TUSSEN PRAKTRIJK EN WETENSCHAP: dé uitdaging voor de paramedische zorg Inaugurele rede prof. dr. Rob A.B. Oostendorp 12 januari 2001 1
GESCHIEDENIS NIJMEEGSE LEERSTOEL 1978: eerste aanvraag leerstoel Fysische Therapie 2000: leerstoel Paramedische Zorg De opkomst van het heilgymnastisch beroep in Nederland in de 19 de eeuw (Terlouw, 1991) 2
OPBOUW I : Tussen praktijk en wetenschap II : Paramedische zorg III : Zorg, onderwijs en onderzoek IV : Evidence-based practice V : Komende jaren: dé uitdaging VI : Dankwoord 3
I. TUSSEN PRAKTIJK en WETENSCHAP AANDACHTSPUNTEN beperkende maatregelen indicatiestelling paramedische zorg doeltreffendheid en doelmatigheid 4
I. TUSSEN PRAKTIJK en WETENSCHAP BEPERKENDE MAATREGELEN 1980: elektrisch spierprikkelen 1996: aantal behandelingen 9 resp. 18 1997: lijst met aandoeningen 1997: Commissie Lijst discussie over: medische diagnose als uitgangspunt voor behandelduur en aantal behandelingen wetenschappelijke basis voor doeltreffendheid en doelmatigheid 5
I. TUSSEN PRAKTIJK en WETENSCHAP INDICATIESTELLING PARAMEDISCHE ZORG verwijsproces medische diagnose verwijsdiagnose verwijsgegevens voldoende informatie voor behandelplan? nee! beroepsspecifieke informatie 6
Franciscus Wilhelmus Oostendorp 9 juni 1902 te Silvolde 21 juli 1965 Ziekte van Parkinson contrast leerboeken en dagelijks functioneren verwijsdiagnose? behandelplan? 7
GEMEENSCHAPPELIJK PARAMEDISCH KADER ziekte / aandoening ICD medisch functies / structuur activiteiten participatie paramedisch ICIDH persoonlijke factoren externe factoren ICIDH
I. TUSSEN PRAKTIJK en WETENSCHAP DOELTREFFENDHEID en DOELMATIGHEID PARAMEDISCHE ZORG sleutelwoorden in de gezondheidszorg krantenkoppen - Fysiotherapie helpt niet - Effecten fysiotherapie niet aangetoond - Effectiviteit fysische therapie i.e.z. bij een beperkt aantal indicaties Tussen praktijk en wetenschap 9
II. PARAMEDISCHE ZORG AANDACHTSPUNTEN multidimensioneel gezondheidsprofiel paramedicus als coach multiprofessionele zorg 10
11
II. PARAMEDISCHE ZORG MULTIDIMENSIONEEL GEZONDHEIDSPROFIEL externe factoren / omgeving ziekte functies/ structuur pers. actifactoren viteiten deelname cliënt
II. PARAMEDISCHE ZORG PARAMEDICUS als COACH speelveld spel tactiek en strategie coach mogelijkheden van de speler deelname aan het spel kerncompetenties van de coach 13
II. PARAMEDISCHE ZORG MULTIPROFESSIONELE ZORG verschillende coaches binnen hetzelfde speelveld case management disease management samenspraak en onderlinge afstemming revalidatiegeneeskunde / verpleging / huisartsgeneeskunde 14
II. PARAMEDISCHE ZORG MULTIPROFESSIONELE ZORG zorgnetwerk huisarts ergother. podother. med. spec. rad. lab. cliënt / vraag. maatsch werk
II. PARAMEDISCHE ZORG DÉ UITDAGING POSITIONEREN IN TRANSMURALE ZORG gemeenschappelijke terminologie en plan van aanpak aanspreken op elkaars beroepsspecifiek best-evidence -handelen multiprofessionele samenwerking 16
III. PATIËNTENZORG, ONDERWIJS, ONDERZOEK AANDACHTSPUNTEN patiënt als partner van de paramedicus Hoger Gezondheidszorg Onderwijs praktijkgericht / toegepast onderzoek 17
III. PATIËNTENZORG, ONDERWIJS, ONDERZOEK DE PATIËNT als PARTNER vermogen tot aanpassing aan belasting dynamische balans tussen belasting en belastbaarheid zelfregulerende mechanismen - zelf-controle - zelf-effectiviteit 18
