De wijkvereniging van de Stevenshof Aan Provinciale Staten van Zuid-Holland Datum 16 juni 2013 Betreft Maaldrift Optimaal Geachte Statenleden, Gedeputeerde Staten hebben u 13 juni een Gewijzigde Voordracht Uitvoeringsbesluit Rijnlandroute gestuurd. Een groot deel van de daarbij meegezonden toelichtende brief heeft betrekking op motie 426, door u aangenomen op 24 april, met het verzoek om nader onderzoek te verrichten naar de aspecten verkeersafwikkeling en kosten van de door Wijkraad Stevenshof ingebrachte variant Maaldrift Optimaal. Wijkraad Stevenshof constateert dat GS u met hun brief slechts op hoofdlijnen informeren over de resultaten van dit onderzoek en dat belangrijke aspecten en bevindingen niet worden genoemd. In de stukken ontbreekt een tekening van het ontwerp, evenals een rapportage, waarin de voor- en nadelen van Maaldrift Optimaal worden benoemd en gewogen. Over Maaldrift Optimaal kunnen (wij vinden: moeten) andere conclusies getrokken worden dan GS doen. Daarom zien wij ons genoodzaakt om u met deze brief van aanvullende informatie te voorzien. Wij verzoeken u tevens om GS te vragen de onderliggende onderzoeksrapporten over Maaldrift Optimaal openbaar te maken. Vergelijking Maaldrift Optimaal met Maaldrift Compact met aansluiting Leiden-Zuid Uit onze brief van 15 april herhalen wij de voordelen van Maaldrift Optimaal: 1. Meer functionaliteit (behoud aansluiting Leiden-Zuid) => effectiever (minder voertuigverliesuren) en robuuster verkeerssysteem (meer alternatieven voor lokaal verkeer); 2. Compacter knooppunt => meer ruimte voor ecologische en recreatieve verbindingen bij Maaldrift; 3. Grotere afstand tracé/tunnelmond tot bebouwing => betere luchtkwaliteit; 4. Mogelijkheid verlenging boortunnel (bijvoorbeeld door innovatieve aanbesteding) => minder zicht-, geluids- en luchthinder. De enige overeenkomst tussen Maaldrift Optimaal en de door GS voorgestelde nieuwe variant Maaldrift Compact met aansluiting Leiden-Zuid is dat verkeer vanuit de Stevenshof direct naar de Rijnlandroute kan. Echter, in het voorstel van GS is het niet langer mogelijk om via Leiden-Zuid op de A44 te komen, en daarmee blijft het probleem van omrijden of sluipverkeer bestaan. De overige voordelen van Maaldrift Optimaal ontbreken geheel in het voorstel van GS.
Onderstaande tabel vergelijkt de onderzochte varianten op een aantal belangrijke aspecten. De tabel is samengesteld op basis van de informatie die wij hebben gekregen in mondelinge toelichtingen van de provincie. Maaldrift Optimaal (120 km/uur) Maaldrift Optimaal (100 km/uur) Maaldrift Compact met aansluiting Leiden-Zuid Functionaliteit Leiden-Zuid Uitwisseling met RLR-A4 en A44-Zuid Uitwisseling met RLR-A4 en A44-Zuid Uitwisseling alleen met Rijnlandroute Ontlasting lokaal wegennet Zowel richting Knoop Leiden-West (Haagse Zowel richting Knoop Leiden-West (Haagse Alleen richting A4 (Churchilllaan) Schouwweg) als richting A4 (Churchilllaan) Schouwweg) als richting A4 (Churchilllaan) Sluipverkeer Nee Nee Ja, via westelijke parallelweg Compacter knooppunt Ja Ja Nee (t.o.v. Maaldrift Compact) Behoud woningen Zuidwijk Nee Ja Nee Afstand RLR tot Stevenshof Groter Groter Gelijk (t.o.v. Maaldrift Compact) Mogelijkheid verlenging Ja Ja Nee boortunnel Kosten (t.o.v. Maaldrift Compact) Meerkosten ca. 3,0 miljoen Minderkosten ca. 3,0 