Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator

Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator Kansen Calculator Duurzame Inzetbaarheid Ontwikkelen van een online tool met business cases van Duurzame Inzetbaarheid, in opdracht van het Ministerie van SZW Diederick Stoel en Eveline Wentzel ProfitWise Onderzoek & Advies April 2014

Colofon Titel Kansen Calculator Duurzame Inzetbaarheid Ontwikkelen van een online tool met business cases van Duurzame Inzetbaarheid, in opdracht van het Ministerie van SZW. Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator. Auteurs Diederick Stoel en Eveline Wentzel, ProfitWise Onderzoek & Advies Online tool ontwikkeld in opdracht van Ministerie van Sociale Zaken (SZW) Sander van Leeuwen en Annemiek Wortman DG Werk Directie Arbeidsmarkt en Sociaal-Economische Aangelegenheden (ASEA) Anna van Hannoverstraat 4 2595 BJ Den Haag Uitgave ProfitWise Onderzoek & Advies, Amsterdam 27 maart 2014, versie 1.1 Auteursrecht voorbehouden ProfitWise 2014. Gehele of gedeeltelijke overneming, publicatie, verspreiding of reproductie van de inhoud van dit document op welke wijze dan ook is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ProfitWise niet toegestaan. Dit betreft ook gehele of gedeeltelijke bewerking. Het ter inzage geven van dit rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan. Het is niet toegestaan door ProfitWise ontwikkelde onderzoeksinstrumenten in te zetten, over te nemen, openbaar te maken, noch te wijzigen. Disclaimer Aan dit rapport en de inhoud ervan kunnen geen rechten worden ontleend. Dit rapport is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. In geen geval zullen de auteurs en ProfitWise aansprakelijk zijn voor enige vorm van mogelijk directe of indirecte schade voortkomend uit het gebruik van de online tool en het gebruik van de informatie zoals vastgelegd in dit rapport. Dank Met dank aan TNO en Seth van den Bossche voor het beschikbaar stellen van de geanonimiseerde data van de Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) 2012. Dank ook voor de gastvrijheid en de mogelijkheid om de data op locatie in Hoofddorp te analyseren. ProfitWise International BV Overtoom 237 1054 HV Amsterdam T 020 412 35 32 info@profitwise.info www.profitwise.nl

Inhoudsopgave Colofon... 2 Inhoudsopgave... 3 Managementsamenvatting... 5 Inleiding... 7 Hoofdstuk 1 Theorievorming... 9 Hoofdstuk 2 Aanpak en methoden & technieken... 13 Hypothetische modellen... 14 Betrokkenheid... 14 Scholing... 15 Gezondheid... 15 Gebruikte technieken... 16 Toetsing Modellen... 16 Resultaten... 17 Bedrijfsprestaties... 17 Betrokkenheid... 17 Ziekteverzuim... 18 Scholing... 19 Hoofdstuk 3 Bevindingen data-analyse... 21 Opvallende bevindingen landelijk... 21 Opvallende bevindingen tussen sectoren... 21 Benchmark gemiddelden... 21 Benchmark effecten... 22 Opvallende bevindingen sectorspecifiek... 22 Sector Industrie... 22 Sector Bouwnijverheid... 22 Sector Handel... 23 Sector Horeca... 23 Sector Vervoer & Communicatie... 23 Sector Financiële Instellingen en Zakelijke dienstverlening... 23 Sector Onderwijs... 23 Sector Gezondheids- & Welzijnszorg... 23 Sectoren Landbouw, Bosbouw & Visserij en sector Overheid... 23 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 3

Hoofdstuk 4 Ontwikkeling en beschrijving van de Kansen Calculator... 24 Omzetten van effect sizes in odds... 24 Ontwikkeling in Excel... 24 Ontwikkeling Kansen Calculator... 24 Beschrijving van de online tool De Kansen Calculator... 25 Werking en gebruik van de Kansen Calculator... 25 Stap 1 Uw bedrijf... 25 Stap 2 Kies uw investering... 26 Stap 3 Uw medewerkers... 28 Stap 4 Wat levert het op?... 29 Technische specificaties van de Kansen Calculator... 31 Hoofdstuk 5 Samenvatting, beperkingen en conclusie... 33 Samenvatting... 33 Beperkingen van de analyses en online tool... 34 Concluderend... 35 Hoofdstuk 6 Referenties... 36 Hoofdstuk 7 Bijlagen... 37 Bijlage 1 Benchmarks Betrokkenheid per sector... 38 Bijlage 2 Benchmarks Ziekteverzuim per sector... 39 Bijlage 3 Benchmarks Scholing per sector... 40 Bijlage 4 Verklaarde variantie binnen de verschillende sectoren... 41 Bijlage 5 Modellen invloed Betrokkenheid op bedrijfsprestaties per sector... 43 Bijlage 6 Modellen invloed Ziekteverzuim op bedrijfsprestaties per sector... 44 Bijlage 7 Modellen invloed Scholing op bedrijfsprestaties per sector... 45 4 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Managementsamenvatting Investeren in duurzame inzetbaarheid loont, soms al binnen een jaar. Zo blijkt onder andere uit een aantal businesscases die gemaakt zijn in opdracht van het project Duurzame Inzetbaarheid van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Om het profijt tastbaar te maken voor alle werkgevers in Nederland, heeft SZW het initiatief genomen een online tool te ontwikkelen die duidelijk maakt wat een slimme investering in duurzame inzetbaarheid kan betekenen voor Nederlandse bedrijven en organisaties. Met de tool kunnen werkgevers heldere business cases samenstellen die het verband tussen de investering in duurzame inzetbaarheid en de opbrengsten voor de organisatie duidelijk maakt. Het ontwikkelen van de online tool is uitbesteed aan ProfitWise Onderzoek & Advies. ProfitWise is een gerenommeerd onderzoeksbureau met ruime ervaring in het definiëren en meetbaar maken van duurzame inzetbaarheid en productiviteit van werknemers. De ontwikkelde online tool - de Kansen Calculator is gebaseerd op de schijf van vijf. De schijf benoemt vijf succesfactoren van duurzame inzetbaarheid: betrokkenheid, gezondheid, ontwikkeling, organisatie en APK. De tool biedt de werkgever inzicht in de eerste drie pijlers van duurzame inzetbaarheid: betrokkenheid, scholing en ziekteverzuim. De Kansen Calculator biedt werkgevers de mogelijkheid de huidige betrokkenheid, scholing en ziekteverzuim van hun medewerkers in kaart te brengen en te vergelijken met de gemiddelde scores in hun sector. Vervolgens kunnen zij experimenteren met het investeren in duurzame inzetbaarheid door virtueel de gewenste betrokkenheid, scholing en ziekteverzuim aan te geven. De Kansen Calculator laat dan zien wat de investering kan opleveren in termen van productkwaliteit, klanttevredenheid, productiviteit, omzet en winst. De verbanden tussen duurzame inzetbaarheid en bedrijfsresultaten zijn door ProfitWise Onderzoek & Advies bepaald aan de hand van gegevens van meer dan vijfduizend bedrijven en organisaties die in 2012 hebben meegedaan aan de TNO Werkgevers Enquête Arbeid (WEA). De WEA-data is voor verschillenden sectoren geanalyseerd en heeft bevindingen opgeleverd die bijdragen aan de kennis en beeldvorming van duurzame inzetbaarheid. De analyses laten zien dat de scores op de vragen over betrokkenheid, ziekteverzuim en/of scholing samenhangen met de scores op de vragen over de ontwikkeling van de productkwaliteit, klanttevredenheid, productiviteit, omzet en winst van de bedrijven in de afgelopen twee jaar. Uit de analyses blijkt dat de betrokkenheid van medewerkers sterk samenhangt met de ontwikkeling van de omzet en winst van bedrijven. Landelijk gezien is de toename van de omzet voor 12% afhankelijk van de betrokkenheid van de medewerkers. In de sector Bouwnijverheid is dat zelfs 22%. Opvallend is dat juist in de Bouwnijverheid de betrokkenheid van het personeel relatief het laagst is. Gericht investeren in de betrokkenheid van medewerkers lijkt dus in deze sector het meest winstgevend te zijn. De betrokkenheid van het personeel is gemiddeld het hoogst in de sector Financiële Instellingen en de Zakelijke Dienstverlening. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 5

