(insluitende nie-dodelike en dodelike metodes) sal mettertyd help om veeverliese te verminder.

Vergelijkbare documenten
Les 14: Entrepreneurskap

Handleiding 11. Belangegroepbestuur. GKSA - Belangegroepbestuur

ARBEIDSWETGEWING NUUSBRIEWE

Handleiding 2. Skep van ʼn webwerf Weergawe 1.0 Februarie 2014 GKSA

Hondsdolheid. n dodelike siekte. Jenny Turton. Verspreiding van die siekte Simptome Voorkoming Behandeling AFRIKAANS. Departement Landbou

.1 INLEIDING. geleenthede te adverteer en deelname te bevorder Moets

Hoofstuk 5: Ekonomiese sektore

Inleiding Tot Die Jagluiperd

MEMORANDUM GRAAD 10 VOORBEELD Lewenswetenskappe - V 2

VLEISINVOERE VANAF NAMIBIË GERHARD SCHUTTE OOS-KAAP RPO JAARVERGADERING 20 MEI 2015

Les 7: Uitdagings vir die Suid-Afrikaanse ekonomie

FAKTORE EN VEELVOUDE

HOOFSTUK 5 SAMEVATTING, GEVOLGTREKKING EN AANBEVELINGS

Ingevolge artikel 185 van die Wet op Arbeidsverhoudinge, Wet 55 van 1995, het elke werknemer die reg om nie onbillik ontslaan te word nie.

KLASTOETS GRAAD 11. LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 12 Toets 6: Die mens se invloed op die omgewing

Laerskool A. F. Louw Primary Stellenbosch P.O. Box 2113 Dennesig Tel Fax

Vereistes vir Fica. Tipe dokumentasie wat vereis word

1.1 Erfenis Wes-Kaap (EWK) en die Departement van Kultuursake en Sport (DKES)

20. Biodiversiteit: die biome van die planeet Aarde

GRAAD 5 NATUURWETENSKAPPE KWARTAAL 1. Tyd: 1 uur FORMELE ASSESSERING Totaal: 40 punte. Naam en Van Datum INSTRUKSIES VRAAG 1

Morsjorsie Reëls. Die Doel van Skool Reëls

DIE VOEDING VAN VERVANGINGSVERSE, DROË KOEIE EN BULKALWERS

Huurvoorwaardes: Ouplaas, Dowefontein, De Kroon.

Les Plan Twee. Habitats

Foto-redigering vir sun.ac.za

Les 11: Tegnologie in die sake-omgewing

VRYWARINGSVORM VIR JEUGKAMP:

SKOOL Eksamen - Gr 7 - EBW 3 Desember 2010

Laerskool Olifansvallei LSO Kwartaal 1 - ASSESSERINGSPROGRAM

KAN SUID-AFRIKA SE GRAANBOERE OORSEE MEEDING? DEUR DR PHILIP THEUNISSEN COMPUTUS BESTUURSBURO

KLASTOETS GRAAD 11. LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 13 EN 14 Toets 7: Verandering van ons omgewing en pas ons omgewing op

NUUSBRIEF: JANUARIE 2014

Klank en kleur in die skepping

78 THE DAIRY MAIL MAY Voer elke koei volgens haar individuele produksiestatus en kondisie.

KAROO EISTEDDFOD 2016 KLASSE E & F: DRAMA. Inskrywings sluit: 24 Junie 2016

KONSEP BELEID T.O.V. DIE BEHEER EN KONTROLE VAN HANDBOEKE EN LEERHULPMIDDELS

RESPECT 4 U. L e s 1. Jou vermoëns en sommige van jou verwagtinge en drome indentifiseer

ALGEMENE ONDERWYS OPLEIDING

Opsies vir wanneer u u aftreefonds verlaat

GRAAD 3 GESYFERDHEID VOORBEELDITEMS (AFRIKAANS) ONDERWYSERSGIDS

Afdeling A: Ekonomiese stelsels

Hoe kies n mens n troeteldier?

Geagte graad 9-Ouer/Voog en leerder VAKKEUSES VIR VOO-FASE

Natuurwetenskappe. 1.Noem alle materie wat bestaan uit klein deeltjies wat atome genoem word? (6) 2.Waaruit bestaan elemente? (6)

1. Gee TWEE voorbeelde van elk:

Vrae en Antwoorde. Vrae oor selfoonopvangs. V : Moet ek selfoonopvangs / selfoonsein / GSM-netwerkdekking op my plaas hê?

