BEKNOPTE HANDLEIDING RIJSIMULATOR INHOUDSOPGAVE

Copyrights 2007..2008 by ST Software BV BEKNOPTE HANDLEIDING RIJSIMULATOR INHOUDSOPGAVE 1. Het gebruik van de ST Software rijsimulator tijdens de rijopleiding...2 2. Het Leerling Volg Systeem (LVS)...3 3. Aanpassen van het LVS...5 4. Opstarten van de simulator...9 5. Kiezen van een les...10 6. Toevoegen van een leerling...12 7. Wijzigen leerlinggegevens...13 8. Printen van de les resultaten en LVS...14 9. Tijdens een les...15 9.1 Bediening simulatie...15 9.2 Systeem status...17 9.3 Kijkpositie...17 9.4 Effecten...17 9.5 Boodschappen...17 9.6 Voertuigpositie...18 9.7 Dashboard...18 10. Uitzetten simulator...18 11. Instellen spiegels...19 12. Analoge signalen...20 13. Lessenoverzicht...21 In dit document wordt een kort overzicht gegeven van het gebruik van de rijsimulator. Er wordt m.n. aandacht besteed aan gebruikersinterface StControl, zie onderstaande figuur. StControl gebruikersinterface Pagina 1 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

1. Het gebruik van de ST Software rijsimulator tijdens de rijopleiding De rijsimulator biedt een waardevolle aanvulling voor de rijopleiding B. De toepassing van de rijsimulator in de rijopleiding vraagt wel om aanpassing van de rijopleiding zelf. We bevelen daarom sterk het volgende model aan: 1) Beginnen met de theorieopleiding. De lessen in de simulator veronderstellen voorkennis van de borden en verkeersregels. Om die reden is het minder zinvol om te beginnen met simulator lessen voordat de theoriekennis bij de leerling aanwezig is. Dus het is heel belangrijk dat de leerling al voldoende kennis heeft van de borden en verkeersregels voordat aan de simulatortraining wordt begonnen. 2) Daarna een aantal lessen in de rijsimulator. Er zijn in totaal 26 lessen, maar het zal niet nodig zijn om alle lessen te doorlopen. We raden aan om de lessen B1 t/m B9 te doen, gevolgd door C10, C11 en D12 t/m D15. Daarna kan er nog een herhalingsles worden gegeven, dus een van de lessen E16 t/m E20, maar niet alle 5. Indien gewenst kan er ook een examentraining worden gekozen uit één van de lessen Ex21 t/m Ex25. Het Leerling Volg Systeem (LVS) houdt bij welke lessen er gevolgd zijn en komt met een aanbeveling voor de volgende les. De standaardinstelling is dat het LVS pas de volgende les aanraadt wanneer voor alle voorafgaande lessen minimaal het cijfer 6 is gehaald. In de volgende paragraaf komt aan de orde hoe het LVS kan worden aangepast door de gebruiker. Toch raden we aan om gewoon alle lessen te doorlopen, ongeacht het behaalde cijfer, tenzij de leerling het heel slecht heeft gedaan op een les. In dat geval kan de les het beste nog een keer worden gedaan. Wanneer alle lessen van B1 t/m D15 éénmaal worden doorlopen kan de simulatorfase binnen 6 tot 8 uur worden afgerond. De reden om zoveel mogelijk gewoon door te gaan met de volgende les is dat veel aspecten van het rijden ook in latere lessen wel weer terug komen en het is dan beter voor de motivatie van de leerling om gewoon door te gaan. Bovendien is het efficiënter. We raden aan om de leerling niet langer dan 1 uur achtereen in de simulator te laten rijden, en daarbij minimaal 2 lesuren per week per leerling te plannen. In dat geval is de simulator fase dus in 3 tot 4 weken afgerond. 3) Daarna een aantal lessen op de openbare weg. Daarbij is het belangrijk dat de instructeur zich vooral richt op: - Zwakke punten van de leerling, zoals blijkt uit de rapporten van het LVS, dus de rijtaken waar de meeste fouten op worden gemaakt. - Zaken die tijdens de simulatorlessen niet aan de orde zijn gekomen, zoals speciale verrichtingen. Doorgaans zullen tussen 10 tot 15 lessen op de openbare weg voldoende zijn voor het rijexamen kan worden afgelegd. Maar sommige leerlingen zullen meer lessen nodig hebben. Tijdens de simulatorlessen is het wel belangrijk dat de persoon die de simulator bedient (de operator) blijft letten op de leerling. Het gaat dan m.n. om: - stimuleren en aanmoedigen wanneer de leerling niet goed weet wat hij/zij moet doen of onzeker lijkt - controleren of de kijktechnieken goed worden toegepast - extra instructie geven wanneer iemand vaak dezelfde fout maakt - wanneer een leerling botst met een andere auto is het beter om de les overnieuw te doen De Virtuele Instructeur beoordeelt tijdens de les het gedrag van de leerling. Daarbij is het belangrijk dat de leerling duidelijk is in zijn/haar gedrag, dus duidelijk richting aangeeft voorafgaand aan een rijstrook wisseling of voor het afslaan op een kruising, maar ook duidelijk is in het gedrag naar andere weggebruikers. Bijvoorbeeld: wanneer de leerling voorrang moet geven moet hij/zij ook echt stoppen Pagina 2 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

