De Experts Expertteam Eigenbouw in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
De Experts Het Expertteam Eigenbouw bestaat uit elf experts. Gezamenlijk zijn zij bekend met alle processen bij en vormen van eigenbouw. Zo kunnen de experts helpen bij de criteria voor selectie van geschikte locaties binnen de gemeente, of bij het opstellen van een selectieprocedure en doelgroepbepaling voor deelnemers aan een eigenbouw collectief. Ook geven zij advies bij het opzetten van een marketing- en communicatiestrategie of bij het uitvoeren van een quickscan van de haalbaarheid van grond- of vastgoedontwikkeling met eigenbouw. Het complete overzicht van de kennis en competenties van de experts treft u in deze factsheet. De kennis die de experts vergaren bij zowel hun gebruikelijke werkzaamheden voor de eigen gemeente als de kennis die ze opdoen door inschakeling via het expertteam wordt onderling gedeeld. Hierdoor is het Expertteam de plek waar alle benodigde Jan Jaap Kolkman Jan Jaap Kolkman is sinds 2014 wethouder in Deventer. Hij heeft in zijn portefeuille Werk en Inkomen, Welzijn en Zorg en Wonen en Herstructurering. Daarnaast is hij wijkwethouder voor de Rivierenwijk, een naoorlogse wijk die lange tijd Vogelaarwijk is geweest en een grote herstructureringsslag heeft gemaakt met veel fysieke en sociale vernieuwingen. Jan Jaap Kolkman is al zeer lang betrokken bij volkshuisvesting, bijvoorbeeld vanuit zijn rol als eigenaar/directeur van Bureau Vannimwegen. Sinds het tweede kwartaal van 2016 zet hij - als ambassadeur van het Expertteam Eigenbouw - zijn kunde en enthousiasme in voor bestuurders die eigenbouw een plek willen geven op het palet aan woonopties. Hij ziet eigenbouw hierbij niet als een op zichzelf staand onderwerp, maar als een onderdeel van een emancipatiebeweging, waarin de invloed van bewoners uitgebreid wordt en zij zelf aan het stuur staan. Ook hoopt hij hiermee te bevorderen dat beleidsmakers, ontwikkelaars en bouwers op een andere, innovatieve en uitdagende manier over ontwikkelen en bouwen gaan denken en handelen. Met uiteraard de focus op de wens van de bewoners. Jan Jaap Kolkman kan voor u het volgende betekenen: Het gemeentebestuur enthousiasmeren door nut en noodzaak van Eigenbouw uit te leggen; Inzicht bieden in de samenhang tussen eigenbouw en de burgerkracht-beweging ; Helpen bij het ontrafelen en benoemen van knelpunten of twijfels die een gemeente kunnen remmen in deze ontwikkeling; Adviseren over de bestuurlijke en gemeentelijke organisatie bij eigenbouw. informatie onder één dak te vinden is. Het team wordt aangestuurd door het ministerie van BZK en de Rijksdienst voor ondernemend nederland (RVO.nl) in samenwerking met de VNG. Hans Vos Hans Vos is zelfstandig adviseur bij Hans Vos Advies. Daarnaast is hij senior adviseur bij Urbannerdam BV in Rotterdam, een adviesbureau op het gebied van eigenbouw en stedelijke vernieuwing. Zijn specialisme is collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) en klushuizen. Hans Vos beschikt over eigen ervaring, bureau ervaring, een breed netwerk en een helikopterblik over eigenbouwend Nederland, mede door het onderhouden van de website Informatie Centrum Eigen Bouw, www.iceb.nl. Hans Vos kan u hierdoor van advies dienen over: De voordelen en nadelen van collectieve eigenbouw ten opzichte van individuele verkaveling; Waar u als gemeente rekening mee dient te houden als u collectieve eigenbouw mogelijk wilt maken (bijvoorbeeld: waar kan het en hoe betrekt u de doelgroep); Daarnaast kan hij ook samen met u een plan van aanpak opstellen voor collectieve eigenbouw en kan hij een evaluatie voor u uitvoeren op het bestaande gemeentelijke CPO-beleid, inclusief het aanreiken van eventuele verbeterpunten. Gerard van Evert Gerard van Evert ondersteunde in zijn loopbaan al diverse gemeenten (o.a. Rozendaal en Hendrik Ido Ambacht) bij ontwikkelingen in eigenbouw. Sinds 2007 doet hij dit als eigenaar van Experience Advies en management. Daarnaast was Gerard van Evert van 2009 tot 2016 in opdracht van gemeente Almere en woningcorporaties De Key en Ymere, directeur van de stichting Ik bouw betaalbaar in Almere. Dit concept waarbij eigenbouw mogelijk wordt