RIJKLANDBUWPREFTATIN TE MAATRICHT. Resultten vn en beschouwingen over het onderzoek vn ontlijmd beendermeel n het Rijkslndbouwproefsttion te Mstricht over het tijdvk vn Mei Jnuri en verbnd houdende met de ten opzichte vn deze meststof in den codex gestelde eischen. DK Dr. A. D. BERKHUT. (Ingezonden 0 April ). nder ontlijmd beendermeel wordt verstn het eindprodukt, verkregen bij de verwerking vn beenderen op vet en lijm. Ter verkrijging vn deze twee ltstgenoemde bestnddeelen worden de beenderen n verschillende bewerkingen onderworpen, wrop hier niet uitvoerig zl worden ingegn en die voornmelijk bestn uit de volgende drie hoofdbewerkingen :. De beenderen worden vn hoornchtige deelen en vreemde bijmengsels gescheiden en door breken in schrootvorm overgebrcht. 2. Dit schroot wordt ontvet door middel vn benzine of een nder vet-oplossingsmiddel.. Het ontvette schroot wordt nu ontlijmd door middel vn stoom en wrm wter. N deze bewerkingen houdt men vn de beenderen over ontvet, ontlijmd, zeer vochtig beenderschroot. Dit schroot moet nu ter verkrijging vn ontlijmd beendermeel, worden gedroogd en drn gemlen. Wt de smenstelling betre, stelt de codex meststoffen n dit ontlijmd beendermeel den eiseh, dt het pet. stikstof en 0 pet. phosphorzuur moet bevtten. In hoeverre in de prctijk n deze beide eischen wordt voldn, vindt men weergegeven in onderstnde tbel, de smenstelling omvttende vn monsters ontlijmd beendermeel, vn Mei tot Jnuri n het Rijkslndbouwproefsttion te Mstricht onderzocht. c'.&c M'T-
6Ô,_, c B CC C H -s I œ g- c œ ll" 0 R R R R P. Î'&ÏCDC5'T-Î Pi L- > Il II II II II II s H l D - ^ t ^ ic L^ Î CQ r-i U R R R C R R R R R R R P. -^otfcdv- ^+rio"cd"c-^c<ro~o" B ->K CD Il II II II II II II II II II II II l CHi^CCÛUifMt^^^ CMC^CDCC^LCDCNCM 05 u es TH <r *m ) rh «f- ** 0 r-i «*n CU :s» 5 o i -+^ C c C *. H *Ö c -J o H,_, ' s5 H. ".*» C C C -+-) B, 2 g -, -* «2 o ö "^ lil" 5 -* rt B <J co * r- H Ä ^ eo te 2 - M is - ^ ï II s^. e«o l> (D H 05 2 te - w jg» il *-< s^ ç {g!> * «gsg fe -' w» Il ^ t-i --2 R R co «TÇCT-H o d d lt~ i l 0) <D <D m m m Il II II II M w> M <N -* t> ' 00 i i y E R R fc R tr-^i ^^t>^r^ oo^ ^L^ioVnV-ro* G 00 CD H H ii y H y (M -* - * ^* (M rt t-c <M ^ R» R R P< (Mc^MCDDcj c-*"-*"-*"«" e s C j > Il II II II s s 0 <M C -* l "* (M i-^ f- (M ^ R R R R R P. t-^(n l^.^cd,. <s""o*octio"»-ri-r B C i i 0) Il II II II II II s ^ 00 l l ~ ^ R K C R R R f c R C Pi 0) > i t ^\ J»-H ii H s H Hii ii ii ii ii H ) t M ^ I>I>GNC7^HCD'*"^ rtlmnh "^ E R R R R C R R R Pi r» ^ ". 00 c,?.' 0 ' > ' -. i ifr* TJTŒTT-I ^*"c<rcm'~<-r B B B i T ( r-( i-h T-H T ^ C) Il II II II II II II II II >& > CDi tcû-^cdictï"^)'^ CNrH(M0QC(MC(M "^ C fc H C c; C C C (M Tr-Î < f ^H C0 i-tr-r H C q' fi' C Ö C i i Cl <D <D <D Il y y y y y y ää,ä r--*0(mc5i00c ^H 0!>l i-i "Q R R R R R C R PI ^-^ic^cd^c^î^îd^c^ cotoî'ieoâ'r^'o B' à ß ß" I C H H o fl, ii ii ii Hii ii H H ss ooi^oor-^ooit-h t> -tf C»- rh i D ie p *H * 5 J Je P<. m, ö B ce < i ce t*» œ o PH -H. *H " «'» oo"co i>"r-. «MtNtNWtMtM te»iiiii, (M CM CM C^ (M <N o C J 0 * c + + CD PH o... ' " i f l i i Ô i i Ô 5 -^ i 00 G0 t~- t-*^î ^! ) l m WD
6 Bij ndere beschouwing vn deze tbel blijkt, dt vn de monsters, ten opzichte vn de stikstof, slechts niet voldeden n de hiervoor in den codex gestelden eisch, in nmerking genomen de voor dit bestnddeel toegestne speling vn 0, pet. En deze enkele monsters wren lle zeer vochtig (het vochtgehlte bewoog zich tusschen 2 en 2,2 pet.)