voor de kruising. Wanneer de leerling daarin niet duidelijk is kan het zijn dat de Virtuele Instructeur het gedrag fout rekent, dus zegt dat de leerling voorrang had moeten geven, terwijl de leerling van mening is dat hij/zij wel van plan was om voorrang te geven. Het is goed om te bedenken dat de cijfers die door het LVS worden gegeven altijd arbitrair zijn. Ze zijn het gevolg van de aantallen fouten die de leerling maakt, de soort van de fouten en de normering die standaard in het LVS is toegepast. Die normering is standaard vrij streng. In de volgende paragrafen wordt aangegeven hoe het LVS de cijfers berekent en hoe de normering door de gebruiker kan worden aangepast. Want sommige instructeurs zullen vinden dat de normering te streng is terwijl anderen de normering liever juist wat strenger zien op bepaalde punten. De fouten geven dus zeker een indicatie over hoe goed de leerling het heeft gedaan in de les. Maar het is veel belangrijker om te letten op welke fouten de leerling heeft gemaakt. Voor elke les is er een tabblad in het LVS met daarin een gedetailleerd overzicht van de fouten en hoe vaak die fouten zijn gemaakt door de leerling. Dit geeft dan een goed beeld van de zwakke punten die extra aandacht behoeven. Deze informatie wordt ook naar het Print tabblad gekopieerd waarvan een uitdraai kan worden gemaakt na afloop van elke les. Het bespreken met de leerling van de specifieke aandachtspunten is veel belangrijker dan het specifieke cijfer dat is behaald. Op dat cijfer moet dus niet teveel nadruk worden gelegd. 2. Het Leerling Volg Systeem (LVS) Het LVS is een Microsoft Excel spreadsheet dat de gegevens bevat over de les voortgang van een leerling. Iedere leerling heeft dan ook een bestand in de folder /Students, dus één per leerling. Elke les heeft een eigen tabblad in het LVS. Die tabbladen hebben de naam van de les, dus B1, B2 etc. t/m Ex25. Daaraan voorafgaand zijn er twee andere tabbladen, met de naam Print en Volgorde. In de volgende figuur zien we de tabbladen zoals die onderaan het LVS spreadsheet te vinden zijn. Tabbladen in het LVS spreadsheet In de figuur staat de Print pagina geselecteerd. U kunt eenvoudig naar de overzichten voor een bepaalde les gaan door het tabblad van de betreffende les aan te klikken. Tijdens een les beoordeelt de Virtuele Instructeur het gedrag van de leerling. 1) Het analyseert de taken die de leerling op dat moment uitvoert en detecteert daarbij een groot aantal verschillende soorten fouten. 2) Aan het einde van de les, of wanneer de les voortijdig door de operator beëindigd wordt, wordt een tabel met fouten verstuurd naar StControl. De tabel bevat informatie over de foutsoort en het aantal fouten van een bepaalde foutsoort. 3) Het tabblad met de juiste les wordt opgezocht in het LVS en de fouten worden bij de juiste rijtaak in het LVS gezet. Bij elke les zijn er 10 kolommen waarin de lesresultaten kunnen worden weergegeven. Elke les kan dus 10 keer worden opgeslagen, de kolommen F t/m O. Daarmee kan de voortgang per les worden beoordeeld door de instructeur. Wanneer meer dan 10 keer dezelfde les wordt gereden, dan worden de volgende lesresultaten altijd in de laatste kolom (dus kolom O) opgeslagen. 4) Per rijtaak (zoals Snelheidsregeling, Sturen, etc) wordt het cijfer berekent. Voor elke rijtaak wordt eerst een score berekent. Deze score staat in een verborgen regel boven de regel waar het Cijfer staat. De score wordt berekent als de som van de produkten van het gewicht en het aantal fouten per foutsoort. Het gewicht geeft de ernst van de fout aan. Een gewicht van 0.40 Pagina 3 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

