Het voeren van een slechtnieuwsgesprek met een zorgvrager

Transcriptie

1 Opdrachtformulier Het voeren van een slechtnieuwsgesprek met een zorgvrager Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent. Lees de bijbehorende theorie. Beantwoord de volgende vragen. a Hoe kun je je nabijheid tonen, als de zorgvrager laat merken dat hij niet aangeraakt wil worden? b Vind je dat je als zorgverlener medelijden mag hebben met een zorgvrager? Waarom wel/niet? En verdriet om een zorgvrager? c Hoe ga je met jezelf om als je merkt datje geen afstand kunt nemen na het voeren van het slechtnieuwsgesprek? Als zorgverlener moet je in bepaalde situaties wel een slechtnieuwsgesprek voeren, bijvoorbeeld: als de uitslag van de onderzoeken nog niet binnen is op de dag dat deze werd verwacht; als er iets ernstigs gebeurd is met de familie van de zorgvrager; als een zorgvrager die op eigen verzoek op een eenpersoonskamer ligt, naar de zaal moet verhuizen omdat een ernstig zieke zorgvrager het kamertje nodig heeft. Deze nogal uiteenlopende betekenen voor de zorgvrager slecht nieuws. Vaak kun je er zelf als zorgverlener niets aan doen. Het zijn vooral bepaalde omstandigheden die anders zijn dan verwacht werd. Toch ben jij vaak degene die het de zorgvrager moet vertellen. In dit gesprek ben jij dus de boodschapper. De rol van zorgverlener is al naar gelang het gesprek heel verschillend. In de oefenopdracht wordt aandacht besteed aan een minder ernstige gesprekssituatie. Voorbereiding Met behulp van de onderstaande praktijksituatie oefen je het voeren van een slechtnieuwsgesprek. Lees voor je de vragen beantwoordt, de praktijksituatie. Uitvoering Meneer Van Zijl revalideert bij jullie na een heupoperatie. Als directeur van een groot bedrijf heeft hij het erg druk. Zijn verzekering geeft hem recht op een eenpersoonskamer. Toevallig hadden jullie er eentje vrij bij zijn opname. Van Zijl is een vriendelijke, rustige man en prettig om te verzorgen. Vaak heeft hij mooie klassieke muziek aanstaan en dat maakt een wasbeurt toch weer anders. Op een avond gaat het erg slecht met een andere zorgvrager. Het lijkt erop dat deze gaat overlijden. Er is een eenpersoonskamer nodig en de meest voor de hand liggende oplossing is om meneer Van Zijl naar de vierpersoonskamer te verhuizen. Je vindt het bijzonder vervelend om te moeten vertellen. Als je de kamer binnenloopt kijkt meneer je vriendelijk aan. Heerlijk die rust, vindt u niet? zegt hij. Beantwoord met een paar medestudenten de volgende vragen. 1 Hoe reageer je zelf op de situatie? Hoe voel je je als je naar de kamer van meneer Van Zijl loopt? Vertel hoe je reageert op zijn woorden: Heerlijk die rust, vindt u niet? Hier staan drie voorbeelden van hoe het niet moet. haal de fouten uit de aanpak van de zorgverlener. Noordhoff Uitgevers bv 1 _Slechtnieuwsgesprek_voeren.indb 1 0/0/1 1:0 PM

2 Voorbeelden van hoe je meneer Van Zijl het slechte nieuws niet moet brengen Voorbeeld 1 Ik kan er ook niets aan doen, hoor. Daarvoor moet u bij de directie zijn. Die moet maar zorgen voor meer kamertjes, dat is hun pakkie-an, niet het mijne! Voorbeeld Eigenlijk heeft u nog geboft! Voor hetzelfde geld was er vanaf het begin geen aparte kamer geweest voor u. U mag nog van geluk spreken. Het kon allemaal veel erger. Voorbeeld Ik tref het ook altijd in mijn diensten. Ik heb zo vaak dit soort dingen bij de hand. Vreselijk, kan ik het weer eens vertellen of regelen. Speel de situatie zoals in de praktijksituatie beschreven in een rollenspel na. Verdeel de volgende rollen: meneer Van Zijl; zorgverlener; observator. Je kunt de rollen bij toerbeurt wisselen. De observator let op de reacties van de zorgvrager en de zorgverlener, de interactie tussen beiden en de manier waarop de zorgverlener het slechte nieuws brengt. Nabespreking Evalueer de opdrachten met behulp van het handelingsformulier. Aandachtspunten / Persoonlijke leerdoelen: Noordhoff Uitgevers bv _Slechtnieuwsgesprek_voeren.indb 0/0/1 1:0 PM

