Planvanaanpak Themadagenworkshops FUSIE Datum : Document :Planvanaanpakworkshop Training :Traindetrainer Periode :periode1,collegejaar2007 2008 Docent :AntjeSchram Projectleden :LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats
Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Themaendoel...3 3. Opbouwdag...4 WorkshopA:Motiverenvanmedewerkerstijdensverandering...5 WorkshopC:Internecommunicatiebijveranderingen...5 WorkshopC:Motivatietheorieën...5 4. OpbouwWorkshopA...6 Bijlagea:IJsbreker...7 Bijlageb:Inleidingworkshopentoelichtingcentraalthema...8 Bijlagec:werkvorm Oefenenmetoa.weerstand...9 Bijlaged:theorie BadkuipmodelKübler Ross...10 Bijlagee:hand outworkshop Motiverenvanmensenbijveranderingen...11 5. Bijlage1:Theoriemotiverenvanmedewerkers...12 6. Bijlage2:Persoonlijkeleerdoelenprojectleden...15 7. Bijlage3:Literatuurlijst...16 WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina2van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
1. Inleiding Vooronzeopdrachtgever,ABNAmro,hebbenwijeenthemadaggeorganiseerd.Deaanleiding voordeopdrachtishetfeitdatzijgaanfuseren.dezeveranderingbrengtgroteonderzekerheid metzichmee.hetisnognietduidelijkmetwelkepartij(en)debankgaatfuseren,enwelke gevolgenditmetzichmeezalbrengen.veelwerknemerswetennieteensofzehunbaankunnen behouden.eenperiodedieveelonzekerheidenonrustveroorzaakt. ABNAmroheeftonsgevraagdvooreendeelvandemanagersvanhetconcern demanagersvan definancialcenters eeninspirerendethemadagteorganiseren. 2. Themaendoel Dedeelnemers allenleidinggevendenbijabnamro wordenblootgesteldaanveelenheftige veranderingen.deophandenzijndefusieheeftveelvoetenindeaardeenvraagtomveel improvisatievermogenvandemanagers.defusieishetcentralethemavandedag. Alsdoelstellingenvoordedaggeldtdatdedeelnemersaanheteindbeterophunnetvlieshebben hoezijkunnenomgaanmetdeverandering,endanmetnameophetgebiedvanhetmotiveren vanhunmedewerkersenhetombuigenvandeonvermijdelijkeweerstand. WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina3van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
WorkshopMotiverenvanmensenin veranderendetijden TrainingTraindetrainer Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Planvanaanpak,versie1.1 Pagina4van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008 3. Opbouwdag DemanagersvanalleABNAmroFinancialCentersinNoord Hollandhebbenvandaageen trainingsdagmetalsthemadefusie.tijdensdezedagwordenzeonderanderegeïnformeerdover delaatstestandvanzaken,krijgenzetehorenaanwelkegeheimhoudingsregelszijzichmoeten houdenenwordenzegetraindinhetomgaanmetdeonzekerheidenallegevolgenbinnenhun filiaal. Hetdagprogrammazieteralsvolgtuit: 09.00 09.30uur Ontvangstmetkoffieenthee 09.30 09.45uur IJsbrekervandedag 09.45 10.00uur Woordvanwelkomdoorregiovoorzitterenuitlegdagprogramma 10.00 11.00uur PresentatieoverdelaatstestandvanzakenvandefusiedoorR.Groenink 11.00 11.30uur Mogelijkheidomvragentestellen 11.30 11.50uur Pauzemetkoffie/theeeneenkleinhapje 11.50 12.00uur Aanwezigenindelenin3workshopgroepen 12.00 13.00uur WorkshopA/B/C,ronde1 13.00 14.00uur Lunch 14.00 15.00uur WorkshopA/B/C,ronde2 15.00 16.00uur WorkshopA/B/C,ronde3 16.00 16.20uur Pauzemetkoffie/thee,friseneenhapje 16.20 17.00uur Plenairesessie:samenvattingvandedagendeworkshops,uitlegcyclus trainingsdagen,afsluiting 17.00 20.00uur Borrelmetwarmenkoudbuffet