geeft aan dat de fout 2 keer zo ernstig als bij een gewicht van 0.20. Stel dat het gewicht van de foutsoort 0.40 is en dat er 3 fouten van deze soort zijn gemaakt, dat is de produktsom dus 0.40x3 = 1.20. En zo worden voor de bepaling van de score al deze produkten van alle fouten per rijtaak opgeteld. Uit de Score wordt het Cijfer berekend middels de formule die in de cellen voor de berekening van de cijfers staat weergegeven. Een voorbeeld staat in de volgende figuur. Voorbeeld gewichten van verschillende foutsoorten (groene balk) In het voorbeeld wordt een stukje van het B7 tabblad getoond. Voor de rijtaak Snelheidsregeling staan 5 foutsoorten benoemd: Snelheid te hoog, wanneer de snelheid meer dan 10% hoger was dan de lokale snelheidslimiet, langzamer rijden in de bocht, voor een te hoge snelheid gegeven de scherpte van de bocht, etc. Van deze 2 foutsoorten heeft de leerling hier elk 1 keer een fout gemaakt. In dit geval is de score dan 0.30 x 1 + 0.50 x 1 = 0.80. Op het tabblad Volgorde staat voor elke les aangegeven welke score overeenkomt met het cijfer 0. In dit geval is dat standaard de waarde 2. Dus wanneer iemand een score 2 haalt, krijgt hij/zij het cijfer 0 voor deze rijtaak (Snelheidsregeling) en wanneer de score 0 is wordt het cijfer 10 gegeven. In dat geval is het cijfer dus 10 x (1-score/2) = 6. Door de gewichten te wijzigen kan dus het cijfer worden beïnvloed: stel dat een fout op langzamer rijden in de bocht half zo belangrijk gevonden wordt en dus het gewicht 0.25 zou hebben (i.p.v. 0.50). In dat geval zou de score niet 0.80 zijn, maar 0.55. Het cijfer zou dan zijn: 10 x (1-0.55/2) = 7.25. 5) Uit alle cijfers voor de rijtaken wordt het algemene cijfer voor de les berekend. De formule daarvoor staat in de cellen van rij 4 bij elke les tabblad. 6) Tenslotte wordt het tabblad Print klaargemaakt. Daarin wordt een beknopt overzicht gegeven van de resultaten van de laatst gereden les, dus het cijfer van de les, de cijfers van de voor die les relevante rijtaken met daarbij de 2 belangrijkste (d.w.z. meest voorkomende) fouten per rijtaak. Deze Print pagina kan daarna worden afgedrukt, zie hoofdstuk 8. Het is belangrijk om dat meteen na afloop van de les te doen, omdat het Print tabblad na elke les opnieuw wordt gemaakt door het LVS. Een voorbeeld van een printpagina is te zien in onderstaande figuur. Alleen voor de voor de huidige les relevante rijtaken wordt een cijfer gegeven. Rijtaken die in deze les niet relevant zijn worden aangegeven door het cijfer NA. Pagina 4 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

Deel van de Print pagina in het LVS 3. Aanpassen van het LVS Om het LVS aan te passen aan uw eigen voorkeuren hebt u een legale versie van Microsoft Excel nodig. De viewer die op de simulatorcomputer staat geïnstalleerd en waarmee geprint kan worden (xlview.exe) staat niet toe dat excel bestanden gewijzigd worden. Het moederbestand dat gebruikt wordt om een nieuw LVS voor een leerling te maken is het bestand met de naam LVSblanco.tem in de folder Students. Wanneer u de normeringen wilt wijzigen moet dit bestand dus vanuit Microsoft Excel worden gewijzigd. Om het als een Excel bestand herkenbaar te maken kopieert u eerst LVSblanco.tem naar LVSblanco.xls. Daarin wijzigt u de gegevens en daarna kopieert u LVSblanco.xls terug naar LVSblanco.tem. Het is heel gemakkelijk om daarin fouten te maken, dus zorg altijd voor een backup van dit bestand voordat u het gaat wijzigen! Het wordt sterk aangeraden om alleen waarden te wijzigen met een GROENE achtergrond, en zeker geen formules te gaan wijzigen. Er zijn 4 soorten van informatie die door de gebruiker kunnen worden gewijzigd: 1) De naam en adres gegevens van de leerling: deze bevinden zich op het Volgorde tabblad binnen het aangegeven kader en hebben een BLAUWE achtergrond. Deze gegevens zijn voor elke leerling natuurlijk anders, en moeten dus niet in Students\LVSblanco.tem worden gewijzigd, maar uitsluitend op de spreadsheet van de betreffende leerling, indien gewenst. Wanneer u naam en adres daarin wijzigt (op het tabblad Volgorde ) komen deze gegevens ook automatisch op het Print blad na elke les. Zie onderstaande figuur. Pagina 5 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

