VVE ARNHEM Professionalisering VVE 2015-2016 Voor- en Vroegschoolse Educatie Tekst & redactie Annette Mullink Arianne de Bruin Vormgeving Marcel van Wilsem Vos Beverweerdlaan 3 6825 AE Arnhem 026-760 09 00
Voorwoord Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) is gericht op het stimuleren van de ontwikkeling van jonge kinderen. Met het professionaliseringsaanbod richten we ons op VVE-medewerkers die werkzaam zijn in Arnhem. Deze worden georganiseerd op verzoek van gemeente Arnhem en de schoolbesturen Primair Onderwijs. Een onderdeel dat speciale aandacht verdient zijn de trainingen van Kaleidoscoop (alle VVE locaties), het ontwikkelingsvolgmodel OVM 2.0 (VVE intensief) en Met Woorden in de Weer / LOGO 3000 (VVE intensief). Binnen Arnhem geldt de afspraak dat alle medewerkers die werkzaam zijn op een Arnhemse VVE-locatie hierin geschoold zijn. Dit is vastgelegd in het Kwaliteitshandboek VVE. Ter informatie zijn de kwaliteitseisen uit de subsidievoorwaarden voorschoolse educatie toegevoegd in de bijlage. Het professionaliseringsaanbod is opgebouwd uit 4 speerpunten: 1. Kwaliteitszorg en borging 2. Opbrengstgericht werken 3. Verdiepingsaanbod 4. Ouderbetrokkenheid Aanmelden De trainingen en begeleidingen vinden veelal plaats in het onderwijshuis po. Soms vindt een training op locatie plaats. Het complete professionaliseringsaanbod en de professionaliseringskalender staat in deze brochure en is te vinden op www.stichtingpas.nl en www.vveict.nl Aanmelden voor het professionaliseringsaanbod kan via onze website www.stichtingpas.nl Vragen over het professionaliseringsaanbod kan via info@stichtingpas.nl Nieuw dit jaar is dat alle trainingsgegevens omtrent locatie, opdrachten en naslagwerk te vinden zijn op www.vveict.nl Afgezien van de training Kaleidoscoop basistraining voorschoolse educatie kan iedereen kosteloos aan al het professionaliseringsaanbod deelnemen. Bij opgave voor een training gaan wij er vanuit dat medewerkers daadwerkelijk deelnemen aan een training. Vaak regelen wij gastsprekers en workshopleiders en annulering van een training brengt voor ons kosten met zich mee. In voorkomende gevallen kunnen wij de kosten in rekening brengen bij de medewerker of instelling als zij zonder tijdig bericht of geldige reden niet komen opdagen. Daarnaast is er de mogelijkheid van trainingen op maat, zo lang deze passen binnen het kwaliteitskader VVE. Inhoud en voorwaarden zijn punt van overleg. 1
Ook dit jaar bestaat de mogelijkheid van Video Interactiebegeleiding door de logopedisten voor pedagogisch medewerkers op de VVE-locaties. Aanvragen via info@stichtingpas.nl Tot slot wil ik speciale aandacht vragen voor de training Coach VVE voor IB-ers, VVE- en onderbouwcoördinatoren en VVE coaches. Zie hiervoor bladzijde 20. Wij hopen u te mogen begroeten bij onze trainingen! Annette Mullink Coördinator Voor- en Vroegschoolse Educatie 2
Inhoudsopgave Voorwoord... 1 Inhoudsopgave... 3 1 Professionaliseringsaanbod voor nieuwe VVE-aanbieders in Arnhem... 5 1.1 Oriëntatie op VVE... 9 1.2 Kaleidoscoop - basistraining... 11 2 Professionaliseringsaanbod voor huidige VVE-aanbieders in Arnhem...15 2.1 OVM 2.0 voor nieuwe aanbieders en medewerkers... 16 2.2 OVM 2.0 opfristraining met intervisie... 16 2.3 LOGO 3000 / Met Woorden in de Weer voor nieuwe aanbieders en medewerkers... 17 2.4 LOGO 3000 opfristraining... 18 2.5 LOGO 3000 gebruikersmiddag... 18 2.6 Kaleidoscoop - verdiepingstraining... 19 2.7 VVE - conferentie... 19 2.8 Coach VVE voor IB-ers, VVE-coördinatoren, onderbouwcoördinatoren en VVE-coaches... 20 2.9 Opbrengstgericht werken met peuters (OGW)... 22 2.10 Opbrengstgericht werken met kleuters (OGW)... 22 2.11 Rekendoelen voor het jonge kind groep 1 / 2... 23 2.12 Bewegen met peuters en kleuters... 24 2.13 Omgaan met meertaligheid... 25 2.14 Executieve functies en spelend leren... 26 2.15 Kinderen met specifieke ontwikkelingsvragen... 27 2.16 Inspiratiemiddag: interactief voorlezen en de verteltafel... 28 2.17 Werken met ouderhulpkaarten... 29 2.18 Oefenen met oudergesprekken... 30 2.19 Inspiratiebijeenkomsten voor oudercontactpersonen... 31 Bijlage kwaliteitseisen voorscholen...33 Aanbod van een locatie met een aanbod VVE basis:... 33 Aanbod van een locatie met een aanbod VVE intensief:... 34 3
4
1 Professionaliseringsaanbod voor nieuwe VVE-aanbieders in Arnhem 5
6
Toelichting: VVE in Arnhem Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) is de verzamelnaam voor de methodische en systematische aanpak van de ontwikkeling van jonge kinderen (t/m groep 2) met behulp van speciaal daarvoor gemaakte programma s (bv. Kaleidoscoop). VVE is in eerste instantie bedoeld voor kinderen die het risico lopen op een taal en/of ontwikkelingsachterstand of waarbij die achterstand al is geconstateerd. De indicatie verloopt via het consultatiebureau. VVE wordt toegepast om ontwikkelings- en onderwijsachterstanden van kinderen te verminderen. Daarmee worden de kansen op een goede schoolloopbaan voor deze kinderen vergroot. Uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit van VVE-medewerkers doorslaggevend is voor een goede uitvoering van VVE en de resultaten die dat oplevert. Er liggen kansen om hogere opbrengsten te verkrijgen binnen de VVE. Dit is te realiseren door kinderen met een methodische en opbrengstgerichte methodiek verder te brengen in hun ontwikkeling. De overheid wil dit bereiken door de kwaliteit van het aanbod verder te versterken en meer methodisch en opbrengstgericht te werken. Daarom zijn er afspraken gemaakt met G4- en G33-gemeenten over: Opbrengstgericht werken Het taalniveau van de medewerkers Inzet Hbo ers in de VVE Versterken van de ouderbetrokkenheid In Arnhem wordt gewerkt met Het Kwaliteitshandboek VVE Arnhem. Dit is tot stand gekomen naar aanleiding van het eerste kwaliteitsonderzoek VVE door de onderwijsinspectie in 2009-2010. Het Kwaliteitshandboek VVE Arnhem bestaat uit drie delen: 1. Het beleidskader kwaliteit VVE Arnhem beschrijft de pijlers voor het VVE-beleid en de afspraken op bestuurlijk niveau over: Kaleidoscoop De speerpunten taal, rekenen en sociaal-emotionele ontwikkeling Het Ontwikkelingsvolgmodel (Zeer) Jonge Kind (OVM) Het monitoren van de resultaten Het beleidskader VVE Arnhem vormt de basis voor het Kwaliteitshandboek VVE Arnhem. 7