III. PATIËNTENZORG, ONDERWIJS, ONDERZOEK PATIËNT als PARTNER tekortschietende zelfregulerende mechanismen hulpvraag huisarts ommezwaai in NHG-Standaarden: conventionele naar gedragsgeoriënteerde aanpak (bijv. lagerug-pijn) gelijkaardige ontwikkeling in de paramedische zorg (bijv. KNGF-Richtlijnen) 19
III. PATIËNTENZORG, ONDERWIJS, ONDERZOEK PATIËNT als PARTNER chronische aandoeningen langdurig ziekte proces langdurige gevolgen voor het bewegend functioneren bedreiging van zelfstandigheid blijven-bewegen 20
III. PATIËNTENZORG, ONDERWIJS, ONDERZOEK PATIËNT als PARTNER DÉ UITDAGING ondersteuning zelfregulerende mechanismen van de patiënt disregulering naar regulering gehele of gecompenseerde zelf-controle op eigen functioneren van de patiënt 21
III. PATIËNTENZORG, ONDERWIJS, ONDERZOEK HOGER GEZONDHEIDSZORG ONDERWIJS curriculum herzieningen competenties van docenten evidence-based education kenniseconomie lectoraten kenniskringen bachelor-master -structuur 22
III. PATIËNTENZORG, ONDERWIJS, ONDERZOEK HOOFDLIJNEN PARAMEDISCH ONDERZOEK systematisch literatuuronderzoek ontwikkelingsgericht onderzoek - classificatie / codering / registratie - meetinstrumenten - richtlijnen observationeel onderzoek - prognostische determinanten gerandomiseerd interventie-onderzoek implementatie-onderzoek 23
III. PATIËNTENZORG, ONDERWIJS, ONDERZOEK PARAMEDISCH ONDERZOEK drieluik zorg, onderwijs, onderzoek academische werkplaatsen binnen en buiten academische ziekenhuizen geen werkplaatsen binnen en buiten hogescholen onvoldoende wisselwerking tussen zorg, onderwijs en onderzoek op hogescholen creëren van werkplaatsen voor hogescholen noodzakelijk voor praktijkgericht onderzoek 24
IV. EVIDENCE-BASED PRACTICE AANDACHTSPUNTEN best evidence-based practice review -protocollen randomised clinical trial : gouden standaard? 25
IV. EVIDENCE-BASED PRACTICE BEST EVIDENCE-BASED PRACTICE EBP is the integration of best research evidence with clinical expertise and patient values (Sackett e.a., 2000) wetenschappelijke onderbouwing van het praktisch paramedisch handelen combinatie van: - research based evidence - consensus based evidence - practice based evidence 26
IV. EVIDENCE-BASED PRACTICE BEST EVIDENCE-BASED PRACTICE handschoen opgepakt systematic reviews academische proefschriften programma Richtlijnen Paramedische Zorg participatie in programma Multiprofessionele Richtlijnen 27
IV. EVIDENCE-BASED PRACTICE REVIEW -PROTOCOLLEN hoofdzakelijk methodologische beoordeling hiërarchische indeling: RCT gouden standaard veel aandacht voor uitkomst-evaluatie weinig aandacht voor proces-evaluatie toekomstige beoordelingskaders uitbreiden met kwaliteitscriteria voor het paramedisch diagnostisch en therapeutisch proces naast methodologische kwaliteitscriteria 28
IV. EVIDENCE-BASED PRACTICE RANDOMISED CLINICAL TRIAL GOUDEN STANDAARD? voorstanders versus tegenstanders voorstanders: - doeltreffendheid van interventies uitsluitend via RCT tegenstanders: - RCT kunstmatige voorstelling van de praktijk - gebrek aan generaliseerbaarheid - rol van effectmodificatoren op de sterkte van het effect van de interventie 29
IV. EVIDENCE-BASED PRACTICE RANDOMISED CLINICAL TRIAL GOUDEN STANDAARD? prioriteit aan onderzoek naar effectmodificerende factoren herwaardering van observationeel onderzoek effectmodificerende factoren veelal persoonsen omgevingsgebonden factoren; voorbeelden: - (chronische) lagerug-pijn - (chronische) gevolgen van het whiplash -letsel - (chronische) vermoeidheid 30