miljoen Meerkosten ca. 1,5 miljoen Uit de tabel kan worden geconcludeerd dat het mogelijk is om met Maaldrift Optimaal circa 4,5 miljoen euro te besparen en tóch de gewenste verkeerskundige voordelen te realiseren, mits wordt geaccepteerd dat de maximumsnelheid op de A44 ter hoogte van het knooppunt wordt teruggebracht tot 100 km/uur. De bezwaren van GS en Rijkswaterstaat GS stellen op basis van het standpunt van Rijkswaterstaat dat Maaldrift Optimaal (100 km/uur) niet mogelijk is en voeren daarvoor twee redenen aan: 1. de ongebruikelijke vormgeving zal naar verwachting de weggebruiker in verwarring brengen en daarmee een risico vormen voor de verkeersveiligheid; 2. 100 km/uur sluit niet aan bij het snelhedenbeleid van het kabinet. Het standpunt van Rijkswaterstaat wordt niet nader onderbouwd en is betwistbaar. Zoals wij al in onze brief van 15 april schreven: ongebruikelijk is niet hetzelfde als onmogelijk. En zonder onderbouwing is een uitspraak dat iets naar verwachting een risico is, niet zinnig. De geringe verkeersintensiteit op de relatie RLR <> A44-Zuid, de mogelijkheid van goede bebording en bewegwijzering en voorbeelden van knooppunten elders waar een deel van het verkeer via een afrit wordt uitgewisseld, wijzen erop dat het hier vrijwel zeker om een aanvaardbaar risico gaat. Met betrekking tot de verkeersveiligheid en duidelijkheid voor de weggebruiker is het dan wel heel merkwaardig dat Rijkswaterstaat wil vasthouden aan een ontwerpsnelheid van 120 km/uur, met uitsluitend het kabinetsbeleid als onderbouwing. Deze reactie geeft geen blijk van kennis van de situatie ter plaatse. Vanaf knoop Leiden-West tot en met knoop Maaldrift is hoe dan ook 100 km/uur de maximaal verantwoorde snelheid, gezien de grote intensiteiten en de vele weefbewegingen. Kort na knoop Maaldrift gaat de A44 over in de N44, met stoplichten en een maximumsnelheid van 50 km/uur. De verbindingsbogen naar de Rijnlandroute hebben een maximumsnelheid van 50 of 80 km/uur. Het is ronduit onveilig en onzinnig om dan strikt vast te houden aan een ontwerpsnelheid van 120 km/uur. Een ontwerpsnelheid van 100 km/uur is veel veiliger en geeft een evenwichtiger verkeersbeeld. Overigens dient te worden opgemerkt dat bij Maaldrift Optimaal de doorgaande
verkeersstromen A44-Noord naar de Rijnlandroute en vice versa geheel kunnen worden afgewikkeld op 100 km/uur, dit in tegenstelling tot het door GS voorgestelde ontwerp, waar in de verbindingsbogen een lagere snelheid (50 km/uur) wordt gehanteerd. Conclusie: het standpunt van Rijkswaterstaat en Gedeputeerde Staten ten aanzien van Maaldrift Optimaal is onvoldoende onderbouwd en niet gebaseerd op een zorgvuldige en evenwichtige belangenafweging. Wij dringen er daarom bij Provinciale Staten op aan om het knooppunt in Maaldrift Optimaal nogmaals aan Rijkswaterstaat voor te leggen met de vraag dat nu te beoordelen als een half knooppunt met uitwisseling op het onderliggende wegennet. Tot zover onze aanvulling op de onvolledige informatie, die Gedeputeerde Staten u hebben bezorgd, en een daaraan gekoppeld dringend verzoek. In de bijlage treft u een nadere uitwerking aan van de hierboven genoemde onderwerpen. Mocht een en ander nog onduidelijkheden bevatten, dan zijn wij graag bereid tot een nadere toelichting. Met vriendelijke groet, Joost Klimbie Gerard Kwakkenbos Peter Leijnse Peter Mom Henk Osinga Contactadres: Henk Osinga - Bestuurslid Wijkvereniging Wijkraad Stevenshof / Voorzitter Werkgroep Rijnlandroute Heintje Davidsweg 25 2331 KM Leiden 06-24929206 / hosinga@ziggo.nl Bijlage: Uitwerking aanvullende informatie met betrekking tot Maaldrift Optimaal Kopie aan : Gemeente & Raad Leiden Gemeente & Raad Wassenaar Minister I&M Vaste Kamercommissie I&M
