Eindrapportage Verankering Ketenaanpak Diabetes Project titel Lokale Verankering Ketenaanpak Diabetes Voorst ROS regio Regio: Apeldoorn, Arnhem, Zutphen/Oost Achterhoek, Oude IJssel en Salland Versienummer 17 September 2012 Projectleider Elly van Geffen, Caransscoop Netwerkpartners Gemeente Voorst GGD Gelre IJssel Eerstelijns zorgverleners, fysiotherapeut, dietist, Thuiszorg, Trimenzo ENO Zorggroep huisartsen 0 Inleiding In Voorst heeft gemeente dit project omarmd (preventie van diabetes) en hebben we een werkgroep opgezet om uit te werken hoe de preventie van diabetes lokaal vormgegeven moet worden. Deze groep is zeer voortvarend aan het werk gegaan en wil het tot een succes maken. Het project Lokale Verankering Ketenaanpak Diabetes Voorst is gestart om een verbinding te maken in de keten rond Diabetes. Specifiek gaat daarbij de aandacht uit naar de bewoners tussen 27 en 35 jaar die al risicofactoren hebben. Het project Lokale Verankering Ketenaanpak Diabetes wordt gezien als een verdieping van de ketenzorg rondom Diabetes en een mogelijkheid de uitvoering in een businesscase inzichtelijk te maken richting zorgverzekeraars en andere stakeholders. In de projectgroep werd deelgenomen door een vertegenwoordiging van de eerstelijns zorg verleners, Gemeente Voorst, de GGD Gelre IJssel, Thuiszorg en Caransscoop. Tijdens de bespreking van de businesscase door alle relevante stakeholders: gemeente, huisartsenzorggroep huisarts, ENO en Caransscoop bleek er onvoldoende draagvlak om dit project voor te zetten. Besloten is om met het project Lokale Verankering Diabetes Voorst te stoppen. I Samenvattende beschrijving plan van aanpak 1. Waarom: waarom het project op deze locatie, welk probleem wordt aangepakt Caransscoop kreeg naast twee locaties de mogelijkheid om op een extra locatie het project op te zetten. Voorst is dezelfde GGD als de andere twee locaties van Caransscoop, contacten met de gemeente waren er al en de zorggroep hadden we ook in beeld. Het probleem dat we aangepakt hebben was algemeen: preventie op de kaart zetten, te veel Lokale Verankering Ketenaanpak Diabetes Voorst 1
dikke kinderen en jonge volwassenen aanpakken en sporten stimuleren. Deze doelen werden gedragen door gemeente en werkgroepleden. 2. Wat: doelstellingen (wat wil je realiseren) 3. Wie: De taken, rollen, bijdragen en verantwoordelijkheden van de betrokken organisaties (GGD, ROS, gemeente, huisarts, zorggroep, zorgverzekeraar) in het project. Onze doelstelling is de ketenaanpak diabetes in beeld brengen. Het uitgangspunt was dat de Diabetes zorg goed geregeld is. Vanuit deze keten willen we de opsporing en screening toevoegen voor een specifieke groep (hoog risico) en hieraan vervolg geven om deze groep uit de Diabeteszorg te houden door een verbeterde leefstijl. De drie projecten zijn aan elkaar verbonden via een stuurgroep, waar wethouders, GGD manager, kaderarts Diabetes, ROS projectleider, andere betrokken adviseurs van de ROS en leden van de werkgroep in participeren. Zij hebben de Plannen van Aanpak en ook de drie businesscases beoordeeld. Zij hebben het belang van het project voor hun eigen organisatie benadrukt en aan de achterban doorgegeven. De 3 zorgverzekeraars zijn voor de stuurgroep uitgenodigd maar zij hebben hiervoor gepast. Zorgverzekeraar ENO heeft meegelezen met de Business case. De zorggroep is op de hoogte gebracht, maar hebben geen rol genomen tijdens het proces van schrijven van de Businesscase, wel zijn zij betrokken geweest bij het meelezen en aanvullen van de Businesscase toen deze gereed was. Zij hadden het standpunt dat dit project buiten hun keten plaatsvond en dat zij op die grond geen directe rol voor zichzelf weggelegd zagen. Lokaal is de werkgroep