Raadsvoorstel Inleiding Met het zogenaamde Pact van de Ruwenberg is de samenwerking in de regio Noordoost Brabant (NOB) in 2010 gestart. Gaandeweg heeft deze samenwerking zich in positieve zin ontwikkeld en is deze steeds intensiever geworden. In het verlengde van de twee raadsinformatiebrieven (van respectievelijk april en september 2013), wordt dit voorstel over de herziene strategische agenda met uitvoeringsprogramma AgriFood, het bestuurlijk convenant en de bestuursopdracht tot nadere uitwerking van de samenwerking tussen Overheid, Onderwijs en Ondernemers (zogenaamde 3O-samenwerking) aan u voorgelegd. Alle deelnemende partijen maken gebruik van dezelfde informatie waardoor dit voorstel, inclusief bijbehorende documenten, een regionaal karakter draagt, zowel qua inhoud als terminologie. In verband met mogelijke subsidies vanuit Brussel wordt dan ook regelmatig de Engelse terminologie gebruikt. Verder wordt in de periode november/december 2013 aan alle bestuursorganen van de verschillende overheidspartijen eenzelfde conceptbesluit voorgelegd. Naast de samenwerking met de regio NOB participeert Heusden ook in de gemeenschappelijke regeling van Hart van Brabant. Vanuit De Langstraat, als krachtige magneet tussen twee regio s en gesteund door de conclusies van de adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant, nemen we in beide regio s bewust onze verantwoordelijkheid bij de realisatie van de regionale agenda s. Feitelijke informatie Wat ging er aan vooraf? Er is een gevoel van urgentie ontstaan over het feit dat regionale samenwerking noodzakelijk is om de gevolgen van de crisis het hoofd te kunnen bieden en er structureel beter uit te kunnen komen. Ook is in de afgelopen periode breed besef ontstaan dat regionale samenwerking loont waarbij de resultaten vanzelfsprekend voornamelijk op regionaal schaalniveau worden geboekt. Recente voorbeelden zijn: - het binnenhalen van een Valorisatiefonds met een budget van 13.800.000,00 voor de komende zes jaren. Dit budget is voornamelijk bedoeld voor bedrijven in het MKB om ondernemerschap te stimuleren, innovaties mogelijk te maken en kennis richting bedrijfsleven beter te ontsluiten. Het budget wordt ingezet via de zogenaamde Ondernemerslift+; - het opstarten van innovatieve cross-overs met cofinanciering uit de middelen van het Regionaal Economisch ActieProgramma (REAP), zoals een Platform voor de ontwikkeling van duurzame eiwitproducten en het Insectlab voor praktijkexperimenten met grootschalige insectenkweek. In 2012 heeft het REAP met een bijdrage van ca. 360.000,00 een programma van in totaal 1.580.000,00 gerealiseerd; - het onderwijs, ondernemers en de overheid werken onder de vlag van 5*NOB Werkt! samen aan een goed functionerende arbeidsmarkt, zowel nu als in de toekomst; - als eerste regio in Brabant is een Regionale Agenda Bedrijventerreinen opgesteld en zijn vier Nimbypilots bij de provincie aangemeld; - de totstandkoming van het Platform Groene Ruimte (meer samenhang, minder bestuurlijke drukte) waarin thema s Vitaal Landelijk Gebied, Omgeving & Water en Duurzaamheid & Energie zijn ondergebracht; - samen met het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) en Brabantse OntwikkelingsMaatschappij (BOM) wordt samengewerkt om de Biobased economy een strategische en financiële impuls te geven met behulp van diverse provinciale fondsen; - er is een duurzame Mobiliteitsvisie in de maak waarvoor een quickscan is uitgevoerd naar kansrijke snelfietsroutes in de regio. 1
