E E R H U CB O W A A Raadsvergadering: Besluit: Voorstelnummfif R D 2 5UOV2008 ^ T^ \Q5 S Agendanr. Voorstelnr. Onderwerp Aan de Raad, 2008-105 Formulering beleid voor zorgplichten hemel- en grondwater, ter verbreding van het gemeentelijk rioleringsplan 2006-2010 ") Heerhugowaard, 23 September 2008 Beknopt voorstel 1. In te stemmen met de aanbevolen keuzes, te weten: a. Het beperkt doorvoeren van ontvlechting ten aanzien van het afkoppelen de huidige praktijk voortzetten; b. Geen rol geven aan de particulieren bij de verwerking van het hemelwater; c. Onderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden om berging op straat te creeren; d. Onderzoek uitvoeren naar de kwetsbaarheid van locaties als gevolg van neerslagtoename; e. Kiezen voor toelaatbare overschrijdingfrequentie van de ontwateringcriteria van 1x per kwartaal; 2. In te stemmen met de in de rapportage Formulering beleid voor zorgplichten hemel- en grondwater aangegeven aanpak om invulling te geven aan de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken; 3. In te stemmen met het voorstel van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier om voor een actieve communicatie te kiezen, conform de aanbeveling uit de rapportage Formulering beleid voor zorgplichten hemel- en grondwater. Toelichtinq 1. Inleiding Op 1 januari 2008 is de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken 1 van kracht geworden. Op grand hiervan moet de gemeente in haar gemeentelijk rioleringsplan (hiema te noemen GRP) naast de zorgplicht voor stedelijk afvalwater, ook aandacht besteden aan het afvloeiend hemelwater en grondwater. De zorgplichten voor het hemel- en grondwater hebben het karakter van een inspanningsverplichting, waarbij de gemeente bij de uitvoering van haar taak de beleidsvrijheid heeft een aanpak te kiezen die, gelet op de lokale omstandigheden, doelmatig is. Van de gemeenten wordt verwacht dat er keuzes worden gemaakt. Uiterlijk eind 2012 moet een verbreed GRP (ook GRP + genoemd) door de gemeenteraad worden vastgesteld dat voldoet aan de nieuwe eisen en waarin de geboden beleidsvrijheid is ingevuld. De Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken blijft niet als zelfstandige wet bestaan maar is de titel van een voorstel tot wijziging van drie bestaande wetten. De gemeentelijke rioleringszorgplicht in de Wet milieubeheer wordt vervangen door een zorgplicht voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater. In de Wet op de waterhuishouding wordt een zorgplicht voor inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater opgenomen. Verder wordt in die wet ook een gemeentelijke zorgplicht voor de aanpak van grondwaterproblemen in bebouwd gebied gei'ntroduceerd. Deze wet zal in 2009 opgaan in de nieuwe Waterwet. In de Gemeentewet wordt het rioolrecht verbreed tot een verbrede heffing met een bestemmingskarakter. De Wet milieubeheer regelt de verbreding van het gemeentelijk rioleringsplan met beleid voor de invulling van de zorgplichten voor inzameling van hemel- en grondwater.