Opvallend is ook dat de kwaliteit van het product en de klanttevredenheid toeneemt als het ziekteverzuim afneemt. Naast een duidelijke besparing aan kosten heeft minder ziekteverzuim ook een directe uitwerking op de omzet en winst van organisaties. Ook hier zijn de effecten in de sector Bouwnijverheid het grootst. Vooral de klanttevredenheid neemt sterk toe als het ziekteverzuim afneemt. In de sectoren Onderwijs en Handel zien we vooral dat de kwaliteit van het werk, volgens de werkgevers, sterk toeneemt als het ziekteverzuim afneemt. Scholing van medewerkers blijkt in vergelijking met betrokkenheid en ziekteverzuim een bescheiden effect te hebben op de bedrijfsprestaties. In de sectoren Financiële instellingen en Gezondheids- & welzijnszorg volgen procentueel de meeste werknemers een training, opleiding of scholing. In de sectoren Landbouw, bosbouw & visserij en Horeca is dit percentage het laagst. Interessant is dat het effect van scholing juist in de Horeca het hoogst is. In deze sector wordt dus relatief weinig aandacht besteed aan training, terwijl de bedrijven die dat juist wel doen, aanzienlijk hoger scoren op de kwaliteit van het product en de diensten die ze verlenen. Investeren in duurzame inzetbaarheid maakt het verschil. De WEA-data laat zien dat in de Horeca duurzame inzetbaarheid vooral effect lijkt te hebben op de kwaliteit van het product en de klanttevredenheid. In de sectoren Financiële instellingen en Zakelijke dienstverlening zien we juist een sterke samenhang tussen duurzame inzetbaarheid en de omzet en winst. De sterkste verbanden tussen de drie pijlers van duurzame inzetbaarheid en de bedrijfsresultaten zijn te vinden binnen de sector Bouwnijverheid. Investeren in duurzame inzetbaarheid lijkt in deze sector over de hele linie effect te hebben en de ontwikkeling van productkwaliteit, klanttevredenheid, productiviteit, omzet en de winst te stimuleren. Met de Kansen Calculator kunnen werkgevers precies nagaan hoe de bedrijfsresultaten binnen hun sector samenhangen met de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Deze online tool 1 neemt de werkgevers mee door vier schermen. Elk scherm vormt een stap in het samenstellen van de business case. In elke scherm wordt de gebruiker gevraagd input te geven, of een keuze te maken. Door te experimenteren en virtueel de duurzame inzetbaarheid te versterken, maakt de tool direct duidelijk hoe de kansen op betere bedrijfsprestaties toenemen. 1 http://werkgevers.duurzameinzetbaarheid.nl/calculator 6 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Inleiding De komende dertig jaar neemt volgens het CBS het aantal mensen dat kan werken met driekwart miljoen af. Het aantal mensen dat werkt, wordt kleiner en daarbij neemt het aantal ouderen toe. Werkgevers en werknemers moeten hun verantwoordelijkheid nemen en zorgen dat zij voor elkaar aantrekkelijk blijven. Dat vraagt om langer doorwerken en brede inzetbaarheid van werknemers. Zo verwoordt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) het belang van duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. Om het belang van duurzame inzetbaarheid hoog op de agenda van werkgevers te zetten, is SZW in maart 2012 het project Duurzame Inzetbaarheid gestart. Om het begrip duurzame inzetbaarheid concreet te maken, heeft SZW een zogenaamde schijf van vijf samengesteld. De schijf benoemt vijf succesfactoren van duurzame inzetbaarheid. Dat zijn: betrokkenheid, gezondheid, ontwikkeling, organisatie en APK. APK (algemeen periodieke keuring) staat voor een periodieke meting van de duurzame inzetbaarheid van de medewerkers. De pijlers betrokkenheid, gezondheid, ontwikkeling kunnen gezien worden als determinanten van duurzame inzetbaarheid. De begrippen organisatie en APK kunnen gezien worden als factoren die de duurzame inzetbaarheid positief beïnvloeden. Om dit succes inzichtelijk te maken voor alle werkgevers in Nederland, heeft SZW het initiatief genomen een online tool te ontwikkelen. De tool moet werkgevers helpen zelf heldere business cases samen te stellen die het verband tussen de investering in duurzame inzetbaarheid en opbrengsten duidelijk maakt. Door online en virtueel te experimenteren met het investeren in duurzame inzetbaarheid, moet duidelijk worden wat een slimme investering in duurzame inzetbaarheid kan betekenen voor hun bedrijf. Het ontwikkelen van de online tool is uitbesteed aan ProfitWise Onderzoek & Advies. ProfitWise is een gerenommeerd onderzoeksbureau met ruime ervaring in het definiëren en meetbaar maken van duurzame inzetbaarheid. ProfitWise heeft veel onderzoek gedaan naar de impact van beleid en programma s op de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Hiervoor maakt zij gebruik van moderne statistische technieken waarmee op basis van waarneembare feiten verbanden worden gelegd tussen investeringen en opbrengsten. ProfitWise heeft de online tool ontwikkeld tussen november 2013 en maart 2014. Met behulp van de data van de TNO Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) uit 2012 - met gegevens van meer dan vijfduizend bedrijven en organisaties - heeft ProfitWise verbanden gelegd tussen de betrokkenheid, scholing en ziekteverzuim van werknemers enerzijds en de ontwikkeling van de bedrijfsresultaten anderzijds. De ontwikkelde online tool - de Kansen Calculator - geeft werkgevers de mogelijkheid de huidige betrokkenheid, scholing en ziekteverzuim in kaart te brengen en te vergelijken met de gemiddelde scores in hun sector. Vervolgens kan de werkgever de gewenste betrokkenheid, scholing en ziekteverzuim aangeven, en laat de Kansen Calculator zien wat een investering in ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 7