WorkshopA:Motiverenvanmedewerkerstijdensverandering Indezeworkshopwordendedeelnemendeleidinggevendengeconfronteerdmetdiverse negatievegevoelensdiemedewerkersgedurendeveranderingenkunnenervaren. Erwordtgeoefendmetacteurs.Hiernawordtinhoudelijkeentheoretischeuitleggegevenoverde verschillendefasendiemensentijdensveranderingendoorlopen. WorkshopB:Internecommunicatiebijveranderingen Dezeworkshoplegtdenadrukophetbelangvancommunicerentijdensveranderingen,enhoedit (hetbeste)gedaankanworden.manierenvancommunicerenbinnenteamskomenaandeorde, enerwordenenkelecommunicatietheorieënbesproken. Erwordtindewerkvormgeoefendmetdezgn. Tweekolommenmethode :Samenmetde deelnemerswordterintweekolommeneeninventarisatiegemaakt.indelinkerkolom inventariserenweallenadelenvanveranderingen(defusie).wanneerallenadelenbehandeldzijn beginnen,benoemenweinderechterkolomdevoordelen.nahetinvullenvanderespectievelijke kolommenwordendezebesproken,zonderoordelenofmeningenaandebenoemde onderwerpentehangen.nahetinvullenvanbeidekollommenwordtsamenmetde medewerkersuitgezochthoedeveranderingzokanwordenaangepastdatdevoordelengoeduit deverfkomenendaternogweinigproblemenzijnmetdenadelen. WorkshopC:Motivatietheorieën Dederdeworkshopbehandelthetmotiverenvanmensen.Samenmetdedeelnemerswordteen werkvormgehoudenwaarbijopcreatievewijzeuitingmoetwordengegevenaanallemogelijke vormenvanmotivatiediededeelnemersmogelijkervaren.metbehulpvanallerhandeschrijf, plak enknutseltoolskrijgendedeelnemersinzichtindemotivatiesvanhenzelfenhuncollega s. Hiernaiseraandachtvoordetheoretischebenaderingvano.a.Maslow. WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina5van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
4. OpbouwWorkshopA Tijd Onderdeel Wie Hulpmiddelen 0 Voorbereidenworkshop/ruimte Projectleden 5min 2min 25min 5min 15min IJsbreker Ziebijlagea Inleidingworkshopentoelichtingcentraalthema Ziebijlageb Werkvorm:oefenenmetgevoelensvano.a. weerstandm.b.v.eenacteur Ziebijlagec Evaluatievandewerkvormdoortrainersen deelnemers Theorie:BadkuipmodelvanKüblerRoss Ziebijlaged Projectleden Projectleden Projectleden Projectleden Projectleden 5min Vragenbeantwoorden Projectleden 3min Samenvattingvandeworkshopenafsluiting Ziebijlagee Projectleden Pcmetbeamer enboxen acteurs PowerPoint presentatie hand outs WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina6van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
Bijlagea:IJsbreker Deijsbrekerbestaatuiteenhumoristischfilmpjevaneenaantalminuten,metalsonderwerphet omgaanmetklachtenenhetmotiverenvanwerknemers. Bekijkhetfilmpjeop:http://nl.youtube.com/watch?v=89OeXl3_4R4 WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina7van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
