Kartels enzo! Lilian Petit 8 oktober 2015 Wetenschapsseminar AFM Promotor: Prof. dr. J. van Sinderen Co-promotor: Prof. dr. P.A.G. van Bergeijk 1
Kartel? 1. Verboden zijn overeenkomsten tussen ondernemingen, besluiten van ondernemersverenigingen en onderling afgestemde feitelijke gedragingen van ondernemingen, die ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan wordt verhinderd, beperkt of vervalst. 2. De krachtens het eerste lid verboden overeenkomsten en besluiten zijn van rechtswege nietig. 3. Het eerste lid geldt niet voor overeenkomsten, besluiten en onderling afgestemde feitelijke gedragingen die bijdragen tot verbetering van de productie of van de distributie of tot bevordering van de technische of economische vooruitgang, mits een billijk aandeel in de daaruit voortvloeiende voordelen de gebruikers ten goede komt, en zonder nochtans aan de betrokken ondernemingen a. beperkingen op te leggen die voor het bereiken van deze doelstellingen niet onmisbaar zijn, of b. de mogelijkheid te geven, voor een wezenlijk deel van de betrokken goederen en diensten de mededinging uit te schakelen. 4. Een onderneming of ondernemersvereniging die zich op het derde lid beroept, bewijst dat aan dat lid is voldaan. Prijzen Hoeveelheden Markten 2
Kartel _ paradijs? 3
Agenda Inzicht in de ratio achter het huidige mededingingsbeleid, hoe daartoe gekomen, Mededing- ingspolitiek hoe kartels schadelijk zijn, waarom ze opgespoord moeten worden én hoe detectie effectief plaats kan vinden. Kartel succes Kartelregister Produc- tiviteit Detectie 4
Ontwikkeling mededingingsbeleid 1951 1935 Suspension of Business Act Business Agreements Act 1964 Prohibition collective resale price maintenace 1993 Prohibition of horizontal price agreements 1986 Prohibition tender practices construction industry 1994 Prohibition market sharing agreements and collusive tender agreements 1941 Cartel Decree 1958 Economic Competition Act 1962 Prohibition disciplinary proceedings within cartels 1964 Prohibition individual resale price maintenace durable goods 1998 Competition Law 1991 Prohibition of vertical price agreements 5 Drijfveren achter mededingingsbeleid?
Ontwikkeling mededingingsdenken 1930 1950 Pro-kartel 1951 1958 Modificatie 1959 1986 Inertie 1987 1998 Transformatie 6 Drijfveren achter mededingingsbeleid?
1930 1950 Pro-kartel Economische situatie 30 katalysator Ondernemersovereenkomsten wet (1937) Kartelbesluit (1941) Poldermodel Wet collectieve arbeidsovereenkomsten (1937) Sociaal Economische Raad (SER) Wet op de bedrijfsorganisatie (1950) Vergelijkbaar met rest EU 7 Drijfveren achter mededingingsbeleid?
1951 1958 Modificatie Na-oorlogse prijs- en loon politiek succesvol Wet Schorsing Bedrijfsregelingen (1951) Wet Economische Mededinging (1958 1998) Publieke belangen DE, UK, FR 8 Drijfveren achter mededingingsbeleid?
1959 1986 Inertie Pogingen tot hervorming mislukken Administratie EZ niet up-to-date, bedrijven onbewust Weinig economisch onderzoek 1970 1990 40% van EU beslissingen NL betrokken 1982 sigarettenindustrie DE, UK en FR meer focus op verbod 9 Drijfveren achter mededingingsbeleid?
1987 1998 Transformatie Nederlands beleid onhoudbaar t.o.v. Europe 1992 Vereniging van Samenwerkende en Prijsregelende Organisaties in de Bouwnijverheid Specifieke verbodsbepalingen Mededingingswet (1998) 10 Drijfveren achter mededingingsbeleid?
Uitblijven van hervorming Polder model / consensus Gesloten beleid; gevoerd door overheid en kartellisten? Gebrek aan economisch onderzoek Demand-side management niet effectief; crisis jaren 80 Europe 1992 impuls; Nederlandse situatie onhoudbaar 11 Drijfveren achter mededingingsbeleid?
Kartelvorming 1000 900 >650 SE >10.000 AUS Primary data 800 700 Annual reports 600 500 >350 DE 400 300 >700 FI 200 100 0 12 Nederland Kartelparadijs?
13 Nederland Kartelparadijs?
Kartelvorming Gemiddelde (mediaan) kartel deelnemers: ca. 230 (20) Na 1988: 150 (10) Zweden: 14.1 (6) Duitsland: 15 Organiserend orgaan: ca. 52% Na 1988: 25% Buitenland betrokken: ca. 7% Na 1988: 10% Zweden: 2.3% Gemiddelde (mediaan) duur: ca. 23 (18) j Zweden: 19.3 (15.8) j Finland: 13 j Duitsland: 13.4 (11) j EU: 7.2 (5.5) j 14 Nederland Kartelparadijs?
Kartels & productiviteit Neoklassieke school: Concurrentie stimuleert productieve, allocatieve en innovatieve efficiëntie. Oostenrijkse school: Doel van kartels niet alleen P verhogen en Q verlagen ( ), maar ook de waarde van productie en productieprocessen verhogen (Salin, 1996, p 37). 15 Effecten van kartels
Kartels & productiviteit TFP groei 1. Relatieve afstand tot frontier leider Ln (TFPi,t TFPEUleader i,t) 2. Groei van frontier leider LnTFPEUleader i,t 3. Human capital Hoeveelheid arbeidsdiensten per uur 4. Aanwezigheid van kartels Kartel dummy (0; 1) Kartel entry dummy (0; 1) Kartel exit dummy (0; 1) EU klems; GGDC Peers: AUT; BEL; DEN; ITA; NL; FIN; FRA; SP; UK. Kartelregister 16 Effecten van kartels
Kartel succes (w.i.p) Duur = succes? Meer spelers! Marktverdeling effectiever dan quota's Meer parameters overeenkomen helpt Economische groei Rol branchevereniging & buitenland? 17 Wat bepaalt kartel succes
Terug naar nu 18
Kartel detectie Bedrijven anticiperen op acties toezichthouder Detectie veelal via Klokkenluiders Signalen en klachten Clementie Slimme communicatie kanalen Strategisch gebruik media Wraak Geavanceerde contracten Een goed georganiseerd kartel wordt niet opgemerkt Clementie destabiliseert niet per definitie I.e. reactieve input, noodzaak proactieve aanpak Beinvloed de pakkans Л concurr. < Л kartel p * boete 19 Hoe vind ik kartels?
Vragen? Ideeën? Lilian.Petit@ACM.nl 20