Nadere prioritering In de afgelopen periode is nadrukkelijk samenwerking gezocht en gevonden tussen Overheid, Onderwijs en Ondernemers (zogenaamde 3O-samenwerking) in de regio. Dit heeft inmiddels geresulteerd in een aangescherpte agenda voor de regio met een stevig uitvoeringsprogramma. De samenwerking tussen de 3O s in het zogenaamde Strategisch Beraad, heeft geleid tot een nadere prioritering in wat het meest belangrijk is voor de regio. Daarbij is voorgesteld om Agri & Food als economisch speerpunt te hanteren. Hiervoor is om een aantal redenen gekozen. Brabant is van alle 256 EU-regio s de grootste AgriFoodexporteur. Op provinciaal niveau heeft NOB hierin de sterkste positie. De topsector AgriFood (inclusief tuinbouw en uitgangsmaterialen) levert ruim 30.000 arbeidsplaatsen op en een toegevoegde waarde van 1,9 miljard. Verder ligt de regio strategisch tussen een aantal wetenschappelijke centra waarmee intensieve relaties zijn opgebouwd zoals Wageningen (met de WUR, NIZO en Food Valley), Nijmegen (Radboud Universiteit en Health Valley), Eindhoven (Technische Universiteit en Brainport) en Tilburg (KUB en Midpoint). Mede dankzij deze wetenschappelijke centra en de samenwerking met de naburige regio s die zich richten op foodtechnology (Helmond) en tuinbouw (Venlo) heeft NOB zich ontwikkeld tot hét toepassingsgebied en dé proeftuin voor nieuwe producten, technieken en concepten in de AgriFood-keten. AgriFood heeft een bewezen trackrecord in de regio. Uit het ondernemerschap in deze regio zijn vele (inter-)nationale topspelers voortgekomen zoals Unilever, Akzo Nobel, Organon, Nutreco en VION. Ook is nadrukkelijk aansluiting gezocht en gevonden op agenda s en fondsen van andere overheden zoals de provincie, het Rijk en Europa. Ook op het vlak van vermindering van de bestuurlijke drukte zijn resultaten bereikt. Zo zijn de afzonderlijke overlegorganen als GebiedsGerichte Aanpak (GGA), Platform Groene Ruimte en het REAP onder de paraplu van de regionale samenwerking gebracht en zijn er afspraken gemaakt over de manier waarop het overleg tussen provincie en regio efficiënter en effectiever kan worden ingericht. Deze ontwikkelingen geven het vertrouwen dat de regionale samenwerking in NOB de komende jaren een belangrijke bijdrage kan en zal gaan leveren aan de noodzakelijke duurzame economische groei en innovatie. Strategische agenda (inclusief uitvoeringsprogramma), bestuurlijk convenant en bestuursopdracht Met dit voorstel leggen wij u de in 3O-verband opgestelde nieuwe regionale strategische agenda met uitvoeringsprogramma voor. In deze agenda zijn de ambitie, de strategie en de koers van de regio uitgewerkt langs vier programmalijnen, te weten: People, Business, Innovation en Basics. De programmalijn Basics betreft vooral een overheidsagenda. In deze programmalijn wordt vooral gewerkt aan het creëren van de juiste randvoorwaarden om tot een veel sterkere regio te komen. De programmalijnen zijn vervolgens uitgewerkt in actielijnen. Deze geven meer concreet invulling en uitvoering aan de ambities die de regio voor ogen heeft. Bovendien wordt een bestuurlijk convenant voorgelegd dat regelt hoe er, op de inhoud van die strategische agenda, in bestuurlijke en privaatrechtelijke zin samengewerkt gaat worden. Verder wordt aan u gevraagd om in te stemmen met het verstrekken van een bestuursopdracht zodat, na besluitvorming door alle raden, opdracht kan worden gegeven om de 3O-stichting voor te bereiden en tot stand te brengen. Een nadere toelichting op deze verschillende documenten is in een afzonderlijke bijlage verwoord. Regiofonds en inzet voor regionale agenda Bij de begrotingsbehandeling is aan alle raden van de deelnemende gemeenten gevraagd om met ingang van 2014, voor een periode van drie jaar, te komen tot een jaarlijkse bijdrage van 3,00 per inwoner per jaar. Deze bijdrage (inclusief de bijdrage van de twee waterschappen) wordt door alle overheidspartijen gestort in een zogenaamd regiofonds. Dit regiofonds is geen echt fonds, maar de verzamelnaam voor de bijdragen van de twintig gemeenten en twee waterschappen. Het fonds wordt ingezet om het aan de strategische agenda gekoppelde uitvoeringsprogramma te helpen realiseren. Vanuit het regiofonds worden investeringen mogelijk gemaakt. Enerzijds door de middelen te koppelen aan beschikbare gelden voor regionale ontwikkeling vanuit bijvoorbeeld de provincie, anderzijds door een deel beschikbaar te stellen aan de 3O-stichting om daarmee innovaties op gang te helpen brengen. 2
