Arane Adviseurs in verkeer en vervoer Groen van Prinsterersingel 43b 2805 TD Gouda Memo e info@arane.nl t 0182 555 030 Van: Aan: Arane Adviseurs in verkeer en vervoer Gemeente Utrecht Datum: 6 april 2017 Onderwerp: Effecten herin Goylaan op doorstroming OV In 2016 is de t Goylaan in Utrecht heringericht. Het profiel is versmald van 2 naar 1 rijstrook per rij. De Gemeente Utrecht heeft als doelstelling om de doorstroming voor het OV als gevolg van de herin niet te laten verslechteren. Om de doorstroming op peil te houden is er een DVMregelaanpak uitgewerkt. In het kader van DVM t Goylaan zijn er zowel in 2016 (voor de herin) als in 2017 (na de herin) metingen gedaan. Eén van de bronnen die hiervoor wordt gebruikt, zijn de OV-reistijden van Qbuzz. Met deze beschikbare gegevens is het effect van de herin op de OV-reistijden geanalyseerd. De volgende periodes worden vergeleken: - Meting 2016, voor de herin: werkdagen in week 14 en week 15 - Meting 2017, na de herin en zonder DVM: werkdagen in week 6 Bevindingen: Effecten herin op doorstroming OV 1. De doorstroming op etmaalniveau op de t Goylaan is in 2017 t.o.v. 2016 licht verbeterd; 2. De doorstroming in de spitsen op de t Goylaan is in 2017 t.o.v. 2016 a. in westelijke hetzelfde gebleven of licht verbeterd b. in oostelijke licht verslechterd 3. De onder 1. en 2. genoemde effecten zijn niet significant en vallen in dezelfde orde grootte als de week-tot-week variatie die het OV in de doorstroming ondervindt. 4. Op een aantal toeleidende wegen naar de t Goylaan (de Rijnlaan, Constant Erzeijstraat en zuidelijke afrit Waterlinieweg) is de doorstroming in 2017 t.o.v. 2016 wel duidelijk verslechterd. 5. Op de noordelijke afrit van de Waterlinieweg is door het verleggen van de busbaan de doorstroming sterk verbeterd. Op de volgende pagina s worden deze bevindingen onderbouwd met cijfers. 1
Vooraf: onderzocht netwerk en werkwijze dataverwerking Zie hieronder een schematische weergave van (de omgeving van) de t Goylaan en in blauw het gedeelte dat is heringericht. Naast de herin is er nog een infrastructurele wijziging geweest: op de noordelijke afrit van de Waterlinieweg is de busbaan verlegd naar het midden van de rijbaan. Op de zuidelijke afrit van de Waterlinieweg zijn de opstelvakken verlengt. Dat geeft een verbetering voor de afwikkeling van al het gemotoriseerd verkeer maar zeker voor de bussen omdat die eerder uit de file kunnen rijden het rechter verlengde opstelvak. Deze verbetering is na deze meting uitgevoerd en komt daardoor in deze meting niet naar voren. Door Qbuzz is na onderlinge afstemming vanuit de KAR data aangeleverd voor een aantal in- en uitmeldpunten op de t Goylaan en toeleidende wegen. Deze data is door Fileradar verwerkt zodat per wegvak de doorstroming (reistijd en gemiddelde snelheid) bekend is. Vanuit de kwartieraggregaten zijn de gemiddelden voor spits en etmaal berekend. Ad. 1 en Ad. 2 Doorstroming op etmaalniveau en in de spitsen Wanneer we alleen het gedeelte van het netwerk beschouwen waar de herin heeft plaatsgevonden (het blauwe gedeelte in bovenstaand figuur tussen Jutfaseweg en Goyplein), zien we dat over het gehele traject er een lichte verbetering in de doorstroming optreedt. Tabel: Gemiddelde snelheden OV op etmaalniveau (2016 en 2017) 00:00-24:00 2016 (km/uur) 2017 (km/uur) verschil (km/uur) % West - Oost 18,0 19,1 1,1 6% Oost - West 17,6 18,4 0,8 5% Tabel: Gemiddelde snelheden OV in de ochtendspits (2016 en 2017) 07:00-09:00 2016 2017 verschil % West - Oost 16,0 15,1-0,9-5% Oost - West 16,9 18,4 1,4 8% Tabel: Gemiddelde snelheden OV in de avondspits (2016 en 2017) 17:00-19:00 2016 2017 verschil % West - Oost 18,1 18,2 0,1 0% Oost - West 16,7 16,7 0,0 0% Uit de cijfers blijkt dat er op etmaal niveau een verbetering van de doorstroming is van 5 tot 6%. In de ochtendspits treedt in oostelijke een lichte verslechtering op (-5%) en in westelijke een lichte verbetering (+8%). In de avondspits zijn er geen zichtbare veranderingen op routeniveau. In bijlage 1 aan dit memo zijn de verschillen op wegvakniveau getoond. 2