2. De handleiding kwaliteit VVE Arnhem geeft handvatten voor de uitvoering van deze afspraken. 3. De bijlagen bevatten checklists en vragenlijsten ter ondersteuning van de borging van het VVE beleid. Verantwoordelijkheden Het VVE-beleid maakt deel uit van het landelijk beleid voor onderwijsachterstandbestrijding. De verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van het VVE-beleid ligt bij drie partijen: 1. De gemeente De gemeente ontvangt en beheert de middelen voor het VVE-beleid in de voorschoolse voorzieningen. De gemeente legt verantwoording af aan het Ministerie van OC&W over: Het bereik van het aantal doelgroepkinderen Een sluitend systeem voor toeleiding Afspraken met de uitvoerende partners over een doorgaande lijn Afspraken met de schoolbesturen over de resultaten in groep 1 en 2 2. Voorschoolse voorzieningen Besturen van voorschoolse voorzieningen met (een concentratie van) doelgroepkinderen 3. Schoolbesturen voor basisonderwijs met (een concentratie van) doelgroepkinderen. Gedifferentieerd VVE-beleid VVE-locaties De Wet OKE vereist een 100% VVE-aanbod voor doelgroepkinderen. De gemeente Arnhem onderschrijft deze doelstelling in haar nota Visie op het jonge kind. Om alle doelgroepkinderen te kunnen bereiken is er een gedifferentieerd VVE-aanbod ontwikkeld dat gerelateerd is aan het aantal doelgroepkinderen dat bereikt wordt. Definitie doelgroep VVE In Arnhem wordt de volgende definitie voor de doelgroep van VVE-beleid gehanteerd: Dit zijn kinderen van ouders die laagopgeleid zijn volgens de gewichtenregeling primair onderwijs en/of kinderen met een risico op taal- of onderwijsachterstand. Zie de nota Visie op het jonge kind en Protocol vroegsignalering en toeleiding risicokinderen naar VVE. Toeleiding Een toeleidingsprogramma heeft tot doel kinderen te laten deelnemen aan een voorschoolse instelling voor VVE. In het protocol Vroegsignalering en toeleiding VVE is vastgelegd wat de criteria zijn voor doelgroepkinderen en de procedure van toeleiding door het consultatiebureau naar VVE peuterspeelzaal of VVE-kinderdagverblijf (www.stichtingpas.nl). 8
Monitoring De besturen van de voorschoolse voorzieningen en de schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het registreren van de in-, door- en uitstroom van het aantal bereikte doelgroepkinderen. Met de besturen van de voorschoolse voorzieningen en de schoolbesturen is overeengekomen dat de in-, door- en uitstroomgegevens van doelgroepkinderen VVE op de daarvoor overeengekomen wijze worden aangeleverd bij Stichting PAS (kwartaalrapportages en schoolevaluaties). Monitoren ontwikkeling kinderen De ontwikkeling van de kinderen wordt vanaf de instroom in de voorschoolse voorziening gevolgd met het Ontwikkelingsvolgmodel (OVM) en wordt vervolgd in de basisschool, tenminste tot groep 3. Zie hiervoor het protocol Ontwikkelingsvolgmodel Arnhem. De resultaten van de doelgroepkinderen op het gebied van taal en rekenen in de onderbouw (1-4) worden gevolgd in jaarlijkse schoolevaluaties met de methodeonafhankelijke Cito toetsen. De schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de jaarlijkse aanlevering van de toetsgegevens aan Stichting PAS. Overdracht Er zijn op bestuurlijk niveau afspraken over de wijze waarop kinderen vanuit de voorschoolse voorzieningen aangemeld worden bij de basisschool. De overdracht van kinderen van voorschoolse VVE-locaties naar VVE-basisscholen gebeurt middels het Ontwikkelingsvolgmodel (OVM). De afspraken hierover zijn vastgelegd in het protocol Ontwikkelingsvolgmodel VVE Arnhem (zie www.stichtingpas.nl). De overige voorschoolse voorzieningen maken gebruik van het Arnhemse overdrachtsformulier. Deze afspraken zijn beschreven in het protocol Arnhems overdrachtsformulier (zie www.stichtingpas.nl). Voorschoolse locaties: VVE basis en VVE intensief In het document Subsidieregeling Voorschools aanbod gemeente Arnhem is de subsidieregeling vastgesteld voor voorschoolse voorzieningen. Voor het aanbod VVE basis en het aanbod VVE intensief gelden verschillende kwaliteitseisen. Daarmee is er een gedifferentieerd VVE-aanbod in de gemeente Arnhem. Hiervoor gelden verschillende eisen. Zie de bijlage voor de kwaliteitseisen. 1.1 Oriëntatie op VVE Doel Voor nieuwe VVE-aanbieders in Arnhem is er een programma ontworpen waarbij er een vertaling gemaakt wordt van de kwaliteitseisen voor het VVE aanbod basis en intensief. De kwaliteitseisen 9