betrokkenheid, ziekteverzuim en/of scholing kan opleveren in termen van productkwaliteit, klanttevredenheid, productiviteit, omzet en winst. In deze rapportage kunt u lezen hoe de Kansen Calculator is ontworpen en ontwikkeld. In hoofdstuk 1 schetsen we op basis van de wetenschappelijke literatuur en de genoemde schijf van vijf het theoretisch raamwerk dat de basis vormt voor de online tool. Het raamwerk maakt op een sterk vereenvoudigde manier duidelijk hoe de duurzame inzetbaarheid van medewerkers in termen van de schijf van vijf zou moeten samenhangen met de bedrijfsresultaten. In hoofdstuk 2 wordt de aanpak beschreven en de methoden en technieken die ProfitWise heeft gebruikt heeft om het statistisch fundament voor de online tool te leggen. Hier is te lezen hoe ProfitWise de ideeën uit hoofdstuk 1 heeft getoetst met behulp van de TNO Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) uit 2012. Dit heeft geleid tot drie statistische modellen die we hebben toegepast in verschillende sectoren. Per sector zijn verbanden gelegd tussen de betrokkenheid, het ziekteverzuim en de mate van scholing van medewerkers én de ontwikkeling van de productkwaliteit, klanttevredenheid, productiviteit, omzet en winst van een bedrijf of organisatie. In hoofdstuk 3 is een samenvatting te lezen van de meest opvallende resultaten van de analyse van de WEA-data, zowel op landelijk niveau, tussen de sectoren als binnen de sectoren. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de ontwikkeling en beschrijving van de tool, en wordt het gebruik en de werking van de tool beschreven (inclusief technische specificaties). Hier geven we ook aan hoe de statistische resultaten zijn gebruikt om de tool te ontwikkelen. U leest hoe de online tool de wetenschappelijke kennis uit hoofdstuk 2 toegankelijk maakt. In hoofdstuk 5 geven we een korte samenvatting van de online tool, en vatten we samen welke wetenschappelijke en praktische bijdrage de ontwikkeling van de Kansen Calculator heeft geleverd. We beschrijven ook de beperkingen van de analyses en de online tool, en sluiten af met een conclusie. In de bijlagen is een overzicht te vinden van de kengetallen die ten grondslag liggen aan de Kansen Calculator. In bijlage 1, bijlage 2 en bijlage 3 zijn per sector de gemiddelde scores uit de WEA te vinden op de vragen die betrekking hebben op de betrokkenheid, het ziekteverzuim en scholing van werknemers. In bijlage 4 geven we op basis van de WEA gegevens per sector aan welk deel van de bedrijfsresultaten afhankelijk is van de betrokkenheid, het ziekteverzuim en scholing van werknemers. In bijlage 5, bijlage 6 en bijlage 7 zijn per sector de cijfers te vinden die inzicht geven in de samenhang tussen de betrokkenheid, de scholing en het ziekteverzuim van werknemers enerzijds en de bedrijfsresultaten anderzijds. 8 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Hoofdstuk 1 Theorievorming Om het verband tussen Duurzame Inzetbaarheid (DI) en bedrijfsresultaten te verkennen hebben we het manifest 100 werkgevers over duurzame inzetbaarheid (SZW, 2012) als uitgangspunt genomen. Het manifest stelt dat de arbeidsproductiviteit stijgt als alle bedrijven en organisaties in Nederland in de betrokkenheid van hun medewerkers investeren en zorgen dat het werk zo georganiseerd is dat mensen echt zin hebben in hun werk. Als bedrijven ervoor kiezen te investeren in duurzame inzetbaarheid, dan ligt er een sterk verbeterde concurrentiepositie en tenminste 6 miljard euro betere winstgevendheid per jaar in het verschiet. En als alle bedrijven en organisaties in Nederland een daling van het ziekteverzuim met 1 procentpunt realiseren, levert dit naar schatting jaarlijks ongeveer 2.6 miljard euro op. De conclusies die SZW trekt, zijn in lijn met de wetenschappelijke literatuur. In de literatuur wordt door meerdere auteurs het verband bevestigd tussen bedrijfsprestaties en de drie pijlers van duurzame inzetbaarheid, namelijk betrokkenheid (e.g. Harter, Schmidt, Killham, Agrawal, 2009; Markos & Sridevi, 2010; Xanthopoulou, Bakker, Demerouti & Schaufeli, 2009), gezondheid (e.g. Puolakka et al., 2006; Taimela et al., 2007) en scholing (e.g. De Grip & Sauerman, 2013; Temple, 2001). De literatuurstudie die we deden voorafgaand aan de ontwikkeling van de online tool maakt verder twee belangrijke zaken duidelijk. Ten eerste merken we op dat het begrip duurzame inzetbaarheid internationaal geen eenduidige equivalent kent. Het zijn vooral Nederlandse organisaties die het begrip duurzaam (sustainable) in de combinatie met inzetbaarheid (employability) gebruiken. Het begrip lifetime employability (Meister, 1998) is internationaal gangbaar en wordt in de literatuur veelal afgezet tegen het begrip life time employment. Daarnaast zien we vanaf het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw een belangrijke bijdrage aan de literatuur van de Finse auteurs Ilmarinen. Hij hanteert het begrip work ability. Zijn Work Ability Index (Ilmalrinen, 1998) geeft inzicht in het werkvermogen van medewerkers en blijkt een voorspeller voor de inzetbaarheid van werknemers en hun productiviteit (Ilmarinen, 2006). Het instrument is vertaald in 26 talen en wordt in ruim 30 landen toegepast. Longitudinaal onderzoek naar de ontwikkeling van de work ability als functie van leeftijd is schaars (Bethge, Radoschewski & Gutenbrunner, 2012). Een eenduidige theoretische omschrijving van welk type ontwikkeling van employability of work ability als duurzaam kan worden beschouwd, dan wel een empirische onderbouwing daarvan, zijn we vooralsnog niet tegengekomen. Ten tweede merkten we op dat veel van de wetenschappelijke studies naar het verband tussen duurzame inzetbaarheid en bedrijfsresultaten gericht zijn op (deel)aspecten van duurzame inzetbaarheid. Aan de meeste studies ligt geen omvattende definitie ten grondslag zoals SZW dat doet in termen van de schijf van vijf. De onderzoeken concentreren zich in veel gevallen op het verband tussen de afzonderlijke pijlers van de schijf van vijf en verschillende type bedrijfsresultaten zoals de productiviteit, de concurrentiepositie, de omzet en de winst. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 9