gemaakt voor iedereen met een rond modaal inkomen is inmiddels onder de zorg van Gerard van Evert uitgegroeid tot een landelijk concept dat voor elke gemeente toepasbaar is, de Stichting Ik bouw betaalbaar in Nederland (IbbN). Gemeenten Oud-Beijerland en Nijmegen (De Waalsprong) hebben IbbN inmiddels al omarmd en maken het op deze manier mogelijk voor inwoners met een modaal inkomen om hun eigenbouw woondroom te realiseren. De gemeente Den Haag is gestart met de ontwikkeling. Als u ook geïnteresseerd bent in het mogelijk maken van betaalbare eigenbouw binnen uw gemeente, dan kan Gerard van Evert u alles vertellen over: Het organiseren van eigenbouw voor huishoudens met een inkomen rond modaal; De mogelijkheden om Ik Bouw Betaalbaar Nederland ook in uw gemeente toe te passen; Wat dit voor de gemeentelijke organisatie betekent; Het werken met een Bouwboek waar bouwers scherpe prijzen bieden. Ditte Valk Ditte Valk werkt bij de sector ruimtelijke inrichting van de provincie Noord-Holland. Het is voor de provincie belangrijk dat er op de behoefte van de inwoners aansluitende huisvesting is. Het past daarbij dat de toekomstige bewoner invloed heeft op de ontwikkeling van zijn woning. Als provincie dragen we daarmee bij aan meer variatie in de woningbouw passend bij de tijdsgeest. De provincie constateert dat de voordelen en kansen van zelfbouw soms nog onbekend en onbemind zijn. Tevens worden er nog te weinig kavels aangeboden voor de vraag van zelfbouwers. Noord-Holland stimuleert zelfbouw onder andere door het verbinden van partijen en het delen van kennis. Voor collectieve zelfbouw groepen heeft de provincie een subsidie en een lening beschikbaar. U kunt bij Ditte Valk terecht voor: provinciale subsidieregelingen voor collectieve zelfbouw; provinciaal stimuleringsbeleid van zelfbouw; het delen van kennis en verbinden van partijen; het organiseren van werkbezoeken en bijeenkomsten voor zelfbouwers en professionals passend bij uw doel.
Arthur Borst Edwin Baas Ditty Blom Bart Truijens en Angelique Bor Arthur Borst heeft uitgebreide ervaring aan de publieke en private kant zijde van gebiedsontwikkeling. Daarbij ligt de focus op met name woningbouwprojecten, zowel in projectmatige bouw als eigenbouw. Naast het Expertteam Eigenbouw is Arthur Borst werkzaam als senior projectmanager bij de gemeente Deventer. Hier begeleidt hij onder andere de grootschaligere woningbouwprojecten namens de gemeente. Dit zijn overwegend projecten met een gemeentelijke grondexploitatie waar veelal ook eigenbouw in voorkomt. Bijzonder hierbij is dat de gemeente Deventer het instrumentarium uit de grondexploitatiewet (exploitatieplan) toepast om eigenbouw ook te kunnen realiseren op gronden van projectontwikkelaars. Hier heeft de gemeente Deventer inmiddels veel ervaring mee opgedaan. Arthur Borst kan u namens het Expertteam adviseren over: Toepassing van de grondexploitatiewet, exploitatieplan, grondexploitatie en gronduitgifte bij eigenbouw; De invulling van het projectmanagement binnen de gemeente bij eigenbouw; Het opstellen van de producten die vanuit de gemeente noodzakelijk zijn bij eigenbouw, zoals een verkavelingsplan, kavel paspoort, grondexploitatie, bestemmingsplan, marketingstrategie, verkoopstrategie, gronduitgifte, etc..; De begeleiding bij de productie van deze documenten; De inbedding van eigenbouw in de bestaande organisatie. Edwin Baas werkt sinds 2007 als adviseur gebiedsontwikkeling voor Buro Beeld en deed veel ervaring op binnen gemeentelijke organisaties. Gedurende deze periode heeft hij een fascinatie opgedaan voor de vraaggerichte benadering van woningbouwontwikkelingen, waarbij de eindgebruiker centraal staat. Eigenbouw is hier een belangrijke exponent van, die niet alleen een bijdrage levert aan de realisatie van daadwerkelijk passende huisvesting, maar ook leidt tot gevarieerde woonomgevingen. Sinds 2010 coördineert en organiseert Edwin de zelfbouwuitgiftes binnen de gemeente Edam-Volendam. Een belangrijke succesfactor voor de verschillende soorten zelfbouwprojecten is de duidelijkheid die vooraf wordt geboden, alsmede het bestuurlijke én ambtelijke draagvlak dat is gecreëerd. Edwin is van mening dat gemeenten