Bijlage bij brief van Wijkraad Stevenshof aan Provinciale Staten van Zuid-Holland van 16 juni 2013 UITWERKING AANVULLENDE INFORMATIE MET BETREKKING TOT MAALDRIFT OPTIMAAL Overleg en communicatie Door de provincie is één maal overleg gevoerd met de Wijkraad Stevenshof, bij de start van het onderzoek op 7 mei 2013. Vervolgens zijn wij op 12 juni op de hoogte gesteld van de voortgang van het onderzoek, zonder dat ons is meegedeeld dat GS al één dag later, op 13 juni, hun keuze kenbaar zouden maken. Wij zijn gezien deze gang van zaken, om het netjes uit te drukken, onaangenaam getroffen door de bewering in het persbericht over die keuze dat de provincie tegemoet is gekomen aan de wensen van de Wijkraad Stevenshof. Daarentegen brengen GS nu ineens een eigen nieuwe variant in die nauwelijks overeenkomsten heeft met de door de Wijkraad beoogde variant. Kosten Kort gezegd wijkt Maaldrift Optimaal qua kosten weinig af van de compacte trompetaansluiting. Op basis van 120 km/uur is Maaldrift Optimaal circa 3 miljoen euro duurder en op basis van 100 km/uur circa 3 miljoen euro goedkoper. Dit laatste voordeel ontstaat doordat met 100 km/uur alle woningen aan de Rijksstraatweg in Wassenaar behouden kunnen blijven en bij 120 km/uur niet. Verkeersafwikkeling In het overleg op 12 juni is ons gemeld dat Maaldrift Optimaal qua verkeersafwikkeling beter presteert dan het oorspronkelijke voorstel van GS, waarin Leiden-Zuid werd opgeheven. Het presteert ook beter dan het nieuwe voorstel van GS. Dit komt doordat in Maaldrift Optimaal de aansluiting Leiden-Zuid blijft behouden met de verbinding naar Den Haag via de A44/N44 en wordt uitgebreid met een verbinding naar de A4 via de Rijnlandroute. In de Gewijzigde Voordracht Uitvoeringsbesluit Rijnlandroute hebben GS uitsluitend de nieuwe verbinding naar de A4 overgenomen en niet de bestaande verbinding naar Den Haag via de A44/N44. Hierdoor zijn de positieve effecten van deze wijziging slechts een deel van het voordeel dat in Maaldrift Optimaal ontstaat. Dit staat niet in de brief van GS. Omrijbeweging Bovendien biedt de door GS voorgestelde aansluiting geen oplossing voor de sterke toename van omrijbewegingen door het vervallen van de aansluiting in de richting van Den Haag (zie onderzoek en persbericht Wijkraad Stevenshof, 27 mei 2013). In feite stellen GS in de Gewijzigde Voordracht Uitvoeringsbesluit Rijnlandroute slechts een alternatieve omrijbeweging voor. Nu niet via knoop Leiden-West, maar via de Rijnlandroute naar de A4 en vervolgens via Sijtwende of Utrechtse Baan naar Den Haag. Uiteraard kan dit verkeer, circa 5.000 voertuigbewegingen per etmaal, ook rijden via de Ommedijkseweg en Deijlerweg in Wassenaar naar de N44, maar deze route, door een woonwijk met twee grote scholen voor middelbaar onderwijs, en met een gebrekkig functionerende aansluiting op de N44 ter hoogte van de Rozenweg, is helemaal niet ingericht op zulke verkeerstoename.
