5 0 3 0 2017 Mechanisch elektrisch deel 101 Gemaal de Misse Centrum 12208 3066 1026 1026 1465 410 15 5 1 3 0 2017 Mechanisch elektrisch deel 107 Gemaal Leeuwstraat Rudigerstraat 30266 7600 2542 2542 3632 1017 15 5 1 3 0 2017 Mechanisch elektrisch deel 108 Gemaal Nonnenveld 12208 3066 1026 1026 1465 410 15 5 1 3 0 2017 Mechanisch elektrisch deel 201 BBB Cellostraat Bitswijk 24417 6131 2051 2051 2930 820 15 5 1 3 0 2017 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 102 Gemaal Vijfhuizerweg Vijfhuis 0 570 1350 1350 0 300 15 5 1 3 0 2017 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 503 Tunnelgemaal Oude Udenseweg Vloetrand 0 285 675 675 0 150 15 5 1 3 0 2018 Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) 744 182.07168 62.496 62.496 89.28 0 1 5 0 1 0 2018 Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) 76000 19084 6384 6384 9120 2554 1 5 0 3 0 2018 Mechanisch elektrisch deel 102 Gemaal Vijfhuizerweg Vijfhuis 12208 3066 1026 1026 1465 410 15 5 1 3 0 2018 Mechanisch elektrisch deel 503 Tunnelgemaal Oude Udenseweg Vloetrand 6000 1507 504 504 720 202 15 5 1 3 0 2018 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 109 Gemaal Koperslagerstraat Goorkens 0 570 1350 1350 0 300 15 5 1 3 0 2018 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 504 Tunnelgemaal Boekelsedijk Uden 0 285 675 675 0 150 15 5 1 3 0 2019 Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) 260 63.6272 21.84 21.84 31.2 0 1 5 0 1 0 2019 Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) 76000 19084 6384 6384 9120 2554 1 5 0 3 0 2019 Mechanisch elektrisch deel 109 Gemaal Koperslagerstraat Goorkens 12000 3013 1008 1008 1440 403 15 5 1 3 0 2019 Mechanisch elektrisch deel 504 Tunnelgemaal Boekelsedijk Uden 6000 1507 504 504 720 202 15 5 1 3 0 2019 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 505 Tunnelgemaal Oude Maasstraat-Gebont 0 285 675 675 0 150 15 5 1 3 0 2020 Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) 76000 19084 6384 6384 9120 2554 1 5 0 3 0 2020 Mechanisch elektrisch deel 505 Tunnelgemaal Oude Maasstraat-Gebont 6000 1507 504 504 720 202 15 5 1 3 0 2020 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 506 Tunnelgemaal Hulstheuvel-Munterweg 0 285 675 675 0 150 15 5 1 3 0 2021 Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) 334 81.73648 28.056 28.056 40.08 0 1 5 0 1 0 2021 Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) 76000 19084 6384 6384 9120 2554 1 5 0 3 0 2021 Mechanisch elektrisch deel 506 Tunnelgemaal Hulstheuvel-Munterweg 6000 1507 504 504 720 202 15 5 1 3 0 2021 VB-krediet Bouwkundig deel 101 Gemaal de Misse Centrum 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2021 VB-krediet Bouwkundig deel 107 Gemaal Leeuwstraat Rudigerstraat 0 2375 5625 5625 0 1250 15 5 1 3 0 2021 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 203 BBB Breukrand Hoeven 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2021 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 204 BBB Nieuwe Udenseweg 0 2850 6750 6750 0 1500 15 5 1 3 0 2021 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 507 Tunnelgemaal Vijfhuizerweg-Schouwstraat 0 285 675 675 0 150 15 5 1 3 0 2021 Inspectie en herstel transportriool RWZI 20000 5022 1680 1680 2400 672 1 5 0 3 0 2022 Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) 3976 973.00672 333.98 333.98 477.12 0 1 5 0 1 0 2022 Bouwkundig deel 101 Gemaal de Misse Centrum 15260 3832 1282 1282 1831 513 40 5 1 3 0 2022 Bouwkundig deel 107 Gemaal Leeuwstraat Rudigerstraat 50000 12555 4200 4200 6000 1680 15 5 1 3 0 2022 Mechanisch elektrisch deel 203 BBB Breukrand Hoeven 15260 3832 1282 1282 1831 513 40 5 1 3 0 2022 Mechanisch elektrisch deel 204 BBB Nieuwe Udenseweg 60406 15168 5074 5074 7249 2030 15 5 1 3 0 2022 Mechanisch elektrisch deel 507 Tunnelgemaal Vijfhuizerweg-Schouwstraat 6000 1507 504 504 720 202 15 5 1 3 0 2022 VB-krediet Bouwkundig deel 102 Gemaal Vijfhuizerweg Vijfhuis 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2022 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 508 Tunnelgemaal Moleneindstraat-Oud Moleneind 0 285 675 675 0 150 15 5 1 3 0 2023 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 509 Tunnelgemaal Rondweg-Nistelrodeseweg 0 285 675 675 0 150 15 5 1 3 0 2023 Bouwkundig deel 102 Gemaal Vijfhuizerweg Vijfhuis 15260 3832 1282 1282 1831 513 40 5 1 3 0 Kaal bedrag BTW VB DIR W&R BEGELEID Afchr. Ter. rente looptijd code OP Geactiveerd

Jaar Project 2023 Mechanisch elektrisch deel 508 Tunnelgemaal Moleneindstraat-Oud Moleneind 6000 1507 504 504 720 202 15 5 1 3 0 2023 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 105 Gemaal Hupsel Hoenderbos 0 760 1800 1800 0 400 15 5 1 3 0 2023 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 106 Gemaal Peelseheide Odiliapeel 0 570 1350 1350 0 300 15 5 1 3 0 2023 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 206 BBB Leeuwstraat 0 1900 4500 4500 0 1000 15 5 1 3 0 2023 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 502 Tunnelgemaal Lippstadtsingel 0 285 675 675 0 150 15 5 1 3 0 2024 Mechanisch elektrisch deel 509 Tunnelgemaal Rondweg-Nistelrodeseweg 6000 1507 504 504 720 202 15 5 1 3 0 2024 Mechanisch elektrisch deel 105 Gemaal Hupsel Hoenderbos 12000 3013 1008 1008 1440 403 15 5 1 3 0 2024 Mechanisch elektrisch deel 106 Gemaal Peelseheide Odiliapeel 12000 3013 1008 1008 1440 403 15 5 1 3 0 2024 Mechanisch elektrisch deel 206 BBB Leeuwstraat 41966 10538 3525 3525 5036 1410 15 5 1 3 0 2024 Mechanisch elektrisch deel 502 Tunnelgemaal Lippstadtsingel 6000 1507 504 504 720 202 15 5 1 3 0 2024 VB-krediet Bouwkundig deel 108 Gemaal Nonnenveld 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2025 Bouwkundig deel 108 Gemaal Nonnenveld 15260 3832 1282 1282 1831 513 40 5 1 3 0 2025 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 103 Gemaal Kromstraat Hoogveld 0 570 1350 1350 0 300 15 5 1 3 0 2025 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 110 Gemaal Beekvloed 0 570 1350 1350 0 300 15 5 1 3 0 2025 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 111 Gemaal Nistelrodeseweg 0 570 1350 1350 0 300 15 5 1 3 0 2026 Mechanisch elektrisch deel 103 Gemaal Kromstraat Hoogveld 12000 3013 1008 1008 1440 403 15 5 1 3 0 2026 Mechanisch elektrisch deel 110 Gemaal Beekvloed 12000 3013 1008 1008 1440 403 15 5 1 3 0 2026 Mechanisch elektrisch deel 111 Gemaal Nistelrodeseweg 12000 3013 1008 1008 1440 403 15 5 1 3 0 2026 Inspectie en herstel transportriool RWZI 20000 5022 1680 1680 2400 672 1 5 0 3 0 2027 VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 104 Gemaal Vluchtoordweg Vluchtoord 0 570 1350 1350 0 300 15 5 1 3 0 2028 Mechanisch elektrisch deel 104 Gemaal Vluchtoordweg Vluchtoord 12000 3013 1008 1008 1440 403 15 5 1 3 0 2036 VB-krediet Bouwkundig deel 104 Gemaal Vluchtoordweg Vluchtoord 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2037 Bouwkundig deel 104 Gemaal Vluchtoordweg Vluchtoord 16000 4018 1344 1344 1920 538 40 5 1 3 0 2037 VB-krediet Bouwkundig deel 105 Gemaal Hupsel Hoenderbos 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2037 VB-krediet Bouwkundig deel 109 Gemaal Koperslagerstraat Goorkens 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2038 Bouwkundig deel 105 Gemaal Hupsel Hoenderbos 16000 4018 1344 1344 1920 538 40 5 1 3 0 2038 Bouwkundig deel 109 Gemaal Koperslagerstraat Goorkens 15260 3832 1282 1282 1831 513 40 5 1 3 0 2040 VB-krediet Bouwkundig deel 501 Tunnelgemaal Nieuwstraat Volkel 0 380 900 900 0 200 40 5 1 3 0 2041 Bouwkundig deel 501 Tunnelgemaal Nieuwstraat Volkel 8000 2009 672 672 960 269 40 5 1 3 0 2041 VB-krediet Bouwkundig deel 509 Tunnelgemaal Rondweg-Nistelrodeseweg 0 380 900 900 0 200 40 5 1 3 0 2042 Bouwkundig deel 509 Tunnelgemaal Rondweg-Nistelrodeseweg 8000 2009 672 672 960 269 40 5 1 3 0 2042 VB-krediet Bouwkundig deel 503 Tunnelgemaal Oude Udenseweg Vloetrand 0 380 900 900 0 200 40 5 1 3 0 2043 Bouwkundig deel 503 Tunnelgemaal Oude Udenseweg Vloetrand 8000 2009 672 672 960 269 40 5 1 3 0 2043 VB-krediet Bouwkundig deel 504 Tunnelgemaal Boekelsedijk Uden 0 380 900 900 0 200 40 5 1 3 0 2044 Bouwkundig deel 504 Tunnelgemaal Boekelsedijk Uden 8000 2009 672 672 960 269 40 5 1 3 0 2044 VB-krediet Bouwkundig deel 505 Tunnelgemaal Oude Maasstraat-Gebont 0 380 900 900 0 200 40 5 1 3 0 2045 Bouwkundig deel 505 Tunnelgemaal Oude Maasstraat-Gebont 8000 2009 672 672 960 269 40 5 1 3 0 2045 VB-krediet Bouwkundig deel 506 Tunnelgemaal Hulstheuvel-Munterweg 0 380 900 900 0 200 40 5 1 3 0 2046 Bouwkundig deel 506 Tunnelgemaal Hulstheuvel-Munterweg 8000 2009 672 672 960 269 40 5 1 3 0 2046 VB-krediet Bouwkundig deel 507 Tunnelgemaal Vijfhuizerweg-Schouwstraat 0 380 900 900 0 200 40 5 1 3 0 2047 Bouwkundig deel 507 Tunnelgemaal Vijfhuizerweg-Schouwstraat 8000 2009 672 672 960 269 40 5 1 3 0 2047 VB-krediet Bouwkundig deel 106 Gemaal Peelseheide Odiliapeel 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2047 VB-krediet Bouwkundig deel 508 Tunnelgemaal Moleneindstraat-Oud Moleneind 0 380 900 900 0 200 40 5 1 3 0 2048 Bouwkundig deel 106 Gemaal Peelseheide Odiliapeel 16000 4018 1344 1344 1920 538 40 5 1 3 0 2048 Bouwkundig deel 508 Tunnelgemaal Moleneindstraat-Oud Moleneind 8000 2009 672 672 960 269 40 5 1 3 0 2048 VB-krediet Bouwkundig deel 502 Tunnelgemaal Lippstadtsingel 0 380 900 900 0 200 40 5 1 3 0 2049 Bouwkundig deel 502 Tunnelgemaal Lippstadtsingel 8000 2009 672 672 960 269 40 5 1 3 0 2049 VB-krediet Bouwkundig deel 103 Gemaal Kromstraat Hoogveld 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2050 Bouwkundig deel 103 Gemaal Kromstraat Hoogveld 16000 4018 1344 1344 1920 538 40 5 1 3 0 2050 VB-krediet Bouwkundig deel 110 Gemaal Beekvloed 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2050 VB-krediet Bouwkundig deel 111 Gemaal Nistelrodeseweg 0 760 1800 1800 0 400 40 5 1 3 0 2051 Bouwkundig deel 110 Gemaal Beekvloed 16000 4018 1344 1344 1920 538 40 5 1 3 0 2051 Bouwkundig deel 111 Gemaal Nistelrodeseweg 16000 4018 1344 1344 1920 538 40 5 1 3 0 Kaal bedrag BTW VB DIR W&R BEGELEID Afchr. Ter. rente looptijd code OP Geactiveerd