tot stand gekomen. In Voorst heeft Caransscoop de werkgroep geleid. De huisarts heeft in de eerste helft van de overleggen van de werkgroep geparticipeerd. Daarna heeft hij geen deel meer uitgemaakt van de werkgroep i.v.m. landelijke signalen vanuit de LHV om geen nieuwe projecten op te pakken. De fysiotherapeut, diëtist en Thuiszorg zijn actief geweest in de werkgroep samen met GGD, gemeente en Caransscoop. Caransscoop heeft gedurende het project de verschillende stukken voorbereid, waaronder het plan van aanpak, het stroomdiagram, de business case. De werkgroepleden hebben deze aangevuld en praktische invulling eraan gegeven. 4. Wanneer: globale planning II De business case A. Het proces van totstandkoming van de business case 1. De redenen van de beoogde organisaties om te willen deelnemen aan het VKD. 2. Beschrijving van het proces (vanaf september 2010) van het komen tot en uitvoeren van de business case: We hebben de deadlines van het landelijke project aangehouden en hier omheen de planning gemaakt. Deze deadlines zijn behaald. zie bijlage 1 Alle partijen zijn overtuigd van het belang van preventie van diabetes, maar dit behoort bij deze partijen niet tot hun basis activiteiten. Eerstelijners, gemeente, thuiszorg, GGD en Caransscoop hebben geprobeerd deze vorm van preventie vorm te geven. ENO wilde niet direct betrokken zijn, maar wel op de hoogte gehouden worden. De zorggroep heeft aangegeven in het aansluitende gedeelte van de keten te zitten dus wil niet direct betrokken zijn, maar de zorggroep wil wel graag meelezen. De huisarts in Voorst heeft zich teruggetrokken (vanwege landelijke ontwikkelingen). Op 25 maart 2011 heb ik een mail ontvangen of we een extra locatie wilde starten, daarna heb ik contacten gelegd met partijen in Voorst (wethouder Voorst, GGD Gelre IJssel en zorggroep) en gekeken of daar mogelijkheden zijn. Die waren er, dus in mei is een eerste bijeenkomst gepland met de werkgroep. In juni 2011 was het Plan van Aanpak klaar en is verzonden naar stuurgroep en ENO. Daarna is de intentieverklaring verzonden en ondertekend door alle partijen. ENO en de zorggroep hebben ervoor gekozen mee te lezen in het gehele proces en pas wanneer de Business case er ligt een beoordeling te geven. Het plan van aanpak hebben we concreet proberen te maken met een stroomdiagram waarbij het proces van opsporing/screening/ interventie en nazorg beschreven staat. Lokale Verankering Ketenaanpak Diabetes Voorst 2
Dit stroomdiagram heeft de basis gevormd voor de Businesscase. a. Welke activiteiten zijn ondernomen? b. Wat waren beperkende factoren in het proces? c. Wat waren bevorderende factoren in het proces? De uitkomsten van de acties. Uitkomsten zijn dat de werkgroep steeds enthousiaster werd, concreet inzichtelijk had waaraan gewerkt werd, contacten tussen zorg-sport-welzijn gelegd werden. De business case was lastig weer te geven, dit is een onderbouwing van het stroomdiagram op basis van literatuuronderzoek. Hierbij wordt duidelijk wat preventie oplevert. Welke geplande acties niet zijn uitgevoerd, geef aan waarom acties niet uitgevoerd zijn. Tijdens het proces inhoudelijk de niet betrokken partijen van input vragen. Zij boden hiervoor te weinig mogelijkheden, stonden alleen open voor meelezen, maar gaven daar niets op terug. De grootste tegenvaller in het proces. Het niet doorgaan van de pilotuitvoering De grootste meevaller in het proces. Het kunnen weergeven van opbrengsten van preventie. B. Hoe zag de geplande business case er uit 1. De activiteiten De activiteiten die zijn gepland in de processen opsporen (identificeren en benaderen) en screenen. Geef van beide processen het volgende aan: a. Wie, welke activiteiten uitvoert. De reden dat