staan beschreven in de subsidieregeling van gemeente Arnhem. (Zie de bijlage.) De training is bedoeld als kennismaking met het werken met VVE in Arnhem. Inhoud Algemeen over VVE: Wat is VVE? Met welke doelgroep kinderen en ouders heb ik te maken? Hoe zit het met de doorgaande lijn? Wat wordt bedoeld met een rijke leeromgeving? Hoe zit het met de (warme) overdracht? Wanneer en hoe moet ik het Arnhemse overdrachtsformulier invullen? Inhoudelijk: Een kennismaking met en het leggen van een link met VVE op het gebied van: Kaleidoscoop Taalstimulering Ouderbetrokkenheid Een bezoek op locatie om zicht te krijgen op de beginsituatie behoort tot de mogelijkheden. N.B. Qua certificering voor Kaleidoscoop, Met Woorden in de Weer en LOGO 3000 dient een specifieke training gevolgd te worden. Kijk voor het aanbod in deze brochure. Certificering is verplicht voor alle VVE-medewerkers in Arnhem. Eventuele aanschaf materialen en/of coaching op de werkvloer wordt bekostigd door Stichting PAS. Organisatie en planning Training van een dagdeel op 2 september 2015 van 13.30-16.00 uur Locatie: Stichting PAS Er zijn geen kosten verbonden aan de training en het coachingsbezoek. De training wordt verzorgd door Marant en is bestemd voor leidsters/pedagogisch medewerkers en managers Nieuwe medewerkers dienen eerst deze training te volgen voordat ze mogen deelnemen aan de training Kaleidoscoop. 10
1.2 Kaleidoscoop - basistraining Ik ben me meer bewust geworden van mijn handelen. Daarnaast ben ik te weten gekomen hoe Kaleidoscoop werkt en hoe je dat nog meer kunt toepassen in de praktijk. Wat is Kaleidoscoop? Kaleidoscoop is een educatieve methode voor jonge kinderen van 0 tot 6 jaar. De methode richt zich op de brede ontwikkeling van baby's, dreumesen, peuters en kleuters, met speciale aandacht voor hun taalontwikkeling. Kaleidoscoop geeft duidelijke aanwijzingen voor het didactisch handelen van pedagogisch medewerkers en leerkrachten en is geschikt voor kinderen van 0 tot 13 jaar: op peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, basisscholen, buitenschoolse opvang en jeugdzorginstellingen. Actief leren is de kern van Kaleidoscoop: kinderen leren door actief betrokken te zijn bij mensen, materialen, gebeurtenissen en ideeën. Pedagogisch medewerkers en leerkrachten ondersteunen het actief leren. Zij bieden kinderen een uitdagende leeromgeving, helpen hen hun spel uit te breiden, praten met de kinderen over wat ze aan het doen zijn en helpen hen om problemen zelf op te lossen. Kaleidoscoop maakt gebruik van sleutelervaringen (vergelijkbaar met ontwikkelingsgebieden). Deze worden gebruikt bij het observeren van de kinderen en het plannen van activiteiten. Kaleidoscoop werkt met een vast dagschema. Door de vaste volgorde van activiteiten krijgen de kinderen een gevoel van controle over de gebeurtenissen en voelen zij zich vrij om keuzes te maken en zelf aan de slag te gaan. Vast onderdeel van het dagschema is de cyclus van vooruitkijken, speelwerken en terugkijken. Andere vaste onderdelen van het dagschema zijn het speelleren in de kleine groep en het speelleren in de grote groep. Ook tijdens het buitenspel ondersteunen de leidsters of leerkrachten het actieve en betrokken spel van de kinderen. Kinderen leren het beste in een stimulerende en geordende leeromgeving. Kaleidoscoop besteedt daarom veel aandacht aan de inrichting en aankleding van het lokaal. Bij Kaleidoscoop staat de actieve betrokkenheid van kinderen centraal. Kinderen nemen het initiatief. Daarbij is de interactie met volwassenen heel belangrijk. Doel Kennismaken met Kaleidoscoop zodat de basisbeginselen van Kaleidoscoop bekend zijn en deze in praktijk kunnen worden gebracht. 11
Inhoud Globale inhoud van de bijeenkomsten: Bijeenkomst 1: actief leren Achtergronden en uitgangspunten van Kaleidoscoop Wat is actief leren? Bijeenkomst 2: de leeromgeving Hoe ziet een uitdagende leeromgeving er uit binnen Kaleidoscoop? Bijeenkomst 3: de cyclus vooruitkijken, speelwerken en terugkijken Waarom kijk je vooruit en terug? Wat leren kinderen hiervan? Hoe kijk je vooruit en terug? Wat is je rol als leerkracht tijdens het speelwerken? Bijeenkomst 4: grote en kleine groep Actief leren in de kleine en grote groep Ontwerp een kleine groepsactiviteit vanuit de sleutelervaringen en de SLO doelen Bijeenkomst 5: interactie Interactievaardigheden Leiderschapsstijlen Bijeenkomst 6: terugkombijeenkomst Ervaringen uitwisselen en video-feedback Conflicthantering Prijzen versus belonen Organisatie en planning De training bestaat uit 5 dagdelen en een terugkombijeenkomst. Nieuwe medewerkers dienen eerst de training Oriëntatie op VVE te volgen voordat ze mogen deelnemen aan de basistraining Kaleidoscoop. Kosten van de training: 600,00 per persoon. Dit is inclusief coaching en materiaal (boek Actief Leren en cursusmap) De training gaat door bij minimaal 8 deelnemers. Er geldt een maximum van 16 deelnemers. 12
Doelgroep: Leerkrachten groep 1 en 2 en intern begeleiders. Data : woensdag 16 september 2015: 10.00-16.00 uur (hele dag) woensdag 14 oktober 2015: 13.30-16.30 uur woensdag 18 november 2015: 13.30-16.30 uur woensdag 16 december 2015: 13.30-16.30 uur woensdag 2 maart 2016: 13.30-16.30 uur (terugkombijeenkomst) Doelgroep: Pedagogisch medewerkers van kinderdagverblijven / peuterspeelzalen en zorgcoördinatoren. Data : - dinsdag 8 september 2015: 10.00-16.00 uur (hele dag) - woensdag 7 oktober 2015: 13.30-16.30 uur - woensdag 4 november 2015: 13.30-16.30 uur - dinsdag 8 december 2015: 13.30-16.30 uur - woensdag 17 februari 2016: 13.30-16.30 uur (terugkombijeenkomst) Coaching : De deelnemers krijgen allen een kort coachingstraject aangeboden. Deze bestaat uit: een observatiefeedback-bezoek observatie en gesprek m.b.v. het ZCB (instrument Zelfevaluatie, Coaching en Beoordeling) Bewijs van deelname De deelnemers krijgen een bewijs van deelname als ze: 100 % aanwezig zijn geweest Een portfolio hebben ingeleverd De praktijkopdrachten hebben uitgevoerd Een gemiddelde score 3 hebben gehaald op het ZCB Trainers: Tineke Boekhorst (Marant) training voorschool Joke van Winden (Marant) training vroegschool 13
14
2 Professionaliseringsaanbod voor huidige VVEaanbieders in Arnhem 15