Ad. 3 Doorstroming week-tot-week vóór herprofilering Om de bevindingen te kunnen duiden en in perspectief te kunnen zetten, is onderzocht hoe de doorstroming van het OV varieert van week-tot-week voordat de herprofilering begon. Hiertoe zijn de twee weken uit de meting in 2016 (week 14 en week 15) onderling vergeleken. Tabel: Gemiddelde snelheden OV op etmaalniveau (week 14 en week 15 2016) 00:00-24:00 week14 week15 effect % West - Oost 17,8 18,1 0,3 1% Oost - West 17,9 17,4-0,5-3% Tabel: Gemiddelde snelheden OV in de ochtendspits (week 14 en week 15 2016) 07:00-09:00 week14 week15 effect % West - Oost 16,2 15,9-0,3-2% Oost - West 17,2 16,0-1,2-7% Tabel: Gemiddelde snelheden OV in de avondspits (week 14 en week 15 2016) 17:00-19:00 week14 week15 effect % West - Oost 17,3 18,3 1,0 6% Oost - West 16,9 16,6-0,3-2% Uit de vergelijking blijkt dat er van week tot week veranderingen in de doorstroming zijn die over dezelfde orde grootte (0 tot 7%) aan afwijkingen beschikken dat we ook in de analyses onder 1. en 2. zien. Hieruit kunnen we concluderen dat: - Verschillen in de doorstroming tot 5-7% normaal zijn en behoren tot de autonome verschillen die van week-tot-week kunnen optreden; - Er in de beschouwde weken tussen 2016 en 2017 (Ad.1 en Ad.2) op de t Goylaan geen significante verschillen in de doorstroming zijn opgetreden omdat de geconstateerde verschillen binnen de bandbreedte van autonome verschillen vallen. In bijlage 2 zijn de verschillen op wegvakniveau getoond. Ad. 4 en Ad. 5 Doorstroming op toeleidende wegen In bijlage 1 staan de verschillen tussen 2016 en 2017 op wegvakniveau getoond. Hierop is te zien dat voor een aantal wegvakken geldt dat er weldegelijk een forse verandering in de doorstroming plaatsvindt die buiten de bandbreedte van autonome verschillen valt. Noordelijke afrit Waterlinieweg Goyplein Op de noordelijke afrit is in 2016, na de eerste meting, de busbaan verlegd naar het midden van de rijbaan. Hierdoor kan de bus makkelijker bij de stopstreep komen en dit is in de cijfers duidelijk te zien. Over het hele etmaal gemeten ligt de winst in orde grootte 20%. In de avondspits zijn de winsten echter nog veel groter en loopt die de 50-100% winst in de reistijd op deze afrit. Rijnlaan de t Goylaan (buiten de projectgrens) Op de Rijnlaan de Socrateslaan is te zien dat de doorstroming opmerkelijk is verslechterd. Het effect op de reistijd is op etmaalniveau ruim 10%, met in de spitsen verliezen tot 20%. Omdat hier géén herin heeft plaatsgevonden, is deze verslechtering niet aan de infrastructurele wijzigingen van de herin toe te schrijven. Nader gezamenlijk onderzoek van de verkeerskundige specialisten van de gemeente en Qbuzz zou kunnen uitwijzen waarom de doorstroming hier is 3
verslechterd. Dit onderzoek valt buiten de scope van de herin en wordt niet door project t Goylaan uitgevoerd. Deze notitie wordt aan beide partijen gestuurd om deze actie gezamenlijk op te pakken. Constant Erzeijstraat het voorrangspleintje Kruispunt 89 is door de herin compleet veranderd. De verkeersregelinstallatie is verwijderd en is vervangen door een voorrangsplein met doseerlichten op de t Goylaan. Het blijkt dat beide zijen, maar voornamelijk de Constant Erzeijstraat hier niet van heeft geprofiteerd, ondanks het feit dat de doseerlichten lokaal zou moeten werken om ook de doorstroming van OV hier te garanderen. Het effect op de doorstroming is hier -20% (etmaal) tot -40% (avondspits). Deze effecten zijn aanleiding om de lokale werking van de doseerlichten op het voorrangsplein nog eens goed te onderzoeken. Hier zijn optimalisaties mogelijk door DVM t Goylaan aangepaste parameters mee te geven voor OV. Zuidelijke afrit Waterlinieweg het Goyplein Op de zuidelijke afrit is de doorstroming t.o.v. 2016 licht verslechterd met 10-15%. Dit heeft geen relatie met de herin, omdat er in tijden van deze meting geen verandering is doorgevoerd. Zoals hierboven staat beschreven is na deze meting nog een aanpassing van deze afrit doorgevoerd. De opstelstroken zijn verlengd. Hierdoor kan het OV eerder uit de file het rechter verlengde opstelvak. De bus kan via dit vak rechtdoor met prioriteit t Goyplein oprijden. Dit gaat een positief effect geven op de afwikkeling van OV. De gemeten vertragingen gaven ook aanleiding om de lokale werking van de VRI op de t Goyplein nog eens goed te onderzoeken. De filevorming op deze afrit is niet gelijkmatig met de fileopbouw van de noordelijke afrit. Bij een gelijkmatige verdeling zal de zuidelijke afrit daar veel profijt van hebben, zo ook de bus. Dit geeft iets vertraging voor gemotoriseerd verkeer op de noordelijke afrit. Het OV op deze afrit is al aanzienlijk verbeterd en heeft zijn eigen busstrook waardoor deze langs dit verkeer kan rijden. In het kader van het project PoC Utrecht wordt de lokale werking van het Goyplein (k91) nader onderzocht en geoptimaliseerd. 4
Bijlage: Doorstroming 2017 vs. 2016 5
Bijlage 2: Doorstroming in meting 2016: week 14 vs. week 15 6