een belangrijke rol kunnen vervullen in het tot stand brengen van een evenwichtig woningaanbod voor haar ingezetenen en kunnen zorgdragen voor leefbare, vitale woonomgevingen, mede vanuit de Eigenbouw- gedachte. Succesvolle eigenbouwprojecten komen tot stand vanuit een goed ingerichte en voorbereidde gemeentelijke organisatie. Edwin helpt u graag om uw CPO- locaties tot een succes te maken door zich in te zetten voor: Het creëren van draagvlak binnen de ambtelijke en bestuurlijke organisatie voor Eigenbouw; De inpassing van Eigenbouw als onderdeel van de gemeentelijke organisatie; Het in kaart brengen van het uitgiftepotentieel (haalbaarheid); Begeleiding bij het opstellen van benodigde producten als; verkavelingsplan, kavelpaspoort, marketingstrategie en uitgiftebeleid; Het vormgeven van een vraaggerichte uitgiftestrategie. Ditty Blom ontwikkelde in 2005 voor de gemeente Rotterdam het project Klushuizen. Inmiddels zijn de klushuizen een landelijk begrip en zelfs over de grenzen is hier veel belangstelling voor. Bij klushuizen worden leegstaande, verloederde panden tegen een aantrekkelijke prijs verkocht aan particulieren. Zij investeren in CPO of individueel en knappen ze vervolgens helemaal zelf op. Naast klushuizen zijn er op basis van dit principe ook andere vormen van zelfverbouw in CPO ontwikkeld: in voormalige scholen, maatschappelijk vastgoed, kantoren en monumenten. Voor gemeenten die advies willen over klusgebouwen in diverse vormen, is Ditty Blom hét aanspreekpunt. Bij de gemeente Rotterdam was zij tot 2015 opdrachtgever voor alle vormen van eigenbouw, dus zowel voor nieuwbouw, verbouw, individueel en collectief (CPO). Ditty Blom kan u op de volgende terreinen adviseren: Het inrichten van de organisatie rond klusgebouwen: woningen, scholen en ander vastgoed (welke stappen moeten genomen worden, taakverdeling, betrokken afdelingen, tijdslijn, financien, benodigde documenten); Het bepalen van selectiecriteria voor klusgebouwen én beoogde doelgroepen; Het opstellen van gemeentelijke spelregels (bijvoorbeeld zelfbewoningsplicht, energienormering, bouwbesluit), koopcontracten, opdrachten tot bodemonderzoek en taxaties en een marketing- en communicatiestrategie; Het informeren van corporaties over (maatschappelijke) winst/ voordelen voor het omzetten van corporatiebezit naar klusgebouwen. Wilt u meer weten over klusgebouwen? Ditty Blom verzorgt graag een enthousiaste presentatie in uw organisatie. Maar ook een rondleiding door reeds gerealiseerde klusgebouwen behoort tot de mogelijkheden. Zien is geloven! Angelique Bor en Bart Truijens zijn collega s bij de afdeling Grond & Ontwikkeling van de gemeente Amsterdam. Ze zijn sinds 2005 betrokken bij diverse eigenbouwprojecten in de gemeente Amsterdam. Angelique en Bart maken deel uit van het Team Zelfbouw, dat eind 2010 is opgericht. Dit team houdt zich bezig met het promoten van zelfbouw in de stad en binnen de gemeentelijke organisatie, de programmering en organisatie van individuele, collectieve eigenbouw en kluswoningen in bestaande bouw, het opstarten van projecten met coöperatieven voor de realisatie van huurwoningen in eigenbouw. In dit team werken 7 collega s met verschillende specialismes samen aan de zelfbouwopgave van de gemeente Amsterdam. Het ontwikkelen en organiseren van eigenbouwprojecten, contractvorming, het op de markt brengen van kavels en handhaving zijn mijn expertises, aldus Angelique Bor. Angelique Bor is tevens teamleider van het Team Zelfbouw. Het adviseren van individuele zelfbouwers en bouwgroepen en van de gemeentelijke projectmedewerkers die eigenbouw in hun projecten uitvoeren, is een belangrijke taak van mij. Zowel op gebied van bouwtechniek als van het zelfbouwproces, licht Bart Truijens toe. Door de opgebouwde ervaring in de Amsterdamse praktijk kunnen Angelique Bor en Bart Truijens u adviseren over: De te behalen winsten en uitdagingen bij eigenbouw op binnenstedelijke locaties; Het intern creëren van draagvlak voor eigenbouw en het organiseren van eigenbouwprojecten; De rolverdeling tussen eigenbouwer, overheid en overige partijen bij verschillende vormen van eigenbouw; Het ombouwen van utiliteitsgebouwen door bouwgroepen.
