vinger aan de pols van werkend Nederland

Transcriptie

1 Innovaties voor Gezond en Veilig Werken IMPLEMENTATION AND EVALUATION OSH POLICIES NEA: vinger aan de pols van werkend Nederland De NEA Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden is het grootste iodieke onderzoek naar de werksituatie van Nederlandse werknemers. TNO voert de NEA uit in samenwerking met het CBS. De enquête wordt mede gefinancierd door het Ministerie van SZW. Aan de NEA, die sinds 2003 wordt uitgevoerd, doen jaarlijks ruim werknemers mee. Zicht op trends in arbeid De NEA brengt de kwaliteit van de arbeid in Nederland structureel in kaart. Dit doen we jaarlijks bij een grote, representatieve steekproef van werknemers. De NEA volgt trends in de arbeidssituatie (arbeidsomstandigheden, arbeidsinhoud, arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden), gezondheid, het functioneren en de inzetbaarheid van werknemers en maatregelen die werkgevers treffen. Ook onderzoeken we de onderlinge samenhang tussen die trends. Veelgebruikte informatiebron De NEA vormt een centrale informatiebron over arbeid voor beleidsmakers, wetenschaps, werkgevers, vakbonden, brancheorganisaties, et cetera. Resultaten van de NEA worden veelvuldig ingezet voor wets- en beleidsevaluatie, wetenschappelijke kennisontwikkeling en ontwikkeling van praktische instrumenten voor overheid en bedrijven. Tientallen onderzoekers en professionals zetten de gegevens van eerdere NEA-metingen om in relevante informatie. Wekelijks verschijnen hierover publicaties, zowel in wetenschappelijke bronnen als in tijdschriften, rapporten, richtlijnen en adviezen, kranten en op internet. TNO en CBS werken samen TNO coördineert het vragenlijstonderzoek, dat bestaat uit 200 vragen en een respons kent van circa werknemers jaar. Samenwerkings partner CBS voert de steekproef uit en weegt de gegevens, zodat deze representatief zijn voor de hele Nederlandse werk nemerspopulatie. De NEA is ook ondergebracht in het Sociaal Statistisch Bestand van het CBS. Meer informatie is te vinden via 18 GOED WERK

2 De NEA is voor beleid en wetenschap een centrale bron van trendcijfers over de arbeidssituatie in Nederland. PROJECT NEA: Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden ONDERZOEKSPROGRAMMA TNO Rijksbijdrage Arbeid en Gezondheid, SZW Maatschappelijk Programma Arbeidsomstandigheden (MAPA) projecten van het Innovatiegebied Arbeid 19

3 Innovaties voor Gezond en Veilig Werken IMPLEMENTATION AND EVALUATION OSH POLICIES Enquête verheldert arbeidsbeleidsvraagstukken Hoe staat het met de arbeidsomstandigheden en de arbeidsverhoudingen in Nederlandse bedrijven? Wat doen bedrijven aan sociale innovatie en sociaal beleid? Hoe gaan werkgevers om met mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt? De Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) geeft antwoord op dergelijke vragen. De rapportages op basis van de WEA informeren over de stand van zaken op het gebied van arbeid in bedrijven en instellingen in Nederland. Tweejaarlijkse stand van zaken De WEA is een iodiek vragenlijstonderzoek, in 2008, 2010 en 2012 uitgevoerd onder 5000 bedrijven en instellingen. Het doel is ontwikkelingen in organisaties te volgen op het terrein van arbeid. De WEA is een gezamenlijk initiatief van TNO en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De metingen vinden steeds plaats onder een nieuwe steekproef van bedrijven en instellingen; de vragenlijsten worden ingevuld door de directeur-eigenaar of de soneelsmanager. Schat aan informatie Van arbeidsomstandigheden tot ziekteverzuim, van innovatie tot duurzame inzetbaarheid, de WEA geeft een omvattend beeld van arbeid in Nederland. Arbeidsbeleid wordt inzichtelijk gepresenteerd, uitgesplitst naar bedrijfssectoren en grootteklassen. De resultaten verschijnen elke twee jaar in een methodologisch rapport en in brochures met de belangrijkste bevindingen. Deze zijn beschikbaar op Voor beleid en wetenschap De WEA fungeert voor beleid en wetenschap als bron van cijfers over arbeidsbeleid in bedrijven. De WEA-gegevens zijn een bron voor de Arbobalans en voor tal van analyses in rapporten en artikelen. Maar de WEA is ook van belang voor onder meer de Ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Economische Zaken, voor sociale partners, de politiek en maatschappelijke instituties. De uitkomsten kunnen worden gebruikt voor gerichte maatregelen op branche- of sectorniveau. 20 GOED WERK

4 WERKGEVERS ENQUÊTE ARBEID 2010 Methodologie en beschrijvende resultaten Drs. Peter R.A. Oeij Dr. Ernest M.M. de Vroome Drs. Karolus Kraan Drs. Seth van den Bossche Dr. Anneke Goudswaard De WEA dient voor beleid en wetenschap als bron van cijfers over arbeidsbeleid in bedrijven. PROJECT WEA: Werkgevers Enquête Arbeid ONDERZOEKSPROGRAMMA TNO Rijksbijdrage Arbeid en Gezondheid, SZW Maatschappelijk Programma Arbeidsomstandigheden (MAPA) projecten van het Innovatiegebied Arbeid 21