Bijlageb:Inleidingworkshopentoelichtingcentraalthema Defusie Erstaatnogalwattegebeurendekomendetijd.Enwetendedatmensenoverhet algemeenwarsvanveranderingzijn,kunnenwenogwelwatweerstandverwachten.precies daarovergaatdezeworkshop. Wenemendeleidinggevendenmeeaandehandomzezichttegevenopmogelijkeemotiesdie bijhunmedewerkerszullenvoorkomen. Hetgesprokendeelvandeworkshopstartoverigensmeteenkortepresentatievandetrainersen uitlegoverdehuisregels(zoalsrespectvoorelkaar,mobieletelefoonopstil,vragenaltijd tussendoorstellenetc.). Dewortelofdestok...Mensenmotiveren WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina8van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
Bijlagec:werkvorm Oefenenmeto.a.weerstand DewerkvorminWorkshopAwordtuitgevoerdmetbehulpvaneenaantalacteurs.Dezezorgen vooreen(aldanniet)realistischenabootsingvandewerkelijkheid. Hetisdebedoelingdatdedeelnemersgeconfronteerdwordenmetgevoelensvanangst, onvrede,onrust,opstandengelatenheidzoalsdiebijhunmedewerkerskunnenvoorkomenin dezetijdvanverandering.deacteursgedragenzichalswerknemermeteenofmeervandeze (extreemvormgegeven)gedragingen.dedeelnemersmoetendesituatienaareenpositieve situatiezienomtebuigen.ditzorgtvooroefeninginonderanderedeonderstaande vaardigheden: observeren feedbackgeven leiderschap rollenspel omgaanmeteigenenandermansemoties incasseren creativiteit Doordatdeacteursnogaloverdrevenreagerenheeftdeworkshopeengoedoefengehalte,en bovendienkandehumorenigeluchtindeoefeningbrengen. Dewerkvormduurtongeveereenhalfuur,inclusiefevaluatie. WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina9van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
Bijlaged:theorie BadkuipmodelKübler Ross Demedewerkersvoelenzichvaaknietserieusgenomen,gepasseerd,overlopen,hunbelangen wordengeschaadofziendezinnietinvandeverandering.ofomdathetdoelhennietduidelijkis, ofomdatzijvrezeneventuelenieuweeisen/veranderingennietaantekunnen. Zakendieeentegenwerkendehoudingofafhoudendehoudingtoteenlogischereactieopde veranderingenbewerken.weerstandbijveranderingenkomtvaakvoortuitonbegripoverhet waarom,watenhoe. Belangrijkisdezesignalenserieustenemenennietaandekantteschuivenalsnietterzake doende.dezesignalenkunnenjuistduidelijkmakenwaardestrategieinbijgesteldmoetworden. Eeneerstebelangrijkaspectisdanookluisteren.Alleenzokunjeachterdeaardvande weerstandkomen.deinhoudvandeweerstandgeeftdanaanvoorelkeaanpakgekozenwordt. Redenenomaandachttegevenaanweerstand; Deveranderingisnietinhetbelangvanmedewerkers Onduidelijkheid Medewerkersdenkendathetbeterkan Angstnietaandenieuweeisentekunnenvoldoen Zichnietserieusgenomenvoelen Menzietdezinvandeveranderingnietin Faseinindividueelveranderingsproces(menmoetwennenaanhetnieuwe)badkuip Denial: Datlooptzo nvaartnietvolgensmij (ontkennen) Anger: Moetenwijopdraaienvoorhunfouten? (woede) Bargaining: Hetmomentisnuvooralergongelukkig (onderhandelen) Depression: Ikgeefhetop,zeluisterentochniet (depressie) Acceptance: Iklaathetmaargewoonopmeafkomen (berusting),en Kijk,erzittenookwel voordelenaan (aanvaarding) WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina10van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
