v Ontwikkel je eigen ijsje! Ice Cream Challenge 1
Ice Cream Challenge De Ice Cream Challenge is een lespakket voor groep 7/8 waarbij kinderen meer leren over de producten in hun keukenkastje of koelkast. Hoe worden ze gemaakt? Waar moet je allemaal rekening mee houden bij het ontwikkelen van een product? Welke beroepen zijn er in de voedingsmiddelenindustrie? Met deze kennis gaan de kinderen zelf een product ontwikkelen: een superlekker nieuw ijsje met groente en fruit! Op de website www.icecreamchallenge.nl vindt u het stappenplan, bestaande uit drie werkbladen, dat kinderen in een groepje zelf kunnen uitvoeren. De opdrachten zijn ontwikkeld vanuit de didactiek van onderzoekend en ontwerpend leren. Kinderen doen in de Ice Cream Challenge onderzoek naar bestaande producten en naar wensen van de doelgroep. Ze ontwerpen met de kennis uit hun onderzoek een nieuw product dat voldoet aan de eisen van de wedstrijd. Daarnaast vindt u op de website drie afzonderlijke lessen over de voedingsmiddelenindustrie, die aansluiten bij de Ice Cream Challenge. In de lessen worden 21st century skills aangesproken zoals creatief denken, samenwerken en zelfregulering. Afhankelijk van de mogelijkheden komen ook ICT-basisvaardigheden aan bod. Win! Elk groepje stuurt een foto van hun ijsje naar ijsje@ icecreamchallenge.nl. Het ijsje moet ook een originele naam hebben. Ook stuurt elk groepje een filmpje of een verslag of presentatie mee hoe zij tot dit ontwerp 2 2 2
zijn gekomen. Zie voor meer informatie het Stappenplan Ice Cream Challenge op de website. De beste inzending wint een bezoek aan een echte ijsjesfabriek met de hele klas, inclusief vervoer. Het lespakket bestaat uit: De website www.icecreamchallenge.nl Introductiefilmpje Drie los in te zetten lessen: 1. Op onderzoek in de keuken. In deze les leren kinderen wat de voedingsmiddelenindustrie is, welke bedrijven ons eten maken en welke merken daarbij horen. 2. Een miljoen bakjes salade. In deze les ontdekken kinderen aan welke eisen een product in de supermarkt moet voldoen. 3. Speeddaten met beroepen. In deze les leren kinderen dat er in de voedingsmiddelenindustrie veel verschillende beroepen zijn. Ice Cream Challenge: hierin worden de kinderen stap voor stap begeleid bij het onderzoek doen naar de doelgroep en ontwerpen van het ijsje. Hierin leest u ook hoe u mee kunt doen met de wedstrijd. Tijdsduur Introductie Challenge 15 min klassikaal Les 1 Op onderzoek in de keuken Werkblad 1 30 min solo of duo zelfstandig + thuisopdracht Les 2 Een miljoen bakjes salade 30 min solo of duo zelfstandig Les 3 Speeddaten met beroepen 30 min solo of duo zelfstandig Stappenplan Ice Cream Challenge Werkblad 2 Eisen aan ijs 10 min groepje zelfstandig Stappenplan Ice Cream Challenge Werkblad 3 Onderzoek naar ijsjeseters 1 lesuur groepje Stappenplan Ice Cream Challenge Werkblad 4 Ontwikkel een ijsje 1 lesuur groepje zelfstandig 3 3
Les 1 Op onderzoek in de keuken Over deze les Kinderen gaan bedenken welke producten in een fabriek zijn gemaakt. Ze bedenken welke merken bij verschillende categorieën producten horen. Ze verkennen vijf bedrijven die voedingsmiddelen maken. Daarna gaan ze thuis kijken welke merken/bedrijven zij kunnen vinden. Lesdoel De kinderen weten wat de voedingsmiddelenindustrie is en de begrippen en beroepen die daarbij horen; ontdekken welke bedrijven producten maken en welke merken daarbij horen; weten dat er een verschil is tussen A-, B- en C- merken. Benodigdheden Voor elk kind of elk tweetal een print van les 1 en werkblad 1. Computer met internetaansluiting. Extra tips, suggesties of achtergrondinformatie Opdracht 1 Praat met de kinderen over een aantal producten in deze lijst, zoals bijvoorbeeld brood en kaas. Deze producten worden soms nog volledig ambachtelijk gemaakt in een bakkerij of bij een boerderij, maar het grootste deel wordt in fabrieken gemaakt. Sluit bijvoorbeeld aan bij een eetmoment in de klas (fruit, lunch): wat zit er in je bakje? Hoe is het gemaakt denk je? Opdracht 2 De kinderen ontdekken dat er bij elke categorie meerdere bedrijven en merken horen. Geef tips als de kinderen het moeilijk vinden. Opdracht 4 Stimuleer de thuisopdracht door er een klein wedstrijdje van te maken: wie heeft de meest compete lijst? Kinderen mogen het ook samen doen. 4 4