deze verdeling is gehanteerd. b. Welke partij welke activiteit financiert, waarom de betreffende partij de activiteit financiert. We hebben een stroomdiagram gemaakt waarbij de lijn van opsporing naar screening naar interventie ingevuld is door de werkgroep. Bij de opsporing hebben de gemeente en GGD een rol. De gemeente verzend een brief waarin de mensen opgeroepen worden, de GGD verzamelt en beoordeelt deze. Bij de screening hebben huisarts met POH een rol samen met fysio/oefentherapeut en/of verpleegkundige. Bij de interventie is een rol weggelegd voor fysio- of oefentherapeut, voor de GGD, sportverenigingen en welzijn. Zij hebben allemaal een aantal acties/onderdelen/ waarbij de deelnemers worden gestimuleerd hun leefstijl aan te passen. Doordat de huisarts uit het project is gestapt hebben de fysiotherapeut en de verpleegkundige de rol in de screening op zich genomen. We hebben de kosten verdeeld in zorggerelateerde kosten en niet zorggerelateerde kosten, de zorggerelateerde kosten hebben we bij de zorgverzekeraar verhaald en niet zorggerelateerde kosten bij de gemeente. Het sportaanbod hebben we voor de helft door de deelnemers zelf laten bekostigen de andere helft door gemeente en zorgverzekeraar gedeeld. 2. Geplande opbrengsten van het opsporen en screenen: a. In aantallen te benaderen burgers/patiënten b. In aantallen te screenen burgers/patiënten. d. Geïdentificeerde (voorziene)andere opbrengsten. e. Bij welke partijen / sectoren de (voorziene) opbrengsten terecht komen. 12 gemotiveerde deelnemers, die bereid zijn hun leefstijl aan te passen 1600 1600 (Diabetes Risicotest) Sportaanbod onder de aandacht van de totale groep. Alle mensen die zouden reageren op de brief zouden een antwoord krijgen met het lokale aanbod als zij niet binnen de risicogroep vallen. Leefstijl onder de aandacht bij de inwoners, gemeente (wethouder en beleidsambtenaar sport en gezondheid) het wordt meegenomen met nota. Lokale Verankering Ketenaanpak Diabetes Voorst 3
f. Bij welke partijen / sectoren de (voorziene) opbrengsten terecht komen. C. Uitvoering van de business case Zie e N.V.T. Na de business case is er geen overeenstemming gekomen over de bekostiging van de gelden van de zorgverleners, de zorgverzekeraar is niet tot betaling van zorgkosten bereid. D. Wat zijn de resultaten van de uitvoering van de business case III Reflectie en Conclusie 1. Wat zijn de belangrijkste lessons learned uit deze pilot in relatie tot: a. Financiering van het opsporen en screenen b. Organisatorische inbedding van het opsporen en screenen c. Het samenwerkingsproces met lokale en regionale partijen (huisartsen, zorggroep huisartsen, gemeente, zorgverzekeraar, GGD, ROS, sport- en beweegaanbod) N.V.T. De zorg component is lastig in preventie op diabetes. De zorgverzekeraar wil hierin op dit moment niet op deze manier investeren. Het opsporen en screenen zal dus buiten de zorg plaats moeten vinden. Het inbedden van opsporen en screenen zal bij organisaties moeten plaatsvinden die daar open voor staan, dit zal buiten de zorg moeten gebeuren anders is inbedding heel lastig. De samenwerking tussen zorgverleners en beleidsmedewerkers verliep heel goed. De lokale partijen stonden open voor elkaar. De eerste lijn, gemeente en GGD zaten goed op 1 lijn. De zorggroep en zorgverzekeraar hebben we er niet direct bij kunnen betrekken. Lokale sport en beweegaanbieders juist wel weer, maar in laatste stadium, zij zijn zijdelings betrokken om de uitstroom goed geregeld te krijgen, niet bij begin betrokken geweest. De GSF hebben we wel gevraagd, maar zij hebben er niet voor gekozen direct aan de werkgroep deel te nemen, zij vonden het lastig om te bepalen wat hun rol was. 2. Wat zijn de do s en dont s op basis van de opgedane ervaringen? Innovatie kost geld. Zorg dat niet alleen middelen voor het optuigen van het project beschikbaar zijn. Als er geen geld is voor het daadwerkelijk verbeteren van de uitvoering van de zorg wordt er uiteindelijk geen patiënt beter van. De stakeholders wilden niet investeren door middel van financiële middelen om uitvoering mogelijk te maken. Voor (selectieve) preventie is niemand verantwoordelijk. De gemeente is verantwoordelijk, maar voert de taak uit als regisseur. Lokale Verankering Ketenaanpak Diabetes Voorst 4