2.1 OVM 2.0 voor nieuwe aanbieders en medewerkers Doel Het instrument is bedoeld als leerlingvolgmodel voor de voorschoolse periode, het basisonderwijs en speciaal onderwijs. Inhoud Nieuwe pedagogisch medewerkers en leerkrachten VVE kunnen deelnemen aan een instroomtraining OVM 2.0 waarin zij de opzet van het ontwikkelingsvolgmodel leren kennen en vaardigheden ontwikkelen om te kunnen werken met het OVM. Organisatie en planning Vier bijeenkomsten van 2,5 uur + een terugkombijeenkomst De bijeenkomsten worden verzorgd door een gecertificeerde trainer van Marant In het najaar 2015 vinden deze bijeenkomsten plaats. Data worden nog bekend gemaakt Na afloop van de bijeenkomst en het coachingsbezoek ontvangt iedereen een bewijs van deelname. Een los coachingsbezoek en/of opfris/verdiepingsbijeenkomst voor gecertificeerde medewerkers behoort ook tot de mogelijkheden. Aanvragen in overleg. 2.2 OVM 2.0 opfristraining met intervisie Bij voldoende deelnemers zal er een opfristraining georganiseerd worden voor reeds gecertificeerde medewerkers. 16
2.3 LOGO 3000 / Met Woorden in de Weer voor nieuwe aanbieders en medewerkers Doel LOGO 3000 Optimaal consolideren op (voor)school en thuis. Het doel van LOGO3000 is dat kinderen minimaal de 3000 Basiswoorden kennen voor ze naar groep 3 gaan. Om pedagogisch medewerkers en leerkrachten daarbij te ondersteunen biedt LOGO3000 veel en vrolijk materiaal, zowel voor het semantiseren, consolideren en controleren. Het is wetenschappelijk aangetoond dat als kinderen te weinig woorden kennen in groep 3, ze in de hogere groepen achterlopen met technisch en begrijpend lezen. Woordenschatontwikkeling heeft een directe relatie met schoolsucces. Met Woorden in de Weer Woorden staan centraal in de (voor)school. Kinderen met onvoldoende woordkennis blijven op alle fronten achter. Ze begrijpen de stof en de leidster/leerkracht niet; ze begrijpen stelselmatig te weinig van het aanbod en kunnen onvoldoende meedoen. De aanpak Met Woorden in de Weer is ontwikkeld met als doel het woordenschatonderwijs op de (voor)scholen te verbeteren. Inhoud Speels consolideren in de groep, gekoppeld aan de activiteiten Digitaal consolideren op (voor)school en thuis Integraal consolideren met behulp van de speel-leerboekjes Ouders en consolideren Goed consolideren = goed controleren! Semantiseren (snel en supersnel) Ervaringen uitwisselen Digitaal toetsen Organisatie en planning 21 september 2015 van 9.00 tot 17.00 uur en 22 september 2015 van 9.00 tot 16.00 uur. De bijeenkomst wordt verzorgd door Suzanne van Oers en Loes Tulleners (Rezulto). Na afloop ontvangt iedereen een certificaat. Een coachingsbezoek door Rezulto op locatie is mogelijk. Aanvragen in overleg. 17
2.4 LOGO 3000 opfristraining Bij voldoende deelnemers zal er een opfristraining georganiseerd worden voor reeds gecertificeerde medewerkers. 2.5 LOGO 3000 gebruikersmiddag Doel Kennismaken met de vernieuwingen van LOGO 3000 en LOGO-digitaal Adviezen en tips om LOGO 3000 én LOGO-digitaal optimaal in uw groep te kunnen inzetten. Kennis en ervaring met elkaar delen. Inhoud Korte uitleg en demonstratie LOGO 3000 en LOGO digitaal Vernieuwingen van LOGO 3000 en LOGO-digitaal Adviezen / tips om LOGO nog meer optimaal in uw groep in te zetten Kennis en ervaring delen Gelegenheid tot het stellen van vragen Organisatie en planning Aan deze gebruikersmiddag kan alleen worden deelgenomen indien u beschikt over een certificaat LOGO 3000. Deze middag wordt verzorgd door KlasseTV met op uitnodiging Dirkje/Marianne van Rezulto. Datum: 16 maart 2016, 14.00 17.00 uur. (Datum is onder voorbehoud.) 18
2.6 Kaleidoscoop - verdiepingstraining Doel Verdieping aanbrengen in jouw kennis en vaardigheden wat betreft Kaleidoscoop. Inhoud De volgende onderwerpen komen aan bod tijdens de verdiepingstraining: Spel Interactie Leeromgeving Actief leren Dagschema Observatie Het is mogelijk om qua onderwerpen voorkeuren aan te geven. Organisatie en planning Het betreft hier een maatwerktraining die in overleg met Stichting PAS ingezet kan worden. Deze is mogelijk voor medewerkers die al beschikken over een certificaat van Kaleidoscoop. 2.7 VVE - conferentie Wat een goede en interessante invulling van de conferentie. Het is leerzaam en er is tijd om ervaringen uit te wisselen met collega s. Ook in 2015 2016 zal er weer een conferentie gehouden worden. Het programma en de locatie wordt nog nader bekend gemaakt. Wilt u [ datum ] alvast in uw agenda noteren? Onderwerpen die in ieder geval aan bod gaan komen: Ouderbetrokkenheid Mediawijsheid en de inzet van ICT bij VVE Een rijke leeromgeving Het breinleren en zelfsturing Datum: woensdag 9 maart 2016, 13.30 17.00 uur 19
2.8 Coach VVE voor IB-ers, VVE-coördinatoren, onderbouwcoördinatoren en VVE-coaches Doel IB-ers, VVE- en onderbouwcoördinatoren en de VVE coaches leren werken met het instrument de VVE-coach. Dit is afgeleid van het toezichtkader VVE van de onderwijsinspectie. Met het instrument VVE-coach monitor je de kwaliteit van de uitvoering van VVE systematisch en doelgericht. Ook geeft de VVE-coach handvatten om pedagogisch medewerkers en leerkrachten te coachen om de kwaliteit van hun werk te verbeteren. Kortom een opbrengstgerichte kwaliteitsimpuls voor VVE! Inhoud Voorafgaand aan de startbijeenkomst vul je het intakeformulier in. Tijdens de startbijeenkomst leer je de inhoud en de mogelijkheden van het digitale instrument VVE-coach kennen. Na deze bijeenkomst ga je direct aan de slag met een eerste basisonderzoek op je eigen (voor)school. Tijdens de bijeenkomsten krijg je feedback van de trainer en je mede-cursisten. Na elke bijeenkomst ga je doelgericht aan het werk met de VVE-coach in je eigen praktijk. Hierbij is aandacht voor rapporteren, het maken van een plan van aanpak en natuurlijk het coachen van pedagogisch medewerkers en leerkrachten. Een voorwaarde is dat je op je werk