3 Handelingsformulier Het voeren van een slechtnieuwsgesprek met een zorgvrager Naam student: Datum: Voor alle handelingen geldt: Raadpleeg het dossier; Zorg voor voldoende privacy; Was je handen volgens de WIP-procedure; Pas de voorschriften toe; Observeer en controleer de zorgvrager. De student: Naam observator: Beoordeling: Uitvoering Goed Fout 1 Ga niet te ver bij de zorgvrager vandaan zitten, maar ook weer niet te dichtbij. Breng het slechte nieuws zo snel mogelijk. Draai niet om de boodschap heen, gebruik hooguit twee korte inleidende zinnetjes en vertel dan de boodschap in een korte duidelijke zin. Kijk de zorgvrager aan. Geef de zorgvrager de gelegenheid om de eerste klap te verwerken. Blijf even stil en observeer de zorgvrager. Je kunt ook je hand op zijn schouder leggen of op een andere manier je nabijheid tonen. Vertel de zorgvrager dat je het zelf ook erg vindt en dat je je kunt voorstellen dat hij erg schrikt. Vraag de zorgvrager om een reactie, maar dring niet aan. Vat de (non-)verbale reactie van de zorgvrager samen. Reageer rustig op wat je bij de ander ziet. Wacht met meer informatie tot de zorgvrager er zelf om vraagt. De laatste fase is de hoe-nu-verder-fase. Begin hier niet te vroeg mee. De zorgvrager vraagt er meestal zelf naar. Rapporteer over de inhoud van het gesprek, je observaties en gemaakte afspraken. Observeer de zorgvrager de avond en de dagen na het gesprek. Aandachtspunten Goed Fout Ik let op de (non-)verbale reacties van de zorgvrager, zoals: heftige emoties: huilen, woede, schrik; dichtslaan: wordt de zorgvrager heel stil? nerveus worden: de zorgvrager gaat bijvoorbeeld heen en weer schuiven; luchtig, laconiek, ontkennend reageren. Ik let op vergelijkbare reacties van de eventueel aanwezige familie, en waak er ook voor dat zij het gesprek overnemen, of voor de zorgvrager gaan spreken (invullen). Noordhoff Uitgevers bv _Slechtnieuwsgesprek_voeren.indb 0/0/1 1:0 PM

4 Ik beantwoord eventuele vragen op niet-medisch gebied. Ik maak mijn eigen gevoelens bespreekbaar. Aandachtspunten / Persoonlijke leerdoelen: Goed Fout Noordhoff Uitgevers bv _Slechtnieuwsgesprek_voeren.indb 0/0/1 1:0 PM

5 Toetsformulier Het voeren van een slechtnieuwsgesprek met een zorgvrager Naam student: Datum: Naam beoordelaar: Beoordeling: Kruis aan hoe de handelingen zijn uitgevoerd. Kies uit: V = Voldoende; O = Onvoldoende Kruis aan door wie de beoordeling is gedaan. Kies uit: B = BPV; S = School Opdracht Je voert een slechtnieuwsgesprek met de zorgvrager over een onderwerp binnen je eigen deskundigheidsgebied als zorgverlener. Vooraf Je bestudeert het instructieformulier bij deze vaardigheid. Breng je eigen beginsituatie ten aanzien van deze vaardigheid in kaart. Stel jezelf op de hoogte van de regels, protocollen en standaardprocedures in de praktijk ten aanzien van deze vaardigheid. Nabespreking Bespreek de vaardigheid aan de hand van de observatie. Criteria V O B S 1 Brengt het slechte nieuws zo snel mogelijk, na een inleiding van hooguit twee korte zinnen. Geeft een korte toelichting op het slechte nieuws. Geeft de zorgvrager de gelegenheid het slechte nieuws op te nemen. Maakt op de juiste manier gebruik van stilte. Observeert de reactie van de zorgvrager. Vat de (non-) verbale reactie van de zorgvrager juist samen. Wacht met meer informatie tot de zorgvrager er zelf om vraagt. Wacht met hoe-nu-verder-fase tot de zorgvrager dat zelf aangeeft. Rapporteert de juiste informatie over de inhoud van het gesprek, haar observaties en de gemaakte afspraken. Observeert de zorgvrager de avond en dagen na het gesprek. Noordhoff Uitgevers bv _Slechtnieuwsgesprek_voeren.indb 0/0/1 1:0 PM

6 Aandachtspunten / Persoonlijke leerdoelen: Noordhoff Uitgevers bv _Slechtnieuwsgesprek_voeren.indb 0/0/1 1:0 PM