Bijlage III Voorbeeld Waterloket gemeente Utrecht Ingenieursbureau Moons 54

Bijlage IV Invoerbestanden restlevensduurberekening Toegepast kwaliteitsfilter: vgrp 29042011.GEW De opgenomen getallen in de onderstaande schermafdrukken geven de mate van slijtage van de riolering aan. Het getal 0.1 geeft bijvoorbeeld aan dat 10% van het riool over een lengte van 1 m (bij puntschades zoals infiltratie) is versleten. Uiteindelijk berekent het programma o.b.v. de totale slijtage in een streng en de leeftijd van het riool wat de te verwachten restlevensduur is. Ingenieursbureau Moons 55

Ingenieursbureau Moons 56

Bijlage V Afkoppelkansenkaart Ingenieursbureau Moons 57

Bijlage VI Hydrologisch Neutraal Bouwen Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen - inleiding Vanaf 1 februari 2008 gebruikt Waterschap Aa en Maas bij advisering in het kader van de watertoets acht uitgewerkte uitgangspunten. Hierbij is één van de uitgangspunten; Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen (HNO) uitgewerkt. Om de technische uitwerking van Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen te vereenvoudigen is een rekeninstrument ontwikkeld. Hydrologisch neutraal ontwikkelen houdt in dat de ontwikkeling geen hydrologische achteruitgang ten opzichte van de referentiesituatie tot gevolg heeft. Er mogen geen hydrologische knelpunten worden gecreëerd voor de te handhaven en de vastgelegde toekomstige landgebruikfuncties in het plangebied en het beïnvloedingsgebied. Concreet betekent dit dat: A. de afvoer uit het gebied niet groter is dan in de referentiesituatie; B. de omvang van grondwateraanvulling in het plangebied gelijk blijft of toeneemt; C. de grond- en oppervlaktewaterstanden in de omgeving gelijk blijven, of verbeteren voor de huidige en toekomstige landgebruiksfuncties; D. de (grond)waterstanden in het plangebied moeten aansluiten op de (nieuwe) functie(s) van het plangebied zelf; E. het plangebied zo moet worden ingericht, dat de gevolgen van vastgestelde toekomstige ontwikkelingen in de omgeving, die van invloed zijn op de (grond)waterstanden, niet leiden tot knelpunten in het plangebied. Normering Het waterschap heeft voor HNO vanaf 1 februari 2008 een nieuwe normering voor het gehele beheersgebied van het waterschap (samen met dat van De Dommel), die wij hanteren voor alle watertoetsplichtige plannen. Hydrologisch neutraal ontwikkelen houdt in dat de oppervlaktewaterstand en stroming gelijk blijft, de grondwaterstand en stroming gelijk blijft en er geen onaanvaardbare wateroverlast plaatsvindt. Om na te gaan of een plan hieraan voldoet wordt naar 3 situaties gekeken: Norm bij situatie Gebruik van de norm Neerslaggegevens normaal nat jaar Verminderd met de maatgevende afvoer én infiltratie Voorziening dient hieraan te voldoen (ook te gebruiken om in te schatten wat waterstanden in een normaal jaar kunnen zijn) Bijvoorbeeld te gebruiken het jaar 1993 (ontw. met dz wateroogmerk) T=10 + 10% Regenduurlijn (max. 24 uur) verminderd met maatgevende afvoer T=100 + 10% Regenduurlijn (max. 24 uur) verminderd met 2x maatgevende afvoer Voorziening dient hieraan minimaal te voldoen Te hanteren als doorkijk naar zeer extreme situaties, evt. om te beoordelen of schade acceptabel is Rapport ontwikkelen met duurzaam wateroogmerk Rapport ontwikkelen met duurzaam wateroogmerk Door het gebruik van een regenduurlijn worden verschillende situaties bekeken bij T=10 +10% en T=100 +10%. De 10% extra neerslag is om rekening te houden met toekomstige klimaatverandering (NBW-middenscenario 2050). Dit zijn buien met een verschillende duur (beide tot een maximum van 24 uur). Hiervan wordt de worst case als maatgevend beschouwd. De maatgevende afvoer is gebiedsafhankelijk geworden, op basis van GHG en ondergrond (afvoercoëfficiëntenkaart). Ingenieursbureau Moons 58

