Post MDO praatje Hugo den Boogert AIOS Neurochirurgie

Vergelijkbare documenten
Staken van de behandeling op de IC wat zegt literatuur? Jacqueline Wallage AIOS Anesthesiologie 26 juli 2017

Palliatieve sedatie. 21 oktober 2014 Elgin Gülpinar, ANIOS IC

Als genezing niet meer mogelijk is

At the end of the day : moeten we stoppen?

Staken van behandeling: wanneer?

Waarom koelen na out of hospital reanimatie? Klinische les IC-verpleegkundigen 1 december 2006 Intensive Care Laurentius ziekenhuis, Roermond

Inhoud. 3 Afzien van behandeling E ve n niet meer DNR Een minderwaardig leven?... 48

Post MDO IC praatje. Schoenmaker blijf bij je leest Hugo den Boogert, AIOS Neurochirurgie

Door behandelen op de IC

Journalclub jan Prognose bepalen na reanimatie in het hypothermie tijdperk

Doorgaan of stoppen op de ICU. A-J. Meinders, internist- intensivist

ECLS: Goede en minder goede indicaties. Diederik van Dijk

Overplaatsen van IC patienten tijdens de behandeling naar een andere IC. Erwin J.O. Kompanje Erasmus MC Rotterdam, Intensive Care

1.1 De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) en afzien of staken van behandeling (patiënt ouder dan 16 jaar)

Ketenzorg orgaandonatie De rol van de SEH en IC. Marloes Witjes Promovendus Afdeling Intensive Care

De terminale patiënt: Inleiding. Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007

Autointoxicatie met insuline Prognose na ernstige hypoglycemie. 12 november 2015 Loes Hoogveld, 1C

Impact IC opname: wat doen we een patiënt aan? Symposium Grenzen aan de (IC) zorg J.G. van der Hoeven

Medische Beslissingen rond het levenseinde

HersenletselCongres 2017

staken van behandeling (patiënt ouder dan 16 jaar)... 2

Dorothea Touwen & Ellie van der Burg 11 december 2012

Lange termijn complicaties bij ARDS

Is er een leven na reanimatie? Maayke Hunfeld, kinderneuroloog Jasmijn Harpman, masterstudent Corinne Buysse, kinderintensivist

Cor%costeroiden voor de preven%e en behandeling van post- extuba%e stridor. MDO praatje Nynke Postma

Medische Publieksacademie

Alcohol misbruik Consequenties voor IC. Roger van Groenendael

Samenvatting. Samenvatting 7

pneumonie herhalingscursus BKZ kinderverpleegkundigen 12 april 2018 dr. K.T. (Rien) Verbruggen

Traumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld

De hematologie patiënt op de IC. Mirelle Koeman, internist-intensivist

Is er nog ruimte voor de EMV op de IC? Peter Muller Neural Practitioner Topics in Intensive Care 8 december 2016

Niet reanimeren beleid. Grande Conference Verona, september 2012 Lodewijk Keeris, internist-intensivist

Ethiek. Wat is ethiek? Moreel beraad

Schaderapport Anesthesiologie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding

Wensen rond de laatste levensfase

Cufflek test op IC. Max Rooijakkers, keuzecoassistent IC

Fleur. Fleur. Fleur. Fleur. Fleur. Is dit een normaal beloop? Is dit een normaal beloop? Wat doet u nu? Wat doet u nu?

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS

Stolsels van top tot teen. Marieke de Kuyper

Levenseindezorg op maat : Medische indicaties voor vroegtijdige zorgplanning

Stolling en antistolling. Esther Kragten, arts trombose en trombofilie

Stervensbegeleiding bij mensen met een Islamitische achtergrond

Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase

En plots lig je op de stroke Wat nu?

Includeer hem maar in de studie. De familie is onderweg!

