KLASTOETS GRAAD 11. LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 10 EN 11 Toets 5: Diversiteit van diere in Suid-Afrika en biogeografie

Transcriptie

1 KLASTOETS GRAAD 11 LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 10 EN 11 Toets 5: Diversiteit van diere in Suid-Afrika en biogeografie PUNTE: 40 TYD: 1 uur INSTRUKSIES EN INLIGTING 1. Beantwoord AL die vrae. 2. Nommer die antwoorde korrek volgens die nommeringstelsel wat in hierdie vraestel gebruik word. 3. Alle tekeninge moet in potlood gedoen word en byskrifte moet in blou of swart ink wees. 4. Die diagramme in hierdie vraestel is NIE noodwendig volgens skaal geteken nie.

2 AFDELING A VRAAG Verskillende moontlike antwoorde word op die vrae hieronder verskaf. Kies die regte antwoord en skryf slegs die ooreenstemmende letter (A D) langs die vraagnommer neer ( ), byvoorbeeld C. Vraag en verwys na die diagram Die simmetrie van die dier hierbo is A radiaal. B asimmetries. C bilateraal. D al bogenoemde Die dier hierbo behoort tot die filum A Chordata. B Arthropoda. C Annelida. D Platyhelminthes n Jellievis behoort tot die filum Cnidaria omdat dit. A n eksoskelet van chitien het. B n vloeistof-gevulde seloom het wat n hidrostatiese skelet vorm. C geen skelet het nie. D n vloeistof-gevulde derm en mesoglea het wat n hidrostatiese skelet vorm. (3 2) (6) Bladsy 2 van 6

3 1.2 Elke ry van die tabel hieronder bestaan uit twee BESKRYWINGS in die eerste kolom wat (a) en (b) genommer is, en n ORGANISME in die tweede kolom. Besluit watter beskrywing op die organisme betrekking het. Skryf jou keuse met behulp van die volgende kodes neer: A indien slegs (a) na die organisme verwys B indien slegs (b) na die organisme verwys C indien (a) en (b) na die organisme verwys D indien nie (a) of (b) na die organisme verwys nie (a) poliep (b) medusa (a) drie liggaamslae (b) gesegmenteerde liggaam (a) kop met suiers en hake (b) vark (a) deurlopende derm (b) nematosiste Seeanemoon Anneliedwurm Lintwurm Porifera (4 2) (8) TOTAAL AFDELING A: 14 Bladsy 3 van 6

4 AFDELING B VRAAG 2 Die diagram toon n pylstertmot wat n orgideeblom bestuif. Bestudeer dit aandagtig en beantwoord die vraag. Bespreek hoe die orgideeblom aangepas is om die pylstertmot te lok en daardeur bestuif te word. [3] Bladsy 4 van 6

5 VRAAG 3 Lees die volgende gedeelte en beantwoord die vrae. Bilharzia veroorsaak elke jaar die dood van ongeveer mense in Suider-Afrika. In 2009 het n internasionale span wetenskaplikes n spesifieke ensiem in die bilharziaparasiet ontdek wat nie by mense voorkom nie. Hulle het hierdie ensiem opgespoor deur die DNA of genetiese kode van bilharzia te bestudeer. Hierdie nuwe bevinding kan uiters belangrik wees in die ontwikkeling van n middel wat die ensiem sal teiken en vernietig, wat tot die dood van die bilharziaparasiet sal lei. Die wetenskaplikes staan nou voor die uitdaging om farmaseutiese maatskappye te oortuig om geld te belê om die navorsing en ontwikkeling van hierdie moontlike behandeling vir bilharzia voort te sit. 3.1 Tot watter filum behoort die bilharziaparasiet? (1) 3.2 Benewens mense, watter ander organisme tree as gasheer vir die bilharziaparasiet op? (1) 3.3 Noem TWEE simptome van bilharzia. (2) 3.4 Hoe het wetenskaplikes die ensiem ontdek wat in die bilharziaparasiet aangetref word? (2) 3.5 Waarom is dit belangrik dat die ensiem in die bilharziaparasiet voorkom, maar nie by mense nie? (2) 3.6 Glo jy dat dit vir farmaseutiese maatskappye n goeie belegging sou wees om die wetenskaplikes te befonds? Bespreek jou antwoord. (2) 3.7 Watter raad sal jy gee aan mense wat woon in gemeenskappe waar bilharzia voorkom om te help voorkom dat die parasiet versprei? (2) [12] Bladsy 5 van 6

6 VRAAG 4 Die kaart toon die biogeografiese verspreiding van n spesie vlermuise op n groep eilande aan die Suid-Afrikaanse kus. Bestudeer die kaart en diagram en beantwoord die vrae. 4.1 Omskryf die term biogeografie. (2) 4.2 Watter faktor het die verspreiding van hierdie vlermuisspesie beïnvloed? Verduidelik hoekom. (3) 4.3 Op watter eiland het die vlermuisspesie ontstaan? Gee n rede vir jou antwoord. (2) 4.4 Die voorledemate van die vlermuise is vir vlug aangepas, wat hulle in staat gestel het om na die ander eilande te migreer Noem die teorie wat Charles Darwin voorgestel het om die ooreenkomste in die struktuur van gewerweldes se voorledemate te verklaar. (1) Verduidelik hoe n vlermuis se voorledemaat vir vlug aangepas is. (3) [11] TOTAAL AFDELING B: 26 GROOTTOTAAL: 40 Bladsy 6 van 6