Bijlage VII Strengenlijst vervangingsplan Ingenieursbureau Moons 59

Planjaar Verv. Beginput Eindput Straatnaam Lengte 2011 BIG0160 BIG0170 Peelseheide 37,41 2011 BIG0190 BIG0200 OMGEVING HOEVENSEWEG 47,10 2011 BIG0480 BIG0490 Kornetstraat 46,79 2011 BIG0530 BIG0630 Kornetstraat 16,68 2011 BIG0560 BIG0580 Kornetstraat 16,86 2011 BIG0590 BIG0600 Kornetstraat 45,40 2011 BIG0640 BIG0650 Kornetstraat 51,31 2011 BIG0020 BIG0030 Bitswijk 51,68 2011 BIG0040 BIG0050 Bitswijk 53,44 2011 BIG0050 BIG0060 Bitswijk 45,82 2011 BIG0060 BIG0070 Bitswijk 55,58 2011 BIG0070 BIG0090 BITSWIJK 39,38 2011 BIG0090 BIG0150 Hobostraat 29,34 2011 BIG0150 BIG0160 Hobostraat 35,20 2011 BIG0170 BIG0180 Hobostraat 19,32 2011 BIG0180 BIG0190 Hobostraat 48,64 2011 BIG0200 BIG0540 Kornetstraat 20,60 2011 BIG0470 BIG0480 Kornetstraat 20,57 2011 BIG0470 BIG0520 Kornetstraat 53,06 2011 BIG0490 BIG0500 Kornetstraat 40,63 2011 BIG0500 BIG0510 Kornetstraat 47,30 2011 BIG0520 BIG0530 Kornetstraat 53,74 2011 BIG0540 BIG0550 Kornetstraat 41,64 2011 BIG0550 BIG0560 Kornetstraat 37,51 2011 BIG0570 BIG0530 Kornetstraat 52,43 2011 BIG0580 BIG0590 Kornetstraat 42,65 2011 BIG0610 BIG3100 Kornetstraat 14,17 2011 BIG0630 BIG0640 Kornetstraat 49,77 2011 BIG3090 BIG0610 Kornetstraat 37,36 2011 BIG3100 BIG0630 Kornetstraat 48,51 2011 CNG2700 CNG2690 Mgr Bosstraat 39,74 2011 CNG2690 CNG2680 Mgr Bosstraat 39,74 2011 CNG2660 CNG2650 Mgr Bosstraat 45,81 2011 CNG2750 CNG2740 Mgr Bosstraat 39,84 2011 CNG2780 CNG2770 Bitswijk 36,53 2011 CNG2680 CNG2670 Mgr Bosstraat 39,73 2011 CNG2670 CNG2660 Mgr Bosstraat 40,75 2011 CNG2650 CNG2640 Mgr Bosstraat 10,33 2011 CNG2770 CNG2760 Mgr Bosstraat 41,93 2011 CNG2760 CNG2750 Mgr Bosstraat 38,83 2011 CNG2740 CNG2730 Mgr Bosstraat 33,84 2011 CNG2730 CNG2660 Mgr Bosstraat 12,28 2011 CNG2370 CNG2360 Lieve Vrouwenplein 37,59 2011 CNG2720 CNG2710 Bitswijk 43,76 2011 CNG2710 CNG2700 Bitswijk 39,81 2011 CNG2790 CNG2780 Bitswijk 36,04 2011 CNG3020 CNG3010 Kornetstraat 31,54 2011 CNG3010 CNG3000 Kornetstraat 32,26 2011 HV0531 HV0532 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 20,31

2011 HV1339 HV0536 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 38,25 2011 HV0538 HV0543 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 26,89 2011 HV0543 HV0544 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 27,52 2011 HV0134A HV0529 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 51,03 2011 HV0529 HV0530 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 22,71 2011 HV0530 HV0531 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 21,14 2011 HV0532 HV0533 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 49,71 2011 HV0533 HV0534 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 51,85 2011 HV0534 HV0535 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 40,30 2011 HV0536 HV0537 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 51,91 2011 HV0537 HV0538 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 20,36 2011 HV0544 HV0553 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 18,39 2011 VYG0940 BIG0010 Bitswijk 22,66 2011 VOG1120 VOG1110 Antoniusstraat 28,64 2011 VOG1100 VOG1101U Antoniusstraat 7,81 2011 VOG1040 VOG1030 Antoniusstraat 11,50 2011 VOG1150 VOG1140 Antoniusstraat 26,84 2011 VOG1140 VOG1130 Antoniusstraat 24,96 2011 VOG1130 VOG1120 Antoniusstraat 30,97 2011 VOG1130 VOG1131U Antoniusstraat 7,91 2011 VOG1110 VOG1100 Antoniusstraat 40,05 2011 VOG1100 VOG1090 Antoniusstraat 46,08 2011 VOG1090 VOG1080 Antoniusstraat 49,55 2011 VOG1080 VOG1081U Antoniusstraat 8,95 2011 VOG1080 VOG1050 Antoniusstraat 5,11 2011 VOG1050 VOG1040 Antoniusstraat 39,88 2011 VOG1050 VOG1060 Antoniusstraat 27,16 2011 VOG1060 VOG1070 Antoniusstraat 56,30 2011 HV0535 HV1339 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 11,42 2011 BIG0010 BIG0020 Bitswijk 55,16 2011 CNG3030 CNG3020M Kornetstraat 38,23 2011 BIG0560 BIG0561 Kornetstraat 8,46 2011 BIG0561 BIG0570 Kornetstraat 52,50 2011 VOV1020 VOG1021 Antoniusstraat 3,76 2011 VOG1021 VOG1030 Antoniusstraat 16,44 2011 BIG0040 BIG0030 Bitswijk 40,69 2012 CNG1850 CNG2360 Bosschebaan 33,35 2012 CNG1650 CNG1640 Helenastraat 23,96 2012 CNG2360 CNG2350 Lieve Vrouwenplein 22,50 2012 CZG0770 CZG0760 Veghelsedijk 29,44 2012 CNG2350 CNG1650 Helenastraat 34,56 2012 CNG2350 CNG2340 Kerkstraat 46,61 2012 CZG0870 CZG0860 Sint Janstraat 24,89 2012 CZG0860 CZG0850 Sint Janstraat 21,22 2012 CZG0850 CZG0830 Veghelsedijk 26,22 2012 CZG0830 CZG0790 Veghelsedijk 36,02 2012 CZG0790 CZG0780 Veghelsedijk 33,58 2012 CZG0780 CZG0770 Veghelsedijk 30,19 2012 CZG0760 CZG0750S Veghelsedijk 30,98 2012 CZG0750A CZG0740 Veghelsedijk 57,38

2012 HV0005 HV0023 Heinsbergenstraat 23,30 2012 HV0013 HV0014 President Kennedylaan 10,20 2012 HV0023 HV0024 Heinsbergenstraat 47,54 2012 HV0026 HV0027 Heinsbergenstraat 39,99 2012 HV0029 HV0030 Heinsbergenstraat 34,59 2012 HV0053 HV0054 Simonstraat 40,98 2012 HV0056 HV0065 Filipstraat 38,71 2012 HV0060 HV0009 Karelstraat 16,50 2012 HV0063 HV0064 Kleefsestraat 33,13 2012 HV0066 HV0116 Herpenstraat 32,31 2012 HV0070 HV0072 Wolfgangstraat 35,11 2012 HV0074 HV0116 Kleefsestraat 40,10 2012 HV0079 HV0080 Leeuweriksweg 21,83 2012 HV0082 HV1207 LEEUWERIKSWEG 34,79 2012 HV0085 HV0264 LEEUWERIKSWEG 33,54 2012 HV0086 HV0087 LEEUWERIKSWEG 54,56 2012 HV0088 HV0089 LEEUWERIKSWEG 55,40 2012 HV0092 HV0093 LEEUWERIKSWEG 41,32 2012 HV0095 HV0096 LEEUWERIKSWEG 61,03 2012 HV0100 HV0101 LEEUWERIKSWEG 44,01 2012 HV0112 HV0113 Brandenburgstraat 43,88 2012 HV0116 HV0117 Herpenstraat 52,23 2012 HV0119 HV0142 Salmstraat 43,52 2012 HV0133 HV0265 ALARDSTRAAT 51,55 2012 HV0141 HV0119 Salmstraat 39,77 2012 HV0145 HV0182 Walravenstraat 26,68 2012 HV0150 HV0151 Cuijkstraat 48,96 2012 HV0153 HV0184 Cuijkstraat 36,03 2012 HV0182 HV0184 Walravenstraat 33,14 2012 HV0266 HV0267 Alardstraat 27,57 2012 HV0268 HV0269 ALARDSTRAAT 30,16 2012 HV0012 HV0075 Leeuweriksweg 53,09 2012 HV0013 HV0086 LEEUWERIKSWEG 55,64 2012 HV0014 HV0099 LEEUWERIKSWEG 30,34 2012 HV0023 HV0053 President Kennedylaan 54,00 2012 HV0024 HV0025 Heinsbergenstraat 41,79 2012 HV0025 HV0026 Heinsbergenstraat 31,49 2012 HV0025 HV0063 Kleefsestraat 31,77 2012 HV0026 HV0073 Kleefsestraat 39,16 2012 HV0027 HV0028 Heinsbergenstraat 40,08 2012 HV0028 HV0029 Heinsbergenstraat 34,86 2012 HV0028 HV0110 Brandenburgstraat 39,47 2012 HV0030 HV0031 Heinsbergenstraat 35,20 2012 HV0030 HV0140 Salmstraat 35,78 2012 HV0031 HV0032 Heinsbergenstraat 35,03 2012 HV0032 HV0148 Cuijkstraat 38,30 2012 HV0053 HV0055 President Kennedylaan 34,49 2012 HV0054 HV0064 Simonstraat 40,66 2012 HV0055 HV0056 Filipstraat 39,50 2012 HV0055 HV0057 President Kennedylaan 29,84