Casus. Traumachirurgie en psychiatrie. Casus. Acute fase. Traumaopvang. Traumaopvang. Voorgeschiedenis

Aangepast Programma scholingsavond

Afzien (withholding) van behandeling

Juridische en ethische dilemma s en aspecten AZO-scholingsavond 13 januari 2016

Behandeling van atrium fibrilleren op de IC. Mirjam Wikkerink, ANIOS IC

Midazolam spiegels. MDO IC Voordracht. Sander Wout AIOS Anesthesiologie 5 januari 2018

BEOORDELING: EEN ZOEKTOCHT NAAR EEN ANDER LEVEN DRS. ENNO TROMPERT DRS. CORA VAN DER SEL (LID CENTRALE CLIËNTENRAAD UWV ) EN LEDEN ADVIESRAAD KCVG

RICHTLIJNEN TEN BEHOEVE VAN BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE IN DE NEONATOLOGIE

Amyotrofische Laterale Sclerose Wat is het en wat moet je ermee op de IC?

PACT traumatic brain injury Fellow onderwijs dec Astrid Hoedemaekers

Unilaterale diafragma hoogstand. MR Ghamati

MET bespreking Een verlate reactie bij anafylaxie? 19 Februari 2018 Veerle van Coenen, fellow Intensive Care

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg

Post-EAPC symposium 17 juni 2014

Informatieblad voor deelnemers gedurende opvolging. De CENTER-TBI studie

Sepsis Lotgenoten Dag

INHOUD Dit protocol is gebaseerd op de NVN richtlijn 2011 Prognose van post-anoxisch coma. 1 september 2012

Joke Kieboom Kinderarts-intensivist. verdrinking circulatiestilstand met hypothermie onderzoek conclusie

HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN

ETHIEK TAKE HOME TOETS

Intoxicaties bij een kinderen Kim Horsnell Kinderarts-intensivist Erasmus MC Sophia

Postmortale orgaandonatie

Vooraanmelding. Toediening tranexaminezuur bij verbloeding Kirsten Balvers, Arts-onderzoeker Trauma-unit/ Intensive Care.

Advance care planning, rol verzorgenden en verpleegkundigen

*Het betreft hier twee afzonderlijke meldingen, die apart door de commissie zijn beoordeeld. Beide oordelen worden hier weergegeven.

Voorwoord 11 Inleiding 13

Naar een mensgerichter zorg op de Intensive Care. Petra Renes, Miranda Wijtkamp, Joep Beneken Kolmer

Medische beslissingen rond het levenseinde

Even voorstellen. Eline Bruinenberg Ariën van der Lugt Martien Hess

Post-cardiac arrest syndroom

Dilemma s: op gevoel of met verstand

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen

(potentiële) belangenverstrengeling

Anatomie. Anatomie. Bloedtoevoer. Cerebrum Cerebellum Hersenstam. Schedel Hersenvliezen. Liquor cerebrospinalis Bloedvoorziening

De praktijk van deferred consent bij spoedeisend onderzoek

Erwin J.O. Kompanje. Afzien en staken van intensive-carebehandeling

Wanneer is een leven redden te duur? vv-ecmo on trial. dr Erwin J.O. Kompanje. Department of Intensive Care

Colistine verneveling bij ventilator-associated pneumonia. Guido Bastiaens, MD PhD AIOS Medische Microbiologie

Massief luchtemboolbij ERCP. Morbidity & Mortality krans 31 aug 2012 Frederik De Buck

Gefaseerde Tijdigheid

Op hoop van zegen Johan de Vries

Reanimatie bij hypothermie / verdrinking. Marlies Morsink SEH-arts KNMG Radboudumc

Klinisch redeneren D. Michel van Megen

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN

Verstandig Kiezen. Professor Suzanne Geerlings Opleider interne geneeskunde

Context van zorg. Kennis aan Tafel Sessie. Deel 2

Handreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen

thuiszorg in de standaardzorg voor

ACUUT CORONAIR SYNDROOM

Safar Oorzaak vaststellen en behandelen Hypothermie Gecontroleerd beademen Tracheostoma Epilepsie behandelen Monitoring Voeding

Acute neurologie: 10 instinkers. Diederik Dippel Neuroloog

Erwin J.O. Kompanje. Klinische ethiek op de IC

Transcriptie:

Post MDO praatje 20-10-2017 Hugo den Boogert AIOS Neurochirurgie

Casus 1 Vrouw, 20 jaar VG: Blanco Fietser vs auto, met hoofd tegen voorruit Initieel E1M1-2V1, bdz wijde lichtstijve pupillen Op SEH: 30 min wijde lichtstijve pupillen, CR en oculocefaalreflex bdz negatief CT:

Casus 1 - CT

Vraag aan het publiek Infauste prognose?

