Inhoud Inleiding 1 Hoofdstuk I. Antitabaksbeleid als topprioriteit 3 I. Gezondheidsrisico 3 A. Kerncijfers 3 B. Discussies vermijden op bedrijfsniveau 3 II. Antitabaksbeleid als topprioriteit 3 Hoofdstuk II. Beleid inzake tabaksgebruik 5 I. Definitie 5 II. Vijf bestanddelen 5 III. Eerste bestanddeel Afdwingbare en regulerende maatregelen 5 A. Hoffelijkheidsbeleid? 5 B. Duidelijke verbodsbepalingen uitwerken 6 C. Evenwichtig rookbeleid 6 D. Maatregelen ter ondersteuning van rokers 6 E. Afdwingbaarheid 7 IV. Tweede bestanddeel Het gebruik van rookwaren 7 V. Derde bestanddeel De werkplaats 7 A. Definitie 7 B. Absoluut rookverbod 9 VI. Vierde bestanddeel De arbeidsovereenkomst 9 VII. Vijfde bestanddeel Het welzijn 10 A. Algemeen 10 1. Welzijnswet 10 2. Vaststelling 11 B. Doelgroep 11 Hoofdstuk III. Verplichtingen van de werkgever 13 I. Algemeen 13 II. Koninklijk Besluit van 19 januari 2005 betreffende de bescherming van de werknemers tegen tabaksrook 13 A. Doelstelling 13 B. Wie? 14 C. Uitzonderingen 14 1. Gesloten plaatsen waar voedingsmiddelen en/of dranken ter consumptie aangeboden worden en waar het toegelaten is te roken 14 a. Situatie vanaf 1 januari 2006 15 b. Situatie vanaf 1 januari 2007 16 Roken in de onderneming V
ROKEN IN DE ONDERNEMING c. Personeel? 17 d. Horecazaken 17 2. De als privé-vertrekken te beschouwen gesloten plaatsen van alle instellingen van maatschappelijke dienstverlening en van de gevangenissen, waar de bewoners en niet-bewoners onder welbepaalde voorwaarden mogen roken 18 3. De privé-woningen 18 4. Thuisarbeid 18 D. De werkruimte en sociale voorzieningen 18 1. Werkruimte 18 a. Binnen of buiten 18 b. Voorbeelden 19 2. Sociale voorzieningen 20 3. Voertuigen 20 a. Rookverbod 20 b. Woon-werkverkeer 21 c. Eerste voorwaarde 21 d. Tweede voorwaarde 21 e. Derde voorwaarde 21 f. Bedrijfsvoertuigen 22 E. Rookkamer 23 1. Doel 23 2. Vrije keuze 23 3. Bestemming en inrichting 23 4. Advies preventiecomité 23 5. Toegang 24 6. Ongelijke behandeling 24 a. Eerste interpretatie 24 b. Tweede interpretatie 25 7. Rookkamer, een nuttig alternatief? 25 F. Derden 26 III. Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk 26 A. Algemeen 26 B. Het analyseren van het risico 27 1. Bewezen risico 27 2. Federaal plan 28 3. Verslag bij K.B. 19 januari 2005 28 4. Besluit 29 C. Het voorkomen van het risico 29 D. Het bestrijden van risico s bij de bron 29 E. Voorlichting 30 VI Kluwer
INHOUD IV. Het Koninklijk Besluit van 27 maart 1998 inzake welzijnsbeleid 30 A. Dynamisch risicobeheersingssysteem 30 B. Risicoanalyse 30 C. Preventiemaatregelen 31 D. Globaal preventieplan 31 V. Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978 31 VI. De Wet van 11 juni 2002 betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 32 A. Pesterijen volgens de Wet 32 B. Verschillende situaties 32 Hoofdstuk IV. Recht van de werkgever 33 I. Algemeen 33 A. Instructierecht 33 B. Dynamisch risicobeheersingssysteem 33 II. Concrete maatregelen 34 A. Gedogen of verbieden 34 1. Principe 34 2. Verbieden 34 3. Gedogen 35 B. Beperkingen in de tijd 35 1. Theorie 35 2. Voorbeelden 36 C. Beperkingen in de ruimte 36 D. Personele beperkingen 36 III. De bron 37 A. Keuze van de rechtsbron 37 B. De collectieve arbeidsovereenkomst : grootste rechtskracht, moeizaamste onderhandeling 37 C. De individuele arbeidsovereenkomst : individuele goedkeuring 38 D. Het arbeidsreglement : specifieke wijzigingsprocedure 38 E. Het eenzijdig instructierecht : rookbeleid op maat 39 Hoofdstuk V. De verplichtingen van de werknemers 41 I. De instructies van de werkgever naleven 41 A. Afdwingbaarheid 41 B. Actieve bijstandsplicht 42 II. Overtredingen 42 A. Arbeidsreglement 42 B. Soorten sancties 42 C. Ontslag om dringende reden 43 Roken in de onderneming VII
