Regio Randstad Ambities realiseren dekkend netwerk Regio Randstad, SWV Berséba
Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Ambitie... 3 Korte samenvatting van de geduide witte vlekken.... 3 Beleidskeuzes van de scholen voor speciaal (basis)onderwijs in de regio Randstad... 3 Ambulante dienst... 3 Ambities ambulante dienst... 4 Cluster 1... 4 Cluster 2-TOS... 4 Speciaal basisonderwijs... 4 Ambities speciaal basisonderwijs... 4 Speciaal onderwijs... 5 Ambities speciaal onderwijs... 5 Cluster 2-slechthorend en doof... 5 Cluster 3, specifiek voor LG en LZ... 5 Speciaal basisonderwijs... 5 Speciaal onderwijs... 6 Ambities speciaal (basis)onderwijs... 6 Cluster 3, specifiek voor ZMOLK... 6 Speciaal onderwijs... 6 Ambities speciaal onderwijs... 6 Combinatie van onderwijs en (deeltijd)behandeling voor cluster 4.... 7 Speciaal onderwijs... 7 Ambities... 7 Combinatie van onderwijs en dagopvang (KDC).... 7 Ambities speciaal onderwijs... 7 2
Inleiding Berseba heeft een beleidsnotitie opgesteld om te analyseren welke witte vlekken te benoemen zijn binnen een volledig dekkend netwerk aan onderwijsvoorzieningen voor het primair onderwijs. Elk samenwerkingsverband heeft de opdracht om dekkend te zijn, als dat niet met/binnen de aangesloten scholen kan dan dient samenwerking tot stand gebracht te worden met voorzieningen buiten het eigen samenwerkingsverband. Een dekkend netwerk bestaat uit het aanbod van alle scholen die zijn aangesloten bij (de regio van) het samenwerkingsverband en de mogelijkheden die voor extra ondersteuning aanwezig zijn. In deze notitie wordt ingegaan op de ambitie van het samenwerkingsverband in het realiseren van een dekkend netwerk en hoe de regio Randstad hieraan invulling geeft. Er wordt vrijwel volledig voorbijgegaan aan de rol van het basisonderwijs, omdat sprake is van kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Wel wordt ingegaan op extra ondersteuning in de vorm van ambulante begeleiding. Via de ambulante begeleiding spelen de basisscholen wel hun rol. Ook bij de inzet van onderwijszorgarrangementen (zie verder hieronder) kan een basisschool een bijdrage leveren aan het realiseren van een dekkend aanbod. Ambitie Berséba is een samenwerkingsverband passend onderwijs van de reformatorische scholen voor primair en speciaal onderwijs. Voor het reformatorisch onderwijs biedt dit mogelijkheden die voorheen niet denkbaar waren. We zijn er van overtuigd dat de Heere God dit bestuurd heeft en dat Hij ons deze nieuwe mogelijkheden geeft om alles te doen wat in ons vermogen ligt om zoveel mogelijk kinderen identiteitsgebonden onderwijs te bieden. Dat is dan ook onze opdracht en ambitie. Berséba beperkt zich bij het invullen van de speciale voorzieningen niet tot de strikte focus van passend onderwijs (namelijk SBO, cluster 3 en cluster 4), maar betrekt hierbij ook cluster 1 en cluster 2. En waar mogelijk worden ook structurele vormen van samenwerking met zorginstellingen gezocht. Korte samenvatting van de geduide witte vlekken. 1. voorzieningen voor cluster 1 en de bijbehorende AB-expertise 2. voorzieningen voor cluster 2 en de bijbehorende AB-expertise 3. voorzieningen voor SO en VSO cluster 3 ten behoeve van LG, LZK en ZMOLK en bijbehorende AB-expertise. 4. een combinatie van onderwijs en behandeling voor SO cluster 4-leerlingen 5. een combinatie van onderwijs en dagopvang (KDC) 6. een dekkend netwerk van ondersteuning binnen Berséba voor hoogbegaafde leerlingen. Beleidskeuzes van de scholen voor speciaal (basis)onderwijs in de regio Randstad Allereerst worden de ambities beschreven voor het uitbouwen van de expertise voor ambulante begeleiding. Daarna die van de onderwijsvoorzieningen in de regio Randstad. Ambulante dienst De ambulante dienst van de regio Randstad heeft de achterliggende twee jaar veel geïnvesteerd in de uitbouw van expertise. Zo wordt in toenemende mate ambulante begeleiding gegeven bij LG- en LZ-kinderen. Vooral de uitbouw van expertise op het gebied van gedrag is fors geweest. Vanuit de 3