Ontwerpsnelheid Op de aansluitende wegen van knooppunt Maaldrift gelden verschillende maximum snelheden. Op de A44 momenteel 120 km/uur. Deze snelheid geldt tot het kruispunt Rozenweg in Wassenaar, waar de A44 overgaat in de N44. Het eerste deel van de N44, tussen de Rozenweg en Papeweg, heeft in beide richtingen een maximum snelheid van 50 km/uur. Om verkeer vanuit het noorden tijdig af te laten remmen voor het kruispunt Rozenweg geldt vanaf de voetbrug over de A44, circa 250 meter voorbij het toekomstige knooppunt Maaldrift, een maximum snelheid van 100, 70 en 50 km/uur. In omgekeerde richting mag vanaf het kruispunt Rozenweg direct worden versneld tot 120 km/uur. Zoeken naar Balans is ontworpen op een maximum snelheid van 100 km/uur. Gezien dit alles is de vraag legitiem met welke snelheden in knooppunt Maaldrift rekening moet worden gehouden. RWS presenteert 120 km/uur op de A44 als een feit, maar die snelheid gaat in de toekomst wijzigen omdat de A44 tussen Maaldrift en Leiden-West wordt verbreed van 2x2 naar 2x4 rijstroken met weefvakken (2+2 in beide richtingen). Hier zal een maximum snelheid van 100 km/uur gelden (is nu 120 km/uur). De beoogde snelheid van 120 km/uur tussen knooppunt Maaldrift en Wassenaar is daardoor in zuidelijke richting slechts over een lengte van circa 250 meter mogelijk en in omgekeerde richting over een lengte van circa 1250 meter. Dit geldt zowel voor de compacte trompetaansluiting als voor Maaldrift Optimaal. Het snelhedenbeleid van het kabinet is daardoor geen onderscheidend criterium voor een keuze tussen één van beide varianten. GS voeren dat snelhedenbeleid echter wel mede aan als verklaring van hun keuze. Een ander aspect dat in de Gewijzigde Voordracht Uitvoeringsbesluit Rijnlandroute niet specifiek aan de orde komt, maar door GS meerdere malen is genoemd als nadelig van Maaldrift Optimaal, zijn de verschillen in snelheid. De werkelijkheid is echter genuanceerder dan GS doen voorkomen. In Maaldrift Optimaal geldt op de parallelbanen een maximum snelheid van 80 km/uur en op de bypass 50 km/uur. De maximum snelheid van 80 km/uur komt ook voor in de verbindingsbogen van de compacte trompetaansluiting en is in de krapste bocht eveneens 50 km/uur. Er is echter één belangrijk verschil: in Maaldrift Optimaal kan het verkeer op de belangrijke relatie Leiden-West A4 (45% van al het verkeer) 100 km/uur blijven rijden. In de compacte trompetaansluiting moet dit verkeer afremmen naar 50 of 80 km/uur, afhankelijk van de richting. Dit voordeel van Maaldrift Optimaal wordt door GS niet benoemd. Vormgeving en veiligheid Bij de communicatie tussen GS en RWS over Maaldrift Optimaal is de Wijkraad Stevenshof niet betrokken, ondanks ons aanbod om de verschillende aspecten van Maaldrift Optimaal toe te lichten. In de Gewijzigde Voordracht Uitvoeringsbesluit Rijnlandroute geven GS aan dat RWS niet kan instemmen met het ontwerp Maaldrift Optimaal omdat het ontwerp risicovol is ten aanzien van de verkeersveiligheid, doordat de vormgeving ongebruikelijk is en naar verwachting de weggebruiker is verwarring zal brengen. Deze reactie alsmede de wijze waarmee GS zich daar achter scharen stellen ons teleur. In plaats van een afgewogen analyse met betrekking tot vormgeving, veiligheid en snelheid komt RWS feitelijk met een niet onderbouwd standpunt, een vermoeden dat niet is getoetst en een verwijzing naar algemeen beleid dat op deze locatie niet of slechts voor een klein deel van toepassing kan zijn. In haar beknopte reactie stelt RWS dat de vormgeving van Maaldrift Optimaal ongebruikelijk is. Dit is echter afhankelijk van de perceptie. Maaldrift is een knooppunt waar verkeer uit 3 richtingen samenkomt en uitwisselt. De vormgeving van dergelijke knopen is sterk afhankelijk van de omvang van de relaties (heen en terug) tussen de 3 richtingen. Als de verschillen tussen de relaties gering zijn is een volledige knoop gerechtvaardigd, bijvoorbeeld knooppunt Almere (met de olifanten).