2. Zorgplicht stedelijk afvalwater Het vigerende GRP is in 2006 vastgesteld. De geldigheidsduur hiervan is t/m 2010. Dat plan heeft betrekking uitsluitend op de zorgplicht voor stedelijk afvalwater. Het problematiek van afvloeiend hemelen grondwater wordt daarin nog niet aan de orde gesteld. 3. Zorgplichten hemel- en grondwater Naar aanleiding van de nieuwe wetgeving, heeft de gemeente, ter aanvulling op in het vigerende GRP geformuleerd beleid, een verkennend onderzoek laten verrichten naar zowel de ernst en omvang van grand- en hemelwateroverlast als de keuzemogelijkheden ten aanzien van de te nemen maatregelen om overlast te beperken of wel te voorkomen. In de rapportage Formulering beleid voor zorgplichten hemelen grondwater (zie bijlade) wordt dit uiteen gezet en, daaruit voortvloeiend, wordt een voorstel gedaan van de te maken keuzes en een vast te stellen gemeentelijk beleid dat het naleven van de nieuwe wetgeving waarborgt. 4. Verbreed gemeentelijk rioleringsplan (GRP*) Bij het opstellen van een nieuw GRP zullen in 2010 de plannen die betrekking hebben op de zorgplichten voor stedelijk afvalwater, het afvloeiend hemelwater en het grondwater tot een verbreed rioleringsplan (GRP + ) worden ondergebracht. De keuzes die nu worden gemaakt zullen de uitgangspunten vormen voor de planvorming van het GRP +. 5. Bestuurlijke keuzes De keuzemogelijkheden en de onderbouwing van de aanbevelingen ten aanzien van de te maken keuzes zijn hierachter samengevat. jorgplicht^ stedelijk afvalwater keuze Geen keuzemogelijkheid. In principe worden alle in- en uitbreidingen op riolering aangesloten. aanbeveling B hemelwater 1 Welke mate van ontvlechting van stedelijk afvalwater en hemelwater wordt nagestreefd? De keus bestaat uit: a. Beperkte ontvlechting - voortzettinq van de huidige praktiik: het beperkt doorvoeren van ontvlechting door het afkoppelen van grote, schone oppervlakken in binnenstedelijk gebied en het aanleggen van gescheiden riolering bij nieuwbouw; b. Verdergaande ontvlechting van stedelijk afvalwater en hemelwater, waarbij, uit het oogpunt van duurzaamheid, meer wordt afgekoppeld dan volgens de huidige praktijk in Heerhugowaard gangbaar is. De keuze voor de beoordeling in welke situaties de gemeente redelijkerwijs van de particulier kan vragen om zelf het hemelwater te verwerken, bestaat uit: a. Wel een rol geven. in het geval verdergaande ontvlechting wordt nagestreefd. Op welke schaal particulieren worden gevraagd een rol te spelen, is afhankeiijk van de mate waarin de ontvlechting wordt doorgezet. b. Geen rol geven en de huidige lozingssituatie handhaven. Kiezen voor optie a. Voor de gemeente Heerhugowaard is er geen noodzaak en geen verplichting om tot een verdere ontvlechting in het bestaand stedelijk gebied over te gaan dan nu het geval is. Voortzetting van de huidige praktijk (optie a) brengt geen milieurisico's met zich mee en kan tegen geringe kosten worden uitgevoerd. Verdergaande ontvlechting (optie b) brengt hoge kosten met zich mee, zowel voor de aanleg als ook voor het beheer en onderhoud van het stelsel. De kosten voor het realiseren van een verdere ontvlechting bedragen naar schatting 20,- per m 2 verhard oppervlak. Hier staan nauwelijks financiele baten tegenover. Door het hoogheemraadschap wordt beperkt bijgedragen in de extra kosten die hiervoor moeten worden gemaakt. De milieurisico's nemen toe bij toepassing van optie b. Daartegenover staat dat verdere ontvlechting wel bijdraagt aan een duurzamer rioleringssysteem doordat de hoeveelheid naar de rioolwaterzuivering af te voeren hemejwater ajfneemt. Kiezen voor optie b met uitzondering van de gevallen wanneer de particulieren en de bedrijven aan het oppervlaktewater grenzen of in een bemalinggebied van de riolering liggen waar het rioolstelsel niet geschikt is om hemelwater af te voeren omdat: - er geen noodzaak en verplichting is voor de gemeente voor verdergaande ontvlechting; - verwerking van hemelwater op eigen perceel beperkt mogelijk is: alleen als het perceel grenst aan oppervlaktewater; - de risico's voor het milieu worden beperkt, in verband met het gebruik van onkruidbestrijding- en schoonmaakmiddelen door particulieren;