De basisvulling van het regiofonds is als volgt: - circa 1.800.000,00 in 2014 als gezamenlijke bijdrage van de twintig gemeenten ( 3,00 per inwoner); - circa 120.000,00 in 2014 als bijdrage vanuit de twee waterschappen (6,5% van de bijdrage van de twintig gemeenten). Hiermee komt ongeveer 1.920.000,00 voor het regiofonds op jaarbasis beschikbaar. Deze middelen worden ingezet voor projecten en voor een klein deel voor de uitvoeringsorganisatie (maximaal 25%). Projecten die hiervoor in aanmerking komen, zijn en worden geformuleerd in het uitvoeringsprogramma bij de strategische agenda. Het projectenbudget wordt jaarlijks via de begroting geoormerkt. Vanuit cofinancieringsafspraken met de provincie zijn zowel vanuit het REAP als vanuit de streeknetwerken (Platform Groene Ruimte en Het Groene Woud) respectievelijk 345.000,00 en 340.000,00 beschikbaar. Hier staat wel het vereiste tegenover dat minimaal dezelfde bedragen vanuit het regiofonds worden ingezet. Anders gezegd, via het oormerken van deze bedragen wordt met de middelen van de provincie al een eerste multiplier op de 3,00 bijdrage van de gemeenten bereikt. Daarmee bedraagt de totale inbreng vanuit regionale overheden op jaarbasis in ieder geval 2.605.000,00. Na aftrek van de kosten van de uitvoeringsorganisatie, betekent dit dat er een projectenbudget beschikbaar is van 1.954.000,00, te verdelen over drie grote budgetlijnen, te weten het REAP-projectenbudget, het streeknetwerkenprojectenbudget en het 3O-samenwerkingsprojectenbudget. Inkomsten In Uitgaven In regiogemeenten 1800 K Uitvoeringsorganisatie 651 K Waterschappen 120 K REAP Projectenbudget 604 K REAP-Provincie 345 K Streeknetwerken 595 K Projectenbudget Streeknetwerken- 340 K 3O samenwerking 755 K Provincie projectenbudget Totaal 2605 K Totaal 2605 K De projectbudgetten voor het REAP en de streeknetwerken staan onder de aansturing van de portefeuillehoudersoverleggen binnen de overheidssamenwerking. Binnen de 3O-samenwerking is mede sturing op het budget mogelijk door de overheidsvertegenwoordigers in die samenwerking. De Bestuurlijke RegieGroep (BRG) legt jaarlijks verantwoording af aan de convenantpartners (waaronder de gemeenteraden). Vooraf via de begroting en achteraf via de jaarrekening en het jaarverslag. Zoals aangeduid in de paragraaf over de bestuursopdracht voor de totstandkoming van de 3O-samenwerking regelt het convenant de wijze waarop de financiering wordt gerapporteerd. Afweging Met de veranderingen in onze maatschappij, zowel in economisch opzicht als in het meer maatschappelijk bewustzijn bij burgers en organisaties, is de overheid in een veranderende positie komen te staan. Partijen uit het werkveld zoeken elkaar op om problemen gezamenlijk aan te pakken, om toekomstgericht te opereren en om elkaars krachten te bundelen. Door als overheid hierbij aan te sluiten en coalities aan te gaan met onderwijs en bedrijfsleven wordt meer kennis, geld en draagvlak gegenereerd hetgeen erg belangrijk is voor de uitvoering van beleid. De rol van de overheid gaat hiermee steeds meer naar een rol van facilitator; deelnemer als partner, als aanjager en als bankier die een microkrediet (onder voorwaarden) verschaft aan derden. De belangrijkste inhoudelijke taak van de overheid is gericht op het op een duurzame wijze creëren en verbeteren van het investerings-, vestigings-, woon- en leefklimaat in NOB. Een verdergaande samenwerking (zoals vastgelegd in een bestuurlijk convenant) en de vorming van een 3O-stichting, voor de realisatie van de strategische agenda met uitvoeringsprogramma van NOB, zijn belangrijke stappen in dit transitieproces. 3