pedagogisch medewerkers of leerkrachten kunt coachen tijdens dit traject. Wil je meer weten over het instrument Coach VVE? Maak dan een oefenversie aan op www.coachvve.nl Organisatie & planning Het basistraject bestaat uit een intakeformulier en screening, 5 bijeenkomsten in een Professionele Leergemeenschap en een assessment in de praktijk. De groep bestaat uit 6 tot 12 deelnemers, werkzaam op de voor- en vroegscholen. De startbijeenkomst voor deelnemers uit het basisonderwijs is gepland op dinsdag 15 september 2015 van 13.30 uur tot 16.00 uur. De 1 e en de 2e bijeenkomst vinden plaats op donderdag 1 oktober 2015 en woensdag 25 november 2015 van 13.30 uur tot 16.00 uur. De overige bijeenkomsten worden in overleg gepland. Afhankelijk van de beginsituatie van de deelnemers kunnen aanvullende activiteiten geadviseerd worden voor de uiteindelijke inschrijving als VVE coach. De training wordt begeleid door Anne-Lène van Schie van Expertis. 20
Aan de training zijn geen kosten verbonden. Bij een aanvullende training/begeleiding wordt een bijdrage verwacht. Er wordt verwacht dat de cursist minstens twee jaar lang hier nog op ingezet kan worden. Opbrengstgericht werken 1. Opbrengstgericht werken met peuters (OGW) 2. Opbrengstgericht werken met kleuters (OGW) 3. Rekendoelen voor het jonge kind groep 1/2 21
2.9 Opbrengstgericht werken met peuters (OGW) Doel De medewerkers van de peutergroep hebben handvatten gekregen om opbrengstgericht werken toe te passen in de groep en om deze werkwijze vast te leggen. Inhoud Aan bod komen de volgende aspecten: SLO-doelen Kaleidoscoop Observaties aan de hand van OVM Zicht op je groep Leeromgeving en activiteiten, o.a. uit LOGO 3000 Organisatie en planning Voorafgaand aan de training wordt een analyse gemaakt van de beginsituatie. Ongeveer 6 bijeenkomsten, afwisselend scholingsbijeenkomsten en werkbijeenkomsten. Data in overleg. De training wordt verzorgd door SLO-gecertificeerde trainers OGW. 2.10 Opbrengstgericht werken met kleuters (OGW) Een gelijksoortige training als bovenstaande training, maar dan toegespitst op groep 1 en 2. 22
2.11 Rekendoelen voor het jonge kind groep 1 / 2 Doel Verhogen van de kwaliteit van het rekenonderwijs in groep 1 en 2 door het uitvoeren van rekenactiviteiten met materialen uit een rekenkist waarbij het handelend rekenen voorop staat. Inhoud Vorig schooljaar stond er in ons professionaliseringsaanbod een rekentraining omtrent de doelen van meten en meetkunde. Dit jaar ligt het accent op handelend rekenen voor alle kinderen in uw groep. We laten u de samenstelling van een rekenkist zien en gaan met de materialen aan de slag. De activiteiten worden verbonden met de rekendoelen die kinderen eind groep 2 behalen. Drie bijeenkomsten: 1 Handelend rekenen en de rekenkist Introductie materialen Spel in de klas: organisatie en inhoud Uitvoeren van activiteiten Vertaling naar eigen praktijk 2 Activiteiten koppelen aan leerlijnen Oefenen met rekenspellen Koppeling van de spellen aan rekendoelen Vertaling naar eigen praktijk 3 Cruciale leermomenten voor groep 1 en 2 Welke spellen voor observatie en toetsing Doorgaande lijn groep 2 naar groep 3 Vertaling naar eigen praktijk Organisatie en planning De training is bestemd voor leerkrachten van groepen 1 t/m 3, intern begeleiders, rekencoördinatoren en remedial teachers van het reguliere en speciale basisonderwijs. In drie bijeenkomsten van 2 ½ uur gaan we nader in op rekenactiviteiten voor vier- tot zevenjarigen. De training wordt verzorgd door Anita Lek (Marant). Trainingslocatie: Stichting PAS Datum: 30 maart, 20 april en 25 mei 2016, 14.00 16.30 uur 23
2.12 Bewegen met peuters en kleuters Doel Gerichter bezig zijn met de beweging van peuters en kleuters. Inhoud Kleine kinderen leren met hun hele lijf. De motorische ontwikkeling is niet los te zien van de bredere ontwikkeling, zoals rekenen, SEO en taal. Reden om aandacht te besteden aan bewegen met kinderen. Aan de hand van theorie en praktijk (beeldmateriaal) wordt er gekeken naar: Sensomotorische ontwikkeling van kinderen Vroegtijdig signaleren van mogelijke sensomotorische problemen Rol van de medewerker en de kinderfysiotherapeut Kleine tips Organisatie en planning De training wordt verzorgd door Els Derksen en Petra Daanen van Kinderfysiotherapie Daanen Derksen Datum: 11 november 2015, 13:00-16:00 uur 24
2.13 Omgaan met meertaligheid Doel Kennis hebben over het verloop van meertalige taalontwikkeling. Weten welke factoren een rol spelen bij de meertalige taalontwikkeling en de rol van de medewerkers. Met behulp van bovenstaande kan de medewerker de meertalige kinderen beter begeleiden, mogelijke problemen herkennen en de ouders adequaat adviseren. Inhoud Wat is meertaligheid? Kenmerken van meertalige ontwikkeling Factoren die een rol spelen bij een meertalige ontwikkeling Medewerkers en meertaligheid, o.a. wat te doen met kinderen die (nog) geen Nederlands beheersen Hoe maak je een vertaalslag naar jouw eigen situatie? Organisatie en planning De training wordt verzorgd door de logopedisten van Stichting PAS en is bestemd voor VVE-medewerkers uit de voor- en vroegschool. Datum: 25 mei 2016, 14.00 tot 16.00 uur 25