Jacqueline Tellinga Marga Brunninkhuis Frans van Deursen Karl Kupka Jacqueline Tellinga werkt sinds 2006 als programmamanager bij de Gemeente Almere. Ze coördineerde daar het programma IkbouwmijnhuisinAlmere en was als concept- en gebiedsontwikkelaar verantwoordelijk voor de totstandkoming van het Homeruskwartier, de grootste zelfbouwwijk van Nederland. Sinds eind 2015 is ze verantwoordelijk voor de BouwExpo Tiny Housing. Eerder stelde ze vanuit het Nederlands Architectuur-instituut exposities samen over particulier opdrachtgeverschap en schreef zij publicaties als Heilige Huisjes (2001) en Burgerlijke stedenbouw (2002). Jacqueline Tellinga heeft een fascinatie voor stadsontwikkeling als politiek fenomeen, en dan in het bijzonder voor burgers die zelf hun stad mogen bouwen. Ze wil haar ervaringen als lid van het Expertteam Eigenbouw graag delen met gemeenten en kan u adviseren op de volgende onderwerpen: Kavelverkoop op uitleglocaties Het bedenken en implementeren van aantrekkelijke en goed verkoopbare plannen waarin een veelheid van burgers (waaronder de lagere inkomensgroepen) willen investeren, waaronder particulieren die voor zichzelf een Tiny House willen bouwen; De ontwikkeling van het stedenbouwkundig plan (t/m inrichtingsplan), de uitgiftecondities (kavelpaspoort), de marketing, de grondexploitatie en de gemeentelijke organisatie. Marga Brunninkhuis is medeeigenaar van USHI Kenniscentrum Bouwen in Enschede. Na de vuurwerkramp in 2000 begeleidde ze in de getroffen wijk Roombeek in Enschede diverse projecten op het gebied van eigenbouw. In die periode ontwikkelde ze samen met haar collega Ard Pierik een speciale methodiek voor het begeleiden van projecten met particuliere opdrachtgevers. Wij treden daarbij vooral regisserend en stimulerend op, zodat mensen met hun eigen woning echt iets moois toevoegen aan de wereld. Marga Brunninkhuis is hiermee de expert die vooral veel ervaring heeft op het gebied van de omgang met particulieren bij eigenbouw. Inmiddels zijn ook tientallen cpo-projecten vormgegeven. Daarnaast ontwikkelde USHI (met enkele partners) in 2015 een methodiek om de particuliere huizen in het Groningse aardbevingsgebied te versterken, te verduurzamen en van hedendaags wooncomfort te voorzien. Ze kan u van advies dienen over het volgende: Het verschil tussen de omgang van u als gemeente met particulieren versus de omgang met commerciële partijen; De do s en dont s bij eigenbouw vanuit de optiek van de eigenbouwer; Het stroomlijnen van de samenwerking tussen particulier en gemeente; Het ontwikkelen van verkoopbevorderende instrumenten bij kaveluitgiftes Het stimuleren, ontwikkelen en uitvoeren van cpo-projecten. Sociaal geograaf Frans van Deursen is zelfstandig ondernemer. In Almere stond hij als programmadirecteur aan de wieg van het programma particulier opdrachtgeverschap. Hij wil eigenbouw bereikbaar maken voor iedereen, dus ook voor mensen met een inkomen tot modaal. Hij maakt dit mede mogelijk als bestuurder van de Stichting Ik Bouw Betaalbaar. Zijn kennis hierover wil hij graag verspreiden. Steden en dorpen worden veel interessanter als ze huis voor huis gebouwd zijn. En het levert belangrijke voordelen op het gebied van duurzaamheid op. Behalve kennis over het bevorderen van de betaalbaarheid en duurzaamheid van eigenbouw, heeft Frans van Deursen ook ervaring met het resetten van vastgelopen gebiedsontwikkeling door stimuleringsmaatregelen te gebruiken. Ook deze kennis deelt hij graag. Kortom, Frans van Deursen kan u over de volgende onderwerpen adviseren: Het aanpakken van uitdagingen op het gebied van ruimtelijke ordening, verkaveling en grondexploitatie (bijvoorbeeld haalbaarheid en draagvlak); Het organiseren van eigenbouw voor huishoudens met een inkomen rond modaal; Het onderzoeken van mogelijkheden tot het bijstellen van overeenkomsten met ontwikkelaars (bouwclaims) om eigenbouw mogelijk te maken. Karl Kupka is projectleider voor het Expertteam