- mgerekend op beendermeel met een vochtgehlte vn zelfs nog 7 pet., voldoen ook deze monsters nog lle n den stikstofeisch vn den codex, en wel zonder compenstie en n compenstie vn de bij deze berekening ontstnde overmt phosphorzuur. Verder blijkt uit deze tbel, dt sedert Mei 7 een belngrijke dling vn het stikstofgehlte hee plts gehd, wt met de zeer hooge lijmprijzen der ltste jren geen ververwondering behoe te wekken. Hoe hooger toch de lijmprijzen, hoe meer het in het belng vn den fbriknt is, de lijmwinning zooveel mogelijk te bevorderen. m deze reden kn zeker wel ngenomen worden, dt de lijmfscheiding de ltste jren tot een oeconomisch uiterste is opgevoerd. Dit lles in nmerking genomen, hebben de zeer tlrijke onderzoekingen een sprekend bewijs opgeleverd, dt het in Nederlnd gemkte ontlijmd beendermeel, zelfs bij een zoo scherp mogelijk doorgevoerde ontlijming, n den eisch, voor stikstof gesteld, kn voldoen. Grnties vn '/, pet. of / pet. in plts vn pet. stikstof, nst 0 pet. phosphorzuur, zijn derhlve geenszins noodig. Hiertegen dient zelfs gewrschuwd te worden. Het gevr n.., gelegen in den nkoop op grntie vn minder dn pet. stikstof, is, dt men ontlijmd beendermeel geleverd krijgt met pet. stikstof, doch een phosphorzuurgehlte ver beneden 0 pet., zonder dt recht op schdevergoeding bestt en dit wel lleen door de schijnbr onbeduidende wijziging in de grntie voor het stikstofgehlte, b.v. door verlging tot % pet. Het is juist door deze oogenschijnlijk zoo onbeduidende verlging toch, dt gebruik gemkt kn worden vn de hooge compenstie wrde voor stikstof tegenover phosphorzuur n.. 0 :. Welk ndeel hierdoor voor de fnemers kn ontstn (en herhldelijk is ontstn) moge het volgende voorbeeld bewijzen. Een prtij vn 0 000 K.G. wordt verkocht voor ƒ 20 per 00 K.G. Bij onderzoek blijkt deze te bevtten,5 pet stikstof en 2,2 pet. phosphorzuur. Werd gegrndeerd pet. stikstof en 0 pet. phosphorzuur zoo bedrgt de korting volgens de technische voorschrien, n 0,5 pet. stikstof in mindering te hebben gebrcht op het tekort n phosphorzuur, = ƒ 26 per 0000 K.G. Is drentegen de grntie / pet. stikstof en 0 pet. phosphorzuur, dn komt 0,0 pet. stikstof in nmerking ter compenstie voor het tekort n phosphorzuur en is n deze verrekening, n de opgegeven grntie voldn. Bij een in lle opzichten gelijke bemestingswrde betlt men dus in het ltste gevl f 26 per 0000 K.G. meer, enkel en lleen doordt
62 voor het stikstofgehlte een grntie gegeven is, niet overeenkomende met de werkelijkheid. Wt leert nu verder tbel I bij ndere beschouwing vn het phosphorzuurgehlte. Vn de monsters bevtten 7 minder dn 2,5 pet. phosphorzuur; hiervn voldeden echter nog 2 door compenstie vn overmt stikstof n den voor het phosphorzuur in den codex gestelden eisch, zoodt derhlve niet n dezen eisch bleken te voldoen 65 monsters of 7, pet. vn het totl ntl. Het kwm gewenscht voor nr dit belngrijke percentge fwijkingen een nder onderzoek in te stellen. Drie oorzken zouden een verklring kunnen geven en wel:. De nwezigheid vn n de grondstof vreemde bestnddeelen. 2. De kwliteit der te verwerken beenderen. Uit den rd der zk toch kunnen beenderen vn verschillende diersoorten en dn nog vn dieren vn verschillenden leeijd, een uiteenloopend phosphorzuurgehlte hebben.. nvoldoende drogen vn het ontvette, ontlijmde schroot. Het ontvette en ontlijmde beenderschroot is bij het verlten der ontlijminrichting n.. zeer vochtig en moet dus, lvorens tot ontlijmd beendermeel te worden verwerkt, ter dege worden gedroogd. De wijze vn drogen zl dus een zeer belngrijken invloed uitoefenen op het gehlte in het ontlijmde beendermeel. De onder sub genoemde oorzk bleek niet ' de reden te zijn en kon dus worden uitgeschkeld. m nu te kunnen uitmken of en zoo j in welke mte de sub 2 en genoemde oorzken vn invloed wren werd gedurende meer dn 2 jren in lle monsters ontlijmd beendermeel nst het stikstofen phosphorzuurgehlte ook het vochtgehlte bepld. Uit deze gegevens kon het phosphorzuurgehlte in de droge stof worden berekend, wruit een conclusie te trekken is betreffende de constntheid vn het phosphorzuurgehlte der verwerkte beenderen. Het resultt dezer onderzoekingen en berekeningen is, gerngschikt volgens het phosphorzuurgehlte, in onderstnde tbel weergegeven.
