stresstest Een financieel beeld van gemeente Geldermalsen

stresstest Een financieel beeld van gemeente Geldermalsen

Stresstest algemeen Doelstelling gemeente Inzicht verkrijgen in financiële flexibiliteit en weerbaarheid van uw Noodzaak algemeen Dalende opbrengsten (grondexploitaties, bouwleges), hogere lasten (uitkeringen), verwachte daling van de uitkering van het gemeentefonds, de decentralisatie van rijkstaken (AWBZ & Jeugdzorg) met een fors lager budget maken de financiële positie van gemeenten onzeker en maken herbezinning op de taakuitvoering noodzakelijk. Vergelijking Vergelijking met landelijke gemiddelden heeft beperkte toegevoegde waarde vanwege eigenheid gemeente Geldermalsen. Geeft wel enige indicatie voor nader eigen onderzoek c.q. verdieping (focus). 2 Deloitte

Beperkingen Aard en reikwijdte van de verrichte werkzaamheden De aard van de werkzaamheden houdt in dat op het in de stresstest opgenomen cijfermateriaal, de toelichtingen en de specifieke vragen geen accountantscontrole is toegepast, terwijl tevens geen beoordelingsopdracht is uitgevoerd. Eén en ander impliceert dat aan onze rapportage geen zekerheid met betrekking tot de getrouwheid van het in de stresstest opgenomen cijfermateriaal, de toelichtingen en de specifieke vragen kan worden ontleend. Overige aspecten beperking in verspreidingskring en het gebruik Deze rapportage is uitsluitend bestemd voor de gemeente Geldermalsen aangezien anderen die niet op de hoogte zijn van het doel van de werkzaamheden de resultaten onjuist kunnen interpreteren. De rapportage (of delen daaruit) mag zonder onze uitdrukkelijke toestemming vooraf niet aan derden ter beschikking worden gesteld. Deloitte

Financiële positie Het vermogen van een gemeente in relatie tot de exploitatie, met inachtneming van de risico s Dat is: breder dan reserves breder dan het weerstandsvermogen ook de toekomstige reguliere exploitatielasten En dus niet direct uit de balans af te leiden! 4 Deloitte

Financiële positie Sluitende begroting Weerstandsvermogen Risico s Weerstandscapaciteit AO/IB Verzekeren Voorzieningen Reserves Stille reserves Onbenutte belastingen 5 Deloitte

Interne beheersing (AO/IB) Kwaliteit interne beheersing is toereikend. Essentieel om te waken dat stilstand niet tot achteruitgang gaat leiden. Cruciaal om interne beheersing op orde te houden om scherp aan de wind te kunnen zeilen in deze financieel roerige tijden en gelet op alle ontwikkelingen die op de gemeente afkomen. 6 Deloitte

De indicatoren Cijfers 2012 Netto-schuld per inwoner Netto-schuld/exploitatie Reservepositie/solvabiliteit Gebaseerd op prognose van de gemeente Geldermalsen, dus geen gerealiseerde cijfers. Voorzieningen + vaste schulden + vlottende passiva minus langlopende uitzettingen minus vlottende activa (excl. voorraden). Hoe hoger de netto-schuld, hoe hoger de netto rentelasten, des te lager de flexibiliteit in de begroting vanwege vaste component. De netto schuld is uitgedrukt per inwoner vanwege de vergelijkbaarheid. De schuld als aandeel van de exploitatie geeft een indicatie van de druk van de rentelasten op de exploitatie. De schuld als aandeel van de exploitatie is de som van de kortlopende schulden, de langlopende schulden, de voorzieningen en de crediteurenvorderingen minus de debiteurenvorderingen en de liquide middelen gedeeld door de totale inkomsten. De VNG geeft aan dat bij een score van meer dan 100% voorzichtigheid is geboden. Een score van minder dan 50% is goed. Verhouding eigen vermogen (algemene en bestemmingsreserves) gedeeld door totaal vermogen. Hoe lager dit percentage des te hoger de financiële afhankelijkheid (van derden / financiers). 7 Deloitte