ROKEN IN DE ONDERNEMING III. Aansprakelijkheid 43 A. Persoonlijke aansprakelijkheid 43 B. Strafrechtelijke verantwoordelijkheid 44 Hoofdstuk VI. Bedrijfsrisico's 45 I. Noodzaak 45 II. Schema impact welzijnsfenomenen 45 A. Individueel risico 45 B. Collectief risico 46 C. Bedrijfsrisico 46 D. Frequentie 46 E. Financiële impact 47 Hoofdstuk VII. Financiële impact 49 I. Gezondheidskost 49 A. Ziekterisico verdubbeld 49 B. Wettelijk gewaarborgd loon 49 1. Berekening 49 2. Eén vijfde 50 3. Formule 50 C. Conventioneel gewaarborgd loon 50 1. Aanvullende loongarantie 50 2. Formule 50 D. Verhoogde bijdragen inzake aanvullende ziekteverzekering 51 II. Afwezigheidskost 51 A. Roker 51 1. Rookpauzes 51 2. Kostprijs per sigaret 51 3. Afwezigheid op jaarbasis 52 4. Formule 52 B. Niet-roker 53 III. Infrastructurele kost 53 A. Extra ruimte en verluchting 53 B. Voorbeelden 53 IV. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de werkgever 54 A. Schadeclaims 54 B. Fout van de werkgever 54 C. Causaliteit fout en schade 55 V. Strafrechtelijke aansprakelijkheid 56 VI. Reputatierisico 56 VIII Kluwer
INHOUD Hoofdstuk VIII. Implementatie rookbeleid via preventiecomité 57 I. Procedure 57 II. Voorafgaand advies 57 III. Bijkomende toelichtingen 58 IV. Rookkamer 58 V. Informatie en opleiding 58 Hoofdstuk IX. Financiële tegemoetkomingen aan rokers die stoppen 59 I. Algemeen 59 A. Succes 59 B. Kost eigen aan de werkgever 59 a. Rookbeperkende maatregelen 59 b. Reële kosten 59 II. Concreet schema 60 A. Toepassingsvoorwaarden 60 B. Voorbeeld 61 Hoofdstuk X. Stappenplan antirookbeleid 63 I. Fase 1 Bedrijfsdoelstelling 63 A. Verbod 63 B. Doelstellingen 63 II. Fase 2 Ontwerp 63 A. Concrete uitvoering 63 B. Inhoud 64 III. Fase 3 Overleg 65 A. Verplicht overleg in het preventiecomité 65 1. Preventieadviseur 65 2. Debat 65 3. Toelichting advies 65 B. Ander overleg 66 IV. Fase 4 Beslissing 66 A. Mededeling aan het preventiecomité 66 B. Eventueel akkoord 66 V. Fase 5 Implementatie 66 VI. Fase 6 Opvolging en naleving 67 VII. Fase 7 Aanpassing 67 Besluit 69 Bibliografie 71 I. Literatuur 71 II. Wetgeving 71 Roken in de onderneming IX
ROKEN IN DE ONDERNEMING III. Links kerngetallen 72 IV. Andere links 72 Bijlagen 73 I. Onderzoeksresultaten op bedrijfsniveau 73 1. Algemeen 73 2. Referentiegroep 73 3. Basisstelling 73 4. Werkomgeving met verschillende personen 74 5. Bijzondere ruimtes eisen bijzondere maatregelen 74 6. Vergaderingen 75 7. Intenties van de werknemers 75 8. Hinder 75 9. Secundaire afwezigheidkost 76 10. Rokers op de werkplaats 76 11. Voornemens van de rokers 76 II. Wetteksten 77 A. Wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, B.S. 22 augustus 1978 77 B. Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, B.S. 18 september 1996 79 C. Koninklijk Besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, B.S. 31 maart 1998 85 D. Koninklijk Besluit van 3 mei 1999 betreffende de opdrachten en de werking van de comites voor preventie en bescherming op het werk, B.S. 10 juli 1999 88 E. Koninklijk Besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers, B.S. 16 juni 2003 90 F. Koninklijk Besluit van 19 januari 2005 betreffende de bescherming van de werknemers tegen tabaksrook, B.S. 2 maart 2005 (eerste uitg.) 91 G. Koninklijk Besluit van 13 december 2005 tot het verbieden van het roken in openbare plaatsen, B.S. 22 december 2005 96 X Kluwer