ambulante dienst van Yulius is een gedragsspecialist in dienst genomen, die naast het geven van ambulante begeleiding vraagbaak is voor andere ambulant begeleiders die begeleiding geven op gedrag. Ambities ambulante dienst 1. De twee logopedisten die in het SBO meer worden ingezet om zoveel mogelijk de begeleiding van de leerlingen met TOS zelf uit te kunnen voeren, worden ook ingezet in de AB. 2. Het zo veel mogelijk dekkend krijgen van benodigde expertise in de eigen ambulante dienst voor ambulante begeleiding bij LG en LZ. 3. De ambulante dienst heeft de expertise om alle ambulante begeleiding voor gedrag te geven. 4. De ambulante dienst ontwikkelt een aanbod voor ambulante begeleiding op het niveau van de groep. 5. De ambulante dienst heeft de expertise om alle ambulante begeleiding in het kader van hoogbegaafdheid (gecombineerd met gedragsproblematiek) te geven. Cluster 1 Als ouders samen met ons willen onderzoeken of hun kind met visuele problematiek onderwijs kan krijgen binnen één van onze scholen, zullen wij steeds alles doen wat in ons vermogen ligt. Onze ervaringen hiermee zijn echter heel beperkt. Naast een aantal leerlingen in het basisonderwijs, zitten momenteel twee leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs: één op De Akker en één op de Samuëlschool. Momenteel zijn twee leerlingen wij op De Akker 1 leerling met deze problematiek. Ambulante begeleiding wordt gegeven door Bartimeüs. Ook in het verleden is het aantal leerlingen met ondersteuningsbehoeften cluster 1 beperkt geweest. We schatten in dat het aantal leerlingen niet zal toenemen. Daarom wordt geen prioriteit gegeven aan het ontwikkelen van onderwijskundig en organisatorisch beleid voor deze doelgroep. Cluster 2-TOS Onze SBO-scholen hebben wisselende ervaring in het werken met kinderen die een taalontwikkelingsstoornis hebben (TOS). Op de scholen in Barendrecht, Sliedrecht en Werkendam zijn deze leerlingen structureel aanwezig. De SBO-school in Gouda heeft wel de nodige ervaring opgebouwd met TOS-kinderen, maar op dit moment is slechts een beperkt aantal leerlingen op de school ingeschreven. Speciaal basisonderwijs Op de SBO-scholen is taalonderwijs een structurele prioriteit, omdat veel SBO-leerlingen ondersteuningsbehoeften hebben in hun taal-/spraakontwikkeling. Daarmee creëren de SBO-scholen een basis om TOS-leerlingen met een licht en medium arrangement op de SBO-scholen te plaatsen. Ambities speciaal basisonderwijs Overkoepelend is sprake van de volgende ambities: - Alle leerlingen met een licht en medium arrangement die niet in het basisonderwijs kunnen blijven, krijgen op de SBO-scholen een plaats. - Voor leerlingen met een intensief arrangement vindt een maximale inspanning plaats om plaatsing op de SBO-scholen mogelijk te maken. Concreet betekent dit het volgende: - Met Auris wordt onderzocht op welke wijze het onderwijs aan TOS-kinderen verder ontwikkeld kan worden. 4
- De scholen willen in overleg met Auris de eigen expertise maximaal inzetten en de inzet van ambulante dienstverleners van Auris daarop afstemmen. - Auris inventariseert welke leerlingen uit de reformatorische gezindte nu op SO-scholen cluster 2 zitten om te bezien of het mogelijk is deze leerlingen in overleg met de ouders op één van de SBO-scholen in de regio Randstad te plaatsen. - De cluster 2-instellingen werken met satellietscholen. Wij opteren ook voor deze status. Daarbij is een belemmerend gegeven dat de TOS-kinderen verdeeld zijn over vier locaties. De SBO-school in Werkendam wil onderzoeken op welke manier effectief samengewerkt kan worden met de ds. Groenewegenschool in Werkendam, die inmiddels een satellietschool van Auris is. - Met Auris wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn van samenwerking voor leerlingen die aangewezen zijn op een intensief arrangement. - De logopedisten van de SBO-scholen in Sliedrecht, Barendrecht en Werkendam zijn in september 2014 een masterstudie gestart. De wijze waarop het realiseren van de overkoepelende ambitie gestalte krijgt, kan per SBO-school verschillen. Speciaal onderwijs In het speciaal onderwijs cluster 3 (ZML) hebben veel leerlingen behoefte aan begeleiding en ondersteuning in hun taal-/spraakontwikkeling. Dit heeft op de scholen structureel prioriteit. Er lijkt sprake te zijn van een toenemend aantal leerlingen met deze behoefte, vooral in combinatie met vormen van autisme. Het onderwijs is ingericht op de behoeften van de leerlingen, waarbij soms ook externe expertise