De verantwoordelijkheid voor realisatie van de geformuleerde doelstellingen en ambities, die de regio op een hoger en duurzamer plan moeten tillen, is daarmee een gezamenlijke opgave van ondernemers, kennisinstellingen en overheden. In de projecten die op basis van de strategische agenda tot stand gaan komen, wordt iedereen uitgenodigd een bijdrage te leveren. Bedrijven en onderwijsinstellingen zijn leidend bij de programmalijnen Business en Innovation. Maar ook andere maatschappelijke organisaties worden nauw betrokken bij de uitvoering van de agenda. Want enkel samen zorgen wij ervoor dat de regio NOB een florerende regio wordt en blijft. Inzet van Middelen In de begroting van de regio is rekening gehouden met een gemeentelijke bijdrage van 3,00 per inwoner. Deze bijdrage is opgenomen in de nog vast te stellen begroting 2014 en meerjarenraming. Verder heeft het voorstel geen financiële gevolgen. Risico's Er zijn geen risico's verbonden aan dit voorstel. Procedure In de achterliggende maanden is langs diverse kanalen intensief gecommuniceerd met diverse achterbannen. Zo vonden er op lokaal, subregionaal en regionaal niveau bijeenkomsten plaats met raadsleden, statenleden, bestuurders, ambtenaren, ondernemers en vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen. Verspreid over de regio zijn er specifiek voor ondernemers en kennisinstellingen informatie- en discussieavonden georganiseerd; de zogenaamde roadshows. Er zijn op diverse momenten publicaties verzorgd in de media en er is gecommuniceerd via nieuwsbrieven en via de website. Aan de hand van deze ontmoetingen kan samenvattend het volgende worden geconcludeerd: - goed dat de regio kiest en dat zij samenwerking, zowel onderling als met bedrijfsleven en onderwijsinstellingen intensiveert; - herkenning van het belang van de AgriFoodcomplex, zowel vanuit het verleden maar ook als kans naar de toekomst toe; - noodzaak om innovatie in de AgriFoodketen te realiseren, juist om maatschappelijke weerstanden (denk aan Q-koorts, milieudruk, landschappelijke waarden) weg te nemen. Hiervoor zijn wel nieuwe verbindingen met consumenten, burgers en andere sectoren (cross-overs) nodig. Eventuele nadere informatie over het werkveld en werkzaamheden van de regio NOB vindt u op de website www.5nob.nl. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. Het college van Heusden, de secretaris, de burgemeester, mr. J.T.A.J. van der Ven drs. J. Hamming 4
De raad van Heusden in zijn openbare vergadering van 17 december 2013; gezien het voorstel van het college van 5 november 2013; gelet op de beraadslaging; b e s l u i t : - de Strategische Agenda met Uitvoeringsprogramma AgriFood Noordoost Brabant voor kennisgeving aan te nemen; - in te stemmen met de programmalijn Basics (als het belangrijkste onderdeel van de overheidsopgave in de 3O-samenwerking) en de daarbij behorende actielijnen ter versterking van het woon-, leef- en werkklimaat in de regio Noordoost Brabant; - in te stemmen met een verdergaande overheidssamenwerking met de overige in het convenant genoemde partijen in de regio Noordoost Brabant, zijnde de gemeenten en waterschappen, door het sluiten van het Convenant regionale samenwerking Noordoost Brabant ; - in te stemmen met een door het college te verstrekken bestuursopdracht aan de Bestuurlijke Regie Groep om tot nadere uitwerking en vorming van de 3O-samenwerking te komen, waarbij de regio samenwerkt met organisaties uit het onderwijs en met ondernemingen ter uitvoering van de Strategische Agenda met het Uitvoeringsprogramma. de griffier, de voorzitter, mw. drs. E.J.M. de Graaf drs. J. Hamming 5