2.14 Executieve functies en spelend leren Doel Uit onderzoek blijkt dat goed leergedrag een belangrijke factor is voor een goede leerontwikkeling. Goed leergedrag houdt in dat een kind optimaal kan leren door inzet van goede strategieën. Daarbij spelen de executieve functies een grote rol. De rol van de omgeving, in het bijzonder van ouders en leerkrachten, is van groot belang voor een succesvolle ontwikkeling. Mede door de opvoeding en op school worden de executieve functies van het kind versterkt en wordt het kind geleidelijk in de richting van zelfregulatie gestuurd. We beseffen vaak niet dat we de functies om tot deze handelingen te komen al vanaf kleins af aan hebben aangeleerd. We beginnen met het ontwikkelen van executieve functies in spel. Inhoud Wat zijn executieve functies en wat is spel? De rol van medewerkers, ouders en (voor)school Hoe stimuleer je executieve functies bij jonge kinderen? Praktische tips op weg naar zelfstandigheid Organisatie en planning De training wordt verzorgd door Jeroen Aarssen (Sardes) Datum: 24 februari 2016, 13.30 16.30 uur 26
2.15 Kinderen met specifieke ontwikkelingsvragen Doel Meer kennis over hoe je ontwikkelingsproblemen vroegtijdig kunt signaleren en hoe je als VVE-professional je begeleiding daarop kunt aanpassen. Inhoud Blijft de ontwikkeling van een kind achter of is zijn loopbaan naar / in het onderwijs minder succesvol? Dan vraagt dat om een andere of extra inzet van de medewerker. Dat begint al bij een vroegtijdige signalering van eventuele belemmeringen in de ontwikkeling. VVE-locaties moeten daar aandacht voor hebben en vroeg inspelen op uitdagingen, talenten en mogelijkheden. Dagdeel 1: Wat zijn specifieke ontwikkelingsvragen of signalen die hierop duiden? Dagdeel 2: Hoe maak je signalen of zorgen bespreekbaar met ouders? Wat zijn algemene adviezen om kinderen met specifieke ontwikkelingsvragen te ondersteunen? De training is bedoeld als een algemene scholing, die medewerkers voorbereiding biedt voor specifieke kindcasuïstiek. Wanneer medewerkers hiermee in aanraking komen, hebben zij algemene kennis hoe te kunnen handelen of wat de stappen zijn om te kunnen ondernemen. Voor specifieke kindvragen kan er coaching on the job plaatsvinden. Organisatie en planning De training wordt verzorgd door Christel Gijsbers (gedragskundige Driestroom) Woensdag 27 januari en woensdag 17 februari 2016, 13.00-16.00 uur 27
2.16 Inspiratiemiddag: interactief voorlezen en de verteltafel De verteltafel is een krachtig middel om de inhoud van prentenboeken te ondersteunen en van daaruit met kinderen in gesprek of tot spelacties te komen. Deze middag bestaat uit 2 delen: 1. Een bekende kinderboekenschrijver leest voor uit eigen werk en neemt ons mee in de wereld van het prentenboek. Wie dat is blijft nog even geheim 2. Aan de slag met de verteltafel Doel Via interactief voorlezen leren gericht te werken aan taalstimulering. Het uiteindelijke doel van interactief voorlezen is het verhaal uit de kinderen zelf te laten komen. Kinderen leren taal het beste door deze actief te gebruiken met behulp van attributen. Een vorm hierbij is het gebruik van een verteltafel. De verteltafel heeft een meerwaarde, zowel voor de ontwikkeling van de woordenschat als het verhaalbegrip. De deelnemers maken kennis met een bekende prentenboekschrijver weten wat een verteltafel is en wat de functie hiervan is weten volgens welke stappen ze een verteltafel in kunnen zetten krijgen tips over hoe ouders te betrekken zijn bij interactief voorlezen Inhoud De schrijver neemt ons mee in de wereld van het prentenboek. Hij/zij zal zijn/haar prentenboek voorlezen en vertellen over het proces van het schrijven van prentenboeken. Na een korte pauze gaan we zelf aan de slag. We buigen ons over de vraag hoe de verteltafel ingezet kan worden, aan welke voorwaarden een boek moet voldoen en in welke stappen je met de verteltafel in je groep kan werken. We sluiten de middag af met het ontwerpen van een verteltafel bij een door jouw meegebracht prentenboek óf het boek van de schrijver. Organisatie en planning Doelgroep: pedagogisch medewerkers en leerkrachten groep 1 en 2 Datum: 30 september 2015 van 13.30-16.30 uur De inspiratiemiddag wordt verzorgd door Joke van Winden (Marant). 28
2.17 Werken met ouderhulpkaarten Doel Uit een analyse van tientallen wetenschappelijke onderzoeken naar het effect van verschillende vormen van ouderbetrokkenheid op de leerresultaten van kinderen blijkt dat de ouderbetrokkenheid thuis de meest effectieve vorm van ouderbetrokkenheid is. Wanneer ouders thuis hun kinderen ondersteunen in hun ontwikkeling, bijvoorbeeld door veel voor te lezen of te helpen bij het maken van huiswerk, worden de prestaties van hun kinderen beter. Er is hiervoor een hulpmiddel beschikbaar: ouderhulpkaarten. Met ouderhulpkaarten kun je ouders stimuleren om met hun kinderen aan de slag te gaan. Op deze manier betrek je de ouders direct bij ontwikkeling en onderwijs van hun kind. Er zijn verschillende mappen met ouderhulpkaarten: Ouderhulpkaarten Het Jonge Kind Ouderhulpkaarten Taal/lezen Ouderhulpkaarten Sociaal-emotioneel Bij deelname aan de bijeenkomsten ontvang je een map met ouderhulpkaarten (www.ouderhulpkaarten.nl) en leer je deze op effectieve wijze in te zetten. Inhoud De deelnemers leren: Wat ouderhulpkaarten zijn Hoe je deze het beste kunt inzetten Van eigen en elkaars ervaringen Voor wie VVE-medewerkers in Arnhem Coördinatoren van de VoorleesExpress Medewerker van Speelmorgen Docenten van ouderarrangementen Organisatie en planning Datum: 23 maart en 30 maart 2016, 13.30 15.30 uur 29