Bijlagee:hand out 1 workshop Motiverenvanmensenbijveranderingen Ubenteenprofessional.ABNAmroisblijmetuwleidinggevendecapaciteiten.Maarwijerkennen tevensdatvaardighedengetraindmoetenworden.kennisbijgespijkerdmoetworden. Indeworkshop Motiverenvanmensenbijveranderingen heeftueenkijkjekunnennemeninde zakendiemensendrijven,henmotiveren.deinteractiemetdeacteur(s)heeftuinde gelegenheidgesteldteoefenenmethetomgaanmetemotiesendrijfverenvanuwmedewerkers. Inaansluitingopdetheorievandezeworkshopbiedenwijunoggraageenextratoolomtekijken naardemotivatorenvanmedewerkers: De7bronnenvanarbeidsvreugdenaardetheorievanKeesKouwenhovenzijnzakendiemensen inbewegingkrijgen,henmotiveren.debronnenzijngebaseerdopdepiramidevanmaslow.eris echtereenbelangrijkverschil,namelijkdatkouwenhovengeenhiërarchieindeschijvenkent.alle fasenzijnevenbelangrijk,engeenenkelebronzougeheelgenegeerdmogenworden. 1 NB:dezehand outiseenonderdeelvaneengrotergeheel,namelijkeennaslagwerkdatalledeelnemers aanheteindvandedaguitgereiktkrijgen.indedagbeschrijvingwordtnietalleenkortteruggebliktopde belangrijkstedoelen,maarkandedeelnemertevensdebelangrijkstetheorieënterugvinden.daarnaast biedthetnaslagwerkinformatieoverdekomendefusie,voorzoverditbekendis. WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina11van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
5. Bijlage1:Theoriemotiverenvanmedewerkers 2 Motivatieiseenlastigiets.Teveelmotivatielijktleuk,maarisindepraktijknetzomingoedalste weinigmotivatie.erwordtdaarnaastvaakgezegddatmanagershunmensenmoetenmotiveren, maarwatwordtdaarmeebedoeld?hoebelangrijkismotivatie? Indemeestalgemenezinbetekentmotivatiedatiemandwordtaangezettotactie.Zolangeen medewerkergoedwerklaatzienis,benjealsleidinggevendevaakweloverdemedewerkerte spreken.anderswordthetwanneerdemotivatievaneenmedewerkerbenedenpeilis de prestatieszullendanachteruitgaan. Wanneermedewerkersgoedwerkafleveren,trekjealsleidinggevendemeestaldeconclusiedat hetwelgoedzitmetdemotivatie.leidinggevendenmakenechtervaakdezelfdefoutalshun eigenmanagers:zewetenmaarweinigvanhetmotivatiepatroonvandemedewerker.pasalsze stilstaanbijdefactorendiehuneigenenthousiasmeenhuneigengedrevenheidbepalen, begrijpenzewatmotivatieeigenlijkis. Vrijwelaltijdhebbenmotivatiepatronenbetrekkingopzakendieverdergaandandefunctieof bepaaldetaken.mensenrakengemotiveerddoorzakenals: macht betekenis,waardevanhetwerk deskundigheid creativiteit verbondenheidmetgroep autonomie,beslissingsruimteofregelcapaciteit zekerheid status materiëlebeloning VolgensdetheorievanMaslow,eenbekendepsycholooguitdejaren 60,komtdemotivatiedie mensenuithunwerkhalen,pasaandeordealsaanalleanderevormenvanmotivatievoldaanis: eendakbovenjehoofd,voedsel,veiligheidenaandacht.tochisvoldoeninguitjewerkhalenerg belangrijk.datmerkendemeestemensennieteerderdandatze'balenvanhunwerk'.alsdie onvredeernstigevormenaanneemtloopjehetrisicoopoverspannenheidofeenburn out. PiramidevanMaslow 2 BehorendbijworkshopB WorkshopMotiverenvanmensenin veranderendetijden TrainingTraindetrainer Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Planvanaanpak,versie1.1 Pagina12van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