2012 HV0057 HV0058 President Kennedylaan 30,77 2012 HV0058 HV0059 Gulikstraat 41,18 2012 HV0058 HV0060 President Kennedylaan 37,51 2012 HV0059 HV0067 Gulikstraat 40,43 2012 HV0060 HV0061 Karelstraat 36,79 2012 HV0061 HV0068 Karelstraat 40,73 2012 HV0062 HV0025 Kleefsestraat 19,63 2012 HV0064 HV0065 Kleefsestraat 34,83 2012 HV0065 HV0066 Kleefsestraat 16,77 2012 HV0066 HV0067 Kleefsestraat 49,44 2012 HV0067 HV0068 Kleefsestraat 42,90 2012 HV0068 HV0069 Kleefsestraat 38,10 2012 HV0069 HV0070 Kleefsestraat 37,11 2012 HV0070 HV0071 Wolfgangstraat 33,71 2012 HV0070 HV0075 Kleefsestraat 34,23 2012 HV0071 HV0011 Wolfgangstraat 38,20 2012 HV0072 HV0115 Wolfgangstraat 34,78 2012 HV0073 HV0074 Kleefsestraat 39,45 2012 HV0075 HV0076 Leeuweriksweg 35,82 2012 HV0076 HV0077 Leeuweriksweg 35,08 2012 HV0077 HV0078 Leeuweriksweg 23,51 2012 HV0078 HV0079 Leeuweriksweg 24,95 2012 HV0080 HV0081 LEEUWERIKSWEG 41,84 2012 HV0081 HV0082 LEEUWERIKSWEG 41,33 2012 HV0082 HV0090 LEEUWERIKSWEG 14,35 2012 HV0083 HV0084 LEEUWERIKSWEG 25,89 2012 HV0083 HV0085 LEEUWERIKSWEG 39,79 2012 HV0087 HV0088 LEEUWERIKSWEG 57,23 2012 HV0089 HV0090 LEEUWERIKSWEG 55,32 2012 HV0090 HV0091 LEEUWERIKSWEG 62,04 2012 HV0090 HV0104 LEEUWERIKSWEG 6,51 2012 HV0091 HV0092 LEEUWERIKSWEG 74,03 2012 HV0093 HV0094 LEEUWERIKSWEG 68,87 2012 HV0094 HV0095 LEEUWERIKSWEG 56,44 2012 HV0096 HV0097 LEEUWERIKSWEG 58,32 2012 HV0097 HV0098S LEEUWERIKSWEG 61,62 2012 HV0099 HV0100 LEEUWERIKSWEG 33,29 2012 HV0101 HV0102 LEEUWERIKSWEG 55,34 2012 HV0102 HV0103 LEEUWERIKSWEG 56,39 2012 HV0103 HV0104 LEEUWERIKSWEG 54,48 2012 HV0109 HV0028 Heinsbergenstraat 16,67 2012 HV0110 HV0111 Brandenburgstraat 37,78 2012 HV0111 HV0117 Brandenburgstraat 37,89 2012 HV0113 HV0114 Brandenburgstraat 40,85 2012 HV0114 HV0115 Brandenburgstraat 39,97 2012 HV0115 HV0077 Brandenburgstraat 37,06 2012 HV0117 HV0112 Brandenburgstraat 41,74 2012 HV0117 HV0118 Herpenstraat 35,33 2012 HV0118 HV0119 Herpenstraat 34,75 2012 HV0119 HV0120 Herpenstraat 34,11

2012 HV0120 HV0121 Herpenstraat 35,92 2012 HV0121 HV0150 Cuijkstraat 46,93 2012 HV0139 HV0030 Heinsbergenstraat 17,72 2012 HV0140 HV0141 Salmstraat 39,99 2012 HV0142 HV0143 Salmstraat 40,80 2012 HV0143 HV0144 Salmstraat 39,63 2012 HV0144 HV0145 Salmstraat 41,82 2012 HV0145 HV0146 Salmstraat 23,34 2012 HV0146 HV0079 Salmstraat 34,21 2012 HV0147 HV0032 Cuijkstraat 17,95 2012 HV0148 HV0149 Cuijkstraat 38,30 2012 HV0149 HV0121 Cuijkstraat 38,83 2012 HV0151 HV0152 VALKENBURGSTRAAT 9,72 2012 HV0152 HV0153 Cuijkstraat 37,34 2012 HV0182 HV0183 Salmstraat 33,60 2012 HV0183 HV0080 Salmstraat 33,82 2012 HV0264 HV0092 LEEUWERIKSWEG 2,73 2012 HV0265 HV0266 Alardstraat 23,18 2012 HV0267 HV0268 ALARDSTRAAT 26,82 2012 HV0269 HV0270 ALARDSTRAAT 31,88 2012 HV0270 HV0271 ALARDSTRAAT 21,33 2012 HV0271 HV0278S ALARDSTRAAT 23,07 2012 HV1207 HV0083 LEEUWERIKSWEG 34,69 2012 HV0553 HV0098A Leeuweriksweg 35,61 2012 HV0098A HV0098S Leeuweriksweg 1,78 2013 BIG2420 BIG2450 Harpstraat 49,62 2013 BIG2410 BIG2420 Harpstraat 43,64 2013 BIG2450 BIG2460 Harpstraat 49,21 2013 BIG2460 BIG2470 Harpstraat 48,76 2013 BIG2470 BIG2480 Harpstraat 14,80 2013 BIG2980 BIG2410 Harpstraat 48,58 2013 COG0740 COG0730 Oliemolenstraat 22,09 2013 COG0910 COG0920 Oliemolenstraat 27,11 2013 COG0720 COG0730 Professor Pulsersstraat 4,92 2013 COG0740 COG0880 Oliemolenstraat 44,76 2013 COG0880 COG0890 Oliemolenstraat 44,03 2013 COG0890 COG0900 Oliemolenstraat 43,21 2013 COG0900 COG0910 Oliemolenstraat 44,47 2013 COG0920 COG0930 Oliemolenstraat 29,10 2013 COG0720 COG0710 Professor Pulsersstraat 34,44 2013 COG0700 COG0690 Professor Pulsersstraat 32,41 2013 COG0690 COG0370 Professor Pulsersstraat 28,77 2013 COG0360 COG0350 Professor Pulsersstraat 32,81 2013 COG0350 COG0290 Professor Pulsersstraat 3,45 2013 BIG2950 BIG2980 Cellostraat 21,63 2013 COG0700 COG0705T Professor Pulsersstraat 16,47 2013 COG0705T COG0710 Professor Pulsersstraat 22,93 2013 BIG3280 BIG3281 Harpstraat 13,96 2013 BIG3281 BIG3282 Harpstraat 5,10 2013 BIG3282 BIG2480 Harpstraat 30,42

2014 HV0122 HV0123 Herpenstraat 33,02 2014 HV0125 HV0126 Herpenstraat 28,88 2014 HV0125 HV1215 Herpenstraat 33,67 2014 HV0127 HV0128 Herpenstraat 29,68 2014 HV0130 HV0257 Elisabethstraat 36,16 2014 HV0156 HV1214 WILLEMSTRAAT 18,09 2014 HV0159 HV0160 REINOLDSTRAAT 28,86 2014 HV0163 HV0164 Reinoldstraat 29,03 2014 HV0167 HV0168 Maatsestraat 25,61 2014 HV0171 HV0187 MAATSESTRAAT 38,64 2014 HV0175 HV0176 VALKENBURGSTRAAT 51,04 2014 HV0179 HV0180 Valkenburgstraat 30,05 2014 HV0186 HV0187 WALRAVENSTRAAT 37,25 2014 HV0189 HV0261 ELISABETHSTRAAT 36,82 2014 HV0241 HV0242 Oude Hoevenseweg 26,55 2014 HV0245 HV0246 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 33,48 2014 HV0248 HV0249 Herpenstraat 33,99 2014 HV0249 HV0252 HERPENSTRAAT 28,61 2014 HV0252 HV0251 Marinastraat 35,01 2014 HV0257 HV0162 ELISABETHSTRAAT 35,15 2014 HV0261 HV0262 ELISABETHSTRAAT 26,88 2014 HV0276 HV0277 Aldetiendstraat 30,81 2014 HV0121 HV0122 HERPENSTRAAT 36,34 2014 HV0123 HV0124 Herpenstraat 41,28 2014 HV0123 HV0154 Willemstraat 48,51 2014 HV0124 HV0125 Herpenstraat 23,79 2014 HV0126 HV0127 Herpenstraat 32,00 2014 HV0126 HV1209 Maatsestraat 28,15 2014 HV0128 HV0130 Herpenstraat 29,69 2014 HV0128 HV0255 Elisabethstraat 21,40 2014 HV0129 HV0175 Valkenburgstraat 41,59 2014 HV0130 HV0131 Herpenstraat 40,75 2014 HV0131 HV0132 HERPENSTRAAT 28,54 2014 HV0132 HV0133 Herpenstraat 33,42 2014 HV0133 HV0134S Herpenstraat 17,99 2014 HV0152 HV0174 Valkenburgstraat 38,12 2014 HV0154 HV0155 WILLEMSTRAAT 31,12 2014 HV0154 HV0156 Reinoldstraat 23,70 2014 HV0155 HV0174 WILLEMSTRAAT 30,62 2014 HV0156 HV0157 REINOLDSTRAAT 34,44 2014 HV0157 HV0158 Reinoldstraat 33,32 2014 HV0158 HV0159 Reinoldstraat 25,75 2014 HV0158 HV0170 Maatsestraat 41,95 2014 HV0160 HV0161 REINOLDSTRAAT 27,73 2014 HV0161 HV0162 REINOLDSTRAAT 21,62 2014 HV0161 HV0258 ELISABETHSTRAAT 27,41 2014 HV0162 HV0163 REINOLDSTRAAT 34,27 2014 HV0164 HV0266 Reinoldstraat 45,85 2014 HV0167 HV0239 Oude Hoevenseweg 33,48 2014 HV0168 HV0169 Maatsestraat 35,38