2.18 Oefenen met oudergesprekken Doel Bijeenkomsten waarin het effectief contact maken met ouders centraal staat. Immers, ouderbetrokkenheid staat of valt met een goed contact tussen leerkrachten/begeleiders en ouders. Een open deur, maar toch verloopt het contact met ouders niet altijd zoals we graag willen. Inhoud In de bijeenkomsten krijgt de deelnemer inzicht in de meest essentiële aspecten van goed contact maken met ouders. Een praktische workshop met trainingsacteurs, met situaties van alle dag en oefeningen die de vaardigheden in effectief contact maken met ouders vergroot. De rode lijn van deze workshop is: 1. Bewustwording van wat je waarnemingen en wat je interpretaties zijn. 2. Waarneming lichaamstaal en gemoedstoestand en rapport maken. 3. Oefenen van Waarnemen, Samenvatten, Doorvragen 4. Op zoek naar hoe de ander te motiveren is. Leren differentiëren en inspelen op wat de ouder die je voor je hebt nodig heeft om betrokken te raken. Voor wie VVE-medewerkers in Arnhem Coördinatoren van de VoorleesExpress Medewerkers van Speelmorgen Docenten van ouderarrangementen Organisatie en planning Datum: 11 november en 25 november 2015, 13.30 16.30 uur De bijeenkomsten worden gegeven door Faber Mediation (www.fabermediation.nl) en Leonie van Dijk (www.leonievdijk.nl). 30
2.19 Inspiratiebijeenkomsten voor oudercontactpersonen Doel Elke VVE-locatie heeft een oudercontactpersoon. De taken van de oudercontactpersoon staan beschreven op pagina 11 van het stedelijk beleidsplan Ouders doen mee met VVE. De oudercontactpersonen krijgen informatie en kunnen bij deze inspiratiebijeenkomst ervaringen uitwisselen met hun collega-oudercontactpersonen. Inhoud De bijeenkomsten bestaan uit drie delen: informatie over een onderwerp in het kader van ouderbetrokkenheid (VoorleesExpress, werken met Verteltassen, TOLK) bespreken van doelen op gebied van ouderbetrokkenheid uitwisseling De deelnemers aan de inspiratiebijeenkomst zullen uitwisselen welke knelpunten zij ervaren hebben en welke successen zij geboekt hebben. Ter voorbereiding noteren de deelnemers bespreekpunten. Voor wie Bestemd voor oudercontactpersonen van VVE-locaties. Organisatie en planning Datum: 21 oktober 2015 en 13 april 2016, 13.30-16.30 uur De inspiratiebijeenkomst wordt geleid door Jonathan Simonis (coördinator ouderbetrokkenheid VVE bij Stichting PAS). 31
32
Bijlage kwaliteitseisen voorscholen In het document Subsidieregeling Voorschools aanbod gemeente Arnhem 1 is de regeling qua subsidie vastgesteld voor voorschoolse voorzieningen. Voor het aanbod VVE basis en het aanbod VVE intensief gelden verschillende kwaliteitseisen. Daarmee is er een gedifferentieerd VVE-aanbod in de gemeente Arnhem. Hiervoor gelden ook verschillende eisen: Aanbod van een locatie met een aanbod VVE basis: Omschrijving Programma met vast dagritme. Programma met een rijke leeromgeving, waarin er aantoonbaar een programma is waarbij interactie tussen peuters onderling centraal staat. Reguliere peuters komen 2 x 3 uur per week. Alle peuters met een VVE-indicatie komen 12 uur per week, verspreid over 4 dagdelen en minimaal 3 dagen. Ouders van peuters met een VVE- indicatie ontvangen het 3e en 4e dagdeel/ 6 uur gratis. Op de locatie zijn minder dan 30% gewichtenpeuters. Kwaliteitseisen voor het VVE aanbod basis op de locatie (worden vastgelegd in nog vast te stellen OAB-plan 2015-2019 en opgenomen als aanvulling bij het kwaliteitshandboek VVE) Er wordt gewerkt met een basis aanbod VVE, waarbij: De medewerkers aantoonbare geschoold zijn in Kaleidoscoop en waar mogelijk aangevuld met Actief Leren en/of Puk en Ko/Uk & Puk* en dit aantoonbaar zichtbaar is in de uitvoering van het aanbod. Aantoonbare aandacht is voor taalstimulering conform SLO doelen: een brede ontwikkeling van het kind centraal staat. De locatie werkt met planmatig werken: er is een jaarplan, een weekplan en een dagschema in de kwaliteitscyclus van Plan Do Study Act. De locatie heeft een vastgelegd plan voor ouderbetrokkenheid, waarin actief uitvoering aan wordt gegeven. Dit plan is conform de uitgangspunten het vastgesteld beleidsplan Ouderbetrokkenheid Arnhem en de aanvulling hierop voor ouderbetrokkenheid voor de locaties met een VVE aanbod basis. Er wordt gewerkt met een kindvolgsysteem en het Arnhemse Overdrachtsformulier*. 1 Zie http://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/actueel/arnhem/355084.html 33
Medewerkers zijn aantoonbaar geschoold in bovenstaande kwaliteitseisen en programma s. De locatie levert gegevens aan Stichting PAS voor de Arnhemse VVE-monitor. De locatie neemt deel aan de kwaliteitsaudits door Stichting PAS en de Onderwijsinspectie. Het aanbod op de VVE-locatie voldoet in 2016 aan de in het Bestuursakkoord overeengekomen normeringen voor de kwaliteit van VVE. De subsidieontvanger neemt deel aan het stedelijk kwaliteitsoverleg VVE. Een ander programma en ook het kindvolgsysteem waarmee wordt gewerkt zal op voorhand aan een VVE-deskundige worden voorgelegd en worden getoetst aan de gestelde kwaliteitseisen. Kwaliteitseisen voor het aanbod voor specifiek een VVE-peuter op de locatie: De locatie werkt opbrengstgericht, d.w.z. dat de resultaten van de VVE-peuter(s) wordt(en) vastgelegd, worden geanalyseerd en daarop wordt een doelgericht plan gemaakt. De resultaten worden vastgelegd met een kindvolgsysteem en/of door het gebruik van Cito toetsen taal en rekenen voor peuters. De mentor van de VVE-peuter is minimaal 3 dagdelen op de groep aanwezig en heeft een aantoonbaar taalniveau conform landelijke vereisten. 2 Aanbod van een locatie met een aanbod VVE intensief: Omschrijving De locaties VVE- intensief worden jaarlijks door de gemeente Arnhem aangewezen. De locatie biedt een programma met een vast dagritme. Het aanbod vindt plaats in een aparte peutergroep van het kindcentrum welke uitsluitend bestaat uit reguliere of VVE- peuters, De groep is minimaal 8 peuters (bij 1 pedagogisch medewerker). Er zijn minimaal 30% gewichtenpeuters op de groep (16 peuters, 2 pedagogisch medewerkers). Reguliere peuters komen 2 x 3 uur per week. Alle peuters met een VVE-indicatie komen 12 uur, verspreid over 4 dagdelen en minimaal 3 dagen. Ouders van peuters met een VVE- indicatie ontvangen het 3e en 4e dagdeel/ 6 uur gratis. 2 Vereist taalniveau: De landelijk gehanteerde eisen aan het taalniveau van een pedagogisch medewerker op een VVE- locatie, te weten 2F voor schrijfvaardigheid en 3F voor spreek- en luistervaardigheid. Deze eisen zijn afkomstig uit de Referentieniveaus taal van de commissie Meijerink. 34