We concluderen dat er een substantiële hoeveelheid studies beschikbaar is waarin enerzijds het verband wordt gelegd tussen afzonderlijke onderdelen van duurzame inzetbaarheid en anderzijds verschillende indicatoren die samenhangen met de prestaties van bedrijven. Een omvattend theoretisch model waarin de determinanten van duurzame inzetbaarheid, zoals gedefinieerd in de schijf van vijf, zijn verbonden met een samenhangende set indicatoren die de bedrijfsprestaties meten, ontbreekt. Om de ontwikkeling van de online tool richting te geven en tot een voorlopige afbakening van de werking van de tool te komen, hebben we alle genoemde aspecten van duurzame inzetbaarheid gecombineerd en het volgende theoretisch model opgesteld. Figuur 1 Theoretisch model invloed Schijf van Vijf van Duurzame Inzetbaarheid op Bedrijfsprestaties gezondheid organisatie productiviteit productkwaliteit betrokkenheid Duurzame Inzetbaarheid Bedrijfsprestaties klanttevredenheid omzet ontwikkeling APK winst Het theoretische model in Figuur 1 geeft weer dat er een direct verband is tussen de duurzame inzetbaarheid van medewerkers en de bedrijfsprestaties. Dit verband is de grondslag van het project Duurzame Inzetbaarheid. Ook stelt het model dat de duurzame inzetbaarheid zich manifesteert in de gezondheid, betrokkenheid en ontwikkeling van medewerkers. In praktische zin stelt het model dat we de duurzame inzetbaarheid van een medewerker kunnen meten door te kijken naar de gezondheid, de betrokkenheid en de ontwikkeling. Verder stelt het model dat organisatie en APK uit de schijf van vijf zich anders tot het begrip duurzame inzetbaarheid verhouden dan de begrippen gezondheid, betrokkenheid en ontwikkeling. Theoretisch stellen we dat de duurzame inzetbaarheid van een medewerker beïnvloed wordt door de variabelen organisatie en APK. Theoretisch is er dus sprake van een duidelijk onderscheid tussen de eerste drie aspecten van de schijf van vijf en de laatste twee aspecten. Verder stellen we dat de bedrijfsprestaties tot uiting komen in een set van vijf relevante en hanteerbare begrippen, namelijk productiviteit, productkwaliteit, klanttevredenheid, omzet en winst. 10 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Van theoretisch belang is verder dat we stellen dat het duurzaamheidsaspect in het begrip duurzame inzetbaarheid tot uiting komt in de (lange termijn) ontwikkeling van de gezondheid, betrokkenheid en scholing. Alleen door te kijken naar de ontwikkeling van de inzetbaarheid en een relatie te leggen met de ontwikkeling van de bedrijfsprestaties ontstaat een volledig en tijdsgebonden duurzame inzetbaarheidsmodel waarin ook de gewenste verbetering van de concurrentiepositie uitgedrukt kan worden. Het model in Figuur 1 geeft de ontwikkeling van de inzetbaarheid en de verbetering van de concurrentiepositie als functie van de tijd vooralsnog niet weer. Het model beschrijft de meest voorkomende verbanden tussen de inzetbaarheid van medewerkers en de bedrijfsprestaties die we verwachten tegen te komen. Dit wil zeggen dat het model stelt dat als we verschillen waarnemen tussen bedrijven in de betrokkenheid, scholing en ziekteverzuim van hun medewerkers die waarschijnlijk samenhangen met verschillen in bedrijfsprestaties. Deze theoretische beperking is van groot belang en bepaalt dat de online tool vooralsnog uitspraken zal doen op basis van vergelijkingen tussen bedrijven, en niet op basis van de ontwikkeling van de gezondheid, betrokkenheid en scholing binnen bedrijven. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 11

Hoofdstuk 2 Aanpak en methoden & technieken Met het theoretische kader in het achterhoofd heeft ProfitWise gezocht naar databestanden die zowel gegevens over bedrijfsprestaties alsook gegevens over duurzame inzetbaarheid bevatten. Geconstateerd werd dat de relevante wetenschappelijke studies geen direct bruikbare data opleveren voor de online tool. Daarvoor zijn er te weinig overeenkomsten tussen de studies als het gaat om de bedrijfsprestaties die onderzocht werden. Bij betrokkenheid en scholing staan in de literatuur vooral winst en productiviteit centraal; bij gezondheid gaat het voornamelijk over de kosten die ziekteverzuim met zich meebrengt. De verschillende uitkomstmaten zijn geen goede basis voor een omvattend statistisch model dat nodig is om een compacte online tool te ontwikkelen. Een tweede beperking in de literatuur en de data die daaraan ten grondslag ligt, is de herkomst van de verschillende studies. Veel studies zijn uitgevoerd bij organisaties buiten Nederland. Aangezien de tool voor werkgevers in Nederland is bedoeld, is een onderliggende Nederlandse dataset wenselijk. De meest omvattende database met gegevens over de betrokkenheid van medewerkers is naar alle waarschijnlijkheid in handen van het Amerikaanse onderzoeksbureau Gallup. Dit bedrijf heeft meer dan 30 jaar ervaring in het onderzoeken van engagement, waaronder in Nederland. De Gallup data is echter niet publiekelijk toegankelijk. De meest geschikte database voor het ontwikkelen van de online tool vonden we in de Werkgevers Enquête Arbeid (WEA). De WEA is een tweejaarlijks onderzoek uitgevoerd door TNO. Deze enquête wordt om het jaar ingevuld door meer dan vijfduizend werkgevers die een representatieve steekproef van de bedrijven en organisaties (profit en non-profit) in Nederland vormen. De WEA geeft informatie over het arbeidsbeleid, en over de betrokkenheid, scholing en het ziekteverzuim binnen bedrijven. Daarnaast vraagt de WEA naar de ontwikkeling van bedrijfsprestaties als omzet, winst, productiviteit, vergelijkbaar met de indicatoren die uit ons literatuuronderzoek naar voren kwamen. De WEA-data leek het beste aan te sluiten bij het theoretisch model (figuur 1) en werd het meest geschikt geacht voor het toetsen van de noodzakelijke hypothetische modellen. Via SZW is contact gezocht met TNO met het verzoek of ProfitWise Onderzoek & Advies voor het ontwikkelen van de online tool gebruik kon maken van de dataset. Het contact met TNO werd gelegd met Seth van den Bossche, onderzoeksleider bij TNO. In december 2013 werd formeel toestemming gegeven door TNO om de data te analyseren. ProfitWise heeft op locatie bij TNO de WEA-data bekeken en geconstateerd dat deze bruikbaar is om het algemene theoretisch model verder te specificeren en te toetsen. Op basis van verschillende vragen uit de WEA zijn drie hypothetische modellen opgesteld waarin van groot belang is dat bij alle drie de modellen één en dezelfde set antwoorden is gebruikt om de bedrijfsprestaties te meten. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 13

Hypothetische modellen In Figuur 2 is te zien hoe met behulp van vraag 52 en vraag 53 uit de WEA een meetmodel is opgesteld waarmee de bedrijfsprestaties gemeten worden. Figuur 2 Hypothetisch meetmodel Bedrijfsprestaties productiviteit vraag 52a productkwaliteit vraag 52b Relatieve Arbeidsproductiviteit Vraag 53 Groei Bedrijfsprestaties Vraag 52 klanttevredenheid vraag 52c omzet vraag 52d winst vraag 52e In vergelijking met het theoretisch model is duidelijk dat in het hypothetisch model van Figuur 2 het begrip relatieve arbeidsproductiviteit is toegevoegd als voorspeller van de ontwikkeling van de bedrijfsprestaties. Dit is gedaan om de groei van de bedrijfsprestaties te corrigeren voor macro economische ontwikkelingen in de verschillende sectoren. Na het opstellen van het meetmodel voor de bedrijfsprestaties zijn drie structurele hypothetische modellen ontwikkeld. De modellen leggen aan de hand van de antwoorden op verschillende vragen uit de WEA een verband tussen enerzijds de betrokkenheid, de scholing en de gezondheid (ziekteverzuim) van medewerkers en anderzijds de ontwikkeling van de bedrijfsprestaties zoals weergegeven in Figuur 2. Betrokkenheid De WEA bevat zes deelvragen die samenhangen met de betrokkenheid van de werknemers. Het gaat hier om vraag 74 waar de werkgever wordt gevraagd hoe tevreden hij is over de inzetbaarheid, de betrokkenheid, de flexibiliteit in werktijd, de bereidheid om nieuwe dingen te leren, de kwaliteit van het geleverde werk en de arbeidsproductiviteit. Om een zo accuraat mogelijke schatting te maken, besloten we alle antwoorden te gebruiken en een samengestelde score (composite score) te berekenen die de betrokkenheid van de medewerkers in de meeste brede zin uitdrukt. In Figuur 3 is te zien hoe de samengestelde score Betrokkenheid samengesteld is en hoe deze samenhangt met de bedrijfsresultaten zoals verondersteld in Figuur 2. 14 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Figuur 3 Hypothetisch model samenhang Betrokkenheid en Bedrijfsprestaties brede inzetbaarheid vraag 74a productiviteit vraag 52a betrokkenheid vraag 74b productkwaliteit vraag 52b flexibiliteit vraag 74c nieuwe dingen leren vraag 74d kwaliteit werk vraag 74e Betrokkenheid Vraag 74 Relatieve Arbeidsproductiviteit Vraag 53 Groei Bedrijfsprestaties Vraag 52 klanttevredenheid vraag 52c omzet vraag 52d arbeidsproductiviteit vraag 74f winst vraag 52e Scholing Om inzicht te krijgen in het verband tussen scholing en de bedrijfsprestaties is gebruik gemaakt van de antwoorden op vraag 72 uit de WEA. In vraag 72 worden werkgevers gevraagd welk percentage van de medewerkers in het afgelopen jaar in werktijd een cursus, training of scholing heeft gevolgd. Dit duiden we aan met het begrip scholingsintensiteit. Werkgevers konden kiezen uit de categorieën 0%; 1-24%; 25-49%; 50-74% en 75% of meer. In Figuur 4 leggen we het structurele verband tussen de scholing en de bedrijfsprestaties. Figuur 4 Hypothetisch model samenhang Scholing en Bedrijfsprestaties productiviteit vraag 52a productkwaliteit vraag 52b Scholing Vraag 72 Relatieve Arbeidsproductiviteit Vraag 53 Groei Bedrijfsprestaties Vraag 52 klanttevredenheid vraag 52c omzet vraag 52d winst vraag 52e Gezondheid In vraag 73 van de WEA worden de werkgevers gevraagd naar het percentage ziekteverzuim binnen het bedrijf. We gebruikten dit percentage om na te gaan hoe het ziekteverzuim invloed heeft op de relatieve arbeidsproductiviteit en de groei van de bedrijfsprestaties. In Figuur 5 is het hypothetisch model te zien. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 15