Eigenbouw bij het ministerie van Binnenlandse Zaken Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Hij is als gastdocent stadsvernieuwing verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte als deskundige Behoud en Herstel bij de gemeente Amsterdam en als hoofd Structuurplan bij de gemeente Haarlemmermeer. Sinds 2012 is Karl Kupka plaatsvervangend projectleider van het Expertteam Transformatie, dat zich richt op het ombouwen tot woonruimte van het groeiende aantal leegstaande kantoren, scholen, zorgcomplexen en andere vormen van maatschappelijk vastgoed. Hans Beekenkamp en Jessica Sloof Alexander de Vries Alexander de Vries heeft uitgebreide ervaring met (particuliere) woningbouwprojecten bij diverse gemeenten. Zo is hij voor gemeente Delft betrokken geweest bij een onderzoeksvraagstuk inzake eigenbouw voor ontwikkellocatie De Harnaschpolder en is hij vanaf het 2004 betrokken bij Nieuw Leyden (sinds 2010 directeur). Dit laatste is een binnenstedelijk project van 800 woningen, waarvan de helft in verschillende vormen van (collectieve) eigenbouw ontwikkeld is. Zo zijn er solitaire, vrijstaande woningen, collectieve eigenbouw van 18 tot 20 woningen en huurwoningen voor corporatie Portaal te vinden. Sinds januari 2014 is Alexander de Vries het Expertteam komen versterken. Hij kan u namens het expertteam van advies voorzien over de volgende onderwerpen: Het marktconform uitzetten van (collectief ) eigenbouw binnen een Gemeentelijke Exploitatie Maatschappij (GEM); De communicatiestrategie bij eigenbouw; Het voeren van directie bij een publiek private samenwerking; Het maken van een afweging tussen verschillende vormen van eigenbouw (of een combinatie hiervan). Hans Beekenkamp en Jessica Sloof zijn voor het Expertteam Eigenbouw het eerste aanspreekpunt, zowel voor de experts, als voor medeoverheden en woningcorporaties. Hans en Jessica zijn beide werkzaam bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). De uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid. RVO.nl heeft het expertteam samen met het ministerie van BZK opgericht en is de schakel tussen het expertteam en de markt aan de ene kant en het beleidsdepartement aan de andere kant. Door goed zicht te houden op wat er in het veld gebeurt, kunnen ze dit indien nodig vertalen naar beleidsvoorstellen. Voorheen werkten Jessica en Hans als projectleiders voor Rvo.nl aan woon- en leefomgeving gerelateerde subsidieregelingen als BLS en ISV/GSB.
Contact Het Expertteam Eigenbouw vergroot de bekendheid van eigenbouw en helpt gemeenten in de opzet en uitwerking van beleid en projecten. Het Expertteam Eigenbouw bestaat uit deskundigen vanuit gemeenten en de marktsector met kennis en ervaring op het gebied van eigenbouw. Gemeenten kunnen gebruik maken van hun specifieke expertise. Bel 088 042 42 42 en vraag naar Expertteam Eigenbouw of mail naar eigenbouw@rvo.nl. Deze publicatie is, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (Directie Woningbouw), opgesteld door: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Prinses Beatrixlaan 2 Postbus 93144 2509 AC Den Haag T +31 (0)88 042 42 42 E info@rvo.nl www.rvo.nl Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Deze brochure is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Om de leesbaarheid te bevorderen zijn juridische zinsneden vereenvoudigd weergegeven. Soms betreft het ook delen van of uittreksels van wetteksten. Aan deze brochure en de daarin opgenomen voorbeelden kunnen geen rechten worden ontleend. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland is niet aansprakelijk voor de gevolgen van het gebruik ervan. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) is een dochter van het ministerie van Economische Zaken. RVO.nl voert beleid uit voor diverse ministeries als het gaat om agrarisch, duurzaamheid, innovatie en internationaal. Heeft u vragen? Neem contact op met eigenbouw@rvo.nl Of ga voor meer informatie naar www.rvo.nl