2014 HV0169 HV0126 Maatsestraat 27,99 2014 HV0170 HV0175 MAATSESTRAAT 30,76 2014 HV0172 HV0173 MAATSESTRAAT 31,79 2014 HV0173 HV0082 MAATSESTRAAT 36,38 2014 HV0174 HV0129 Valkenburgstraat 34,02 2014 HV0175 HV0171 MAATSESTRAAT 40,05 2014 HV0176 HV0177 Valkenburgstraat 54,02 2014 HV0177 HV0178 Valkenburgstraat 30,69 2014 HV0177 HV0260 ELISABETHSTRAAT 45,62 2014 HV0178 HV0179 VALKENBURGSTRAAT 31,42 2014 HV0180 HV0181 Valkenburgstraat 26,68 2014 HV0181 HV0270 Valkenburgstraat 28,85 2014 HV0184 HV0185 WALRAVENSTRAAT 14,98 2014 HV0185 HV0186 WALRAVENSTRAAT 38,76 2014 HV0187 HV0172 MAATSESTRAAT 33,85 2014 HV0187 HV0188 WALRAVENSTRAAT 60,18 2014 HV0188 HV0189 WALRAVENSTRAAT 51,14 2014 HV0189 HV0190 WALRAVENSTRAAT 35,42 2014 HV0190 HV0191 WALRAVENSTRAAT 31,93 2014 HV0191 HV0283 WALRAVENSTRAAT 33,05 2014 HV0239 HV0240 Oude Hoevenseweg 32,59 2014 HV0240 HV0241 OUDE HOEVENSEWEG 8,60 2014 HV0240 HV0253 ELISABETHSTRAAT 30,27 2014 HV0242 HV0243 OUDE HOEVENSEWEG 27,00 2014 HV0243 HV0244 OUDE HOEVENSEWEG 35,88 2014 HV0244 HV0245 Oude Hoevenseweg 36,88 2014 HV0246 HV0247 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 29,46 2014 HV0247 HV0248 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 32,90 2014 HV0248 HV0133 HERPENSTRAAT 29,18 2014 HV0251 HV0250 MARINASTRAAT 33,74 2014 HV0252 HV0131 Marinastraat 31,16 2014 HV0253 HV0254 ELISABETHSTRAAT 29,52 2014 HV0254 HV0128 Elisabethstraat 31,54 2014 HV0255 HV0256 ELISABETHSTRAAT 24,44 2014 HV0256 HV0161 ELISABETHSTRAAT 22,20 2014 HV0258 HV0259 ELISABETHSTRAAT 28,83 2014 HV0259 HV0177 Elisabethstraat 30,02 2014 HV0260 HV0189 ELISABETHSTRAAT 49,28 2014 HV0262 HV0263 ELISABETHSTRAAT 25,94 2014 HV0263 HV0264 ELISABETHSTRAAT 25,50 2014 HV0275 HV0276 ALDETIENDSTRAAT 37,10 2014 HV0276 HV0278A ALDETIENDSTRAAT 24,41 2014 HV0535 HV0275 ALDETIENDSTRAAT 39,71 2014 HV1209 HV0158 Maatsestraat 28,55 2015 CNG1750 CNG1740 Pastoor van Doornstraat 31,00 2015 CNG0930 CNG0920 Verduijnstraat 31,65 2015 CNG0920 CNG0910 Verduijnstraat 29,41 2015 CNG0820 CNG0910 Bosschebaan 34,72 2015 CNG0990 CNG0980 Verduijnstraat 36,92 2015 CNG0850 CNG0840 Bosschebaan 27,08

2015 CNG1780 CNG1770 Pastoor van Doornstraat 41,99 2015 CNG1760 CNG1750 Pastoor van Doornstraat 29,40 2015 CNG1740 CNG1730 Pastoor van Doornstraat 32,72 2015 CNG1730 CNG1720 Pastoor van Doornstraat 34,95 2015 CNG1700 CNG1690 Pastoor van Doornstraat 21,09 2015 CNG0980 CNG0970 Verduijnstraat 37,79 2015 CNG0970 CNG0930 Verduijnstraat 36,36 2015 CNG1770 CNG1760 Pastoor van Doornstraat 30,05 2015 CNG0840 CNG0830 Bosschebaan 30,19 2015 CNG0830 CNG0790 Bosschebaan 38,62 2015 CNG0790 CNG0820 Bosschebaan 32,56 2015 CNG0910 CNG0900 Bosschebaan 31,62 2015 CNG0900 CNG0890 Bosschebaan 31,15 2015 CNG0890 CNG0880 Bosschebaan 30,12 2015 CNG0880 CNG1720 Bosschebaan 31,37 2015 CNG1720 CNG1710 Pastoor van Doornstraat 7,58 2015 CNG0800 CNG0790 Bosschebaan 36,99 2015 CNG1710 CNG1700 Pastoor van Doornstraat 31,09 2016 HV0104 HV0105 Leeuweriksweg 51,44 2016 HV0107 HV0108 LEEUWERIKSWEG 39,98 2016 HV0210 HV0211 HYACINTSTRAAT 35,03 2016 HV0213 HV0214S HYACINTSTRAAT 47,70 2016 HV0223 HV0226 BEGONIASTRAAT 38,76 2016 HV0228 HV0211 NARCISSTRAAT 37,01 2016 HV0292 HV0225 ANJERSTRAAT 33,85 2016 HV0294 HV0297 MEERLOSEWEG 36,05 2016 HV0295 HV0296 ORCHIDEESTRAAT 36,77 2016 HV0298 HV0214S Meerloseweg 35,22 2016 HV1208 HV0092 LEEUWERIKSWEG 13,92 2016 HV0020 HV0021 President Kennedylaan 49,24 2016 HV0021 HV0022 President Kennedylaan 59,60 2016 HV0022 HV0231 President Kennedylaan 59,84 2016 HV0094 HV0287 LEEUWERIKSWEG 30,43 2016 HV0106 HV1208 LEEUWERIKSWEG 39,41 2016 HV0108 HV0287 LEEUWERIKSWEG 38,04 2016 HV0201 HV0202 LAVENDELSTRAAT 52,58 2016 HV0202 HV0230 LAVENDELSTRAAT 55,98 2016 HV0205 HV0208 HYACINTSTRAAT 34,78 2016 HV0207 HV0201 LAVENDELSTRAAT 53,25 2016 HV0208 HV0209 HYACINTSTRAAT 33,63 2016 HV0209 HV0210 HYACINTSTRAAT 39,75 2016 HV0211 HV0212 HYACINTSTRAAT 11,85 2016 HV0212 HV0213 HYACINTSTRAAT 36,12 2016 HV0212 HV0229 NARCISSTRAAT 38,98 2016 HV0224 HV0225 NARCISSTRAAT 41,14 2016 HV0225 HV0226 NARCISSTRAAT 33,76 2016 HV0226 HV0227 NARCISSTRAAT 27,67 2016 HV0227 HV0228 NARCISSTRAAT 33,20 2016 HV0229 HV0230 NARCISSTRAAT 31,79 2016 HV0230 HV0231 NARCISSTRAAT 58,33

2016 HV0287 HV0288 MEERLOSEWEG 37,90 2016 HV0288 HV0289A MEERLOSEWEG 44,07 2016 HV0289A HV0293 MEERLOSEWEG 42,87 2016 HV0290 HV0291 ANJERSTRAAT 33,91 2016 HV0291 HV0292 ANJERSTRAAT 32,65 2016 HV0293 HV0294 MEERLOSEWEG 45,71 2016 HV0294 HV0295 ORCHIDEESTRAAT 36,90 2016 HV0296 HV0227 ORCHIDEESTRAAT 36,70 2016 HV0297 HV0298 Meerloseweg 34,38 2016 HV1208 HV0107 LEEUWERIKSWEG 41,63 2016 HV1208 HV0224 NARCISSTRAAT 40,24 2016 HVV1051 HVV2200 Tulpstraat 59,97 2016 HVV2210 HVV2200 Tulpstraat 52,57 2016 HVV2210 HV0209 Tulpstraat 54,37 2016 HVV2210 HV0223 BEGONIASTRAAT 35,63 2016 HVT0010 HVT0001U Tulpstraat 9,45 2016 HVT0010 HVT0020 Tulpstraat 47,52 2016 HVT0030 HVT0020 Tulpstraat 52,32 2016 HVT0030 HVT0031U Tulpstraat 48,43 2016 HVT0030 HVT0040U Begoniastraat 10,00 2016 HV0299 HV0289A Ereprijsstraat 39,22 2016 HV0290 HV0289S Anjerstraat 29,77 2016 HV0105 HVV1051 Leeuweriksweg 3,62 2016 HVV1051 HV0106 Leeuweriksweg 34,15