Figuur 5 Hypothetisch model samenhang Ziekteverzuim en Bedrijfsprestaties productiviteit vraag 52a productkwaliteit vraag 52b Ziekteverzuim vraag 73 Relatieve Arbeidsproductiviteit Vraag 53 Groei Bedrijfsprestaties Vraag 52 klanttevredenheid vraag 52c omzet vraag 52d winst vraag 52e Gebruikte technieken Nadat de hypothetische modellen waren opgesteld, hebben we hypothetische relaties tussen enerzijds de betrokkenheid, de scholing en de gezondheid (ziekteverzuim) van medewerkers en anderzijds de ontwikkeling van de bedrijfsprestaties getoetst met behulp van zogenaamde structurele vergelijkingsmodellen, waarin de veronderstelde verbanden simultaan konden worden onderzocht. De drie modellen in Figuur 3, Figuur 4 en Figuur 5 zijn in 11 verschillende sectoren getoetst. De sectoren waarin de modellen zijn getoetst, zijn: 1. Landbouw, bosbouw & visserij 2. Industrie 3. Bouwnijverheid 4. Handel 5. Horeca 6. Vervoer & communicatie 7. Financiële instellingen 8. Zakelijke dienstverlening 9. Overheid 10. Onderwijs 11. Gezondheids- & welzijnszorg. Toetsing Modellen Bij het toetsen van de hypothetische modellen is gekeken of de drie modellen de data adequaat beschrijven en of er sprake is van een goede modelfit. Bij het bestuderen van de data bleek dat de sectoren Landbouw, bosbouw en visserij, Overheid en Financiële instellingen te klein waren om goede aparte modellen voor op te stellen. Om dit op te lossen, is er geprobeerd vergelijkbare sectoren te vinden. In het geval van Financiële Instellingen bleek het mogelijk te zijn de data te combineren met de data van de sector Zakelijke dienstverlening. De data van de andere twee sectoren konden niet worden gekoppeld aan een andere sector. Om ook werkgevers in deze sectoren informatie te geven, hebben we ervoor gekozen om een algemeen model op te stellen en te gebruiken als basis voor de online tool voor de werkgevers uit de sector Landbouw, bosbouw en visserij en de sector Overheid. 16 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Alle andere sectoren beschikken ieder over een eigen uniek model met unieke gemiddelde scores op de drie pijlers van duurzame inzetbaarheid, en eigen sectorspecifieke effectscores van duurzame inzetbaarheid op de bedrijfsresultaten. Resultaten Bedrijfsprestaties Na het toetsen van het meetmodel zoals weergegeven in Figuur 2, bleek dat de vijf indicatoren waarmee de bedrijfsprestaties zijn gemeten - in tegenstelling tot het hypothetische model - beter kunnen worden gemodelleerd als twee samengestelde scores (composite scores) dan als één. We noemden de twee samengestelde scores vooralsnog Bedrijfsprestaties type A en type B. Tot de bedrijfsprestaties type A rekenen we de ontwikkelingen in de productkwaliteit en de klanttevredenheid. Tot de bedrijfsprestaties type B rekenen we de ontwikkelingen in de productiviteit, omzet en winst. In Figuur 6 zijn de factorscores te zien die het verband voor alle sectoren weergeven tussen de samengestelde scores en de afzonderlijke scores. Verder is de relatie te zien tussen de relatieve arbeidsproductiviteit en de twee typen bedrijfsprestaties. In bijlage 3 zijn de waarden per sector te vinden. Figuur 6 Statistisch meetmodel Bedrijfsprestaties productkwaliteit vraag 52b.88 Relatieve Arbeidsproductiviteit Vraag 53.27.27 Bedrijfsprestaties type A Vraag 52 Bedrijfsprestaties type B Vraag 52.86.65.94.90 klanttevredenheid vraag 52c productiviteit vraag 52a omzet vraag 52d winst vraag 52e Betrokkenheid Bij het toetsen van het model Betrokkenheid zoals weergegeven in Figuur 3, namen we waar dat de zes indicatoren van vraag 74 prima samen één samengestelde score vormen. We namen verder waar dat de samengestelde score voor betrokkenheid een direct positief effect heeft op de relatieve arbeidsproductiviteit, en zowel een direct als een indirect effect op de twee samengestelde scores die de bedrijfsprestaties uitdrukken. Dit betekent dat een hogere betrokkenheid gerelateerd is aan hogere waarden op de vijf bedrijfsprestaties, zowel direct als via de relatieve arbeidsproductiviteit. In Figuur 7 is het algemene model te zien inclusief de gemiddelde gestandaardiseerde effectscores die gelden voor alle sectoren. De verschillende modellen voor de afzonderlijke sectoren zijn te vinden in bijlage 5. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 17