wordt ingezet. Ambities speciaal onderwijs De ambities voor het speciaal onderwijs zijn als volgt te formuleren: - De scholen professionaliseren structureel op het tegemoet komen aan de begeleidings- en ondersteuningsbehoeften van leerlingen binnen cluster 3 (ZML). - Mogelijkheden worden onderzocht in hoeverre en op welke wijze expertise vanuit cluster 3-instellingen hierbij kan worden ingezet. De wijze waarop het realiseren van de overkoepelende ambitie gestalte krijgt, kan per SBO-school verschillen. Cluster 2-slechthorend en doof De situatie rond aanwezigheid van deze leerlingen is vergelijkbaar met die van cluster 1. We schatten in dat het aantal leerlingen niet zal toenemen. Daarom wordt geen prioriteit gegeven aan het ontwikkelen van onderwijskundig en organisatorisch beleid voor deze doelgroep. Cluster 3, specifiek voor LG en LZ Op de speciale onderwijsvoorzieningen volgen LG- en LZ-leerlingen het onderwijs. Ouders weten de weg dus te vinden naar deze scholen. Er zullen echter leerlingen zijn met ernstige lichamelijke problematiek, die elders het onderwijs volgen. Speciaal basisonderwijs Leerlingen die qua intelligentie niet thuishoren in het ZML-onderwijs, maar wel een LG- of LZ-indicatie hebben, zitten nu reeds op de SBO-scholen. De concrete situatie is op deze scholen verschillend. Op de scholen in Barendrecht, Sliedrecht en Werkendam is sprake van een stabiele situatie. In Gouda is het aantal leerlingen toegenomen. Er zijn ook geen leerlingen aangemeld geweest die niet konden worden geplaatst, uitgezonderd één leerling, waarbij sprake was van gecombineerde problematiek cluster 1. Uitgezonderd de school in Werkendam hebben de schoolgebouwen geen beperkingen qua toegankelijkheid. In de toekomst zullen de 5
beperkingen in Werkendam zijn opgelost door het betrekken van een nieuw schoolgebouw. Speciaal onderwijs Er zijn ook leerlingen met een combinatie van een lage intelligentie en LG- en LZ-problematiek. Deze zitten op de SO-scholen. Dit aantal leerlingen neemt toe. Vanwege de ernst van de problematiek zijn in Gouda enkele leerlingen niet geplaatst. De ervaringen met het instromen van deze leerlingen op de SO-scholen zijn positief, zowel bij de school als de ouders. Qua expertise wordt samengewerkt met een praktijk voor fysiotherapie (in de school), en soms zijn ook ergotherapeuten bij leerlingen betrokken. Ambities speciaal (basis)onderwijs Op dit beleidsterreinen zijn de ambities als volgt: - De scholen willen doorgroeien om binnen de regio Randstad en zo veel mogelijk dekkend aanbod voor deze leerlingen te realiseren. - De regio Randstad spant zich permanent in om de leerlingen op het spoor te komen, die nu op een mytyl- of tytylscholen zitten. Hierin ligt ook een taal voor Berséba als geheel. - De SO-scholen treden in contact met de mytyl- en tytylscholen om inzicht te geven in de mogelijkheden op de SO-scholen van Berséba in de regio Randstad. - De SO-scholen treden in contact met de mytyl- en tytylscholen om ontbrekende specialistische expertise in te kopen. - De regio Randstad treedt in contact met de mytyl- en tytelscholen om afspraken te maken over het plaatsen van leerlingen als deze niet op de SO-scholen van de regio Randstad de passende ondersteuning kunnen krijgen. Cluster 3, specifiek voor ZMOLK Speciaal onderwijs Met de combinatie van zeer moeilijk lerend en moeilijk opvoedbaar worden de SO-scholen nadrukkelijk geconfronteerd. In de achterliggende jaren zijn drie leerlingen uitgestroomd naar een andere school of een onderwijs/zorg-instelling, omdat een leerling niet meer de passende ondersteuning kon krijgen. Ook is een leerling uitgestroomd naar een zorgboerderij vanwege gedrag. Momenteel zijn er enkele leerlingen in het SO die bijna 1-op-1-begeleiding nodig hebben. De laatste jaren zijn de SO-scholen gegroeid in de begeleiding van deze leerlingen, bijvoorbeeld door het toepassen van de principes van Triple-C, juist ook door onderwijsassistenten. Wij zien de nieuwe jeugdwet als een kans voor deze leerlingen, omdat nu veel nadrukkelijker dan in de huidige situatie gewerkt kan gaan worden met zogenaamde OZA s (onderwijszorg-arrangementen). Als gemeenten bereid zijn om de intensieve begeleiding voor hun rekening te nemen (of bekostiging geregeld