De indicatoren (2) Indicator Voorzieningen Garantstellingen Grondexploitatie Ratio weerstandscapaciteit en risicoprofiel Begroting 2013-2016 Geeft inzicht in het gereserveerde bedrag voor kwantificeerbare toekomstige voorziene risico s/verliezen en voorziene toekomstige benodigde middelen aan onderhoudsuitgaven voor de onderscheiden kapitaalgoederen. De omvang van de aan derden verstrekte garantiestellingen aan derden (bijvoorbeeld woningcorporaties, gesubsidieerde instellingen of verbonden partijen. Hoe hoger de omvang hoe hoger het risico van daadwerkelijke garantiestelling. Vanwege de risico s in de grondexploitatie is inzicht verschaft in de geactiveerde bruto-waarde, de voorzieningen voor verwachte verliezen en de nettowaarde van de projecten nog niet in exploitatie genomen en de lopende projecten in exploitatie. Hoe hoger de bruto-waarde hoe hoger het risico dat geactiveerde bedragen niet meer terugverdiend kunnen worden en leiden tot (oplopende) voorzieningen of tekorten. De verhouding tussen de benodigde weerstandscapaciteit en de aanwezige weerstandscapaciteit. Dit geeft de mate aan waarin de gemeente in staat is om de nadelige gevolgen van risico s op te vangen zonder dat het beleid moet worden gewijzigd. Inzicht in het verloop van een aantal belangrijke indicatoren ter bepaling van de toekomstige financiële positie van de gemeente. Is mede bepalend voor inzicht in het belang van realisatie taakstelling bezuinigingen en flexibiliteit (financiële ruimte) in de exploitatie. 8 Deloitte

Lokale lasten 2011 Deloitte

Schuldenpositie (1) Landelijk gemiddelde 2009 Kritische norm Geldermalsen 2012 Debt Ratio 60% 80% 73% Netto schuld/exploitatie 63% 150% 128% Schuld-evolutie afgelopen 5 jaar per inwoner 2.922 Netto schuld per inwoner 2.357 n.v.t. 3.214 Geldermalsen Landelijk gemiddeld Kritische norm (bron: VNG) 2008 2009 2010 2011 2012 Debt Ratio 60% 80% 61% 62% 64% 67% 73% Netto Schuld/Exploitatie 63% 150% 23% 50% 98% 115% 128% Schuld evolutie 137 1.298 303 749 435 Netto schuld per inwoner 2.357 429 1.727 2.030 2.779 3.214 Deloitte 2007

Schuldenpositie (2) Geldermalsen 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Vlottende passiva 10.253.024 12.185.873 10.654.407 9.496.738 12.845.441 15.637.016 33.148.559 Vlottende activa 24.416.374 35.734.141 93.997.690 114.177.976 110.355.034 106.791.732 64.381.769 Voorraden 14.365.624 27.851.273 30.059.110 71.791.848 73.233.067 83.088.640 55.381.769 Current ratio (vlottende activa / vlottende passiva) 2,38 2,93 8,82 12,02 8,59 6,83 1,94 Quick ratio (vlottende activa - /- voorraden / vlottende 0,98 0,65 6,00 4,46 2,89 1,52 0,27 passiva) < 1 = risicovol Deloitte 2007