Casus 1 - Vervolg IMPACT score: Predicted probability of 6 month mortality: Core+CT+Lab model: 65% Predicted probability of 6 month unfavourable outcome: Core+CT+Lab model: 80% Direct na staken sedatie: E1M2Vt, afwezige pupil- en corneareflexen Na 24 uur: E1M1Vt, afwezige stamreflexen. IJswater test negatief.

Casus 1 - Vervolg IMPACT score: Predicted probability of 6 month mortality: Core+CT+Lab model: 65% Predicted probability of 6 month unfavourable outcome: Core+CT+Lab model: 80% Direct na staken sedatie: E1M2Vt, afwezige pupil- en corneareflexen Na 24 uur: E1M1Vt, afwezige stamreflexen. IJswater test negatief. Prognose nu infaust?

Casus 2 Vrouw, 47 jaar VG: DMII, HT, astma, PAOD, uterusextirpatie, lap chol Med: plavix, DM medicatie, antihypertensiva Fietser vs auto E1M1V1 met snurkende ademhaling. Onderweg wijde lichtstijve pupil rechts waarvoor hypertoon zout. CT:

Casus 2 - CT

Vraag aan het publiek Infauste prognose?

Casus 2 - vervolg OK: evacuatie asdh rechts, geen zwelling, botlap terug. ICP meter Beademingsproblemen bij minimale pneumothorax, longcontusies, atelectase +3 staken sedatie bij lage ICP s. +4 ICP meter verwijderd, patiënte scoort E1M2Vt +7 E1M4reVt + 10 E1M3Vt, CT:

Casus 3 - CT

Vraag aan het publiek Infauste prognose?

Casus 3 M, 63 Overplaatsing Ghana met Infarct ACM links (aspiratie) pneumonie Verder: insuline afhankelijk DM, HT Kliniek na overplaatsing (na staken sedatie en extubatie): E3M5liVafasie, hemiparese rechts. + 5, langzame verslechtering, pulmonale problemen -> re-intubatie (NB niet 100% infauste prognose, 15% kans op relatief goede uitkomst) +11 E1M2Vt, koorts. EEG: diffuus encefalopathisch beeld rechter hemisfeer. CT:

Casus 3 - CT

Vraag aan het publiek Infauste prognose?

Casus 3 - vervolg +13 E1M1Vt, koortsvrij. Prognose steeds somberder, maar niet infaust. +19 E1M1Vt +26 E1M1Vt, MRI: groot media infarct links, verse infarcering mesencefalon rechts, meerdere verse infarctgebiedjes rechter hemisfeer en cerebellum.

Casus 3 - vervolg +13 E1M1Vt, koortsvrij. Prognose steeds somberder, maar niet infaust. +19 E1M1Vt +26 E1M1Vt, MRI: groot media infarct links, verse infarcering mesencefalon rechts, meerdere verse infarctgebiedjes rechter hemisfeer en cerebellum. Infauste prognose?

Wat zegt het woord infaust?

