Leiding geven aan overtuigingen Volwassenen hechten meer waarde aan wat ze ervaren dan aan wat ze verteld wordt Marleen Wilschut Implementatie adviseur Nederlands Jeugdinstituut
Implementatie Implementatie is een procesmatige en/of planmatige invoering van een vernieuwing of verandering. Dit met als breed doel (implementatie in brede zin) dat deze geïntegreerd is het beroepsmatige handelen, in het functioneren van organisatie(s) of in de structuur in de sector. Dit met als smal doel (implementatie in enge zin) dat het vraagstuk wordt uitgevoerd als bedoeld 2
Wat lukt en wat mislukt 3
Implementeren is nooit gemakkelijk: Gelaagd werken Bestuur-beleid-uitvoering Professionals empoweren De regenboog van verandering Tempoverschillen Succes koesteren en vieren Eindresultaat versus korte termijn succesjes, Tussendoelen Successen snel verzilveren Niet de aanbieder maar de vrager bepaald Verandering en vernieuwing Niet poneren maar luisteren Zelf weten is één de ander laten vinden iets anders Gedrag veranderen door ander gedrag te praktiseren Feedback als belangrijkste stuurinstrument, Zelf doen is ook voordoen Je intuïtie volgen Andersom denken. 4
Eerste orde Tweede orde Derde orde Kleine, eenvoudige veranderingen Gebruik van nieuwe hulpmiddelen, best practices, andere systemen Vernieuwen van inzichten Deel van gedrag aanpassen Verandering in (on)bewuste overtuigingen Omgaan met contrasterende opvattingen Makkelijk toe te passen Bewust gaan werken Raakt kern van organisatie/persoon/ werk Verandert essentie van gedrag en werkwijze niet Kan gestandaardiseerd worden Verbreden van repertoire Ruimte voor variatie Niet op te lossen, wel te hanteren Niet vast te pakken 5
Reflexen Top down i.p.v. samen er aan werken Probleem fragmenteren en niet meer als geheel zien Eerst een aanpak bedenken en dan gaan uitvoeren Eerst obstakels proberen weg te nemen i.p.v. erkennen Groot aanpakken, maar vele kleine decentrale initiatieven Dit is zo complex, daar beginnen we maar niet aan i.p.v. er aan gaan werken Afstand nemen vooraf en willen begrijpen i.p.v. begrijpen doordat je er aan werkt Eerst oplossing, dan plan en dan gaan werken i.p.v. er gaandeweg aan werken 6
Complexiteit verandervraagstuk Bijpassende benaderingswijze Kenmerken benaderingswijze 1 e orde Ontwerpbenadering Wordt in 80% van de gevallen gekozen - Planmatig; lineair ingericht proces - Top-down - Weinig betrokkenen 2 e orde Ontwikkelbenadering - Procesmatig: geleidelijke realisatie - Veel betrokkenen - Aandacht voor belemmerende en bevorderende aspecten - Interventies om betrokkenen naar gewenste situatie te krijgen 3 e orde Lerend vernieuwen - Meervoudig bekijken van vraagstuk - Plannen niet mogelijk (geen stabiele beginsituatie en gewenste situatie), dus organiseren van netwerken - Complexe interactiepatronen - Creativiteit voedt vernieuwing - Botsingen leiden tot inzichten - Commitment op diepere lagen - Proces van handelen, reflecteren en leren
Implementatiewijzer 8
Leiderschap Gaat om partnerschap Dichtbij spreekt aan Openheid Begin met het einde : in en uitzoomen, overzicht naar detail Kleine doelen geven de meeste impulsen en motiveren het beste 9
Eigen invloed Dichterbij brengen Vertrouwen Motiveren LOB-byen Binden en boeien Klein eenvoudig Voorbeelden vergroten 10
Management Kritische terugkoppeling Benodigde bijsturing Concrete eisen aan output 11
12
Implementatieteams Investeer in het creëren van implementatieteams vanuit docenten en staf: - deskundig op de inhoud - probleem oplossend vermogen - kennis over implementatie 13
Vijf type professional Type professional Leerstijl Leerstrategie Vernieuwers Inspiratiegericht Ontdekken Vroege aanvaarders Instructiegericht Informeren Vroege meerderheid Participatiegericht Inspireren Late meerderheid Exploratiegericht Integreren Achterblijvers Feedbackgericht Stimuleren
Welke strategieën zijn effectief? Consistent effectief Educatieve bezoeken van deskundigen in praktijk Voorbeelden Voorlichtingsbijeenkomst van expert Interactieve educatieve bijeenkomsten Reminders Multifaceted interventies Financiële strategieën Organisatorische strategieën Variabel effectief Audit en feedback Gebruik van lokale opinieleiders Lokale consensus processen Patiënt gerichte strategieën Weinig of geen effect Passieve verspreiding van informatie Educatieve middelen Didactische educatieve bijeenkomsten Interactieve workshop Herinneringen Combinatie van activiteiten Beloning Ondersteuning in tijd, taakverlichting Voorbeelden Monitoren en terugkoppelen van uitkomsten Sleutelfiguren in de organisatie Gezamenlijk plan van aanpak maken Voorlichting van cliënten Voorbeelden Publicatie in tijdschrift Methodiekboek Didactische training (Bero et al., 1998, Gezondsheidsraad, 2000: Hulschers, Wensing & Grol, 2000: Van Yperen, 2003) uit Stals (2012) 15
Bronnen Anders leren, beter werken. Leren op de werkplek (download) Boonstra, J.J. & Caluwe, de L. (red.) (2006). Interveniëren en veranderen zoeken naar betekenis in interacties. Kluwer: Deventer. Dossier professionalisering in de jeugdzorg (www.nji.nl) Pater, L., Roest, S., Dubbeldam, S., Verweijen, M. (2008). Implementeren, het speelveld in de praktijk. Lemma: Utrecht. Ruijters, M. (2006). Liefde voor leren, over diversiteit van leren en ontwikkelen in en van organisaties. Kluwer: Deventer Stals, K. (2012). De cirkel is rond, onderzoek naar succesvolle implementatie van interventies in de jeugdzorg. Universiteit Utrecht. Vermaak, H. (2009) Plezier beleven aan taaie vraagstukken. Kluwer: Deventer Wilschut, M. (2012). Leer- en communicatiewijzer. Nederlands Jeugdinstituut: Utrecht. 16
Meer informatie www.nji.nl/implementatie 17