Figuur 7 Statistisch model samenhang betrokkenheid en bedrijfsprestaties brede inzetbaarheid vraag 74a productkwaliteit vraag 52b betrokkenheid vraag 74b flexibiliteit vraag 74c nieuwe dingen leren vraag 74d kwaliteit werk vraag 74e arbeidsproductiviteit vraag 74f.78.76.74.79.86.87 Betrokkenheid Vraag 74.35 Direct.17 Indirect.09 Relatieve Arbeidsproductiviteit Vraag 53 Direct.09 Indirect.09.27.27 Bedrijfsprestaties type A Vraag 52 Bedrijfsprestaties type B Vraag 52.88.86.65.94.90 klanttevredenheid vraag 52c productiviteit vraag 52a omzet vraag 52d winst vraag 52e Ziekteverzuim Bij het toetsen van het hypothetische model Ziekteverzuim (Figuur 5) zien we dat ziekteverzuim een direct negatief effect heeft op de twee samengestelde scores die de bedrijfsresultaten uitdrukken. Daarnaast heeft ziekteverzuim ook nog negatief effect op de relatieve arbeidsproductiviteit van het bedrijf, die weer een direct positief effect heeft op de twee typen bedrijfsprestaties. Dit betekent dat meer ziekteverzuim gerelateerd is aan lagere waarden op de vijf bedrijfsprestaties, zowel direct als via de relatieve arbeidsproductiviteit (die ook negatief gerelateerd is aan ziekteverzuim). Het statistische model inclusief de gemiddelde gestandaardiseerde effectscores die gelden voor alle sectoren, is te zien in Figuur 8. In Bijlage 6 zijn alle modellen voor de verschillende sectoren opgenomen. Figuur 8 Statistisch model samenhang Ziekteverzuim en Bedrijfsprestaties Direct -.06 Indirect -.03.88 productkwaliteit vraag 52b Ziekteverzuim vraag 73 -.08 Relatieve Arbeidsproductiviteit Vraag 53.37 Bedrijfsprestaties type A Vraag 52.84.65 klanttevredenheid vraag 52c productiviteit vraag 52a.34 Bedrijfsprestaties type B Vraag 52.94.90 omzet vraag 52d winst vraag 52e Direct.-.05 Indirect -.03 18 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Scholing Bij het toetsen van het model voor scholing zoals weergegeven in Figuur 4 is het oorspronkelijk model aanzienlijk vereenvoudigd, om tot een goede modelfit te komen. Het werd duidelijk dat relatieve arbeidsproductiviteit geen tussenliggende rol speelde zoals bij ziekteverzuim en betrokkenheid. Daarnaast bleek dat er per sector grote verschillen zijn op welk van de vijf bedrijfsprestaties scholing effect had. Om die reden hebben we de hiërarchische constructie van het oorspronkelijke model losgelaten, om zo veel mogelijk informatie te onttrekken aan de data. Na het vereenvoudigen van het model, nemen we waar dat de mate van scholing in het algemeen een zwak tot matig direct positief effect heeft op de vijf absolute bedrijfsprestaties. We berekenden de effecten van scholing rechtstreeks op de vijf afzonderlijke bedrijfsresultaten zonder tussenkomst van de twee samengestelde scores. Het resultaat is te zien in Figuur 9. De modellen voor de verschillende sectoren zijn opgenomen in bijlage 7. Figuur 9 Statistisch model samenhang Scholing en Bedrijfsprestaties.13 productkwaliteit vraag 52b Scholing Vraag 72.07.10 klanttevredenheid vraag 52c productiviteit vraag 52a.06.04 omzet vraag 52d winst vraag 52e Figuur 9 laat niet zien dat de waarden die de relatie uitdrukken tussen scholingsactiviteiten en bedrijfsresultaten sterk per sector verschillen. In de tool zal dit wel zichtbaar worden, door de gebruiker de mogelijkheid te geven alle verbanden per sector te onderzoeken. Op die manier kunnen de werkgevers die de tool gebruiken, zien op welke bedrijfsresultaten hun investeren in scholing vooral effect heeft. Alle statistische modellen voor de afzonderlijke sectoren zijn te vinden in bijlage 4. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 19

Hoofdstuk 3 Bevindingen data-analyse Als we de statistische modellen stuk voor stuk bekijken, zien we een aantal opvallende zaken. Hierbij is vooral interessant welke aspecten van duurzame inzetbaarheid invloed hebben op welke specifieke bedrijfsprestaties. Die kennis is het begin van een evidence based business case en maakt duidelijk wat we kunnen verwachten als op een slimme manier geïnvesteerd wordt in de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. De bevindingen zijn gebaseerd op de door ProfitWise uitgevoerde analyses van de WEA-data van TNO. Onze bevindingen zullen we op drie verschillende niveaus rapporteren. Allereerst wordt gerapporteerd welk gewicht de betrokkenheid, de scholing en het ziekteverzuim van medewerkers in de schaal leggen als het gaat om de ontwikkeling van de bedrijfsprestaties (op landelijk niveau). Daarna zullen we een aantal opvallende verschillen tussen sectoren onderling aangeven. Tot slot rapporteren we een aantal interessante effecten die we hebben waargenomen binnen de verschillende sectoren. Opvallende bevindingen landelijk Als we alle bedrijven samen nemen, blijkt dat de betrokkenheid en het ziekteverzuim van medewerkers een substantieel deel van de verschillen in bedrijfsprestaties verklaren. De verschillen tussen bedrijven als het gaat om omzet worden voor 12% verklaard door betrokkenheid en het ziekteverzuim. Voor winst is dit percentage 11%. De intensiteit van scholing heeft een bescheiden maar significant effect op de productiviteit, productkwaliteit en klanttevredenheid van de medewerkers. Zo zien we bijvoorbeeld dat 2% van de verschillen tussen bedrijven wat betreft productkwaliteit worden verklaard door het percentage medewerkers dat in werktijd wordt geschoold. Dat de intensiteit van scholing slechts een bescheiden effect heeft, is in overeenstemming met internationaal onderzoek dat ProfitWise Onderzoek & Advies in 2013 en 2014 heeft uitgevoerd in Maleisië en Zuid-Afrika. Daaruit blijkt dat de verschillen in bedrijfsprestaties vooral verklaard kunnen worden door de adequaatheid van de inzet van scholing en niet zozeer door de intensiteit van de scholing. Deze bevindingen zijn echter nog niet met Nederlandse data bevestigd. Opvallende bevindingen tussen sectoren Bij het ontwikkelen van de online tool is voor iedere sector een apart model ontwikkeld. Op die manier kunnen bedrijven en organisaties zichzelf benchmarken op de drie pijlers van duurzame inzetbaarheid - betrokkenheid, scholing en ziekteverzuim - met andere bedrijven binnen hun sector. We vergeleken de scores tussen de verschillende sectoren en namen de volgende opvallende verschillen waar. Benchmark gemiddelden Op een schaal van 24 punten zien we in de gecombineerde sector Financiële Instellingen en Zakelijke Dienstverlening gemiddeld de hoogste betrokkenheid. De gemiddeld laagste betrokkenheid nemen we waar in de sector Bouwnijverheid. Het gemiddeld hoogste verzuim vinden we bij de Overheid met een percentage van. Het gemiddeld laagste verzuimpercentage vinden we in de sector Landbouw, bosbouw en visserij. De sector die de medewerkers gemiddeld het meest schoolt, is de Gezondheids- en ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 21