zorgplicht keuze aanbeveling het gescheiden aanbieden van afvalwater en hemelwater vaak hoge kosten voor de perceeleigenaar met zich meebrengt, waardoor de maatschappelijke kosten en baten niet in redelijke verhouding tot elkaar staan; er geen noodzaak is voor ontlasting van het gemeentelijk rioolstelsel; de handhavende taak van de gemeente hierdoor beperkt blijft. De wijze van verwerking van hemelwater. De keus bestaat uit: a. Onderzoek uitvoeren. in de komende drie jaar, naar de noodzaak en de haalbaarheid om de openbare buitenruimte in de gemeente Heerhugowaard zodanig aan te passen dat berging en oppervlakkige afstroming van net wegdek via de berm naar het oppervlaktewater kan plaatsvinden, zonder dat daarbij schade optreedt; Kiezen voor optie a omdat het tijdelijk op straat bergen van het hemelwater en oppervlakkige afstroming via wegen, in combinatie met ondergrondse afvoer, een doelmatige wijze is voor de verwerking van hemelwater. Nadere (detail-)invulling volgt uit landelijke ontwikkelingen en normering op dit gebied. Ongeacht de resultaten van het landelijk onderzoek (optie b), blijft onderzoek naar de lokale mogelijkheden voor het op een nadere manier omgaan met hemelwater, noodzakelijk. b. Landelijke ontwikkelinqen en normering afwachten en pas daarna bezien welke systemen het meest doelmatig zijn voor de verwerking van het hemelwater. De vraag is welke maatregelen moeten worden genomen om de gevolgen van klimaatverandering, bij handhaving van de huidige norm voor wateroverlast, op te kunnen vangen. Ook hiervoor geldt dat de keus bestaat uit: Kiezen voor optie a en het uit te voeren onderzoek combineren met onderzoek naar de mogelijkheden van benutting van de openbare buitenruimte voor het tijdelijk bergen van hemelwater op straat en oppervlakkige afstroming via de wegen. C grondwater 1 a. Onderzoek uitvoeren. in de komende drie jaar, naar de kwetsbaarheid van locaties voor wateroverlast als gevolg van het intensiever worden van regenbuien. Dit onderzoek kan worden gecombineerd met het onderzoek naar aanpassing van de buitenruimte, zoals genoemd onder punt 3, optie a; b. Landelijke ontwikkelingen en normering afwachten en pas daarna bezien welke systemen het meest doelmatig zijn voor de verwerking van het hemelwater Bij welke overschrijdingsfrequentie van de ontwateringcriteria worden maatregelen voor het opheffen van grondwateroverlast doelmatig geacht? Hiervoor is een schatting gemaakt van de kosten van de maatregelen die horen bij een bepaalde maximaal toegestane overschrijdingsfrequentie, uitgedrukt in per huishouden: 1x per jaar: 37,- 1x per kwartaal: 28,- 1x per maand: 16,- Op basis van deze kostenraming kan een keuze worden gemaakt voor de toelaatbare overschrijdingsfrequentie van de ontwateringcriteria. Kiezen voor toelaatbare overschriidinqfrequentie van 1x per kwartaal. Dus als in een kwartaal het ontwateringcriterium meer dan een keer (langer dan een week) wordt overschreden, worden maatregelen voor het opheffen van structurele grondwateroverlast doelmatig geacht. Dit criterium komt overeen met de huidige gangbare berekeningswijze van het ontwerp van de grondwatervoorzieningen. 6. Financiele gevolgen Uitgaande van de hierboven aangegeven aanbevelingen ten aanzien van de te maken keuzes neemt de rioolheffing bij de gemeente Heerhugowaard toe met ca. 28,- als het gevolg van de invoering van de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken.