IV. EVIDENCE-BASED PRACTICE DÉ UITDAGING meer aandacht voor proces-evaluatief onderzoek door wetenschappelijk geschoolde paramedici, ondersteund door klinischepidemiologen, methodologen en statistici actualisering van onderwerpskeuze voor toekomstige RCT s het juiste tijdstip bepalen voor RCT s vergroten van het geldigheidsbereik van onderzoeksresultaten voor de paramedische praktijk 31
V. KOMENDE JAREN DÉ UITDAGINGEN veelzijdig en veelomvattend programmatische aanpak aanvraag bij Raad voor Gezondheidsonderzoek 32
V. KOMENDE JAREN DÉ UITDAGINGEN Paramedische afdelingen UMC St Radboud - academisering - herkenbare onderzoekslijnen - transmuralisering van de paramedische zorg - klinisch paramedisch expertisecentrum - samenwerkingsverbanden 33
V. KOMENDE JAREN DÉ UITDAGINGEN Hogeschool van Arnhem en Nijmegen - wetenschappelijke oriëntatie binnen het curriculum - werkplaatsen binnen en buiten de Hogeschool - lectoraat met kenniskring van docenten - bachelor-master -structuur - praktijkgericht onderzoek 34
V. KOMENDE JAREN DÉ UITDAGINGEN UMC St Radboud participatie in: - Centre for Evidence-based Practice - Werkgroep Onderzoek Kwaliteit - onderwijs - multiprofessionele onderzoeksprojecten 35
V. KOMENDE JAREN DÉ UITDAGINGEN Nederlands Paramedisch Instituut - thuishaven - uitwisseling van expertise in:. deskundigheidsbevordering. onderzoek & ontwikkeling. documentatie - intensivering /uitbreiding van samenwerkingsverbanden 36
TUSSEN PRAKTIJK EN WETENSCHAP: DÉ UITDAGING VOOR DE KOMENDE JAREN 37
VI. SLOT van mijn REDE DANKWOORD Hooggeleerde Bernards, beste Jan College van Bestuur KUN Raad van Bestuur UMC St Radboud College van Bestuur HAN Directie Faculteit GGM Raad van Toezicht NPi Raad van Bestuur NPi 38
VI. SLOT van mijn REDE DANKWOORD Hooggeleerde Clarijs, beste Jan Pieter Hooggeleerde Van Roy, beste Peter Hooggeleerde Grol, beste Richard Hooggeleerde Helders en Dekker, beste Paul en Joost Hooggeleerde Versprille, beste Ad, 39
VI. SLOT van mijn REDE gepromoveerden DANKWOORD Wim, Jorn, Elvire, Margreet, Margriet, Dirk en Erik promovendi Carien, Jan, Raymond, Ilse, Wendy en Trudy 40
VI. SLOT van mijn REDE DANKWOORD Hoofden Paramedische Afdelingen UMC St Radboud: Ria, Marion, Marie- Antoinette, Peter, Bert en Hans Weledelzeergeleerde Vrouwe Oerlemans, beste Margreet 41
VI. SLOT van mijn REDE DANKWOORD Medewerkers NPi Weledelgeleerde Vrouwe Wams, beste Ria Medewerkers HAN Weledelgeleerde Gisbergen en Van Bergen, beste Walter en Bart 42
VI. SLOT van mijn REDE DANKWOORD Praktijk voor Fysiotherapie & Manuele Therapie te Heeswijk-Dinther Aart & Prisca, Marit, Marcel, Marianne en Coen Rugcentrum Uden Henri & Wil, Harry, Wendy, Jan en Vincent 43
VI. SLOT van mijn REDE DANKWOORD vrienden en collegae - Leo Hagenaars en Nol Bernards - Hans Elvers - Erik Hendriks 44
VI. SLOT van mijn REDE DANKWOORD Lieve Ma via u mijn ouders en schoonvader 45
VI. SLOT van mijn REDE DANKWOORD Lieve zus, broers, schoonzussen en zwagers ter nagedachtenis aan Gerard en Henk 46
VI. SLOT van mijn REDE DANKWOORD Lieve Ank, Anneke, Ton & Hsia Dikkertje Dap, onze poes 47
IK HEB GEZEGD IK DANK U VOOR UW AANDACHT 48
RAADPLEEG voor de rede WWW.PARAMEDISCH.ORG/NPI 49