Wat zegt het woord infaust? Infaustus/infausta/infaustum: onheil brengen, ongunstig. In + Faustus

Wat zegt het woord infaust? Infaustus/infausta/infaustum: onheil brengen, ongunstig. In + Faustus Infaust, wikiwoordenboek: (medisch) ongunstig: Een infauste prognose is dat de ziekte een dodelijke afloop heeft

Wat zegt het woord infaust? Infaustus/infausta/infaustum: onheil brengen, ongunstig. In + Faustus Infaust, wikiwoordenboek: (medisch) ongunstig: Een infauste prognose is dat de ziekte een dodelijke afloop heeft Infaust (ENG): Not favorable, unlucky, unpropitous; poor prognosis

Wat zegt het woord infaust? Infaustus/infausta/infaustum: onheil brengen, ongunstig. In + Faustus Infaust, wikiwoordenboek: (medisch) ongunstig: Een infauste prognose is dat de ziekte een dodelijke afloop heeft Infaust (ENG): Not favorable, unlucky, unpropitous; poor prognosis Infaust (DLD), wikipedia: Vorhersage für den weiteren Krankheitsverlauf sehr ungünstig ausfällt Bedeutet in der Regel, dass der (momentane) Zustand des Patienten eine Heilung nicht ermöglicht und mit dem Tod zu rechnen ist.

Wat zegt het woord infaust? Infaustus/infausta/infaustum: onheil brengen, ongunstig. In + Faustus Infaust, wikiwoordenboek: (medisch) ongunstig: Een infauste prognose is dat de ziekte een dodelijke afloop heeft Infaust (ENG): Not favorable, unlucky, unpropitous; poor prognosis Infaust (DLD), wikipedia: Vorhersage für den weiteren Krankheitsverlauf sehr ungünstig ausfällt Bedeutet in der Regel, dass der (momentane) Zustand des Patienten eine Heilung nicht ermöglicht und mit dem Tod zu rechnen ist.

Wat zegt het woord infaust? Infaustus/infausta/infaustum: onheil brengen, ongunstig. In + Faustus Infaust, wikiwoordenboek: (medisch) ongunstig: Een infauste prognose is dat de ziekte een dodelijke afloop heeft Infaust (ENG): Not favorable, unlucky, unpropitous; poor prognosis Infaust (DLD), wikipedia: Vorhersage für den weiteren Krankheitsverlauf sehr ungünstig ausfällt Bedeutet in der Regel, dass der (momentane) Zustand des Patienten eine Heilung nicht ermöglicht und mit dem Tod zu rechnen ist. Infaust in het leger: de dienstprognose

Infauste prognose en de ethiek Geen ethisch kader voor het gebruik van de term. NVIC (2009): Richtlijn nalaten en staken van behandeling en palliatieve zorg en palliatieve zorg na het staken van behandeling bij IC patienten Kompanje (2013); Causes and consequences of disproportionate care in ICU

Infauste prognose en de ethiek Geen ethisch kader voor het gebruik van de term. Conclusie: infaust puur een medische term, geen ethische term NVIC (2009): Richtlijn nalaten en staken van behandeling en palliatieve zorg en palliatieve zorg na het staken van behandeling bij IC patienten Kompanje (2013); Causes and consequences of disproportionate care in ICU

Infauste prognose en de ethiek Geen ethisch kader voor het gebruik van de term. Conclusie: infaust puur een medische term, geen ethische term Vanuit rechtvaardiging tot taken behandeling/abstinerend beleid: Weldoen en allereerst-geen-schade-berokkenen Het vervallen van (curatief) weldoen bij geen herstel Schade berokkenen is te rechtvaardigen als er weldoen tegenover staat NVIC (2009): Richtlijn nalaten en staken van behandeling en palliatieve zorg en palliatieve zorg na het staken van behandeling bij IC patienten Kompanje (2013); Causes and consequences of disproportionate care in ICU

Infauste prognose en de ethiek Geen ethisch kader voor het gebruik van de term. Conclusie: infaust puur een medische term, geen ethische term Vanuit rechtvaardiging tot taken behandeling/abstinerend beleid: Weldoen en allereerst-geen-schade-berokkenen Het vervallen van (curatief) weldoen bij geen herstel Schade berokkenen is te rechtvaardigen als er weldoen tegenover staat Rechtvaardigheid Rechtvaardige, eerlijke verdeling van schaarse middelen NVIC (2009): Richtlijn nalaten en staken van behandeling en palliatieve zorg en palliatieve zorg na het staken van behandeling bij IC patienten Kompanje (2013); Causes and consequences of disproportionate care in ICU