Bijlage VIII Strengenlijst reparaties Ingenieursbureau Moons 60

Planjaar Verv. Beginput Eindput Straatnaam Lengte 2017-2022 BIG0930 BIG0940 Paukenstraat 41,14 2017-2022 BIG1620 BIG1630 Orgellaan 35,00 2017-2022 BIG0480 BIG0860 Paukenstraat 40,48 2017-2022 CNG0670 CNG0660 Groeneweg 35,83 2017-2022 CZG0880 CZG0870 Sint Janstraat 8,18 2017-2022 CZG0020 CZG0010 Burenstraat 53,11 2017-2022 CNG0570 CNG0560 Helenastraat 25,14 2017-2022 CNG1370 CNG1380 Sint Annastraat 44,38 2017-2022 CNG1380 CNG1430 Sint Annastraat 28,71 2017-2022 CNG1130 CNG1120 Mr van Coothstraat 50,04 2017-2022 CZG0930 CZG0920 Sint Janstraat 30,84 2017-2022 CZG0920 CZG0880 Sint Janstraat 16,96 2017-2022 CZG0710 CZG0050 Veghelsedijk 35,43 2017-2022 CZG0050 CZG0040 Veghelsedijk 25,72 2017-2022 CZG0040 CZG0030 Burenstraat 34,81 2017-2022 CZG0030 CZG0020 Burenstraat 36,18 2017-2022 CZG0900 CZG0890 Vorstenburg 2,30 2017-2022 CNG4440 CNG4430 Burg. Buskensstraat 13,80 2017-2022 CNG2870 CNG2860 Grootveldstraat 26,41 2017-2022 CZG3140 CZG3190 Koopmanstraat 5,77 2017-2022 COG0490 COG0480 Ereprijsstraat 21,41 2017-2022 COG0930 COG0940 Oliemolenstraat 47,13 2017-2022 COG1020 COG1010 Professor Pulsersstraat 26,67 2017-2022 COG0380 COG0370 Professor Pulsersstraat 4,61 2017-2022 COG0380 COG0390 Professor Pulsersstraat 6,17 2017-2022 CZG1440 CZG1430 De Misse 21,64 2017-2022 CZG1430 CZG1420 De Misse 61,39 2017-2022 CZG1460 CZG1370 Pastoor Spieringsstraat 7,23 2017-2022 CNG4430 CNG4420 Burg. Buskensstraat 42,74 2017-2022 CNG2940 CNG2930 Nassaustraat 34,79 2017-2022 CNG4450 CNG4440 Piusplein 30,82 2017-2022 CZG2250 CZG2260 Irenestraat 51,57 2017-2022 CZG2360 CZG2700 Wilhelminastraat 53,68 2017-2022 CZG2700 CZG2710 Wilhelminastraat 52,97 2017-2022 CZG2710 CZG2720 Wilhelminastraat 25,47 2017-2022 CZG3230 CZG3220 Nieuwe Markt 12,76 2017-2022 CZG3150 CZG3200 Koopmanstraat 4,49 2017-2022 CZG3120 CZG3110 Koopmanstraat 67,96 2017-2022 CZG3110 CZG3100 Koopmanstraat 9,15 2017-2022 CNG4090 CNG4091F Kruisherenstraat 2,90 2017-2022 CZG1400 CZG1390 Pastoor Spieringsstraat 4,24 2017-2022 MOV1850 MOV1860 SIEBERG 62,16 2017-2022 MOV1840 MOV1990 Sieberg 14,92 2017-2022 MOV1860 MOV1870 SIEBERG 12,95 2017-2022 MOV1390 MOV1360 Bijland/Wachtendonk 23,97 2017-2022 MOV1360 MOV1370 BIJLAND 9,35 2017-2022 MOV1360 MOV1350 WACHTENDONK 40,52 2017-2022 MOV0370 MOV0360 VAN DUERENLAAN 41,46 2017-2022 MOV0430 MOV0420 GERMENZEEL 14,43 2017-2022 HOV1570 HOV1580 MORENE 19,41 2017-2022 HOG1920 HOG1910 DEN BRIER 53,30 2017-2022 HOG2070 HOG2080 Eikenwal 27,54 2017-2022 HOG1150 HOG1140 KRIJTEN 37,81 2017-2022 HV0006 HV0007 President Kennedylaan 45,28 2017-2022 HV0007 HV0008 President Kennedylaan 46,25 2017-2022 HV0010 HV0011 President Kennedylaan 30,23 2017-2022 HV0004 HV0005 President Kennedylaan 29,57 2017-2022 HV0005 HV0006 President Kennedylaan 46,32 2017-2022 HV0008 HV0009 President Kennedylaan 46,08 2017-2022 HV0009 HV0010 President Kennedylaan 31,81 2017-2022 HV0011 HV0012 President Kennedylaan 50,61 2017-2022 HV0049 HV0050 HEINSBERGENSTRAAT 27,91 2017-2022 INV3750 INV3740 Weverstraat 57,73 2017-2022 ING1410 ING1420 Industrielaan 34,06 2017-2022 ING0620 INV0010 Volkelseweg 59,97 2017-2022 ING0690 ING0700 Sportlaan 2,51 2017-2022 ING0650 ING0640 Volkelseweg 26,13 2017-2022 ING0660 ING0670 Volkelseweg 61,03 2017-2022 INV3430 INV3455 Handelslaan 20,67 2017-2022 INV3110 INV3100 Liessentstraat 61,00 2017-2022 INV3070 INV3060 Liessentstraat 60,45 2017-2022 INV3050 INV3040 Liessentstraat 26,76 2017-2022 ING1400 ING1410 Industrielaan 38,27 2017-2022 ING0930 ING0640 Volkelseweg 65,54 2017-2022 ING0640 ING0630 Volkelseweg 64,55 2017-2022 ING0630 ING0620 Volkelseweg 64,61 2017-2022 ING0690 ING0800 Sportlaan 29,89 2017-2022 ING0860 ING0870 Parklaan 13,98 2017-2022 ING0900 ING0901U Boekelsedijk 16,11 2017-2022 ING1170 ING1180 Gemeentewef 39,64 2017-2022 ING0650 ING0680 Volkelseweg 75,48 2017-2022 INV4020 INV4030 Oude Udenseweg 48,08 2017-2022 RAV0940 RAV0950 Vaarzenhof 46,10 2017-2022 RAV0180 RAV0170 Jonkerveld 39,48 2017-2022 RAV1140 RAV1150 Meerhoek 38,74 2017-2022 RAV1210 RAV1200 Bosveld 42,08

2017-2022 RAV0980 RAV0890 Vaarzenhof 25,81 2017-2022 RAV0950 RAV0960 Vaarzenhof 43,23 2017-2022 RAV0960 RAV0970 Vaarzenhof 23,65 2017-2022 RAV0130 RAV0120 Jonkerveld 48,18 2017-2022 RAV0110 RAV0120 Keizershof 9,81 2017-2022 RAV0280 RAV0290 Jonkerveld 41,87 2017-2022 RAV2060 RAV0330 Keizershof 42,12 2017-2022 RAV1170 RAV1180 Bosveld 46,32 2017-2022 VYG0920 VYG0930 Houtkers 33,25 2017-2022 CNG0530 VYG0900 IJsselkers 41,46 2017-2022 VYG0910 VYG0920 Houtkers 42,03 2017-2022 VYG0930 VYG0940 Houtkers 26,76 2017-2022 MWV0730 MWV0720 Landschrijversveld 5 10,33 2017-2022 MWV0700 MWV0670 Landschrijversveld 2 31,67 2017-2022 MWV0690 MWV0850 Batenburglaan 10,12 2017-2022 MWV0660 MWV0650 Batenburglaan 50,60 2017-2022 MWV0580 MWV0300 Schoutenhoek 61,00 2017-2022 MWV0340 MWV0080 SCHEPENHOEK 33,45 2017-2022 MWV0100 MWV0090 SCHOUTENHOEK 34,24 2017-2022 MWV0050 MWV0040 SCHEPENHOEK 62,41 2017-2022 MWV0730 MWV0790 Landschrijversveld 5 50,68 2017-2022 MWV0720 MWV0710 Landschrijversveld 5 26,85 2017-2022 MWV0710 MWV0700 Landschrijversveld 2 11,75 2017-2022 MWV0670 MWV0680 Landschrijversveld 2 25,25 2017-2022 MWV0670 MWV0660 Landschrijversveld 2 25,30 2017-2022 MWV0650 MWV0610 BATENBURGLAAN 53,78 2017-2022 MWV0630 MWV0570 RENTMEESTERSHOEF 65,63 2017-2022 MWV0450 MWV0440 Schepenhoek 40,83 2017-2022 MWV0310 MWV0100 SCHOUTENHOEK 61,40 2017-2022 MWV0330 MWV0340 SCHEPENHOEK 34,00 2017-2022 MWV0350 MWV0330 SCHEPENHOEK 37,64 2017-2022 MWV0540 MWV0350 SCHEPENHOEK 66,64 2017-2022 MWV0530 MWV0540 SCHEPENHOEK 9,20 2017-2022 MWG0010 RAV0060 Mellesingel 73,95 2017-2022 MWV0950 MWV1030 HEUFKENSWEG 62,14 2017-2022 MWV0870 MWV0860 BRONKHORSTSINGEL 64,61 2017-2022 MWV0360 MWV0530 SCHEPENHOEK 66,87 2017-2022 MWV0040 MW0188 Mellesingel 63,48 2017-2022 ZOS0080 ZOS0090 Runmolen 8,66 2017-2022 ZOG1520 ZOG1530 Maasstraat 48,67 2017-2022 ZOG1510 ZOG1520 Maasstraat 32,85 2017-2022 ZOG0670 ZOG0680 Losplaats 67,89 2017-2022 UZS1530 UZS1550T Schepel 45,56 2017-2022 ZWG0250 ZWG0260 Hulstheuvel 68,10 2017-2022 NOG1020 NOG1030 Nonnenveld 43,55 2017-2022 NOG0870 NOG0880 Burenstraat 11,33 2017-2022 ZWG0240 ZWG0250 Hulstheuvel 60,00 2017-2022 ZWG0260 ZWG0270 Hulstheuvel 64,40 2017-2022 CZG1400 CZG1410 De Misse 46,20 2017-2022 MOS1780 MOS1770K Bijland 2,01 2017-2022 MWV0360 MWV0350 SCHEPENHOEK 8,85 2017-2022 UZV2261U UZV2260 Verlengde Velmolen 11,00 2017-2022 UZS0480 UZS0470 Wislaan 37,90 2017-2022 UZS0530 UZS0520 Wislaan 12,81 2017-2022 UZV0001G UZV0010 Hupsel 4,93 2017-2022 UZV1100 UZV1220 Hoenderbosplein 38,61 2017-2022 UZV2010 UZV2050 Morgenweg 33,60 2017-2022 VOG0580 VOG0570 Heuvelstraat 40,88 2017-2022 VOG1290 VOG1280 Voornstraat 44,88 2017-2022 VOG1940A VOG0790 Reestraat 63,46 2017-2022 VOG0570 VOG0560 Heuvelstraat 32,72 2017-2022 VOG1110 VOG1380 Maaymanseweg 49,33 2017-2022 VOG1380 VOG1370 Maaymanseweg 51,92 2017-2022 VOG1370 VOG1320 Maaymanseweg 32,70 2017-2022 VOG1320 VOG1310 Forelstraat 41,20 2017-2022 VOG1280 VOG1270 Voornstraat 42,77 2017-2022 VOG1270 VOG1030 Voornstraat 26,78 2017-2022 VOG0180 VOG0200 Eiment 62,24 2017-2022 VOG0818 VOG0840 Schakelplein 10,65 2017-2022 VOG0810 VOG0811U Rudigerstraat 8,54 2017-2022 VOG0110 VOG0111U Rudigerstraat 12,43 2017-2022 VOG0070 VOG0071U Rudigerstraat 19,30 2017-2022 VOG1200 VOG1210 Antoniusstraat 49,02 2017-2022 VOG1210 VOG1220 Antoniusstraat 52,00 2017-2022 VOG1220 VOG1230 Antoniusstraat 46,54 2017-2022 VOG1230 VOG1240 Antoniusstraat 49,00 2017-2022 ODG0300 ODG0310 OUDEDIJK 62,55 2017-2022 ODG0850 ODG0670 PAPAVERSTRAAT 15,64 2017-2022 UZV1460 UZV2570 Schepel 8,48 2017-2022 UZS0010 UZV0001G Hupsel 6,91 2017-2022 ZOG0680 ZOG0686 Losplaats 52,15 2017-2022 ZOG0686 ZOG0688 Losplaats 31,00 2017-2022 INV4040 INV4010 Oude Udenseweg 25,75 2017-2022 BIG0130 BIG0140 Bitswijk 38,06 2017-2022 BIG0010 BIG0370 Rode akker 52,00