Dissatisfiersenstressoren:alszeerzijn,verminderenzejewerkplezier Sommigetakenhebbenbepaaldedemotiverendekenmerken.Denkaanhetlangduriguitvoeren vanroutinematigetakenofeenaanhoudendtehogewerkdruk.ookzijnerveelberoepenwaarbij jedeheledagachterdecomputerzit.inanderefunctieservarenmensendatzeteweinig mogelijkhedenhebbenomhuneigenwerkteorganiserenofdekwaliteitervantebeïnvloeden. Ookdewerkomgevingkanleidentotontevredenheid.Denkaanstressorenzoalsgeluidsoverlast ofeentehogetemperatuur. Dergelijkezakendragenbijaaneenverminderingvandetevredenheidoverhetwerkenworden ookweldissatisfiersgenoemd.zehorenteontbrekenineennormalewerksituatieendusstaje ernietbijstilalsdatinderdaadhetgevalis.maaralserweldissatisfierszijn,zoalseenslechte relatiemetjebaas,danwerkenzedemotiverendenzijnzeniettotnauwelijkstecompenseren doorbijvoorbeeldeengoedsalaris.hetmotiverendeeffectvaneensalarisverhogingduurt overigenshooguitenkelemaanden. Satisfiers:alszeerzijn,verhogenzejewerkplezier Medewerkershalenbevrediginguitpersoonlijkeontwikkeling,successen,erkenning,gezagof autoriteit,hetvermogenresultatenteboeken,kennistebezittenenintezetten,enzovoort.deze positievezakenverhogenjewerkplezierwanneerzeaanwezigzijn.zewordenookwelsatisfiers genoemd. Maarwanneerdezefactorenwegvallen,ontstaatontevredenheidenfrustratie.Gebrekaan uitdaging,gebrekaanduidelijkheidoverjebaan,teweiniguitzichtopdoorgroeimogelijkheden zijntypischezakendiekunnenleidentotdemotivatie. Demotivatie Gedemotiveerdemedewerkerszijnvakernegatiefoverhetwerk,deafdelingofhetbedrijf.De kansbestaatdat,hoewelzeoverallecompetentiesbeschikken,hunprestatiesmindergoed worden.ookontstaanergemakkelijkerconflicten.gefrustreerdemedewerkersstaanbinnende kortstekerenbijjeeigenleidinggevendeofbijdedirecteurindekameromhunbeklagtedoen overdegangvanzaken.hetzijnallemaaluitingenvanwerknemersdiehunonvredekwijt moeten. Waardoorrakenmedewerkersgedemotiveerd? gebrekaancompetenties(kennis,vaardigheden,inzichten) gebrekaanfeedbackoverderesultaten gebrekaanuitdagingen gebrekaanduidelijkedoelstellingen sterkeafhankelijkheidvananderen gebrekaanpersoonlijkewaardering eentonigheidindetaken gebondenheidaandewerkplek slechterelatiemetleidinggevendeen/ofcollega s onduidelijkheidoververantwoordelijkheden langdurigtehogewerkdruk onduidelijkheidoverwerkgelegenheidofloopbaanperspectief slechtearbeidsomstandigheden slechtebeloning oneerlijkeverhoudingen(voortrekkerij) WorkshopMotiverenvanmensenin veranderendetijden TrainingTraindetrainer Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Planvanaanpak,versie1.1 Pagina13van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