4. Ek voel alleen Johannes 10:11-16, 26-30

????: Eienaar van I Do tydskrif. BESIGHEIDSVERSEKERING Finansiële Onderskrywingsriglyne

DORMER SKAAPTELERSGENOOTSKAP VAN SA. REëLS VIR DIE AANBIEDING VAN DORMER VEILINGS

Risikoprofielsamestelling op SanPort ipad- app

Sentraalbeplande stelsel

KLASTOETS GRAAD 11. LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 10 EN 11 Toets 5: Diversiteit van diere in Suid-Afrika en biogeografie

Jou brein fokus op oorlewing. Wat het dit met gesonde eetgewoontes te make?

NUUSBRIEF: DESEMBER 2010-FEBRUARIE 2011

Vlotheid en intonasie

HUISWERKRIGLYNE - INTERSENFASE: GR

BELEIDSDOKUMENT. Eksamens / Mini-eksamens Grey Kollege

DIE ROL VAN LANDBOU IN DIE EKONOMIE DEUR DR PHILIP THEUNISSEN COMPUTUS BESTUURSBURO

AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL: VRAESTEL II SKRYF EN AANBIED (LU3) TAAL (LU4)

SOILL PRODUSENTE NUUSBRIEF

Geboorte- en sterftesyfers is vername maatstawwe om bevolkings te beskryf. ie geboortesyfer dui die aantal geboortes per duisend mense per jaar aan.

KONSTITUSIE VAN PRETORIA PAPEGAAI KLUB

KLASTOETS GRAAD 11. LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 8 EN 9 Toets 4: Plantdiversiteit in Suid-Afrika

Eerste kwartaal. Weeklikse lesbeplanning. 1. My skool Week 1. Getalle, bewerkings en verhoudings. Aktiwiteite en werkkaarte vir die week

Pre-Graad R / Graad R

Bankstate LPF Systems BK

Die spons proses vir sinchronisasie van skape.

besigheidsversekering finansiële onderskrywingsriglyne

MEMORANDUM VAN OOREENKOMS

Les Plan Vier. Voeding

INTERMEDIÊRE FASE GRAAD 6 NOVEMBER 2016 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V2

NASIONALE LUSERNHOOI GRADERINGS- EN KWALITEITSKEMA (NLT SKEMA) AANSOEK OM REGISTRASIE EN/OF AKKREDITASIE

6 tellers en noemers bymekaarbring en van mekaar skei.

Nuus SIZA VISIE SIZA MISSIE SIZA PLATFORM / SEDEX INHOUD:

A Hoe Ram en sy vrou vir Luiperd en Jakkals uitoorlê het A Die luiperd, die ram en die jakkals

RESPECT 4 U. L e s 1 5. Bespreek hoe om n behulpsame, ondersteunende vriend/vriendin te wees waar geweld is of mag plaas vind

Geldterugvoordeel. Beskikbaarheid

EIS OM VERGOEDING INGEVOLGE DIE WET OP MINERAAL- EN PETROLEUM-HULPBRONONTWIKKELING

SA GEMEENTE SENTRALE KERKRAAD (SK) NOTULE VAN DIE VERGADERING TE CITY TEMPLE. Sondag 10 Julie 2011 OM 13:00

HELPHETTA VERSLAG JULIE 2018

2; 5; 7; 4; 6; 8; 7; 5; 1; 3; 7; 8; 5; 5. (Onthou: Frekwensie beteken die aantal kere wat n spesifieke waarde getel kan word)

KAN N MIELIE MET N HAMBURGER KRAGTE MEET? DEUR DR PHILIP THEUNISSEN COMPUTUS BESTUURSBURO

RESPECT 4 U. L e s 4. Populêre idees verduidelik oor wat ʼn man/seun of ʼn vrou/meisie is en hoe hierdie idees problematies kan wees

Doel. Agtergrond. Bid dat... Begroting... R1,2 miljoen sal dit moontlik maak dat daar in 2011 met hierdie projek voortgegaan kan word.