Naam/adres gegevens van de leerling op het tabblad Volgorde. 2) Lesselectie door het LVS: standaard is het LVS zo ingesteld dat de leerling minimaal het cijfer 6.0 moet halen om door te gaan naar de volgende les. Stel dat op les B1 een 7.0 is gehaald en op les B2 een 5.0, dan zal bij de lesselectie het systeem u aanbevelen om les B2 nog een keer te doen. Natuurlijk kunt u dit overrulen en toch les B3 kiezen, of een andere les. Maar indien u liever hebt dat elke les maar 1 x wordt gedaan, ongeacht het resultaat, dan kunt u de Criterium cijfers in kolom F Wijzigen in het tabblad Volgorde, zie onderstaande figuur. Wijzigen van Criterium cijfers in het tabblad Volgorde (kolom F) Pagina 6 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

Het criterium voor alle lessen is een 6,0. Wanneer u dat zou wijzigen in een 0,0 voor alle lessen zal het LVS elke keer doorgaan met de volgende les. Het zou ook kunnen dat u wilt dat de basislessen B1 t/m B7 een 6,0 als criterium hebben, maar de lessen daarna een 0,0 als criterium. Dit vanuit de gedachte dat bij de latere lessen veel verkeersaspecten toch wel weer in lessen daarna terug komen. 3) Score die correspondeert met het cijfer 0: in het tabblad Volgorde staan in de kolommen vanaf H de scores aangegeven die corresponderen met het cijfer 0. Zie onderstaande figuur. Zo staat de les B7 op rij 19 en de score op de rijtaak Snelheidsregeling in kolom O. Daar staat de waarde 2,0. Dat betekent dat een score van 2,0 of hoger altijd het cijfer 0 geeft, terwijl een score van 0 het cijfer 10 geeft. Als u vind dat dit wel erg streng is, kunt u deze normscore groter maken. Stel dat u deze waarde wijzigt in 3.0 i.p.v. 2.0. Wanneer de normscore 2.0 zou zijn en de score op de rijtaak 0.9, dan is het cijfer 10 x (1-0.9/2) = 5.5. Maar als u de normscore wijzigt naar 3.0 wordt het cijfer in dit geval 10 x (1-0.9/3) = 7.0. Deze methode past u dus het beste toe wanneer u vindt dat de normering van een rijtaak als geheel in een les te zwaar is. Scores die corresponderen met het cijfer 0,0 per les en per rijtaak 4) Gewichten van foutssoorten per les: bij elke les vind u per foutsoort de gewichten in kolom E. Deze gewichten geven aan hoe ernstig een fout van een bepaald type is. Een fouttype met een gewicht van 0,4 is 2 x zo ernstig als wanneer het gewicht 0.2 is. Er is in de vorige paragraaf al een voorbeeld gegeven van het aanpassen van deze gewichten en de gevolgen Pagina 7 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

daarvan. De volgende figuur geeft een voorbeeld van een deel van de taken van les B7. De gewichten staan aangegeven in kolom E. Gewichten (kolom E) per foutsoort voor de les B7 Als voorbeeld: de foutsoort Aanrijding in de deeltaak Algemeen heeft het wicht 1.0. Stel dat de leerling 1 x een aanrijding heeft in deze les, dan is de score dus 1 x 1.0 = 1.0. Het normgewicht voor het cijfer 0 op het Volgorde tabblad is voor de deeltaak Algemeen 2.0. In dat geval is het cijfer dus altijd 10 x (1 1.0/2) = 5.0 bij 1 aanrijding. En omdat de deeltaak Algemeen een relevante taak is in elke les, zal een onvoldoende op een relevante taak een onvoldoende betekenen voor de hele les. Met dit mechanisme kan dus worden geforceerd dat een enkele fout van een bepaald type al meteen tot een onvoldoende voor de heel les leidt. Pagina 8 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

4. Opstarten van de simulator 1) Het opstarten van de simulator gebeurt door het dubbelklikken van de shortcut naar Start simulator. Dat is een icon dat op de desktop staat. Daardoor wordt een batchscript geactiveerd dat een aantal programma s opstart: - StTraffic.exe: het verkeersgeneratie- en scenariogeneratie programma dat de lessen draait. - StSoundEngine.exe: het 3D geluidsgeneratieprogramma. - StRender.exe op PC2: het programma dat de 3D graphics genereert op PC2. - StRender.exe op PC1: het programma dat de 3D graphics genereert op PC1. - StControl.exe: de gebruikersinterface voor de simulatorbediening en het programma dat alle communicatie tussen de programma s verzorgt. Omdat het hier real-time simulatiesoftware betreft dat alle rekenkracht van de computers gebruikt wordt ten sterkste aanbevolen om alle andere software uit te zetten. Daarmee wordt dus ook StControl opgestart. Binnen StControl wordt de simulator automatisch opgestart. Er volgt dan een aanlog protocol waarmee de systemen gaan opstarten. Status systemen na opstarten Wanneer alle systemen opgestart zijn blijkt dat uit de melding Gereed voor alle systemen in het Systeem status venster. Het lampje Systemen gereed is dan groen, om aan te geven dat de simulator klaar is voor gebruik. In het blauwe Boodschappen venster staan een aantal zaken die van belang zijn. Dit venster heeft 2 functies: - meldingen aan de instructeur omtrent de toestand van de simulator - weergeven van de teksten van de spraakboodschappen die de leerling te horen krijgt In dit geval staat er o.a. Logitech G25 Racing Wheel USB. Dit geeft aan dat het systeem heeft gedetecteerd dat de juiste driver is gevonden voor de besturing van de pedalen. Daaronder moet Pagina 9 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