intimidatie/ongewensteintimiteiten privéproblemen(financieel,sociaal,etc.) Hoeziejedatiemandgedemotiveerdis? telaatkomen onverschilligheid agressiefgedrag toenemendaantalfouten niethalenvandeadlines nietnakomenvanafspraken uitstellenvantaken openlijkintwijfeltrekkenvannut/zinvantaken/opdrachten opdrachtenandersuitvoerendanbedoeld kortdurendziekteverzuim chronischegezondheidsklachten onaangekondigdeafwezigheid lummelen roddelen,stemmingmakerij defensievelichaamstaal/non verbalecommunicatie klagen externeattributie(falentoeschrijvenaanderden) saboteren/traineren/frustrerenvanprocessen achterhoudenvaninformatie eigenwinkeltjebeginnen (dreigenmetofveelpratenover)solliciteren Hoekunjedemotivatiepatronenvanmedewerkersachterhalen? Jekuntdatdoendoorgerichtegesprekkentevoeren: 1) Functioneringsgesprekken,dieéénoftweekeerperjaarwordengehouden,biedende mogelijkheidtepratenoverdetoekomstvandemedewerkerenomdaarduidelijke afsprakenovertemaken. 2) Ineenloopbaangesprekkunjealsleidinggevendeexplicietsprekenoverdepersoonlijke drijfverenvandemedewerkers bijvoorbeelddoorhetopstellenvanpersoonlijke ontwikkelingsplannen(pop's).bijproblemenindewerksfeerkanjeookeen probleemverhelderendgesprekvoeren. Metéénofmeerderegoedegesprekkenkunjedeoorzaakvanmotivatieproblemenachterhalen. Samenopzoekgaannaaroplossingenvormtvaakaleendeelvandeoplossingzelf.Jekuntals leidinggevendeafsprakenmakenoververderebegeleidingenoverleg.eenvingeraandepols houdendoorregelmatigvangedachtentewisselenisbelangrijk.persoonlijkeaandachthelptop eeneffectievemanierbijhetweeropderailstekrijgenvangedemotiveerdemedewerkers. Alsleidinggevendekunjejemedewerkersslechtsaanzettenzichzelftemotiveren,mensen kunnenimmersalleenzichzelfmotiveren.alsleidinggevendekunjedaarnaastweldegelijkzorgen vooromstandighedendiemotiverendwerken. WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina14van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008
WorkshopMotiverenvanmensenin veranderendetijden TrainingTraindetrainer Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Planvanaanpak,versie1.1 Pagina15van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008 6. Bijlage2:Persoonlijkeleerdoelenprojectleden Naam Leerdoel Situatieschets Leerdoelbehaald(tijdensworkshop1) Merel 1.Rolbehouden, maar enthousiasme nietverliezen. 2.Oogvoorde gehelesituatie. 1.Inmijnenthousiasmeverliesiktijdenseen presentatieweleensdeafgesproken rolverdelingenvolgordeuithetoog. Hierdoorwordtdesituatierommeligerdan noodzakelijk.houdikmijstriktaanmijnrol, danvindikhetlastigditmethetzelfde enthousiasmetebrengen.tijdensdeze workshopwildeikmijfocussenopde combinatierolbehouden,endezeookvol enthousiasmebrengen. 2.Wijzijnalsgroepenindividu verantwoordelijkvoordegeheleworkshop. Nietalleenvoorons eigen stukje.tijdens dezeworkshopwildeikcontinugefocustzijn ophetgeheel,enklaarstaanomeventueel intespringen. 1.Ja,ikhebmijnrolvolenthousiasme gebracht,enmijookaandevantevoren afgesprokenrolverdelinggehouden.enop eengegevenmomentdewerkvormen afgesloteni.v.m.detijd,ookalwildede groepenikzelfhetliefstnogevendoorgaan. 2.Ja,tijdensdeworkshophebbenwe onderlingoverleggehadomeengedeeltete herstructureren,waardoordeworkshop soepelbleeflopenzonderdatdecursisten dithebbengemerkt. Rikst 1.Hoekrijgik mensenmeein het veranderproces. 