Lewensoriëntering Vraestel 12 Graad 6 Totaal: 35

KAAP AGULHAS MUNISIPALITEIT WERKNEMERBYSTANDBELEID

GRAAD 11 NOVEMBER 2015 AFRIKAANS HUISTAAL V1 MEMORANDUM

groot spronge koeie, of NIE dit tog korrek en betyds en die geslagsiekte Sou BULLE bespaar koste vir u, DIE September op dae

Maak skoon jou huis (Gildenhuys) 1 Korintiërs 8:4-13

Evalueringsvorm: Is jou kind reg vir lees? Stel jou kind belang in lees en boeke? Ja / nee

VOEDING EN SPYSKAARTBEPLANNING

UNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT BELEID. Senior Direkteur: IKT-dienste UBK. Jaarliks

MODULE 8 TRIPPEL FLITS HOё TOON ( HIGH KEY ) OPSTELLING

Kom ons kyk nou gou net na die getalle van nul to by 999 en selfs groter, as n hersiening van plekwaardes. Bewerkings met telgetalle

Briewe, posseëls en elektroniese pos

SOILL PRODUSENTE NUUSBRIEF

OpenStax-CNX module: m Om tyd te leer lees. Siyavula Uploaders

Prysvorming deur vraag en aanbod

Wiskundige Geletterdheid. Data Hantering. Opsomming van Data. Kwartiele

GOUDVELD-HOËRSKOOL GEDRAGSKODE OPVOEDERS

Transcriptie:

Daar is n dringende behoefte aan n gekoördineerde benadering tot roofdierbestuur in Suid-Afrika. Volgehoue gebruik van n kombinasie van die beste praktyke (insluitende nie-dodelike en dodelike metodes) sal mettertyd help om veeverliese te verminder. Boere moet probeer om nie alle roofdierspesies dood te maak nie, veral as daar met redelike sekerheid bepaal is dat net n spesifieke dier of n paar diere is wat die skade veroorsaak het. Dit is belangrik om te besef dit bly die produsent se verantwoordelikheid om sy vee te beskerm teen ongedierte, siektes en enige faktor wat tot nadeel van sy diere kan wees. Roofdiere is onontbeerlik in die biosisteem en speel n belangrike rol om n gesonde balans in die natuur te handhaaf deur onder meer siek, swak en ouer diere te vang en te vreet. Sommige van die roofdiere is ook goeie opruimers en aas op die karkasse van wilde diere en vee. Die roofdiere is territoriaal en die sosiale gedrag van spesies speel n groot rol in die afbakening van hul gebiede. Indien alle roofdiere ondeurdag doodgemaak word, ly dit tot n versteuring van die biodiversiteit in daardie betrokke omgewing en die natuur se natuurlike reaksie gaan wees om so gou as moontlik weer die balans te probeer herstel. Die vakuum wat geskep is, lei dus tot die invloei van vreemde roofdiere na die gebied. Hierdie groter getal jonger, vreemde diere wat in n nuwe habitat probeer nesskop sal gewoonlik ook makliker op die beskikbare voedselbronne teer, veral kleinvee wat redelik moeiteloos gevang kan word. Pogings om roofdiere voor die voet dood te maak en so veeverliese te beperk bied nie n oplossing oor die lang termny nie. n Gebalanseerde benadering om die natuurlike prooibasis te verbeter, goeie kennis van die roofdierpopulasies, hul voorkeur loop- en bly-areas op die plaas (spesifiek die dominante en territoriale diere) en die beskerming van vee deur samewerking

tussen naasliggende plase wat saam n gekoördineerde roofdierbestuursprogram beoefen, sal gaandeweg bydra tot n betere kennis en verstandhouding van roofdiere se bewegings en blyplekke, wat dan weer op sy beurt sal ly tot n afname in veeverliese. Daar is metodes wat geïmplementeer kan word om skade veroorsakende roofdiere te beheer. Persone wat roofdiere beheer (jagters en vee-eienaars) behoort by n bewaringsowerheid geakkrediteer te wees. Akkreditering word verkry deur die ervaring wat opgedoen is te erken en deur spesifieke kursusse vir akkreditering by te woon. 1. Gebruik verkieslik nie-dodelike metodes soos byvoorbeeld kuddebewaarders (honde, donkies en Alpakkas), krale, roofdierwerende heinings en beskermende halsbande. 2. Gebruik slegs wettige beheermetodes. 3. Gebruik beheermetodes op die korrekte wyse. 4. Sorg ten alle tye dat alle moontlike kennis van die betrokke beheermetode wat aangewend gaan word deeglik nagevors word alvorens dit geïmplimenteer word. Hanteerders moet opgelei wees. 5. Teiken slegs die roofdier wat veeverliese veroorsaak het en nie die spesies nie. 6. Hou volledige rekords van verliese weens roofdiere en statistiek (spesie, geslag, ouderdom, maaginhoud, ens.) van dié wat gedood is. 7. Verskaf bogenoemde inligting aan n bewaringsinstansie wat roofdierbestuur koördineer.