Bijlage IX Eenduidige bepaling verhard oppervlak Ingenieursbureau Moons 61

Bijlage X Overzicht exploitatie en meerjarenbegroting Ingenieursbureau Moons 62

Overzicht exploitatie FCL Omschrijving ECL Omschrijving 2012 2013 2014 2015 47220110 riolering beheer algemeen 34420 Onderhoud programmatuur 10000 10000 10000 10000 47220110 riolering beheer algemeen 34485 Onderhoud riolering 45000 45000 45000 45000 47220110 riolering beheer algemeen 34799 Diverse goederen en diensten 0 0 0 0 47220210 hoofdriolering 31010 Electriciteitsverbruik 1000 1000 1000 1000 47220210 hoofdriolering 34485 Onderhoud riolering 15000 15000 15000 15000 47220210 hoofdriolering 34628 Contributie Stichting RIONED 3000 3000 3000 3000 47220210 hoofdriolering 34712 Telefoonkosten 3000 3000 3000 3000 47220211 drukriolering 31010 Electriciteitsverbruik 45000 45000 45000 45000 47220211 drukriolering 33113 Aankoop/ vervanging pompen 25000 25000 25000 25000 47220211 drukriolering 34486 Onderhoud drukriolering 50000 50000 50000 50000 47220212 rioolgemalen 31010 Electriciteitsverbruik 14000 14000 14000 14000 47220212 rioolgemalen 34487 Onderhoud pompinstallaties 0 0 0 0 47220212 rioolgemalen 34497 Bijdrage in kosten rioolgemaal Odiliapeel 1000 1000 1000 1000 47220212 rioolgemalen 34562 Onderhoud installaties 30000 30000 30000 30000 47220212 rioolgemalen 34712 Telefoonkosten 2000 2000 2000 2000 47220212 rioolgemalen 34745 Mobiele telefoonkosten 2500 2500 2500 2500 47220213 onderhoud huis- en kolkaansluitingen 34010 Huur van machines 0 0 0 0 47220213 onderhoud huis- en kolkaansluitingen 34489 Kolken schoonzuigen 0 0 0 0 47220213 onderhoud huis- en kolkaansluitingen 34492 Ontstoppen huisaansluiting riolering 0 0 0 0 47220213 onderhoud huis- en kolkaansluitingen 34562 Onderhoud installaties 100000 100000 100000 100000 47220215 pompkelders en fietstunnels 31010 Electriciteitsverbruik 5000 5000 5000 5000 47220215 pompkelders en fietstunnels 34487 Onderhoud pompinstallaties 0 0 0 0 47220215 pompkelders en fietstunnels 34562 Onderhoud installaties 1000 1000 1000 1000 47220215 pompkelders en fietstunnels 34712 Telefoonkosten 1000 1000 1000 1000 47220216 bergbezinkbassins 31010 Electriciteitsverbruik 6000 6000 6000 6000 47220216 bergbezinkbassins 34099 Overige belastingen 0 0 0 0 47220216 bergbezinkbassins 34487 Onderhoud pompinstallaties 0 0 0 0 47220216 bergbezinkbassins 34562 Onderhoud installaties 5000 5000 5000 5000 47220216 bergbezinkbassins 34712 Telefoonkosten 800 800 800 800 47221120 rioolafvoerrechten 34799 Diverse goederen en diensten 0 0 0 0 Correctie BTW Correctie BTW investeringen -312000-312000 -312000-312000 48910114 mutaties reserve riolering 60028 BR toev. Aan Egalisatiereserve BTW Comp fonds 401522 401522 401522 401522 rechtsteeks tlv voorziening Bijdrage in kosten zwerfvuil (50%) 119195 119195 119195 119195 rechtsteeks tlv voorziening Bijdrage in kosten vegen wegen (29%) 71406 71406 71406 71406 Extra toerekening kosten vegen wegen/zwerfvuil 60000 60000 60000 60000