Indien één relatie sterk ondergeschikt is aan beide andere, volstaat een halve knoop, bijvoorbeeld knooppunt Burgerveen (A4-A44), Moordrecht (A12-A20), Hoofddorp (A4-A5), Sloterdijk (A5-A10, in aanleg), Paalgraven (A50-A59, bij Oss) en Bodegraven (N11-A12). In al deze knooppunten wordt de ondergeschikte relatie (heen en terug) afgewikkeld via één of meerdere aansluitingen over het lokale wegennet. De verhouding tussen de relaties in Maaldrift verschilt sterk. Ongeveer 95% van alle verkeer op Maaldrift betreft verkeer tussen de A44-Noord en de N44-Zuid enerzijds en anderzijds tussen de A44- Noord en de Rijnlandroute (beide ongeveer even groot). De derde relatie, tussen N44 Den Haag en de Rijnlandroute betreft slechts 5% van al het verkeer. Daarom is een halve aansluiting bij Maaldrift ruim voldoende. Het voordeel van een halve aansluiting is dat de aansluiting Leiden-Zuid volledig functioneel kan blijven en dat het verkeer tussen de N44-Zuid en de Rijnlandroute hier kan uitwisselen. Desondanks eist RWS bij Maaldrift een volledige knoop. Gezien de verkeersstromen is dit opmerkelijk, want zeer ongebruikelijk. Maaldrift Optimaal is geen volledig knooppunt en moet ook niet als zodanig worden beoordeeld. In het laatste overleg met de provincie op 12 juni kwamen wij echter tot de ontdekking dat Rijkswaterstaat het wel beoordeeld heeft als volledig knooppunt. Daarvan is dus bij Maaldrift Optimaal in fysieke vorm geen sprake. De functionaliteit die RWS vraagt is daarentegen wel aanwezig. Niet via een verbindingsboog die onderdeel is van het hoofdwegennet, maar via de parallelwegen en een vrijliggende verbindingsboog (bypass) die onderdeel zijn van het onderliggende, provinciale wegennet. Deze bypass is het enige ongebruikelijke element in Maaldrift Optimaal. In alle hierboven genoemde voorbeelden van halve knopen verloopt de ondergeschikte relatie via meerdere verkeerslichten of rotondes die gedeeld moeten worden met lokaal verkeer. In Maaldrift Optimaal is dit niet nodig dankzij de optimalisatie van de halve knoop met een bypass, die exclusief bedoeld is voor al het verkeer tussen Den Haag en de A4. De bypass heeft bovendien als voordeel dat in geval van calamiteiten of werkzaamheden de capaciteit van de relatie tussen Den Haag en de A4 eenvoudig kan worden vergroot door een deel van het verkeer via de aansluiting Leiden-Zuid te leiden. In het overleg van 12 juni, waarin de voortgang is besproken, werd duidelijk dat RWS Maaldrift Optimaal heeft beoordeeld als volledige knoop, waarbij ook de bypass gezien is als rijks -onderdeel. Een toetsing van Maaldrift Optimaal als halve knoop, maar met behoud van de volledige functionaliteit via het onderliggende, provinciale wegennet heeft niet plaatsgevonden.