Kwaliteitseisen voor het VVE aanbod intensief op de locatie (zoals vastgelegd in het Kwaliteitshandboek VVE Arnhem) De locatie werkt met Kaleidoscoop. De locatie werkt met het OVM (Seminarium voor Orthopedagogiek). Overdracht volgens het protocol OVM (aanvulling kwaliteitshandboek maart 2014): Er wordt gezorgd voor een warme overdracht van VVE-peuters en zorgpeuters. De locatie werkt met Educatief Partnerschap met ouders. "Met Woorden in de Weer" (LOGO 3000) wordt als woordenschat methodiek gebruikt. Alle professionals op de groep zijn aantoonbaar geschoold op bovengenoemde onderdelen. Alle professionals op de groep hebben een aantoonbaar taalniveau conform landelijke vereisten. Er wordt gewerkt met een HBO-coach op de groep. De locatie levert gegevens aan Stichting PAS voor de Arnhemse VVE-monitor. Er is een aantoonbare doorgaande lijn en een intensieve samenwerking met het basisonderwijs (educatief aanbod, educatief handelen, ouderbetrokkenheid, pedagogisch didactisch klimaat begeleiding en zorg). Deze samenwerking bestaat uit een gezamenlijk plan van aanpak van de voorschoolse locatie en de basisschool (of basisscholen) voor de realisatie van de doorgaande lijn. Het plan bevat minimale afspraken over de inhoudelijke thema s waar op de groepen mee wordt gewerkt, ouderbetrokkenheid en de overdracht van peuters naar de basisschool. De locatie neemt deel aan het MT VVE, waar pedagogisch medewerkers en leerkrachten sturen en afstemmen op bovengenoemde intensieve samenwerking. Het aanbod op de VVE- locatie voldoet in 2016 aan de in het Bestuursakkoord overeengekomen normeringen voor de kwaliteit van VVE. De subsidieontvanger neemt deel aan het stedelijk kwaliteitsoverleg VVE Professionaliseringsaanbod 2015-2016 Kijk regelmatig op www.stichtingpas.nl en www.vveict.nl voor ons actuele aanbod. 35
Aanmelden voor het professionaliseringsaanbod kan via onze website www.stichtingpas.nl Vragen over het professionaliseringsaanbod kan via info@stichtingpas.nl Nieuw dit jaar is dat alle trainingsgegevens omtrent locatie, opdrachten en naslagwerk te vinden zijn op www.vveict.nl April 2016 Mei 2016 Kalender professionaliseringsaanbod Stichting PAS 2015 2016 voor nieuwe VVE-aanbieders / medewerkers in Arnhem Nr. Aanbod September Oktober November December Januari Februari Maart 2015 2015 2015 2015 2016 2016 2016 1.1 Oriëntatie op VVE Woensdag 2 september 13.30 16.00 1.2 Kaleidoscoop basis Woensdag Woensdag Woensdag Woensdag Woensdag Leerkrachten 1/2 + IB 16 september 10.00 16.00 14 oktober 13.30 16.30 18 november 13.30 16.30 16 december 13.30 16.30 2 maart 13.30-16.30 1.2 Kaleidoscoop basis Dinsdag Woensdag Woensdag Dinsdag Woensdag PM-ers en zorgcoördinatoren 8 september 10.00 16.00 7 oktober 13.30 16.30 4 november 13.30 16.30 8 december 13.30-16.30 17 februari 13.30 16.30
9 maart 13.30 17.00 April 2016 Mei 2016 Kalender professionaliseringsaanbod Stichting PAS 2015 2016 voor huidige VVE-aanbieders/medewerkers in Arnhem Nr. Aanbod September 2015 Oktober 2015 November 2015 December 2015 Januari 2016 Februari 2016 2.1 OVM voor nieuwe aanbieders en Data worden nog bekend gemaakt. medewerkers 2.2 OVM opfristraining met intervisie Doorgang vindt plaats bij voldoende deelnemers. 2.3 LOGO 3000 en Met Maandag Woorden in de Weer 21 september voor nieuwe aanbieders en dinsdag en medewerkers 22 september 9.00 16.00 2.4 LOGO 3000 opfristraining Doorgang vindt plaats bij voldoende deelnemers. 2.5 LOGO 3000 gebruikersmiddag (Datum is onder voorbehoud.) 2.6 Kaleidoscoop verdiepingstraining Het betreft hier een maatwerktraining. 2.7 VVE-conferentie Woensdag
30 maart 14.00 16.30 Woensdag 23 maart en 30 maart 13.30 15.30 April 2016 Woensdag 20 april 14.00 16.30 Mei 2016 Woensdag 25 mei 14.00 16.30 Woensdag 25 mei 14.00 16.00 Nr. Aanbod September 2015 Oktober 2015 November 2015 December 2015 Januari 2016 Februari 2016 2.8 Coach VVE Dinsdag Donderdag Woensdag 15 september 1 oktober 25 november 13.30 16.00 13.30 16.00 13.30 16.00 2.9 OGW met peuters Doorgang vindt plaats bij voldoende deelnemers. 2.10 OGW met kleuters Doorgang vindt plaats bij voldoende deelnemers. 2.11 Rekendoelen gr. 1/2 Woensdagen 2.12 Bewegen met peuters en kleuters 2.13 Omgaan met meertaligheid Woensdag 11 november 13.00 16.00 2.14 Executieve functies en spelend leren 2.15 Ontwikkelingsvragen Woensdag 27 januari 13.00-16.00 2.16 Interactief voorlezen en Woensdag de verteltafel 30 september 13.30 16.30 2.17 Werken met ouderhulpkaarten Woensdag 24 februari 13.30 16.30 Woensdag 17 februari 13.00-16.00
Maart 2016 April 2016 Woensdag 13 april 13.30 16.30 Aanmelden voor het professionaliseringsaanbod kan via onze website www.stichtingpas.nl Vragen over het professionaliseringsaanbod kan via info@stichtingpas.nl Nieuw dit jaar is dat alle trainingsgegevens omtrent locatie, opdrachten, naslagwerk te vinden zijn op www.vveict.nl Mei 2016 Nr. Aanbod September Oktober November December Januari Februari 2015 2015 2015 2015 2016 2016 2.18 Oefenen met Woensdag oudergesprekken 11 en 25 november 13.30 16.30 2.19 Inspiratiebijeenkomsten Woensdag voor oudercontactpersonen 21 oktober 13.30 16.30 Vakantierooster: Herfstvakantie 26-10-2015 t/m 30-10-2015 Kerstvakantie 21-12-2015 t/m 04-01-2016 Voorjaarsvakantie 08-02-2016 t/m 12-02-2016 Pasen 28-03-2016 Koningsdag 27-04-2016 Meivakantie en Hemelvaart 25-04-2016 t/m 06-05-2016 Pinksteren 16-05-2016 Zomervakantie 25-07-2016 t/m 02-09-2016
VVE ARNHEM Professionalisering VVE 2015-2016 Voor- en Vroegschoolse Educatie