Infauste prognose en de wet Ook geen juridisch kader voor het labelen van een diagnose met infaust. Savelkoul (2016); Behandeling op de IC: stoppen of doorgaan? NVIC (2009): Richtlijn nalaten en staken van behandeling en palliatieve zorg en palliatieve zorg na het staken van behandeling bij IC patienten

Infauste prognose en de wet Ook geen juridisch kader voor het labelen van een diagnose met infaust. WGBO, artikel 453: De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen en handelt daarbij in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor hulpverleners geldende professionele standaard Savelkoul (2016); Behandeling op de IC: stoppen of doorgaan? NVIC (2009): Richtlijn nalaten en staken van behandeling en palliatieve zorg en palliatieve zorg na het staken van behandeling bij IC patienten

Infauste prognose en de wet Ook geen juridisch kader voor het labelen van een diagnose met infaust. WGBO, artikel 453: De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen en handelt daarbij in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor hulpverleners geldende professionele standaard Savelkoul (2016); Behandeling op de IC: stoppen of doorgaan? NVIC (2009): Richtlijn nalaten en staken van behandeling en palliatieve zorg en palliatieve zorg na het staken van behandeling bij IC patienten

Infauste prognose en de wet Ook geen juridisch kader voor het labelen van een diagnose met infaust. WGBO, artikel 453: De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen en handelt daarbij in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor hulpverleners geldende professionele standaard NVIC richtlijn: Met betrekking tot het afzien of staken van behandeling op de intensive care betekent dit dat hij geen zinloos medisch handelen moet doorvoeren waarvan een ter zake kundig vakgenoot ook de zinloosheid van inziet. Savelkoul (2016); Behandeling op de IC: stoppen of doorgaan? NVIC (2009): Richtlijn nalaten en staken van behandeling en palliatieve zorg en palliatieve zorg na het staken van behandeling bij IC patienten

Infauste prognose en de wet Ook geen juridisch kader voor het labelen van een diagnose met infaust. WGBO, artikel 453: De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen en handelt daarbij in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor hulpverleners geldende professionele standaard NVIC richtlijn: Met betrekking tot het afzien of staken van behandeling op de intensive care betekent dit dat hij geen zinloos medisch handelen moet doorvoeren waarvan een ter zake kundig vakgenoot ook de zinloosheid van inziet. Savelkoul (2016); Behandeling op de IC: stoppen of doorgaan? NVIC (2009): Richtlijn nalaten en staken van behandeling en palliatieve zorg en palliatieve zorg na het staken van behandeling bij IC patienten

Gebruik van infaust bij hersenletsel Spontaan overlijden op de IC steeds zeldzamer Data Nederlandse mixed ICU: Verkade (2016); Withdrawal of Life-Sustaining Treatment in a Mixed ICU: Most Common in Patients with Catastropic Brain Injury

Gebruik van infaust bij hersenletsel Spontaan overlijden op de IC steeds zeldzamer Data Nederlandse mixed ICU: In 1 jaar: 1.353 patiënten opgenomen op de IC 218 (16.1%) overleden Verkade (2016); Withdrawal of Life-Sustaining Treatment in a Mixed ICU: Most Common in Patients with Catastropic Brain Injury

Gebruik van infaust bij hersenletsel Spontaan overlijden op de IC steeds zeldzamer Data Nederlandse mixed ICU: In 1 jaar: 1.353 patiënten opgenomen op de IC 218 (16.1%) overleden Hiervan bij 174 patiënten (84%) is levensverlengende behandeling gestaakt Ernstig hersenletsel in bijna 50% de reden van het staken van de behandeling. Verkade (2016); Withdrawal of Life-Sustaining Treatment in a Mixed ICU: Most Common in Patients with Catastropic Brain Injury