Schuldenpositie t.o.v. vaste activa Geldermalsen 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 - voorzieningen 10.747.295 11.728.870 6.744.584 5.266.226 4.713.245 5.815.213 5.544.030 - vaste schulden 0 0 66.000.000 85.700.000 85.400.000 85.100.000 64.800.000 - vlottende passiva 10.253.024 12.185.873 10.654.407 9.496.738 12.845.441 15.637.016 33.148.559 Verminderd met: - Langlopende uitzettingen 8.551.839 8.429.996 8.307.837 12.714.226 12.600.441 9.963.916 9.849.281 - vlottende activa minus voorraden (-/-) 10.050.750 7.882.868 63.938.580 42.386.128 37.121.967 23.703.092 9.000.000 Totaal netto schuld 2.397.730 7.601.879 11.152.574 45.362.610 53.236.278 72.885.221 84.643.308 Vaste activa 25.747.857 28.773.812 41.658.846 48.493.114 50.665.600 53.001.500 54.392.327 % schuldpositie t.o.v. vaste activa 9% 26% 27% 94% 105% 138% 156% Deloitte 2007

Reserves Geldermalsen 2008 2009 2010 2011 2012 Totaal eigen vermogen 52.257.545 62.208.126 58.061.948 53.241.003 22.016.954 Balanstotaal 135.656.537 162.671.090 161.020.634 159.793.232 128.623.377 Totaal exploitatie (incl. storting reserves) 68.693.313 110.057.175 75.590.729 68.600.688 68.280.652 Eigen vermogen in % van balans 39% 38% 36% 33% 17% Eigen vermogen in % van de exploitatie 76% 57% 77% 78% 32%

Vaste activa en reserves Geldermalsen 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Totaal IVA + MVA 28.773.812 41.658.846 48.493.114 50.665.600 53.001.500 54.392.327 - totaal reserves 49.020.206 52.257.545 62.208.126 58.061.948 53.241.003 22.016.954 Totaal IVA + MVA -/- reserves -20.246.394-10.598.699-13.715.012-7.396.348-239.503 32.375.373 In % exploitatie (incl storting reserves) -38% -15% -12% -10% 0% 47% +85% punt

Voorzieningen Geldermalsen 2008 2009 2010 2011 2012 Voorzieningen 1 januari 11.728.870 6.744.584 5.266.225 4.713.244 5.815.213 Toevoegingen 2.848.543 2.965.565 3.430.420 4.377.144 6.651.523 Onttrekkingen + vrijval 7.832.829 4.443.924 3.983.401 3.275.175 6.922.706 Voorzieningen 31 december 6.744.584 5.266.225 4.713.244 5.815.213 5.544.030

Garantstellingen Geldermalsen 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Garantstellingen 34.373.699 50.499.986 50.394.431 58.981.615 53.479.001 48.874.197 Garantstellingen excl len. aan 4.913.564 4.433.009 3.884.202 2.674.513 2.817.155 2.437.679 Woningbouwcorp. Algemene reserve 26.044.568 23.864.742 35.891.381 27.057.338 20.602.596 13.522.917 Garantstellingen in % van de algemene reserve Garantstellingen in % van de alg.res. Excl len. woningbouw 132% 212% 140% 218% 260% 361% 19% 19% 11% 10% 14% 18% Garantstellingen woningbouw hebben in het merendeel een garantie van het waarborgfonds sociale woningbouw

Rente Geldermalsen Rentekosten leningen 3.870.281 Rentebaten 70.565 Rentekosten kortlopende schulden 15.000 Rentekosten eigen financieringsmiddelen 2.344.834 Waarvan toegevoegd aan reserves/voorzieningen 77.493 Waarvan ten gunste van exploitatie 2.267.341 Totale rentelasten 6.300.680 Totale rentelasten in % van de exploitatie 9,5% Rente ten laste van de grondexploitatie 4.155.432 Rente ten laste van de exploitatie (kapitaallasten activa) 2.004.118 Saldo -141.130