Meerjarenbegroting, scenario 2 Jaar Arbeid Exploitatie Projecten Kapitaalslasten (activa) Investeringen + RI VB+DV Begeleiding Totaal uitgaven Totaal inkomsten Verschil Rioolfonds begin jaar Rioolfonds eind jaar Rente (stand begin jaar) Stand fonds 2012 550,600 705,423 692,764 1,226,971 110,055 333,259-3,619,072 3,592,786-26,286 10,500,000 10,473,714 210,000.00 10,683,714 2013 550,600 705,423 704,771 1,202,315 213,217 254,887-3,631,213 3,610,886-20,327 10,683,714 10,663,387 213,674.28 10,877,061 2014 550,600 705,423 469,908 1,177,581 454,412 288,375-3,646,299 3,547,086-99,213 10,877,061 10,777,848 217,541.23 10,995,390 2015 550,600 705,423 415,203 1,149,040 622,786 310,109-3,753,161 3,547,086-206,075 10,995,390 10,789,315 219,907.79 11,009,222 2016 550,600 705,423 431,765 1,127,526 681,115 220,381-3,716,810 3,547,086-169,724 11,009,222 10,839,498 220,184.45 11,059,683 2017 550,600 705,423 508,005 1,099,929 807,201 123,999-3,795,157 3,547,086-248,071 11,059,683 10,811,612 221,193.65 11,032,805 2018 550,600 705,423 504,452 1,077,126 923,631 120,084-3,881,316 3,547,086-334,230 11,032,805 10,698,575 220,656.11 10,919,232 2019 550,600 705,423 499,530 1,054,218 852,416 122,210-3,784,397 3,547,086-237,311 10,919,232 10,681,921 218,384.63 10,900,305 2020 550,600 705,423 492,715 1,031,519 906,856 137,726-3,824,839 3,547,086-277,753 10,900,305 10,622,552 218,006.10 10,840,558 2021 550,600 705,423 523,292 1,010,552 890,930 150,559-3,831,356 3,547,086-284,270 10,840,558 10,556,288 216,811.16 10,773,099 2022 550,600 705,423 391,106 989,590 999,971 164,123-3,800,813 3,547,086-253,727 10,773,099 10,519,372 215,461.99 10,734,834 2023 550,600 705,423 381,573 968,509 1,059,504 183,177-3,848,786 3,547,086-301,700 10,734,834 10,433,134 214,696.69 10,647,831 2024 550,600 705,423 387,253 930,480 1,146,678 201,881-3,922,315 3,547,086-375,229 10,647,831 10,272,602 212,956.62 10,485,559 2025 550,600 705,423 381,106 890,286 1,268,259 219,739-4,015,413 3,547,086-468,327 10,485,559 10,017,232 209,711.17 10,226,943 2026 550,600 705,423 413,106 856,822 1,296,313 242,472-4,064,736 3,547,086-517,650 10,226,943 9,709,293 204,538.86 9,913,832 2027 550,600 705,423 366,248 760,578 1,476,365 276,211-4,135,425 3,547,086-588,339 9,913,832 9,325,493 198,276.63 9,523,769 2028 550,600 705,423 361,006 746,088 1,662,535 310,080-4,335,732 3,547,086-788,646 9,523,769 8,735,123 190,475.39 8,925,599 2029 550,600 705,423 361,230 731,596 1,673,102 331,562-4,353,513 3,547,086-806,427 8,925,599 8,119,172 178,511.98 8,297,684 2030 550,600 705,423 352,219 717,111 1,809,645 352,591-4,487,589 3,547,086-940,503 8,297,684 7,357,181 165,953.67 7,523,134 2031 550,600 705,423 344,188 702,620 1,878,620 370,269-4,551,720 3,547,086-1,004,634 7,523,134 6,518,500 150,462.69 6,668,963 2032 550,600 705,423 312,217 686,480 2,069,364 368,106-4,692,190 3,547,086-1,145,104 6,668,963 5,523,859 133,379.26 5,657,238 2033 550,600 705,423 373,744 672,067 2,195,851 351,103-4,848,788 3,547,086-1,301,702 5,657,238 4,355,536 113,144.77 4,468,681 2034 550,600 705,423 369,150 657,665 2,333,655 340,108-4,956,601 3,547,086-1,409,515 4,468,681 3,059,166 89,373.62 3,148,540 2035 550,600 705,423 361,378 643,257 2,495,504 332,310-5,088,472 3,547,086-1,541,386 3,148,540 1,607,154 62,970.79 1,670,125 2036 550,600 705,423 355,427 628,855 2,549,913 326,667-5,116,885 3,547,086-1,569,799 1,670,125 100,326 33,402.49 133,728 2037 550,600 705,423 358,641 614,450 2,749,781 372,271-5,351,166 3,547,086-1,804,080 133,728-1,670,352 2,674.56-1,667,677 2038 550,600 705,423 354,929 600,043 2,972,068 417,131-5,600,194 3,547,086-2,053,108-1,667,677-3,720,785-33,353.55-3,754,139 2039 550,600 705,423 353,024 585,598 3,007,246 408,743-5,610,634 3,547,086-2,063,548-3,754,139-5,817,687-75,082.78-5,892,770 2040 550,600 705,423 345,255 571,081 3,154,871 400,580-5,727,810 3,547,086-2,180,724-5,892,770-8,073,494-117,855.39-8,191,349 2041 550,600 705,423 343,013 551,834 3,228,983 430,454-5,810,307 3,547,086-2,263,221-8,191,349-10,454,570-163,826.98-10,618,397 2042 550,600 705,423 335,817 515,405 3,437,778 407,603-5,952,626 3,547,086-2,405,540-10,618,397-13,023,937-212,367.94-13,236,305 2043 550,600 705,423 330,999 495,114 3,549,665 359,410-5,991,211 3,547,086-2,444,125-13,236,305-15,680,430-264,726.10-15,945,156 2044 550,600 705,423 332,919 465,184 3,682,067 359,990-6,096,183 3,547,086-2,549,097-15,945,156-18,494,253-318,903.12-18,813,156 2045 550,600 705,423 325,581 444,589 3,837,744 353,302-6,217,239 3,547,086-2,670,153-18,813,156-21,483,309-376,263.13-21,859,572 2046 550,600 705,423 319,217 424,658 3,884,032 316,743-6,200,673 3,547,086-2,653,587-21,859,572-24,513,159-437,191.45-24,950,351 2047 550,600 705,423 312,796 405,731 4,046,241 297,560-6,318,351 3,547,086-2,771,265-24,950,351-27,721,616-499,007.02-28,220,623 2048 550,600 705,423 299,761 381,704 4,206,158 296,919-6,440,565 3,547,086-2,893,479-28,220,623-31,114,102-564,412.46-31,678,514 2049 550,600 705,423 307,225 337,460 4,168,599 276,183-6,345,490 3,547,086-2,798,404-31,678,514-34,476,918-633,570.29-35,110,489 2050 550,600 705,423 299,530 326,849 4,243,485 258,964-6,384,851 3,547,086-2,837,765-35,110,489-37,948,254-702,209.77-38,650,463 2051 550,600 705,423 296,814 317,134 4,230,212 230,567-6,330,750 3,547,086-2,783,664-38,650,463-41,434,127-773,009.27-42,207,137 2052 550,600 705,423 287,834 309,032 4,320,539 187,539-6,360,967 3,547,086-2,813,881-42,207,137-45,021,018-844,142.73-45,865,160 2053 550,600 705,423 345,217 301,021 4,334,366 161,533-6,398,160 3,547,086-2,851,074-45,865,160-48,716,234-917,303.21-49,633,538 2054 550,600 705,423 323,511 290,352 4,366,680 160,829-6,397,395 3,547,086-2,850,309-49,633,538-52,483,847-992,670.75-53,476,517 2055 550,600 705,423 317,311 279,939 4,425,721 157,964-6,436,958 3,547,086-2,889,872-53,476,517-56,366,389-1,069,530.35-57,435,920 2056 550,600 705,423 315,191 272,266 4,381,838 162,486-6,387,804 3,547,086-2,840,718-57,435,920-60,276,638-1,148,718.39-61,425,356 2057 550,600 705,423 308,136 264,590 4,483,496 174,511-6,486,756 3,547,086-2,939,670-61,425,356-64,365,026-1,228,507.12-65,593,533 2058 550,600 705,423 303,481 256,915 4,579,310 184,912-6,580,641 3,547,086-3,033,555-65,593,533-68,627,088-1,311,870.66-69,938,959 2059 550,600 705,423 305,582 249,238 4,496,278 207,137-6,514,258 3,547,086-2,967,172-69,938,959-72,906,131-1,398,779.18-74,304,910 2060 550,600 705,423 298,441 241,563 4,547,630 249,711-6,593,368 3,547,086-3,046,282-74,304,910-77,351,192-1,486,098.20-78,837,290 2061 550,600 705,423 292,720 233,885 4,543,425 295,183-6,621,236 3,547,086-3,074,150-78,837,290-81,911,440-1,576,745.81-83,488,186 2062 550,600 705,423 285,257 226,214 4,677,842 346,528-6,791,864 3,547,086-3,244,778-83,488,186-86,732,964-1,669,763.72-88,402,728 2063 550,600 705,423 281,743 218,537 4,787,969 452,136-6,996,408 3,547,086-3,449,322-88,402,728-91,852,050-1,768,054.56-93,620,104 2064 550,600 705,423 269,885 210,860 4,979,441 603,001-7,319,210 3,547,086-3,772,124-93,620,104-97,392,228-1,872,402.09-99,264,630 2065 550,600 705,423 275,982 200,146 5,254,010 693,975-7,680,136 3,547,086-4,133,050-99,264,630-103,397,680-1,985,292.61-105,382,973 2066 550,600 705,423 274,850 191,094 5,452,283 831,188-8,005,438 3,547,086-4,458,352-105,382,973-109,841,325-2,107,659.46-111,948,984 2067 550,600 705,423 276,674 169,740 5,891,224 1,071,251-8,664,912 3,547,086-5,117,826-111,948,984-117,066,810-2,238,979.69-119,305,790 2068 550,600 705,423 270,794 152,727 6,390,714 1,110,691-9,180,949 3,547,086-5,633,863-119,305,790-124,939,653-2,386,115.80-127,325,769 2069 550,600 705,423 269,574 137,356 6,629,456 940,314-9,232,723 3,547,086-5,685,637-127,325,769-133,011,406-2,546,515.38-135,557,921 2070 550,600 705,423 262,562 124,896 6,909,609 794,467-9,347,557 3,547,086-5,800,471-135,557,921-141,358,392-2,711,158.43-144,069,551 2071 550,600 705,423 260,971 105,793 7,052,706 610,389-9,285,882 3,547,086-5,738,796-144,069,551-149,808,347-2,881,391.02-152,689,738

Bijlage XI Gehanteerde eenheidsprijzen Uitgangspunten zoals die in de berekening van de vervangingskosten in Rioscoop gehanteerd worden. Sleufbreedte bodem = diameter + 0.60 m Bovenbreedte afhankelijk van talud van ontgraving (is instelbaar), maar gehanteerd voor Uden altijd 2:1 Er wordt gerekend met 15% naleveren van aanvulgrond Onder sleuf wordt 0.5 meter grondverbetering toegepast (afvoeren en aanvoeren!) Er kan gekozen worden voor bronnering (vanaf een bepaalde diepte) en de kosten daarvan (20,= per m1); in Uden wordt niet met bronnering gerekend Er wordt gerekend met het afvoeren van de oude buizen Er kan gekozen worden voor type fundering; wordt dan ook verwijderd; in Uden wordt er niet met fundering gerekend Er wordt rekening gehouden met materiaal en diameter van de buizen Verhardingsbreedte is bovenbreedte met een minimum van 4.00 meter Huisaansluitingen o Elke 5 meter o Lengte leiding 5 m o Verharding erboven niet apart meegerekend Huisaansluitingen o Elke 12.5 meter o Lengte leiding 4 m o Verharding erboven niet apart meegerekend Per streng wordt één put gerekend; bij vervangen riool wordt put altijd vervangen. Van de totale kosten is ruim 12% voor de putten Ingenieursbureau Moons 63

In onderstaande tabellen zijn de eenheidsprijzen opgenomen zoals die in Rioscoop gehanteerd worden. Er is gebruik gemaakt van de kentallen uit GWW kosten voor de bouw. Ingenieursbureau Moons 64

Ingenieursbureau Moons 65