Kriteria waaraan alle beheermetodes gemeet moet word: 1. Dit moet koste-doeltreffend wees en die koste van die beheermaatreëls moet in lyn wees met die verliese wat gely is. 2. Moet effektief en suksesvol wees deur geakkrediteerde jagters te gebruik. 3. Moet genadiglik wees en lyding beperk. 4. Moet selektief wees en gerig op die spesifieke roofdier wat skade veroorsaak het. 5. Moet ekologies aanvaarbaar wees met n minimum uitwerking op die spesie en die omgewing. Die volgende plan is gebaseer op gespesialiseerde kennis (Viljoen, pers comm. 2009). Die suksesvolle bestuur van ongedierte, vereis die ontwikkeling van n natuurlike habitatplan waar die produsent verskillende predatore, hul getalle en hul geaardheid kan waarneem. n Tipiese geïntegreerde ongedierte bestuursplan sluit die volgende in: 1. n Kaart wat watergate, neste en gebied aandui; 2. Besonderhede van teling-seisoen; 3. Aantekeninge van produksie-inligting, verliese en koste van metodes, asook aktiewe kontrole beheer, inligting van spesie, geslag, ouderdom en maaginhoud van gejagte ongediertes; 4. Kontakbesonderhede van Natuurbewaringsbeamptes betrokke by beheer en bestuur van groot ongediertes; 5. Maak voorkeur gebruik van nie-dodelike beheermaatreëls.

6. Klok- en reukbande. Hierdie nekbande is goedkoop, lae onderhoudskoste, maklik om te gebruik, vryelik bekombaar en ontwikkel deur boere vir plaaslike omstandighede. Indien dit té gereeld gebruik word, kan dit ook die lokaliteit van die vee weggee. Die volgende kan ook oorweeg word: Veldwagter nekbande : hierdie tegnologie bevat n sensor wat beweging gekoppel is. Dit stel die boer in staat om te reageer op n moontlike ongedierte of diefstal in die trop. Die nadeel is egter dat hierdie nekband net in n selfoon opvangsarea funksioneer. Heinings : Dit is die enigste metode en hulpmiddel wat 365 dae van die jaar in die pad van ongediertes staan. Dit is n duursame langtermyn oplossing vir kleiner gebiede. Ongediertes grawe gate onderdeur die heining. Verseker dus dat die basis van die heining geheg is, vas teen die grond. Elektrifisering van heinings kan ook n oplossing bied. Afskrikmiddels : Dit kan insluit ligte of alarms wat die ongedierte ontsenu. Beskermingsdiere Daar is nuwe belangstelling in meer effektiewe, tradisionele maniere om vee te beskerm, bv. Anatoliese honde, alpakkas en donkies. Die gebruik van Anatoliese honde is alleenlik effektief as hulle korrek geselekteer en opgelei is. Die honde moet van kleintyd in die omgewing geplaas word sodat hulle kan bind met die trop. Donkies is ook goeie waghonde. n Enkele donkie, veral vroulik, neem die trop as haar eie aan en sal dit dus beskerm. Alpakkas word ook aangewend as beskermingsdiere. Navorsing het getoon die effektiwiteit van die Alpakka is as gevolg van hulle nuuskierige en vreeslose geaardheid.

King Halsbande: Die King halsband is n wye, verstelbare PVC halsband wat om die nek van elke lid van die trop geplaas word. Dit maak dit moeilik of onmoontlik vir n jakkals om n dier aan die keel te byt. Doodstop Halsbande: Dit is n stewiger halsband as die King Halsband en beskerm die trop teen rooikat aanvalle. Ander beheermaatreëls is nodig as skaap van agter gebyt word. Dit bly belangrik dat werksmense opleiding ontvang rakende ongediertes en alle hulpmiddels om hul getalle te beheer om dié metodes doeltreffend aan te wend.