Les 2 Een miljoen bakjes salade Over deze les De kinderen ontdekken wat erbij komt kijken om een product op grote schaal te ontwikkelen, zoals in de voedingsmiddelenindustrie gebeurt voor de consumenten. Lesdoel De kinderen ontdekken aan welke eisen een product uit de voedingsmiddelenindustrie moet voldoen. Benodigdheden Voor elk kind of elk tweetal een print van les 2 en werkblad 2. Computer met internetaansluiting. Antwoorden, extra tips, suggesties of achtergrondinformatie Opdracht 1 Laat het filmpje Hoe wordt beschuit gemaakt eventueel klassikaal op het digibord zien. https://schooltv.nl/video/hoe-wordt-beschuit-gemaakt-60000-beschuitjes-per-uur Opdracht 2 Antwoorden: 45.500 bakjes per week 182.000 per maand 9.464.000 per jaar 91.000 kilo aardappels per maand. Let op, dit is netto. Er gaat ongeveer 30% verloren aan schillen, vocht, koken etc. Dus eigenlijk moet de fabriek nog veel meer aardappels bestellen! Importeren uit het buitenland. In de zomer (bij de barbecue/picknick). In de zogenaamde topweken (8 weken in de zomer) wordt 8 tot 10 keer zo veel verkocht. Bij deze opdracht zijn we uitgegaan van een gemiddeld aantal bakjes per week over het hele jaar heen. 5 5
Opdracht 4 Een product dat je in de supermarkt koopt (en gemaakt is in de voedingsmiddelenindustrie): moet altijd hetzelfde smaken en dezelfde ingrediënten hebben. Als er iets veranderd is aan het product, moet dat erop staan. Bijvoorbeeld: Nu met extra chocolade! Of: Nu met vrije uitloop eieren! moet er altijd hetzelfde uitzien. Als een product ineens een andere kleur is, gaat de consument twijfelen of het wel goed zal zijn. moet altijd hetzelfde wegen. Je wilt voor je geld precies zoveel product hebben als er op de verpakking staat. moet goed verpakt kunnen worden. De verpakking moet stevig, veilig en goed stapelbaar zijn. moet een bepaalde tijd houdbaar blijven. Op de verpakking moet staan hoe lang het houdbaar is en hoe je het moet bewaren (bijvoorbeeld in de koelkast). moet er mooi uitzien. Een product moet er aantrekkelijk uitzien. De ingrediënten of de maaltijd die je ermee kunt maken moeten bijvoorbeeld mooi gefotografeerd zijn. moet veilig zijn. Mensen moeten erop kunnen vertrouwen dat ze niet ziek worden van de etenswaren die ze kopen. Producten moeten onder strenge hygiënische omstandigheden zijn gemaakt en dat moet goed gecontroleerd zijn. Soms wordt er weleens een product uit de winkels gehaald omdat er iets mis is gegaan. er mag niet (per ongeluk) iets anders in zitten dan op de verpakking staat. Ook dit heeft met veiligheid te maken, maar ook met vertrouwen. Fabrikanten moeten in de producten stoppen wat ze beloven op de verpakking. er moet op staan hoe je het product klaar moet maken. er moet informatie opstaan voor mensen met een allergie. Achtergrondinformatie Om een product te kunnen verkopen bedenken de fabrikanten een merk en een verhaal dat daarbij hoort. Soms klopt dat verhaal niet helemaal met de inhoud van het product. Elk jaar is er een prijs voor Het gouden windei. In 2016 ging die prijs naar het merk Healthy People. Hun sap met de supergezonde en duurdere vruchten blauwe bes en framboos blijkt voor het grootste deel te bestaan uit appel en druivensap, die veel goedkoper zijn. Praat met de kinderen over waarom fabrikanten hun verhaal mooier maken dan het in werkelijkheid is. https://www.foodwatch.org/nl/onze-campagnes/onderwerpen/misleidende-marketing/hetgouden-windei/winnaar-2016/ Extra Heel leuk is om terug te gaan naar het oorspronkelijke recept van producten die je eigenlijk altijd in de supermarkt koopt, zoals ketchup, drop of spaghetti. Bekijk (een deel van) het filmpje van De Proefkeuken over drop maken: https://www.vpro.nl/jeugd/programmas/proefkeuken/aflevering-2.html 6 6
Laat de kinderen dan een product kiezen uit de lijst hieronder, of laat hen zelf iets bedenken. Bijvoorbeeld: vanillevla ketchup pindakaas chips spaghetti Hoe zou je dit product zelf kunnen maken? Laat de kinderen het recept opzoeken. Misschien vinden je leerlingen wel verschillende recepten voor hetzelfde product. Vergelijk ze. Nog mooier is om een van de recepten echt zelf te maken met een klein groepje in de keuken op school of thuis. 7 7