welzijnszorg. Naar eigen zeggen heeft gemiddeld van de werknemers het jaar voorafgaand aan het onderzoek een cursus, training of opleiding gevolgd. De laagste scholingsintensiteit nemen we waar in de sector Landbouw, bosbouw & visserij. Werkgevers in deze sector geven aan dat gemiddeld van de werknemers het jaar voorafgaand aan het onderzoek een cursus, training of opleiding gevolgd. Benchmark effecten Het doel van de Kansen Calculator is om per sector de effecten van investeringen in duurzame inzetbaarheid op de bedrijfsresultaten te ontdekken. Als we kijken naar de afzonderlijke modellen, zien we in welke sectoren de sterkste verbanden worden waargenomen. De sterkste verbanden tussen de drie pijlers van duurzame inzetbaarheid en de bedrijfsresultaten zijn te vinden binnen de sector Bouwnijverheid. Als het gaat om de ontwikkeling van de omzet, wordt 22% van de verschillen tussen bedrijven verklaard door de betrokkenheid van de medewerkers. Daarnaast wordt 21% van de verschillen tussen bedrijven in klanttevredenheid verklaard door de mate van ziekteverzuim. Binnen deze sector lijkt er voor werkgevers dus het meest te winnen als zij investeren in de betrokkenheid en gezondheid van hun werknemers. In het Onderwijs is veel winst te boeken door te investeren in het tegengaan van ziekteverzuim. Ziekteverzuim heeft grote invloed op de kwaliteit van de aangeboden scholing. 16% van de verschillen tussen de kwaliteit van de aangeboden scholing lijkt af te hangen van ziekteverzuim. Hoewel voor scholing door de bank genomen een bescheiden rol is weggelegd, is dit aspect van duurzame inzetbaarheid het meest belangrijk binnen de Horeca. 4% van de verschillen tussen bedrijven in productiviteit kan verklaard worden door de mate waarin medewerkers worden geschoold. Daarnaast verklaart scholing ook 5% van de verschillen tussen bedrijven in productkwaliteit. Voor een verbetering van de productiviteit en productkwaliteit is het in de horeca dus het meest aan te bevelen om meer medewerkers - al dan niet in werktijd - een cursus, training of enige vorm van scholing te laten volgen. Opvallende bevindingen sectorspecifiek Hieronder geven we voor elk van de sectoren weer waar de meeste winst valt te boeken voor werkgevers. Sector Industrie Binnen de sector Industrie is aandacht voor de gezondheid van medewerkers relatief belangrijk. Het verzuim van de medewerkers werkt vooral door in de omzet, winst en klanttevredenheid. Het percentage ziekteverzuim verklaart 12% van de verschillen tussen bedrijven in omzet, 11% van de winst en 10% van de klanttevredenheid. Sector Bouwnijverheid In de Bouwnijverheid valt het meest te winnen als er wordt geïnvesteerd in de betrokkenheid van de medewerkers. De betrokkenheid van de medewerkers verklaart met name verschillen tussen bedrijven in omzet (22%), winst (20%) en klanttevredenheid (18%). 22 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Sector Handel In de sector Handel valt voor werkgevers het meest te winnen als zij investeren in de gezondheid van hun medewerkers. Het ziekteverzuim in deze sector is vooral van belang in het verklaren van verschillen tussen bedrijven in omzet (17%), winst (16%), klanttevredenheid (15%) en productkwaliteit (15%). Sector Horeca In de Horeca valt het meest te winnen als er wordt geïnvesteerd in de betrokkenheid van de medewerkers. De betrokkenheid van de medewerkers is vooral van belang in het verklaren van verschillen tussen bedrijven in klanttevredenheid (15%), en productkwaliteit (12%). Sector Vervoer & Communicatie In de sector Vervoer & Communicatie zullen investeringen in de betrokkenheid van medewerkers het meeste effect hebben. De betrokkenheid van de medewerkers is vooral van belang in het verklaren van verschillen tussen bedrijven in omzet (10%) klanttevredenheid (8%) en productkwaliteit (8%). Sector Financiële Instellingen en Zakelijke dienstverlening In de sectoren Financiële Instellingen en Zakelijke dienstverlening verwachten we dat een investering in de betrokkenheid van de medewerkers het grootste effect hebben. De betrokkenheid van de medewerkers is vooral van belang in het verklaren van verschillen tussen bedrijven in omzet (11%) en winst (10%). Sector Onderwijs Binnen de sector Onderwijs valt er voor werkgevers het meest te winnen als zij investeren in de gezondheid van hun medewerkers. Het verzuim van de medewerkers is vooral van belang in het verklaren van verschillen tussen organisaties in omzet (17%), winst (16%) en productkwaliteit (16%). Sector Gezondheids- & Welzijnszorg In de sector Gezondheidszorg & Welzijnszorg zal een investering in de betrokkenheid het grootste effect hebben. De betrokkenheid van de medewerkers is in deze sector vooral van belang in het verklaren van verschillen tussen organisaties in omzet (14%) en winst (13%). Sectoren Landbouw, Bosbouw & Visserij en sector Overheid In deze sectoren zullen de grootste effecten te zien zijn bij investeringen in betrokkenheid. De betrokkenheid van de medewerkers is vooral van belang in het verklaren van verschillen tussen bedrijven in omzet (12%) en winst (11%). ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 23

