Ministerie van Verkeer en Waterstaat Quick scan kruispunt Larenweg Maaspoortweg Advies inzake de doorstroming op kruispunt 83 te s-hertogenbosch 7 december 2007 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Groene Golf Team Kluyverweg 4 Het Zuiderkruis 29 2629 HT Delft 5215 MV s Hertogenbosch
........................................................................................ Colofon Uitgegeven door: Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Groene Golf Team Informatie: Martin Muller Telefoon: 06 5064 6701 E-mail: Martin.muller@rws.nl Uitgevoerd door: Projectcode: Niels op den Kelder, adviseur Guus van der Burgt, teambegeleider s-hertogenbosch_10_05 Verantwoordelijke: Martin Muller, projectleider Ad Wilson, plv. projectleider Datum: 7 december 2007 Status: Definitief Versienummer: 0.2 2 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch
Het Groene Golf Team voor een snellere verkeersdoorstroming De doorstroming op de Nederlandse wegen, zowel op rijkswegen als op belangrijk provinciale en stedelijke routes, is niet overal optimaal. Dit heeft verschillende oorzaken, zoals: groei van het verkeer, tekortschietende capaciteit van de infrastructuur maar ook slecht afgestelde verkeersregelinstallaties (VRI s). Wat dit laatste betreft: vaak zijn deze onvoldoende aangepast aan zich wijzigende verkeerspatronen. Een betere afstemming van VRI s op doorgaande wegen bevordert de verkeersdoorstroming en is goed voor de luchtkwaliteit en verkeersveiligheid. Ook betekent het een daling van de voertuigverliesuren voor het verkeer. Het Groene Golf Team helpt gemeenten, provincies en het Rijk de VRI s beter af te stellen. Dit door een analyse van de huidige installaties en het blootleggen van de inefficiënte situaties die in de loop van de tijd zijn ontstaan. De bevindingen worden vastgelegd in een quick scan of rapport. Waar mogelijk worden eenvoudige, snelle verbeteringen, in overleg met de opdrachtgever, direct uitgevoerd. Zo kan in een kort tijdsbestek met een kleine ingreep een grote winst worden gehaald. De adviezen van het team zijn kosteloos. De (eventuele) uitvoeringskosten van de aanbevelingen zijn voor rekening van de wegbeheerder. Het Groene Golf Team bestaat uit 20 afgestudeerde HBO ers en academici met een verkeerskundige opleiding. Ze staan onder supervisie van zeer ervaren verkeersdeskundigen en zijn gevestigd in Delft en Den Bosch. Inmiddels heeft een groot aantal gemeenten en wegbeheerders advies gekregen van het GGT. Een aantal van de adviezen is inmiddels gerealiseerd. Per kruispunt is gemiddeld een winst behaald van ruim 15.000 voertuigverliesuren per jaar. De meeste aanpassingen kosten weinig of geen geld, zodat er sprake is van een maatschappelijk zeer aantrekkelijk rendement. Het Groene Golf Team is onderdeel van het programma fileaanpak op de korte termijn (FileProof) van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Bij dit programma staan bereikbaarheid en doorstroming centraal. Voor meer informatie over FileProof kijkt u op: www.vananaarbeter.nl onder het kopje filevermindering. 3 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch
Inhoudsopgave........................................................................................ Managementsamenvatting 5 1. Inleiding 6 1.1 Randvoorwaarden en uitgangspunten 6 2. Analyse 7 2.1 Ochtendspits 7 2.2 Avondspits 7 2.3 Langzaam verkeer 8 2.4 Openbaar vervoer 8 3. Conclusie en aanbevelingen 9 3.1 Conclusie 9 3.2 Aanbevelingen 9 Bijlage A Detectie en signaalgroepen kruispunt 83 11 4 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch
Managementsamenvatting De gemeente s-hertogenbosch heeft het Groene Golf Team (GGT) gevraagd om het kruispunt de Maaspoortweg met de Larenweg te onderzoeken. De gemeente heeft geen specifieke problemen gedefinieerd voor het kruispunt. Zij heeft wel een doelstelling meegegeven aan het GGT: het optimaliseren van de doorstroming op het kruispunt. Analyse Eind juni is door het GGT zowel in de ochtend- als avondspits geobserveerd. Hieruit blijkt dat de stromen in de ochtendspits tegenovergesteld zijn aan die van de avondspits. In de ochtend gaat het meeste verkeer de woonwijk de Maaspoort uit. Tevens genereert het bedrijventerrein dat gelegen is aan de Larenweg veel verkeer in de ochtend. In de avondspits is dit juist de woonwijk in en het bedrijventerrein af. Vooral in de ochtend heeft het verkeer een probleem met de afwikkeling. Dit uit zich in wachtrijvorming op de rijstrook naar het bedrijventerrein toe door verkeer dat zelf niet afkomstig is uit de Maaspoort. De wachtrijvorming is het gevolg van het beschikbaar zijn van slechts één rijstrook én een korte groentijd van het verkeerslicht. Op andere drukke richtingen van dit kruispunt speelt dit probleem niet. Het verkeer kan zich hier opstellen op twee rijstroken of heeft een langere groentijd waardoor het goed kan wegrijden. Het GGT heeft tijdens de observaties bij het langzaam verkeer (voetgangers/fietsers) een onveilige situatie gezien. Dit betreft lokgroen op de oversteek van de Larenweg. Deze oversteek is in twee delen, waarbij op de middenberm een fiets- en voetgangerslicht staan. Het lokgroen voor de fietser houdt in dat het licht op de middenberm nog op groen staat, terwijl het fietslicht aan het begin van de oversteek al op rood staat. Fietsers zien het licht op de middenberm op groen en zullen ondanks het rode licht aan de oversteek beginnen. Verder is geconstateerd dat het verkeerslicht voor de voetgangers bij deze oversteek op groen staat en voor de fietsers niet. Tevens is opgemerkt dat de bussen niet de gewenste prioriteit krijgen omdat het detectiesysteem hiervoor op storing staat. Conclusie en aanbevelingen Het GGT heeft geconstateerd dat de regeling op zich goed draait, terwijl door kleine aanpassingen te doen de doorstroming verder kan worden verbeterd. Het GGT beveelt de gemeente aan: de groentijd van de richting naar het bedrijventerrein te verhogen. De wachtrij op deze richting zal verminderen zonder dat dit een nadelige invloed heeft op de afwikkeling van het overige verkeer; de storing van het detectiesysteem voor bussen te verhelpen. Dit zal geen nadelige invloed hebben op de verkeersafwikkeling; het lokgroen uit de regeling halen door het voetgangers- en fietslicht op de middenberm tegelijk op geel-rood te laten gaan. Dit bevordert de verkeersveiligheid; het fietslicht op de oversteek van de Larenweg mee te laten verlengen met het parallelle rechtdoorgaande autoverkeer. Dit kan via een detectielus voor fietsers. Via de lus kan de fietser ook eerder gefaciliteerd worden in de regeling; in de toekomst de aan- en afvoerstrook richting het bedrijventerrein te verdubbelen om de doorstroming te waarborgen. 5 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch
1. Inleiding............................... figuur 1.1 overzichtskaart kruispunt 83 Op verzoek van gemeente s-hertogenbosch heeft het Groene Golf Team (GGT) van Rijkswaterstaat een quick scan uitgevoerd voor de kruising van de Larenweg met de Maaspoortweg, kruispunt 83 (zie cirkel figuur 1.1). De Maaspoortweg ontsluit de woonwijk de Maaspoort en de Larenweg ontsluit op zijn beurt het bedrijventerrein De Maaspoort. Maaspoortweg Larenweg De gemeente heeft geen specifieke problemen aangegeven die bij kruispunt 83 spelen. De gemeente heeft wel aangegeven dat zij de doorstroming wil optimaliseren. De doelstelling voor het GGT van dit onderzoek is: het optimaliseren van de doorstroming op het kruispunt Larenweg- Maaspoortweg. 1.1 Randvoorwaarden en uitgangspunten De gemeente s-hertogenbosch heeft aan het GGT een aantal randvoorwaarden aangegeven. Deze zijn als volgt geformuleerd: Toepassen van de CROW-richtlijnen; Openbaar vervoer lijnen met VETAG/VECOM hebben absolute prioriteit. Echter als er meer dan drie cycli achter elkaar ingrepen zijn geweest, wordt een cyclus de absolute prioriteit niet gegeven; Cyclustijd maximaal 120 seconden; Geen infrastructurele aanpassingen toegestaan; Oversteeksnelheid voetgangers 1,0 m/s. De uitgangspunten zijn als volgt: Conflictvrij regelen waar mogelijk. Deelconflicten dienen aan alle CROW-randvoorwaarden (Handboek verkeerslichtenregelingen, bladzijde 76) met betrekking tot de veiligheid te voldoen. Fasevolgorde mag worden gewijzigd, ochtend en avond behoeven daarin ook niet gelijk te zijn; Configuratie rijstrookindeling mag worden aangepast; 6 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch
............................... figuur 2.1 schematische weergave autorichtingen van kruispunt 83 2. Analyse Het Groene Golf Team (GGT) heeft op woensdag 20 juni (ochtendspits) en maandag 25 juni (avondspits) geobserveerd op kruispunt 83. Voor beide spitsen was de weersgesteldheid half tot zwaar bewolkt met de avondspits een spat regen. In de ochtend- en avondspits zijn de meest belaste richtingen tegenovergesteld. In de ochtendspits zijn dat de richtingen 6 en 11. Op richting 6 zit het verkeer naar het bedrijventerrein toe en op richting 11 zit het woon-werk verkeer afkomstig uit de Maaspoort. In de avondspits zijn derhalve richtingen 5 en 7 het meest belast (zie figuur 2.1). 2.1 Ochtendspits Richting 6 raakt in de ochtendspits aanzienlijk belast door een lage maximum groentijd van 20 seconden en een lage afrijcapaciteit omdat het een linksafgaande richting is. Richting 6 heeft bovendien één afrijstrook. Het lijkt mogelijk om een extra rijstrook toe te voegen. Nu kan zelfs een wachtrij ontstaan tot aan het 300 meter stroomopwaarts gelegen kruispunt. Dit betreft de toe- en afrit van de snelweg A59. De belasting is niet structureel van aard met dien verstande dat de wachtrij langer dan 10 minuten aanhoudt. Het gevolg van de te korte groentijd op richting 6 is roodlichtnegatie. Richting 11 lijkt minder belast dan richting 6. Het verkeer kan hier beter afrijden omdat zij de beschikking heeft over twee afrijstroken. Niettemin is de afvoer van richting 11 van dien aard dat de rijstrook voor de toerit richting Waalwijk (A59) bijna volloopt tot aan het onderzochte kruispunt. 2.2 Avondspits In de avondspits is het logischerwijs druk op richting 5 die van de afrit A59 komt (afslag Maaspoort). s-avonds ontstaat er geen (grote) wachtrij op richting 5 omdat deze richting weinig conflictrichtingen kent en daardoor lang groen krijgt. Waar richting 6 in de ochtendspits aanzienlijk belast is, is deze belasting in de avondspits op de tegenovergestelde richting 7 niet terug te zien. Richting 7 kan het verkeersaanbod goed verwerken. Richting 7 heeft twee rijstroken in plaats van één zoals richting 6. 7 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch
2.3 Langzaam verkeer.......................... foto s: voorbeeld van lokgroen op kruispunt 83 Op de kruising van de Maaspoortweg met de Larenweg is ook het langzaam verkeer (voetgangers en fietsers) aanwezig. Aan weerszijden van de Larenweg zijn mogelijkheden voor het langzaam verkeer om de Maaspoortweg over te steken. De Larenweg kent ook een voetgangers- en fietsersoversteek, parallel aan richting 11 (zie figuur 2.1). Hier vinden de meeste (fietsers)oversteken plaats, met name in de ochtendspits. De oversteek voor fietsers is nu op aanvraag geregeld. De oversteek verlengt niet mee in de schaduw van richting 11 als richting 10 op rood staat. De regeling die nu op straat draait, creëert lokgroen bij de oversteek. 26 86 26 26 86 86 Lokgroen In bovenstaande foto s is lokgroen op het kruispunt in beeld gebracht. In de foto links staat richting 26 al op geel terwijl het volglicht 86 nog op groen staat (zie bijlage 1). Echter ook het voetgangerslicht staat nog op groen. Fietsers rijden door op dit groen. Op de middelste foto is richting 26 rood en 86 geel. Op de laatste foto is inmiddels richting 86 ook rood terwijl het voetgangerslicht nog op groen staat. In beide gevallen zal de fietser op de middenberm oversteken omdat het voetgangerslicht op groen staat. In voorkomende gevallen zal zelfs een fietser met haast bij de situatie op de middelste foto door het rood van richting 26 rijden. 2.4 Openbaar vervoer Bij de observatie is gezien dat de ingrepen voor het openbaar vervoer niet werken. De betreffende onderdelen (SICS) in de verkeersregelautomaat stonden op storing. Bij simulatie was op het paneel in de automaat te zien dat bussen zich aanmelden op de richtingen 5, 6, 7 en 11. Alleen op richtingen 5 en 11 rijden nu bussen met een maximale frequentie van vier bussen per uur. 8 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch
3. Conclusie en aanbevelingen 3.1 Conclusie Het Groene Golf Team (GGT) is op basis van de observaties tot de slotsom gekomen dat de doelstelling optimaliseren van de doorstroming op kleine punten in de regeling mogelijk is. De regeling draait goed. Mogelijke verbeteringen voor de doorstroming zullen in de aanbevelingen worden benoemd. Het GGT ziet geen reden om de eventuele winst in de doorstroming te specificeren door het verder onderzoeken van de regeling. In de aanbevelingen brengt het GGT tevens een aantal verkeerskundige aspecten die tijdens de observatie zijn gezien onder de aandacht van de gemeente. 3.2 Aanbevelingen Busverkeer SICS dat vergelijkbaar is met VETAG staat op storing. Er zijn door het GGT geen busingrepen gezien. Volgens de gestelde randvoorwaarden hebben bussen met VETAG absolute prioriteit. Geadviseerd wordt om deze situatie aan te pakken. Met een frequentie van maximaal 4 bussen per uur over richtingen 5 en 11 zal dit naar verwachting geen nadelige invloed hebben op de afwikkeling van het overige verkeer. Richting 6 naar het bedrijventerrein de Maaspoort Tijdens de observatie in de ochtendspits is gebleken dat richting 6 maximaal 20 seconden groen heeft. Het gevolg is een aanzienlijke belasting, met als gevolg soms een lange wachtrij tot aan het stroomopwaarts gelegen kruispunt (ca. 300 meter). Het GGT adviseert de gemeente om de maximum groentijd met 20 seconden te verlengen zodat de wachtrij vermindert. Naar verwachting zal het overige verkeer hier geen grote nadelen van ondervinden in de afwikkeling. Verkeersveiligheid. In de huidige regeling zit lokgroen (zie paragraaf 2.3). Dit kan leiden tot verkeersonveilige situaties omdat afslaand autoverkeer (richtingen 6 en 10) kruist met door rood licht rijdende fietsers. Geadviseerd wordt om het lokgroen uit de regeling te halen en de doorstroming van de fietsers op een andere manier te regelen. Tevens wordt geadviseerd om de fietsrichtingen op groen te houden wanneer de voetgangersoversteek groen is. Door deze instellingen kan het langzaam verkeer veiliger oversteken. Comfort en veiligheid voor langzaam verkeer Het comfort en veiligheid kunnen worden vergroot door fietsrichting 26 te laten meeverlengen met de parallelle autorichting 11. Dit kan eventueel via een detectielus. Op dit moment staat het fietslicht 26 op rood terwijl alleen richting 11 groen heeft. Dit levert geen conflicten op voor de fietsers, terwijl ze nu, als gevolg van deze onlogische situatie, vaak door rood licht rijden. Met een detectielus kunnen de fietsers ook 9 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch
een aanvraag doen. Hiermee kunnen zij eerder groen krijgen dan in de bestaande regeling. Dimensionering Ondanks verlenging van de groentijd blijft de capaciteit voor het afslaand verkeer richting Larenweg beperkt door gebrek aan fysieke capaciteit, zeker wanneer, zoals verwacht, het verkeer blijft groeien. Naar de mening van het GGT zijn er fysieke mogelijkheden om zowel voor richting 6, als op aanvoerkant van de Larenweg het aantal rijstroken met 1 uit te breiden. Hoewel het buiten de doelstelling van de opdracht valt wordt toch geadviseerd om tijdig een onderzoek te starten naar de wenselijkheid van genoemde rijstroken. 10 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch
Bijlage A Detectie en signaalgroepen kruispunt 83 11 Quick scan kruispunt 83 s-hertogenbosch