5 Innovaties voor Gezond en Veilig Werken IMPLEMENTATION AND EVALUATION OSH POLICIES Inzicht in de arbeidssituatie van zelfstandigen Veel Nederlanders worden eigen baas. Zelfstandige ondernemers vormen een groeiend deel van de beroepsbevolking in Nederland. Het CBS schat het aantal zelfstandigen op 1,1 miljoen. Vooral de zelfstandige zonder soneel (zzp er) is in opkomst. Om meer te weten te komen over de werkomstandigheden van zelfstandigen, verzorgt TNO samen met het CBS de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA). In 2012 en 2013 vindt een pilot plaats en besluiten we over vervolgmetingen. Bijzondere groep Zelfstandigen zijn een bijzondere groep op de arbeidsmarkt. Zo werken veel zelfstandigen tot op hogere leeftijd door, hebben ze vaak minder inkomenszekerheid en lijken ze minder vaak ziek te zijn. Terwijl veel bekend is over de werksituatie van werknemers, weten we nog maar weinig over de omstandigheden en de voorwaarden waaronder zelfstandigen werken. Breed beeld van arbeidssituatie De onderwerpen die in de ZEA aan bod komen, sluiten aan bij de vragen die ook gesteld worden in de NEA (zie pagina 18). Onderwerpen zijn bijvoorbeeld de fysieke, mentale en emotionele belasting, veiligheid en arbeidsongevallen, arbeidsomstandigheden, duurzame inzetbaarheid, gezondheid, productiviteit en de afhankelijkheid van klanten of opdrachtgevers. Klankbordgroep Bij de opzet van het onderzoek en het opstellen van de vragenlijst hebben we samengewerkt met een klankbordgroep met vertegenwoordigers van Ministeries, diverse belangenbehartigers voor zelfstandigen en enkele wetenschaps. Het CBS heeft zelfstandigen geselecteerd; deze groep is aangeschreven om deel te nemen aan een internetenquête. We streven naar een netto respons van zelfstandigen. De eerste resultaten worden in 2013 gepubliceerd. Dan zal duidelijker worden hoe de werksituatie van zelfstandigen is, en of deze afwijkt van die van werknemers. Meer informatie is te vinden via 22 GOED WERK

6 Met de resultaten kunnen brancheorganisaties, belangenverenigingen en overheid beter inspelen op behoeften van zelfstandigen. PROJECT Zelfstandigen Enquête Arbeid ONDERZOEKSPROGRAMMA TNO Rijksbijdrage Arbeid en Gezondheid, SZW Maatschappelijk Programma Arbeidsomstandigheden (MAPA) projecten van het Innovatiegebied Arbeid 23

7 Monitor Arbeidsongevallen in Nederland 2010 Tabel 1 Arbeidsongevallen naar leeftijd Gevolgen Letsel en verzuim (werknemers) 1 % Ziekenhuisopname na SEH-behandeling (werkenden) 2, AANTAL % Dodelijke afloop (werkenden) 3,4 AANTAL PER % jaar en jonger 20 <1% % 4, jaar % % % 0, jaar % % % 1, jaar % % % 0, jaar % % % 0, jaar % % % 0, jaar % % % 1, jaar % % % 1, jaar % % % 0, jaar % % % 0, jaar % % % 1,7 65 jaar en ouder* 110 3% % 6,5 Onbekend TOTAAL % % % 0,9 Bronnen: 1 Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2010, TNO/CBS; 2 Letsel Informatie Systeem (LIS) 2010, Consument en Veiligheid; 3 Statistiek Niet-natuurlijke dood 2010 (microbestand), CBS; 4 Enquête beroeps bevolking (EBB) 2010, CBS * in de NEA worden gegevens verzameld van werknemers van 15 tot 65 jaar; in de EBB van werkenden in alle leeftijden Tabel 2 Arbeidsongevallen naar geslacht Gevolgen Letsel en verzuim (werknemers) 1 % Ziekenhuisopname na SEH-behandeling (werkenden) 2, AANTAL % Dodelijke afloop (werkenden) 3,4 AANTAL PER % Man % % % 1,6 Vrouw % % 8,9 3 4% 0,1 TOTAAL % % % 0,9 Bronnen: 1 Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2010, TNO/CBS; 2 Letsel Informatie Systeem (LIS) 2010, Consument en Veiligheid; 3 Statistiek Niet-natuurlijke dood (NND)2010 (microbestand), CBS; 4 Enquête beroepsbevolking (EBB) 2010, CBS 16

8 Arbeidsongevallen in 2010 Tabel 3 Arbeidsongevallen naar herkomst Gevolgen Letsel en verzuim (werknemers) 1 % Dodelijke afloop (werkenden) 2, AANTAL % AANTAL PER Autochtoon % % 0,8 Westerse allochtoon % % 0,7 Niet-westerse allochtoon % % 0,5 Onbekend 11 15% TOTAAL % % 0,9 Bronnen: 1 Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2010, TNO/CBS; 2 Statistiek Niet-natuurlijke dood (NND) 2010 (microbestand), CBS; 3 Enquête beroepsbevolking (EBB) 2010, CBS Tabel 4 Arbeidsongevallen naar arbeidsrelatie Gevolgen Letsel en verzuim (werknemers) 1 % Dodelijke afloop (werkenden) 2, AANTAL % AANTAL PER Werknemer - Vaste arbeidsrelatie % % 0,8 Werknemer - Flexibele arbeidsrelatie* % Zelfstandige 7 9% 0,6 Overig 4 5% Onbekend % 11 15% TOTAAL % % 0,9 BroNNEn: 1 Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2010, TNO/CBS; 2 Statistiek Niet-natuurlijke dood (NND) (microbestand), CBS; 3 Enquête beroepsbevolking (EBB) 2010, CBS * Werknemers met een tijdelijk contract of met een uitleen-, oproep- of invalcontract 17