6 Tbel II. tt, ngevende de smenstelling vn 6 monsters ontlymd beendermeel, onderzocht vn einde 6 t/m December. Antl monsters. 2 5 7 6 0 0 5 6 2 6 7 2 6 2 0 5 Pet. phosphorzuur opl. in minerlzuur.,6,5,, 2, 2, 2,7 2,6 2,5 2, 2, 2,2 2, 2-,,,7,6,5,,,2,,- 0, 0, 0,7 0,6 0,5 0, 0, 0,2 0, 0,- 2, 2, 2,7 2,6 2,5 2, 2, 2,2 pet. totl stikstof. 0,60 0,70 0.75 0,70,00,00 percentge vocht. 5, 6,7,2 -,5,,,,6, 0, 5 0,-,5 0,5 0, 0, 0,,5 0,2 0, 2-,,. 2,2, 2,7,, -,5,7, 6, 5,2 6,5 6,6 6, 7. 6, 7, 7, percentge phosphorzuur in de droge stof. 5. 5, 6, 6, 6, 6, 6,- 5, 6, 5, 6, 5,5 5, 5, 5,6 5, 5,6 5, 5 5, 5.6 5, 5-5, 5, 5,6 5,6 5, 5,
6 Antl monsters. Pet. phosphorzuur opl. in minerlzuur pet. totl stikstof. percentge vocht. percentge phosphorzuur in de droge stof. 6 5 2 2, 2,- 2. 2, 2,7 2,6 2,5 2, 2, 2, 2,- 27, 27, 27,7 27,6 27,5 27, 27,,05,00,05,05 7,7 7,,,6,-,6,,7,-,6,5 20, 20, 20, 2, 2, 22, 5,5 5, 5,6 5,5 5, 5,6 5, 5,,5,6,,,7,7,,,7, Bij beschouwing vn deze tbel blijkt uit de rubrieken vocht" en phosphorzuurgehlte in de droge stof" duidelijk, dt een lg gehlte n phosphorzuur in de ingezonden monsters slechts in geringe mte door de kwliteit der beenderen wordt veroorzkt, doch bijn uitsluitend op rekening komt vn het vochtgehlte, zich bewegende tusschen 5, en 22, pet. Het gehlte n phosphorzuur in de droge stof schommelt tusschen 6, en,5 pet. en begint eerst een vrij regelmtige, doch ook dn nog slechts kleine vermindering te vertoonen bij de monsters met 2, pet. en lger phosphorzuurgehlte, of in totl bij slechts 2 vn de 6 monsters. Doch zelfs ook bij deze monsters is het lge phosphorzuurgehlte overwegend n het zeer hooge vochtgehlte toe te schrijven. Bij een vochtgehlte vn minder dn, pet., wt zeker geen te hooge eisch is te chten, hdden ook deze 2 monsters nog n den eisch vn 0 pet. phosphorzuur voldn. Het lgste gehlte, dt men in de 5de kolom vn de tbel ntre is,5 pet. phosphorzuur in de droge stof. pgemerkt wordt, dt een ontlijmd beendermeel met 2,5 pet. phosphorzuur en pet. vocht, reeds, pet. phosphorzuur in de droge stof bevt. Uit het zeer uitgebreid nlysemteril, hetwelk tot onze beschikking stond, volgt, dt ontlijmd beendermeel, mits goed ontvet
65 en ontlijmd en behoorlijk gedroogd, ruimschoots voldoet n de in den codex gestelde eischen. Voor een goed produkt zijn deze eischen geenszins te scherp en drom verdient het nbeveling dt zij, die ontlijmd beendermeel voor bemestingsdoeleinden nkoopen, zulks doen met de bedinging dt het moet bevtten een gehlte n stikstof vn pet. en n in minerlzuur oplosbr phosphorzuur vn 0 pet.