Bijlage 1 Stappenplan 31 maart 2011 Tijdsplanning Stuurgroep 1 e bijeenkomst Voorjaar 2011 2.1 ROS, GGD, gemeente (en PSO) stellen een plan van aanpak op Voorjaar 2011 2.2 Komen tot regionale samenwerkingsafspraken Voorjaar 2011 2.3 GGD s zorgen voor opname van bouw lokale netwerken in het Lokaal Gezondheid Beleid Mei 2011 3.1 In kaart brengen stand van zaken bij de zorggroepen van huisartsen, coöperatie van fysiotherapeuten en diëtisten in hoeverre men open staat voor realisatie van de preventiecuratie-participatie keten. En het onderdeel overgewicht en obesitas expliciet meenemen als onderdeel van participatie en preventie 10 mei 2011 Projectteam Voorst 1 e bijeenkomst 23 mei 2011 Projectteam Voorst 2 e bijeenkomst om te komen tot PvA 1 juni 2011 Aanleveren Plan van Aanpak Juni juli 2011 Inventarisatie: A. Welke partijen zijn belangrijk voor het leveren van een bijdrage aan de gezondheid en welzijn van mensen in de plaats Voorst gerelateerd aan Diabetes en zelfmanagement? B. Wat is de huidige situatie t.a.v. de preventie, curatie en participatie activiteiten van iedere partij? Toegespitst op opsporen, screenen en interveniëren (aanbod en financieringswijze) Juni - aug. 2011 Discussie/visievormend: C. Waar liggen verbeterpunten op het vlak van opsporen, screenen en interveniëren als het gaat om de diabetes zorg in brede zin (preventie, curatie en participatie)? D. Wie en wat is nodig bij die verbeterpunten? E. Wat zijn de financieringsmogelijkheden voor de partijen om activiteiten gericht op diabetes in brede zin uit te voeren? Juni dec. 2011 3 bijeenkomsten projectteams Oktober 2011 Stuurgroep 2 e bijeenkomst Okt. nov. 2011 Wat is een haalbare situatie als het gaat om financiën, verbeteren van diabetes zorg in brede zin en betrokkenheid van partijen? Business case vormt hierbij de grondslag 4.1 Opstellen van een businesscase op hoofdlijnen per gemeente voor het laten functioneren van de preventie-curatie-participatieketen in grote lijn 3 de kwartaal 2011 1.1 Met zorgverzekeraar de grote lijn voor een businesscase bepalen: Met ENO overleg rondom de gecombineerde Leefstijlinterventies, waaronder de BeweegKuur. Hierbij staat preventie al op de agenda. Dit gesprek wordt gebruikt om toe te spitsen op de lokale businesscase. Lokale Verankering Ketenaanpak Diabetes Voorst 5
Gedurende het hele project in 2011 3.2 Het nader informeren van de zorggroepen van huisartsen, coöperaties van fysiotherapeuten en diëtisten over zin en noodzaak van realisatie van de preventie-curatie-participatie keten December 2011 Stuurgroep 3 e bijeenkomst December 2011 Business case Gedurende gehele project, met eind 2011/begin 2012 document beschikbaar F. Het maken van haalbare samenwerkingsafspraken voor het verbeteren van de diabetes zorg voor preventie curatie participatie 3.3 Maken van afspraken over het samenwerkingsproces van de eerstelijnszorg met het publieke domein (publieke gezondheidszorg en sport en beweegaanbod) op hoofdlijnen Jan. - sept. 2012 Bij go van de business case: uitvoering van samenwerkingsafspraken op een scenario 1 oktober2012 Aanleveren evaluatierapport project Lokale Verankering Ketenaanpak Diabetes Voorst 6