Per 1 januari 2008 is een toename van 8,57 reeds verwerkt in het rioolrecht van de gemeente. Voor de daarop volgende jaren t/m 2018 wordt een jaarlijkse stijging ad 1,85 van het rioolrecht voorzien op het onderdeel grand- en hemelwater. Deze toename is echter afhankelijk van de vrijval van kapitaallasten of overige investeringen op de riolering wat een effect kan hebben op de hoogte van het tarief. Bij de inschatting van de jaarlijkse stijging van het rioolrecht is beheer en onderhoud van het bestaande gemeentelijke drainage niet meegenomen. Binnen de begroting 2009 zijn er financiele middelen beschikbaar om een onderzoek te verrichten naar de technische kwaliteit van het bestaande drainage. De resultaten uit het onderzoek bepalen de wijze van uitvoering van de vervangingen alsmede de uiteindelijke kostendekking. 7. Goedkeuring door het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier De gemeente heeft het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier om een goedkeuring gevraagd van de rapportage Formulering beleid voor zorgplichten hemel- en grondwater en de notitie Invulling zorgplicht riolering - bestuuriijke keuzes. Het bleek dat het hoogheemraadschap de toegestuurde rapportages nog niet kan beoordelen in het licht van vastgesteld beleid omdat de beleidontwikkeling over de gevolgen van de nieuwe waterwetgeving voor de taken van het hoogheemraadschap nog niet is afgerond. Met complimenten voor de ambitie van de gemeente om in een vroeg stadium invulling te geven aan het verbreden van het vingerende gemeentelijk rioleringsplan heeft het hoogheemraadschap informeel de onderhavige rapportages positief beoordeeld. In verband met de voorgestelde keuzes: 'beperkt doorvoeren van ontvlechting' en 'geen rol voor de particulier om zelf het hemelwater te verwerken', vraagt het hoogheemraadschap aandacht voor risico dat de bewustwording van de particulieren achterblijft. Omdat dit aangestuurd kan worden met behulp van communicatie stelt het hoogheemraadschap voor dat gemeentelijk bestuur een bewuste keuze maakt voor actieve communicatie, conform de aanbeveling uit de rapportage Formulering beleid voor zorgplichten hemel- en grondwater. Zodra het hoogheemraadschap het beleid in het kader van de nieuwe waterwetgeving vaststelt, zal worden nagaan in hoeverre dit consequenties heeft voor de invulling van de zorgplicht, zoals die in de onderhavige rapportages is weergegeven. De eventuele aanpassingen zullen dan worden doorgevoerd in 2010, bij de eerste volgende herziening van het GRP. Burgemeester en wethouders van Heerhugowaard, De secretaris, de burgemeester Advies commissie Stadsbeheer d.d. 30 okl Akkoordstuk
H E E R H U G O VV A A R D Nr. 2008-105 de Raad van de gemeente Heerhugowaard; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 23 September 2008 Gelet op: Op 1 januari 2008 is de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken van kracht geworden. Op grand hiervan moet de gemeente in haar gemeentelijk rioleringsplan expliciet aandacht besteden niet alleen aan de zorgplicht voor stedelijk afvalwater, maar ook het afvloeiend hemelwater en grondwater. bes I u i t 1. Instemmen met de aanbevolen keuzes, te weten: a. Het beperkt doorvoeren van ontvlechting ten aanzien van het afkoppelen - de huidige praktijk voortzetten; b. Geen rol geven aan de particulieren bij de verwerking van het hemelwater; c. Onderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden om berging op straat te cre ren; d. Onderzoek uitvoeren naar de kwetsbaarheid van locaties als gevolg van neerslagtoename; e. Het bestaande beleid voor toelaatbare overschrijdingfrequentie van de ontwateringcriteria van 1x per kwartaal te handhaven; 2. Instemmen met de in de rapportage Formulering beleid voor zorgplichten hemel- en grondwater aangegeven aanpak om invulling te geven aan de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken; 3. Instemmen met het voorstel van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier om voor een actieve communicatie te kiezen, conform de aanbeveling uit de rapportage Formulering beleid voor zorgplichten hemel- en grondwater, Heerhugowaard, 25 november 2008 r De Raad voornoemd,