Gebruik van infaust bij hersenletsel Spontaan overlijden op de IC steeds zeldzamer Data Nederlandse mixed ICU: In 1 jaar: 1.353 patiënten opgenomen op de IC 218 (16.1%) overleden Hiervan bij 174 patiënten (84%) is levensverlengende behandeling gestaakt Ernstig hersenletsel in bijna 50% de reden van het staken van de behandeling. MOF bij 39% Verkade (2016); Withdrawal of Life-Sustaining Treatment in a Mixed ICU: Most Common in Patients with Catastropic Brain Injury

Gebruik van infaust bij hersenletsel Spontaan overlijden op de IC steeds zeldzamer Data Nederlandse mixed ICU: In 1 jaar: 1.353 patiënten opgenomen op de IC 218 (16.1%) overleden Hiervan bij 174 patiënten (84%) is levensverlengende behandeling gestaakt Ernstig hersenletsel in bijna 50% de reden van het staken van de behandeling. MOF bij 39% Verschillen met andere artikelen obv religie, culturen, morele afwegingen Verkade (2016); Withdrawal of Life-Sustaining Treatment in a Mixed ICU: Most Common in Patients with Catastropic Brain Injury

Gebruik van infaust bij hersenletsel Spontaan overlijden op de IC steeds zeldzamer Data Nederlandse mixed ICU: In 1 jaar: 1.353 patiënten opgenomen op de IC 218 (16.1%) overleden Hiervan bij 174 patiënten (84%) is levensverlengende behandeling gestaakt Ernstig hersenletsel in bijna 50% de reden van het staken van de behandeling. MOF bij 39% Verschillen met andere artikelen obv religie, culturen, morele afwegingen NB pas op self-fulfilling prophecy en de moeilijkheid van prognosticeren! Verkade (2016); Withdrawal of Life-Sustaining Treatment in a Mixed ICU: Most Common in Patients with Catastropic Brain Injury

De gevolgen van labelen met infaust Moral Distress Frustratie, depressie, burn out Vermijdend gedrag Lagere kwaliteit zorg Compassion fatigue Gevolg van (frequente) moral distress Draagt bij aan self-fulfilling prophecy Kompanje (2013); Causes and consequences of disproportionate care in ICU medicine

Alternatieven? Medisch zinloos vs kansloos? Impliceert ineffectief of hopeloosheid -> medisch niet te verantwoorden ( niet schaden ) Gebaseerd op slechts 1 factor: de prognose van het ziektebeeld Kompanje (2017); Beyond semantics: Disproportionate Use of IC resources or Medical Futility

Alternatieven? Medisch zinloos vs kansloos? Impliceert ineffectief of hopeloosheid -> medisch niet te verantwoorden ( niet schaden ) Gebaseerd op slechts 1 factor: de prognose van het ziektebeeld Prognose uitzichtloos? Kompanje (2017); Beyond semantics: Disproportionate Use of IC resources or Medical Futility

Alternatieven? Medisch zinloos vs kansloos? Impliceert ineffectief of hopeloosheid -> medisch niet te verantwoorden ( niet schaden ) Gebaseerd op slechts 1 factor: de prognose van het ziektebeeld Prognose uitzichtloos? Disproportioneel? Met andere woorden: ondanks maximale behandeling wordt het gewenste doel niet bereikt en is er geen zicht op een situatie waarin de patiënt zijn of haar leven waardig kan voortzetten IC richtlijn palliatieve zorg: Dat verder behandelen zinloos is (het handelen is beoordeeld als effectloos of als disproportioneel) Kompanje (2017); Beyond semantics: Disproportionate Use of IC resources or Medical Futility

Take to work messages Ik heb het antwoord (bij lange na) niet Geen verandering omtrent onze indicatiestelling tot het staken van behandeling bij neurologische patienten Wél meer bewustwording bij het gebruik van het woord infaust Wees bedacht van de complexiteit van ernstig neurologische aandoeningen en self-fulfilling prophecy Een goed alternatief?

Vraag aan het publiek of eventuele vragen aan mij?