Les 3 Speeddaten met beroepen Over deze les Kinderen leren welke beroepen er zijn bij een bedrijf dat voedingsmiddelen maakt. Daarna gaan ze zich verdiepen in een beroep. In een speeddate sessie ontdekken ze wat het beroep van de ander inhoudt. Lesdoel De kinderen leren welke beroepen er zijn in de voedingsmiddelenindustrie. Benodigdheden Voor elk kind of elk tweetal een print van les 3. Voor elk kind het strookje Speeddate Dit ben ik. Voor elk kind meerdere strookjes Speeddate Beroep van mijn date Antwoorden, extra tips, suggesties of achtergrondinformatie Opdracht 1 Laat het filmpje bij deze opdracht eventueel klassikaal op het digibord zien. https://www.youtube.com/watch?v=rvqnw08xxxy Opdracht 2 Antwoorden, van boven naar beneden: - medewerker afdeling productie - medewerker afdeling kwaliteit - medewerker afdeling logistiek. - productontwikkelaar 8 8
Opdracht 3 Organisatie speeddate Voorbereiding: Zorg voor losse tafeltjes met tafelnummers erop. Zet bij elk tafeltje twee stoelen neer, tegenover elkaar. Deel de strookjes uit. Elk kind kiest een beroep uit opdracht 2. Maak eventueel een inventarisatie op het bord, zodat er een goede verdeling ontstaat. De kinderen verzamelen informatie. Wijs hen op nuttige zoekopdrachten, zoals bijvoorbeeld operator voedingsmiddelenindustrie. Ook op de website www.futureproef.nl is informatie over beroepen te vinden. Ze vullen het strookje in. Kern Leg de werkwijze uit: We gaan speeddaten. Elke date duurt drie minuten: één minuut voor jouw beroep, één minuut voor het beroep van de ander en één minuut om te bespreken wat er leuk of niet leuk is aan elkaars beroep. Daarna schuif je door. Maak afspraken over het doorschuiven. Wanneer de kinderen zitten, wijs dan voor elke tafel één kind aan. Dat kind blijft elke ronde zitten, de ander schuift elke ronde een tafel op. Of gebruik de methodiek binnenkring/buitenkring. Bepaal zelf hoeveel rondes haalbaar zijn. Bijvoorbeeld: 6 rondes, met daartussen steeds een korte pauze. Afsluiting De kinderen gaan weer op hun plek zitten. Vraag elk kind om een beroep te noemen dat hen aansprak en een beroep dat hen niet aansprak en vraag een toelichting; waarom vind je het wel of niet leuk, wat vind je juist zo leuk. Door het gesprek te verdiepen gaat het voor de leerlingen meer leven. 9 9
Stappenplan Ice Cream Challenge Doelen De kinderen: doen onderzoek naar bestaande ijs-producten; onderzoeken welke voorkeuren kinderen hebben wat betreft ijsjes ontwikkelen een nieuw ijsje rekening houdend met de eisen en de wensen van de doelgroep. Vooraf Vorm groepjes van vier of vijf kinderen, dat kan ook makkelijk met www.maakgroepjes.xyz Werkblad 2 Eisen aan ijs Kinderen gaan na welke ijsjes ze kennen. Ze lezen aan welke eisen hun inzending voor de Ice Cream Challenge moet voldoen. Hang eventueel de eisen op in de klas, zodat je de leerlingen er regelmatig op kunt wijzen. Werkblad 3 Onderzoek naar ijsjeseters Kinderen gaan een enquête houden onder de doelgroep, kinderen tussen de 10 en 12 jaar. Op het werkblad zien ze stap voor stap hoe ze dit kunnen doen. Voor een handleiding bij het programma enquetemaken.nu zie www.ontdekmedia.nl/enquetemaken-nu/. Werkblad 4 Ontwikkel een ijsje De groepjes gebruiken de resultaten uit de enquête om hun ijsje te ontwerpen. Binnen de groepjes worden de taken verdeeld. Bij het ontwerpen houden ze de eisen goed in het achterhoofd (zie werkblad 2). 10 10 10
Verantwoording Alles wat wij eten komt van het land of van een dier. In de voedingsmiddelenindustrie worden deze grondstoffen verwerkt tot producten die we onder andere in de supermarkt kopen. De voedingsmiddelenindustrie zorgt ervoor dat wij elke dag voldoende, gezond, veilig, lekker en betaalbaar kunnen eten. De voedingsmiddelenindustrie is de grootste industrie in Nederland. In deze bedrijfstak vind je heel veel verschillende beroepen. Innofood, de netwerkorganisatie van voedingsmiddelen-bedrijven in Oost-Nederland, wil laten zien dat werken in de voedingsmiddelenindustrie leuk en uitdagend is en dat er ook in de toekomst behoefte is aan mensen. De Ice Cream Challenge is een initiatief van Tech Your Future, het expertisecentrum voor techniekonderwijs, en Innofood, de netwerkorganisatie van voedingsmiddelenbedrijven in Oost-Nederland. Dit project werd mede mogelijk gemaakt door de provincie Overijssel. Concept en tekst: Vormgeving: Filmpje: Website: Patsboem! educatief, www.patsboemeducatief.nl Baukje van Hout, www.houtvorm.com Niels Beekhuizen, www.met14.nl HEERS, www.heers.nl 11 11 11