staan dat er een tweede joystick is gevonden voor de bediening van de overige knoppen en schakelaars, zoals richtingaanwijzer, handrem, verlichting etc., en een derde joystick voor de versnellingspook. 5. Kiezen van een les Hierna kan een les worden gestart. U kunt een les direkt starten zonder de resultaten op te slaan op de harddisk via de knop Start Simulatie. Maar meer voor de hand ligt om de resultaten wel op te slaan op het Leerling Volg Systeem (LVS). Elke leerling heeft een eigen bestand met de leerling naam op de harddisk. Er is een bestand met de naam LVSPath.def waarin de folder staat gedefinieerd waar alle excel spreadsheets worden opgeslagen. De juiste volgorde is dan: - Druk op <Start Simulator>: het system toont een bestandskeuze dialog met een overzicht van alle leerlingen, zie de volgende figuur. Kies een leerling en open het bestand. Op grond van deze informatie beslist het systeem welke les gekozen moet worden en er verschijnt dan een bestandskeuze dialoog, zie de volgende figuur, met de aanbevolen les in het Advies veld. In dit voorbeeld hebben de lessen de uitgang.scn, maar in de meeste gevallen staan daar bestanden met de uitgang.scb. Kies Open, of selecteer een andere les als dat de voorkeur heeft. De les wordt dan gestart. Pagina 10 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

Selecteren van een les De instructeur kan echter ook een andere les kiezen door op een andere les te klikken en de knop Open in te drukken. Wanneer op de knop Open is gedrukt wordt de les opgestart. Wanneer de les is opgestart staat de Pauze knop ingedrukt, zie onderstaande figuur. Na afloop van de les of wanneer de les wordt afgesloten door de gebruiker, worden de resultaten opgeslagen op de harde schijf, of helemaal niet opgeslagen als er geen leerling was gekozen. De naam van de leerling staat in het Data filenaam veld. De Pauze knop staat ingedrukt. Door deze aan te klikken springt het programma uit de pauze toestand en begint de les. In het Scenarios venster staan 2 aanklikbare scenarios. Standaard wordt gewerkt met een 5- versnellingspook. Maar er kan ook gekozen worden voor het rijden in een automaat. In dat geval dient de versnellingspook in de 2 e versnelling te worden gezet en moet het scenario AUTOMAAT AAN worden aangeklikt, gevolgd door het indrukken van de knop Start Scenario. Voor elke les moet opnieuw het scenario AUTOMAAT AAN worden geselecteerd. Met het scenario AUTOMAAT UIT kan weer worden teruggekeerd naar hand geschakeld rijden. Pagina 11 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

Starten van een les 6. Toevoegen van een leerling Op de desktop staat een icon Nieuwe Leerling Harddisk. Volg de volgende stappen: - Dubbel click op het icon Nieuwe Leerling Harddisk - Typ de naam van de nieuwe leerling in, bijv. John Miller, en druk dan op de knop Voeg toe - Controleer of er een spreadsheet met die naam is gemaakt door de knop Toon leerlingen in te drukken. Pagina 12 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

7. Wijzigen leerlinggegevens Wanneer een leerling is geladen in StControl kunnen de leerlinggegevens worden gewijzigd, zie onderstaande figuur. De knop Leerling gegevens is nu beschikbaar voor gebruik. Wanneer deze knop wordt ingedrukt wordt de spreadsheet geopend. Er zijn een aantal tabbladen onderaan de spreadsheet die aangeklikt kunnen worden: - Print: de printpagina van de vorige keer. Hierop zouden aantekeningen kunnen worden gezet. Voor het printen zelf is er een excel viewer van MicroSoft op de hoofdcomputer geïnstalleerd, zie volgende paragraaf. - Volgorde: dit tabblad bevat de naam/adres gegevens. Deze kunnen worden ingevuld door op het betreffende veld te klikken en de juiste gegevens in te vullen. Dat invullen gaat wat traag omdat het real-time proces draait. Invullen tijdens het draaien van een les, of het openen van de spreadsheet tijdens het draaien van een les wordt ten sterkste ontraden omdat dit ten koste kan gaan van de simulatie. Pas op dat velden als Werkblad, Folder, Lessen etc niet worden gewijzigd. Alleen de blauwe en de groene velden mogen worden gewijzigd. - Daarna staan voor alle lessen de tabbladen voorgedefinieerd (B1, B2, B3 etc). Wijzigen hierin wordt ten sterkste afgeraden omdat veel velden gegevens bevatten die gebruikt worden voor het berekenen van cijfers en andere berekeningen. Wijzigen van leerlinggegevens De gewijzigde gegevens kunnen worden opgeslagen door het indrukken van de knop Save, bovenaan het Rapport leerling gegevens. Pagina 13 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