2.Grotelijnen vasthouden Detheoriezotelatenaansluitenopde workshopszodatiederuitdegroep hetgevoelkrijgtdeelnemertezijnaanhet veranderingsprocesenhierineen belangrijke(positieve)rolspeelt. Deinteractiestijdensdetheoriezijndanook bepalendvoorhetverloopvanditproces. Voormijishetbelangrijkdenon verbale reactiesuitdegroepoptemerkenenhier zonodigietsmeetedoen.hetgevaarhierbij isdatjeverzeildkanrakenindetailsen/of bijzakendienietaandeordezijn.daarmoet ikattentopzijnenhierdejuistesturing aangeven. Ja,ikvonddeinteractiemetdegroeperg plezierig(positieve,betrokkengroep) verlopen. Erheersteeenopensfeerenerwasgenoeg aandachtvoorelkaar. Ineersteinstantiewasikeenbeetjebang voorhetverslappenvandeaandachtomdat ditde2 e workshopwasoverhetzelfde onderwerp,maarditbleekniethetgeval, leerpuntje. 2.Doorgebruiktemakenvanhetwhite board,terondersteuningvandetheorie, lukthetprimadegrotelijnenvoormezelf vasttehouden.desamenwerkingmetde teamgenotenheefthierinsterkemate bijgedragen. Liesbeth 1.Daadkracht beteugelen 2.Open waarnemen 1:Mijndaadkrachtbiedtmijgoededingen, maarkanerookvoorzorgendanmensenin mijnomgevingalshetwareverlamdraken doormijnenthousiasmeenkrachtige optreden.tijdenshetgevenvande workshopwilikervoorzorgendatereen rustigeruimteblijftwaarinmensende vrijheidhebbenzichzelfenanderente ervaren,zonderdoormijteworden overspoeld.ditgeldtvoordedeelnemers, maarzekervoormijnprojectgenoten waarmeeiksamenwerk. 2:Samenhangendmetleerdoel1,geldtdat ikdoormijneigenkrachtvaaksneleen meningvorm.hierdoorontbreektmijhet openvizier vakerdanmeliefis.tijdensde workshopwilikopenenonbevooroordeeld kijkenenluisterennaarmensen. 1:Ja,tijdenshetgevenvandeworkshopheb ikregelmatigeenstapjeachteruitkunnen doenomhetgeheeltebezienen luchtnaar binnentelaten.hetwasechterzekernog nietperfect,duserblijftvoldoendete oefenen!tochontdekikmeerenmeerdat dedaadkrachtookergbijmijhoort,enmij maakttotwieikben.hetgoedehoudendus, zonderanderenderuimtetebenemen 2:Deels.Ikhebgemerktdatmijnhoofd altijdergsnelgaatenikgewoonsneleen meningheb.dithebikniettegenkunnen houden.wélhebikmijzelferinmeerdere situatiesvankunnenweerhouden(direct)te reageren,zodatikmijnmeninginhetproces konbijstellen(bijvoorbeelddoorte relativerenenhetbelangteleggenmijniet i.p.v.welreageren).ikdenkdatditeen leerdoelisdatbijderestvanmijnleven past!
7. Bijlage3:Literatuurlijst Andriesse,F.enWeissD.;Internecommunicatie:motiveeruwmedewerkers;Kluwer,1998 Byttebier,I.;CreativiteitHOE?ZO!;UitgeverijLannooNV,Tielt,2002 Gils,V.van;Internecommunicatiebijveranderingen,vanweerstandnaarcommitment; Kluwer,2003 Hampsink,M.;Beweginginjebrein,AcademicSercice,2006 Have,S.ten;Bindingenmotivatie,achtadviezenvooremploymentmarketing;Uitgeverij Nieuwezijds,2000 Kodde,G.enTenNoeverBakker,W.;EenGoedAdvies;ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zuthphen,2006 Nathans,H.;Adviserenalstweedeberoep;Kluwer,Deventer,1999 Reijnders,E.;Internecommunicatievoordeprofessional;KoninklijkevanGorcumBV,Assen, 2006 Websites(allengeraadpleegdinoktober2007) www.vandale.nl www.managersonline.nl www.intermediair.nl www.frankvanmarwijk.nl www.carrièretijger.nl www.leren.nl www.intermediair.nl www.businessissues.nl WorkshopMotiverenvanmensenin TrainingTraindetrainer Planvanaanpak,versie1.1 veranderendetijden Minordeeltijd,periode1,2007 2008 Pagina16van16 LiesbethDolman,MerelEmmelkamp,RikstKats 7mei2008