Hoofdstuk 4 Ontwikkeling en beschrijving van de Kansen Calculator De modellen uit hoofdstuk 2 leggen per sector het statistische verband tussen enerzijds betrokkenheid, scholing en ziekteverzuim en anderzijds de vijf indicatoren die de bedrijfsprestaties weergeven. Dat zijn: arbeidsproductiviteit; kwaliteit van producten en diensten; klanttevredenheid; omzet; winst. De modellen maken twee belangrijke zaken duidelijk. Ten eerste geven ze een indicatie welk deel of welk percentage van de bedrijfsprestaties onder invloed staat van duurzame inzetbaarheid. Ten tweede geven ze aan hoe sterk het effect is van een toename in de duurzame inzetbaarheid op de ontwikkeling van de bedrijfsprestaties. Omzetten van effect sizes in odds De sterkte van het effect van duurzame inzetbaarheid op de bedrijfsresultaten wordt in statistische modellen uitgedrukt in zogenaamde effect sizes. De effect sizes hangen samen met de maatvoering die is gebruikt in de WEA-enquête. De uitkomsten van de analyses bevatten strategische en zeer waardevolle informatie, maar zijn voor de beoogde gebruikers van de online tool lastig te interpreteren. Om werkgevers duidelijk te maken wat investeren in duurzame inzetbaarheid kan opleveren, heeft ProfitWise de effect sizes omgerekend in zogenaamde odds. Odds geven aan hoe de kans op verbetering van de bedrijfsprestaties toeneemt als de duurzame inzetbaarheid toeneemt. Door de gebruiker bijvoorbeeld te vragen naar het huidige ziekteverzuim (bijvoorbeeld 4,2 %) en het gewenste ziekteverzuimpercentage (bijvoorbeeld 3,0%) kan de tool uitrekenen hoe de kans toeneemt dat de arbeidsproductiviteit, kwaliteit van producten en diensten, klanttevredenheid, omzet en winst zal verbeteren. Daarmee blijft de online tool trouw aan de onderliggende data van de WEA en ontsluit de tool de statistische informatie op een manier die ook voor niet statistici toegankelijk is. Aan de kansberekeningen ontleent de tool haar naam Kansen Calculator. Ontwikkeling in Excel Om de werking van de Kansen Calculator te testen en de werking aan de opdrachtgever duidelijk te maken, heeft ProfitWise een prototype van de tool in Excel ontwikkeld. De Excel file bevat alle functionaliteiten van de uiteindelijke tool en is als stand-alone applicatie te gebruiken. De Excel file is met de opdrachtgever gedeeld en goedgekeurd. Ontwikkeling Kansen Calculator Op basis van de Excel sheet hebben de programmeurs van het productiebedrijf MediaMonks de zogenaamde back-end van de online tool geprogrammeerd. De back-end is de motor van de tool en verzorgt alle kansberekeningen. Het mediabureau They (vormgever van de SZW website duurzameinzetbaarheid.nl) heeft het interactie-design en de vormgeving van de Kansen Calculator verzorgd. De programmeurs van MediaMonks hebben vervolgens de front-end ontwikkeld, zodat de gebruikers gegevens over hun bedrijf of organisatie kunnen invullen. Tot slot zijn de front-end en de back-end aan elkaar gekoppeld. De tool staat gepland om - na goedkeuring van SZW - op 2 april 2014 live te gaan op duurzameinzetbaarheid.nl, binnen het Werkgeversdeel. 24 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Beschrijving van de online tool De Kansen Calculator De Kansen Calculator wordt dus gepubliceerd op de website www.duurzameinzetbaarheid.nl en is publiekelijk toegankelijk. Gebruikers doorlopen de Kansen Calculator op een logische manier, de interactie is intuïtief. Als de gebruiker zijn of haar omzet van het voorgaande jaar en het lopende jaar deelt, geeft de Kansen Calculator een business case die stelt welk deel van de omzet afhankelijk is van de betrokkenheid, de scholing en het ziekteverzuim van de medewerkers. Ook geeft de tool aan wat de invloed is op de andere bedrijfsresultaten. De gebruiker kiest vervolgens waarin hij of zij wilt investeren. Aan de hand van vragen geeft de gebruiker aan wat de huidige situatie is van de betrokkenheid, de scholingsinspanning of het ziekteverzuim van de medewerkers. De tool vergelijkt de gegevens met de gegevens binnen de sector. Door met een slider de duurzame inzetbaarheid virtueel te veranderen, zien werkgevers direct wat het effect is op de ontwikkeling van de bedrijfsresultaten. Werking en gebruik van de Kansen Calculator De Kansen Calculator neemt de gebruiker mee door vier schermen. Elk scherm vormt een stap in het samenstellen van de business case. In elke scherm wordt de gebruiker gevraagd input te geven, of een keuze te maken. We zullen de functionaliteit van de afzonderlijke schermen beschrijven en illustreren met schermafdrukken. Stap 1 Uw bedrijf In het eerste scherm van de Kansen Calculator geeft de gebruiker aan in welke sector hun bedrijf actief is. Gebruikers kunnen kiezen uit 11 sectoren. Verder wordt in dit eerste scherm gevraagd naar de omzet in het voorgaande jaar en de verwachte omzet in het huidige jaar. Gebruikers die de omzet niet weten of de gegevens niet willen delen, kunnen in beide velden 0 invullen. Het verschil tussen de omzet in het voorgaande jaar en de verwachte omzet in het lopende jaar geeft aan wat de verwachte omzetontwikkeling is. Van deze omzetontwikkeling geeft de tool op basis van de WEA-data aan welke deel samenhangt met de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 25

Figuur 10 Schermafdruk Kansen Calculator - Stap 1 Uw bedrijf Stap 2 Kies uw investering De gegevens van stap 1 worden gebruikt om een berekening te maken van het bedrag dat samenhangt met de duurzame inzetbaarheid van de medewerkers van het betreffende bedrijf of organisatie. De tool geeft aan welk percentage van de omzetontwikkeling in de gekozen sector wordt bepaald door de betrokkenheid van de medewerkers, het ziekteverzuim dan wel de scholing. Als de gebruiker bijvoorbeeld heeft ingevuld dat er in het afgelopen jaar 1,0 miljoen euro is omgezet en in het lopende jaar een omzet van 1,2 miljoen wordt verwacht, berekent de tool het percentage van de omzetontwikkeling in de gekozen sector over het verschil van 0,2 miljoen euro. De Kansen Calculator geeft voor de betrokkenheid, de scholing en het ziekteverzuim letterlijk aan hoeveel geld er op het spel staat. De tool geeft dan aan In de sector Horeca hangt 12% van de omzetontwikkeling samen met de BETROKKENHEID van uw medewerkers. In het tweede scherm geeft de tool extra informatie over de invloed van de betrokkenheid, scholing en het ziekteverzuim op de vijf afzonderlijke bedrijfsresultaten. De tool doet dat in de vorm van Wist u dat? kaders. Op het scherm zie je als gebruiker bijvoorbeeld Wist u dat in de sector 26 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Vervoer & Communicatie 8% van de klanttevredenheid samenhangt met de betrokkenheid van het personeel of Wist u dat in de sector Vervoer & Communicatie 7% van de winst samenhangt met de ziekteverzuim van het personeel. De gebruiker kan op basis van deze extra informatie kiezen in welke van de drie pijlers van duurzame inzetbaarheid - Betrokkenheid, Scholing en Ziekteverzuim - hij of zij wil investeren. Figuur 11 Schermafdruk Kansen Calculator - Stap 2 Kies uw investering ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 27

Stap 3 Uw medewerkers Na het kiezen van een investering wordt de gebruiker gevraagd om vragen te beantwoorden over de betrokkenheid, het ziekteverzuim dan wel de scholing van de medewerkers. De vragen die gebruikt worden in de tool zijn qua formulering zo dicht mogelijk bij de originele vraagstelling uit de WEA, om de validiteit van de berekeningen te waarborgen. In Figuur 12, Figuur 13 en Figuur 14 zijn de schermafdrukken te zien van de vragen over achtereenvolgens de betrokkenheid, het ziekteverzuim dan wel de scholing van de medewerkers. Figuur 12 Scherm Kansen Calculator - Stap 3 Uw medewerkers - Betrokkenheid 28 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Figuur 13 Scherm Kansen Calculator Stap 3 Uw medewerkers - Scholing Figuur 14 Scherm Kansen Calculator Stap 3 Uw medewerkers - Ziekteverzuim Stap 4 Wat levert het op? In het laatste scherm van de tool krijgen de gebruikers te zien hoe hoog zij scoren - afhankelijk van de keuze - op de betrokkenheid, het ziekteverzuim dan wel de scholing van de medewerkers. Op dezelfde schaal wordt weergegeven wat het gemiddelde in hun sector is. Met behulp van een slider kunnen werkgevers bijvoorbeeld de betrokkenheid virtueel verbeteren door een doel te stellen. Onderin het scherm laat de Kansen Calculator dan direct zien wat de kansen zijn dat de productkwaliteit, klanttevredenheid, productiviteit, omzet en winst toenemen. Deze kansen verschuiven gelijktijdig met het veranderen van de doelstelling. Als de gebruiker klaar is met experimenteren, kan hij of zij kiezen om hetzelfde proces te doorlopen voor de andere twee pijlers van duurzame inzetbaarheid. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 29

Figuur 15 Scherm Kansen Calculator - Stap 4 Wat levert het op? Betrokkenheid 30 ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI

Figuur 16 Schermafdruk Kansen Calculator - Stap 4 Wat levert het op? Scholing Figuur 17 Schermafdruk Kansen Calculator - Stap 4 Wat levert het op? Ziekteverzuim Technische specificaties van de Kansen Calculator De online tool is gemaakt in HTML5 en CSS2. De animaties die de kansen uitdrukken, worden met behulp van GSAP en een TweenLite engine uitgevoerd. De back-end waarin de kengetallen zijn opgeslagen en alle statistische berekeningen plaatsvinden, is een Linux database. ProfitWise Onderzoek & Advies Rapportage ontwikkeling en gebruik Kansen Calculator DI 31