8. Printen van de les resultaten en LVS Voor het printen is er een excel viewer van MicroSoft op de hoofdcomputer geïnstalleerd. o Deze wordt aangeroepen binnen StControl via de knop <Leerling gegevens> en daarna <Print/View>. Het programma Xlview.exe wordt dan geladen met het leerlingvolgsysteem van de huidige leerling. Om de printpagina van de meest recente les af te drukken: o Zorg dat de Print pagina op de voorgrond staat o Ga in het hoofdmenu naar <Bestand> o Druk op <Afdrukken> o Ga uit de Xlview via <Bestand> <Afsluiten> of via het rode kruisje Het printen kan dus alleen vanuit deze viewer gebeuren. De viewer is een gratis programma van Microsoft wat veel minder functionaliteit heeft dan excel zelf. Zo kan Xlview niet de velden correct weergeven waarvan de waarden door formules worden bepaald. Binnen de XL viewer bevat dan alleen de print pagina betrouwbare gegevens. De overige tabbladen bevatten nl. waarden die o.g.v. formules in het spreadsheet zijn bepaald, en deze dus worden niet ge-update in de excel viewer. Om de overige tabbladen te kunnen bekijken of wijzigen is dan een excel licentie vereist. Maar bekijken en wijzigen kan natuurlijk ook vanuit StControl via het rapport Leerlinggegevens. Voor het printen is wel vereist dat er een printer is geïnstalleerd. Voorbeeld van het B7 tabblad (resultaten les B7) Pagina 14 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

Elke les heeft haar eigen tab blad in de excel spreadsheet. Voor een gedetailleerd overzicht van de lesresultaten kan het betreffende tabblad worden geraadpleegd. Daar staat van alle in de les getrainde aspecten een overzicht en een beoordeling (een cijfer van 0 tot 10). Elk aspect is uitgesplitst in een aantal specifieke fouten. Het aantal fouten dat is gemaakt staat daarbij aangegeven, zie onderstaande figuur. In deze figuur staat als voorbeeld een overzicht van een zojuist gereden les (B7) in het LVS. Het algemene cijfer voor de les is een 8,93. Het aspect snelheidsregeling krijgt een 7,0 omdat er twee keer te snel is gereden. Het aspect sturen krijgt een 8,5 en het aspect volgen krijgt een 7,0 omdat er 2 gevallen waren waarin de volgafstand tot de voorligger wat te kort was. Per les worden tot maximaal 10 keren bewaard in het LVS. Daarmee is ook de voortgang van de leerling goed te volgen. 9. Tijdens een les Tijdens het rijden van de les kan de voortgang worden gevolgd in de gebruikersinterface, zie onderstaande figuur. 9.1 Bediening simulatie Gebruikersinterface tijdens het rijden van een les De les kan worden gepauzeerd door de knop Pauze in te drukken. De les kan daarna worden hervat door de knop Pauze nogmaals in te drukken. De les kan worden gestopt door de knop Stop in te drukken. Wanneer de knop Start Simulatie wordt ingedrukt terwijl er nog een les loopt wordt gevraagd of de huidige les moet worden gestopt en kan daarna een nieuwe worden gestart Pagina 15 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