kan worden via de WLZ), zien wij geen belemmeringen om deze leerlingen te handhaven binnen onze onderwijssetting. We zullen hiervoor de bestaande samenwerking met organisaties voor jeugdhulp uit onze achterban benutten. Ambities speciaal onderwijs - De SO-scholen verwijzen geen leerlingen naar scholen buiten Berséba. Dat betekent niet dat niet een leerling soms kan worden overgeplaatst naar een zorginstelling. Op dat moment is het onderwijs voor een leerling niet langer meer de passende ontwikkelcontext. - De SO-scholen buiten de mogelijkheden van inzet van Jeugdhulp om onderwijs voor deze leerlingen mogelijk te maken maximaal uit. Als ambitie spreken we uit dat we geen leerlingen zullen verwijzen naar ander scholen. 6
Combinatie van onderwijs en (deeltijd)behandeling voor cluster 4. Speciaal onderwijs Op dit moment worden regelmatig leerlingen op indicatie van Jeugdhulp geplaatst in een onderwijszorginstelling, omdat behandeling nodig is. Dit gebeurt zowel vanuit de basisscholen als de SBO- en SO-scholen. Er wordt dan in het bijzonder samengewerkt met Yulius en Curium. Hoewel regelmatig sprake is van dergelijke situaties, is het aantal leerlingen ook weer zodanig beperkt, dat geen meerdere voorzieningen kunnen worden ingericht. Al meer dan een jaar wordt in de regio Randstad gesproken over een voorziening voor onderwijs en (deeltijd)behandeling. Bij deze zoektocht zijn op dit moment de VO-scholen, Berséba, De Rank en Eléos betrokken. Wij zijn ook in overleg gegaan met de Leliezorggroep (Agathos en Distinto. Ambities - De mogelijkheden om onderwijszorgarrangementen in het PO en SBO in te zetten worden maximaal gebruikt. Het betreft intensieve begeleiding van leerlingen met ernstige gedragsproblematiek. - Er wordt een deeltijdbehandeling in Dordrecht door Eléos, locatie De Hoop, in combinatie met onderwijs opgestart in samenwerking met de (V)SO-school De Rank, die hiervoor een nevenlocatie opstart. In eerste instantie zal dit gericht zijn op leerlingen in het voortgezet onderwijs, hoewel ook leerlingen vanuit de bovenbouw van het primair en speciaal onderwijs geplaatst kunnen worden. - Tevens wordt gestreefd naar het realiseren van voltijdsbehandeling. Er is dan sprake van opname. - De regio Randstad maakt afspraken met de onderwijszorginstellingen over het plaatsen van leerlingen in een dergelijke instelling en het terugplaatsen naar een school van Berséba in de regio Randstad. Combinatie van onderwijs en dagopvang (KDC). De SO-scholen zijn enkele jaren geleden met Siloah in overleg geweest om een KDC te realiseren, nauw verbonden aan de scholen voor speciaal onderwijs. Dit is niet gelukt omdat Siloah geen medewerking kreeg van het zorgkantoor. Een ander initiatief in Gouda in samenwerking met een plaatselijk KDC is ook gestrand. In dit geval, omdat er niet voldoende medewerking was van de gemeente. De aanwezige partner in ons gebied is Adullam in Puttershoek (Waardheim). Daar zitten echter heel weinig leerlingen van de leeftijdsgroep waar we hier over spreken. Gelet op de verschillende decentralisaties naar de gemeenten, is het de vraag is of samenwerking met een bestaande instelling nodig is om toch onderwijsaanbod voor deze doelgroep te realiseren. In feite is het beleid er nu op gericht om zo veel mogelijk kinderen onderwijs te laten volgen, vanwege de kostenbesparing die dit geeft bij gemeenten. Al enige jaren is overigens een trend zichtbaar, dat leerlingen vanuit een KDC of MKD steeds jonger instromen. De verwachting is, dat deze trend zich door zal zetten. Ambities speciaal onderwijs - Kinderen die het onderwijs slechts voor een deel kunnen volgen, worden op de SO-scholen geplaatst, mits de gemeente haar verantwoordelijkheid neemt voor de zorg op dagen, dat een leerling geen onderwijs volgt. In feite zijn dit ook onderwijszorgarrangementen. - De SO-scholen zoeken samenwerking met partijen uit de achterban om waar mogelijk de zorg op deze dagen te bieden. - De scholen zoeken (opnieuw) samen met de regiomanager contact met de belangrijkste KDC s 7
(en MKD s) om: 1. Bekendheid van onze scholen vergroten. 2. Procedure-afspraken. 3. Inventarisatie van kinderen uit de reformatorische achterban. 4. Inventarisatie ontwikkelingen bij de gemeenten in ons voedingsgebied 8