Grondexploitatie Cijfers gebruikt in stresstest 23 miljoen voorziening opgenomen conform coalitieakkoord en begroting 2013 Scenario 2 + 10 miljoen voorziening vanwege verslechtering marktomstandigheden Scenario 3 + 20 miljoen voorziening vanwege verslechtering marktomstandigheden Effect op indicatoren Reservepositie Circa 12 miljoen Voorraadpositie Circa 45 miljoen Quick ratio Verbetering met 0,3 punten Eigen vermogen in % van balans Verslechtering met 8% Eigen vermogen in % van de exploitatie Verslechtering met 15% Activa - reserves / exploitatie Verslechtering met 15% Effect op indicatoren Reservepositie Circa 2 miljoen Voorraadpositie Circa 35 miljoen Quick ratio Verbetering met 0,6 punten Eigen vermogen in % van balans Verslechtering met 16% Eigen vermogen in % van de exploitatie Verslechtering met 30% Activa - reserves / exploitatie Verslechtering met 30%

Samenvatting (1) Indicator Lokale lasten Met een positie van 183 landelijk scoort Geldermalsen gemiddeld. Ratio weerstandscapaciteit en risicoprofiel Schuldpositie (nettoschuld/exploitatie) Reservepositie Het is evident dat de weerstandscapaciteit van de gemeente Geldermalsen negatief zal ontwikkelen bij het verwerken van de verliezen op de grondexploitatie. De VNG geeft aan dat bij een score van meer dan 100% voorzichtigheid is geboden. Een score van minder dan 50% is goed. Gemeente Geldermalsen zit hier met 128% in 2012 er boven. Daarnaast een 5-jarig gemiddelde die oplopend is. Quick ratio gedaald tot onder de norm van 1,0. Risicovol met betrekking herfinanciering. De reservepositie is de afgelopen jaren achteruit gegaan. Het eigen vermogen bedraagt ultimo 2012, 17% van het balanstotaal. De reservepositie ligt daarmee beneden de gouden balansregel van 40%. De reservepositie in verhouding tot de vaste activa is de afgelopen vijf jaar gestegen van -/-38% naar +47%. Uitgedrukt in het percentage van de exploitatielasten. Een verslechtering van 85% punten. 19 Deloitte 2007

Samenvatting (2) Indicator Voorzieningen/ beheerplannen Garantstellingen Grondexploitatie Meerjarenbegroting 2013-2016 Voor kapitaalgoederen zijn (actuele) beheerplannen aanwezig. Bedragen uit beheerplannen zijn opgenomen in voorzieningen dan wel in begroting. Absolute omvang garantstellingen is relatief laag en blijft redelijk stabiel Naast de voorziening van 23 miljoen zal iedere 10 miljoen euro aan extra verlies de financiële positie van Geldermalsen verder aantasten. De meerjarenbegroting laat een afnemende reservepositie zien, met name door de verwachte verliezen in de grondexploitatie. 20 Deloitte 2007

Acties Onderdeel Herijken reservepositie Monitoren financieringsbehoeften Optimaliseren grondexploitaties Effectiviteit bewaken van ombuigingsoperaties Door de daling van de reservepositie is het van groot belang de gehele reservepositie te herijken. In hoeverre zijn de bestemmingsreserves nodig voor de toekomst. Welke meerjarige verplichtingen zijn onvermijdelijk en in welke periodiciteit gaan deze plaatsvinden? Door de stagnering van de grondverkopen zal de cashflow verminderen. De financieringspositie van de gemeente is verslechterd, van belang is om een goede business case te hebben voor de herfinancieringsbehoefte die gaat komen. Er worden verliezen verwacht op de grondexploitatie vanwege de stagnering in de woningmarkt. De gemeente is druk bezig met de optimalisatie van de complexen. De ontwikkelingen hebben een impact op het gehele financiële beleid van de gemeente. Met de meerjarenbegroting zijn diverse acties en ombuigingen gepland. Belangrijk is dat ook de uitvoering er van nauwlettend wordt bewaakt. Is er een concrete (tijds)planning? Wat zijn de risico s? Zijn de maatregelen concreet en juist financieel vertaald? Worden deze effectief geïmplementeerd en leidt het tot daadwerkelijke bezuinigingen. 21 Deloitte 2007