BELANGRIJK!! Wanneer een les wordt gestopt voordat de les is beëindigd dan worden de leerling gegevens ook opgeslagen in het LVS. Na afloop van elke les wordt de les automatisch gestopt door het systeem. Ook in dat geval worden de resultaten van de les opgeslagen in het spreadsheet behorende bij de leerling. Het is goed om te bedenken dat de normering van de lessen gebaseerd is op het volledig uitrijden van een les. Wanneer een les dus voortijdig wordt gestopt middels het indrukken van de knop <Stop> worden de leerlinggegevens wel opgeslagen (indien meer dan 100 meter is gereden), maar de cijfers moeten dan met de nodige voorzichtigheid worden geinterpreteerd: het maakt nl. nogal uit of men, bijvoorbeeld, 2 snelheidsfouten heeft op een rit van 15 minuten, of op een rit van 1 minuut. Een scenario kan worden geselecteerd uit de lijst in het venster Scenarios en deze wordt geactiveerd door het indrukken van de knop Start Scenario De les, of een deel daarvan, kan worden opgenomen door het indrukken van de knop Record Verkeer. Het stoppen van de opname moet expliciet worden aangegeven door het indrukken van de knop Stop Opname. Bij het stoppen van de les moet de opname worden gestopt. Het programma vraagt dan om een naam voor de opname, zodat die evt. later kan worden afgespeelt, zie onderstaande figuur. Bij het opslaan van een opgenomen (deel van een) les wordt een dialoog getoond waar de gebruiker een bestandsnaam kan opgeven, altijd zonder de extentie.rec. Het programma maakt de naam default. Wanneer in dat geval de Save knop wordt ingedrukt maakt het programma een unieke naam waarin de naam van de les en de datum en tijd zit. Zo kan de juiste opname altijd worden teruggevonden. Maar de gebruiker kan ook zelf een naam invoeren, gevolgd door de Save knop. Mocht het zo zijn dat de gebruiker de Cancel knop indrukt, maar zich daarna bedenkt, dan kan alsnog de opname worden opgeslagen door de knop Save recording in te drukken. De huidige opgenomen les kan worden afgespeeld door het indrukken van de knop Start Replay. Ook kan een eerder opgenomen les worden afgespeeld door het indrukken van de knop Replay File, gevolgd door een file-selectie dialoog. Pagina 16 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

Opslaan van een opgenomen (deel van een) les 9.2 Systeem status De toestand van de verschillende deel-systemen kan worden afgelezen in het Systeem status venster. Tijdens een les moeten alle bijbehorende lampjes groen zijn. In de Framerate velden staan het aantal cycli per seconden. Voor de twee rendering processen (render en center-windows) moeten die waarden bij voorkeur tussen de 30 en 60 Hz zijn. 9.3 Kijkpositie Het kijkpositie venster geeft de mogelijkheid om de simulator auto vanuit verschillende posities te bekijken. Ook kan de kijk-afstand met een schuifregelaar worden geregeld. Het wijzigen van de kijkposities is m.n. van belang tijdens het afspelen van een opname, zodat de auto vanuit verschillende posities/hoeken bekeken kan worden. 9.4 Effecten Alleen de mist kan momenteel worden ingesteld als speciaal effect. Met een lineaire mist kan de exacte zichtafstand (middels de schuifregelaar) worden ingesteld). Het Exp en Exp2 type mist is wat realistischer, maar daarmee kan de preciese zichtafstand niet worden ingesteld. 9.5 Boodschappen In het Boodschappen venster worden systeemboodschappen gezet maar ook de tekst van de spraakboodschappen die de leerling te horen krijgt. Daarmee kan op afstand worden gevolgd wat er is gebeurt, en kan dat nog es worden teruggelezen door naar vorige boodschappen te scrollen. Pagina 17 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

9.6 Voertuigpositie Het Voertuigpositie venster geeft informatie over het pad waarop de simulator zit (een soort wegnummer) plus het segment nummer, de afstand tot de kruising (DTI), laterale positie (afstand tot de rand van de weg) en volgtijd (THW) tot de voorligger. Ook staat er de tijd tot de kruising (TTI) van de simulator auto en van andere auto s die de volgende kruising naderen. 9.7 Dashboard Het Dashboard venster geeft informatie over de status van de bedieningsmiddelen (stuur, koppeling, rem, etc). 10. Uitzetten simulator De simulator wordt uitgezet door in het hoofdmenu Stop Simulator aan te klikken. Na een vraag om bevestiging worden alle systemen afgesloten. Uitzetten simulator Nadat de programma s zijn afgesloten kunnen de computers worden uitgezet door de aan/uit knop voor op de PC s in te drukken. Pagina 18 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

11. Instellen spiegels Elke display/kanaal heeft z n eigen spiegel. De spiegels kunnen worden verplaatst door in het hoofdmenu bij Instellingen op Spiegels te klikken. Selectie spiegels instellen Het wijzigen van de posities van de spiegels gaat dan als volgt, zie onderstaande figuur. Wijzigen posities spiegels De horizontale en de verticale posities van de 3 spiegels kunnen via de schuifregelaars worden gewijzigd. Tijdens het schuiven wordt de nieuwe positie op het betreffende kanaal getoond. Wanneer de nieuwe posities in het vervolg ook voor andere leerlingen moeten worden gebruikt, moet de knop Zet als standaard worden ingedrukt. Wanneer de knop OK wordt ingedrukt worden de nieuwe posities doorgevoerd. Pagina 19 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

12. Analoge signalen Tijdens een les kunnen ook allerlei analoge signalen worden gevolgd zodat een beter overzicht ontstaat over wat de leerling precies doet. Zo kan de een tijdshistorie van de snelheid worden getoond, zodat de instructeur weet of de leerling de snelheid goed regelt, of kunnen koppeling en versnelling met elkaar in relatie worden gebracht. Er kunnen maximaal 6 verschillende variabelen gelijktijdig worden getoond. Kiezen van analoge signalen In het hoofdmenu kan bij Vensters een hele groep van 6 analoge signalen worden geselecteerd door op Analoge signalen te drukken. Ook is het mogelijk om lossen signalen te kiezen, zoals Cabine signaal 4. Wanneer gekozen wordt voor Analoge signalen, dan komen er 6 nieuwe vensters waarin de geselecteerde signalen meelopen tijdens de les. Door in een venster te gaan staan en op de rechtermuisknop te drukken kan een variabele worden gekozen en kan de verticale as worden geschaald, zie onderstaande figuur. Analoge signalen, zoals toerental, versnelling, koppeling etc. Pagina 20 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017

13. Lessenoverzicht Lescode Beschrijving Type les Instructie Feedback Evaluatie B1 Starten,wegrijden, stoppen, auto uitzetten Procedure training x x x B2instructie Sturen doorgeefmethode/overpakmethode Procedure training x B2 Sturen Procedure training x x x B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 C10 C11 D12 D13 D14 D15 E16 E17 E18 E19 E20 Ex21 Ex22 Ex23 Ex24 Ex25 Tot stilstand komen vlak achter stilstaande auto s: het leren van de remweg bij verschillende snelheden en het gedoseerd remmen tot stilstand Reageren op remmende en in snelheid varierende voorligger: het leren om gedoseerd te remmen wanneer de voorligger remt met verschillende deceleraties Schakelen, zowel het opschakelen als het terugschakelen conform het nieuwe rijden Kijktechnieken bij het naderen van kruisingen: voor linksafslaan, rechtsafslaan en rechtdoorgaan Rit waarin de leerling leert: geven van voorrang, snelheidlimieten, voorrangsborden en stopborden, eenrichtswegen, naderen gelijkwaardige kruisingen en voorrangskruisingen Procedures voor het passeren van stilstaande auto s en het inhalen van rijdende auto s Rit waarin de leerling leert: inhalen en passeren, geven van voorrang, snelheidlimieten, voorrangsborden en stopborden, eenrichtswegen, naderen gelijkwaardige kruisingen en voorrangskruisingen Stadsrit met veel verkeer, allerlei voorrangssituaties op enkelvoudige kruisingen, snelheidslimieten, verkeerslichten, stopborden, zebrapaden, erven, volgen, rijden en voorsorteren op eenrichtingswegen Stadsrit met veel verkeer, minirotondes, allerlei voorrangssituaties op enkelvoudige kruisingen, snelheidslimieten, verkeerslichten, stopborden, zebrapaden, volgen Rijden op een snelweg met hoge verkeersdichtheid, invoegen, uitvoegen, invoegend verkeer, inhalend verkeer, inhalen, volgen, plotselinge files en schokgolven in het verkeer Rijden op eenbaansautowegen en grote rotondes: oversteken van autowegen zonder opstelvak, rijden op snelweg met invoegen en uitvoegen, rijstrookkeuze. Complexe meervoudige kruisingen en rijden op meerbaans autowegen: rijstrookkeuze, voorsorteren, oversteken van autowegen met opstelvak, snelheidslimieten, rijden op snelweg met invoegen en uitvoegen Rijden op een snelweg in mist en met plotseling opkomende mistbanken, schokgolven in verkeer, plotselinge files: snelheidskeue en keuze van volgafstand Herhalingsles stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Herhalingsles stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Herhalingsles stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Herhalingsles stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Herhalingsles stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Examentraining in stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Examentraining in stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Examentraining in stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Examentraining in stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Examentraining in stad, snelweg, autowegen, provinciale wegen Procedure training x x x Procedure training x x x Procedure training x x x Procedure training x x x Verkeersdeelname x x x Procedure training x x x Verkeersdeelname x x x Verkeersdeelname x x x Verkeersdeelname x x x Verkeersdeelname x x x Verkeersdeelname x x x Verkeersdeelname x x x Verkeersdeelname x x x Verkeersdeelname x x Verkeersdeelname x x Verkeersdeelname x x Verkeersdeelname x x Verkeersdeelname x x Verkeersdeelname x Verkeersdeelname x Verkeersdeelname x Verkeersdeelname x Verkeersdeelname x Pagina 21 van 21 ST software B.V. Kromme Riet 23, 9746 PV Groningen tel. 050-5778768 / 06 20432017