INFORMATIE VOOR DE TABAKOLOOG BEGELEIDER VAN DE STAGE TABAKOLOGIE Prof. S. Schol,VRGT, 2012 1. INLEIDING Na 10 jaren cursus tabakologie en evenveel evaluaties van cursisten was vooral de vraag naar meer praktijk een constante. Om die reden heeft de VRGT het opleidingsprogramma bijgestuurd. 2. PRAKTIJK IN EN BUITEN HUIS Met het oog op een goede voorbereiding op het praktijkwerk van tabakoloog, zijn de theoretische lessen aangevuld met praktijkgericht leren, individuele videoreview en feedback; één na één zeer krachtige leermethoden. Een echte doe stage behoort vandaag niet tot de mogelijkheden, vandaar dat het praktijkleren is opgedeeld in een doe activiteit met simulanten in huis en een kijk activiteit in een tabakologenpraktijk buitenshuis. In huis worden de praktijkoefeningen met simulanten op video vastgelegd. Na een bespreking van de oefeningen in de groep, volgt een individuele review van de eigen opname. Het neerschrijven van de reflecties op de praktijkoefeningen en op de video opname bevordert de betekenisgeving, het structureren en het herstructureren van het denken en handelen als tabakoloog. Videoreview is een vorm van leren die over het algemeen zeer goed onthouden en hoog gewaardeerd wordt. Buitenshuis biedt de praktijkstage de mogelijkheid om hetgeen de cursist uit de theorie heeft geleerd onmiddellijk en geïntegreerd toe te passen op, of af te toetsen aan de problemen die zich in de praktijk voordoen. Het leren uit de praktijkstage zal echter maar beklijven wanneer er ook aandacht wordt besteed aan het kritisch omgaan met het denkproces dat zich afspeelt tijdens en na het opdoen van de ervaring. Dat is wat men noemt kritisch reflecteren. Om dat reflecteren bij de cursist te stimuleren, wordt gevraagd een verslag over de stage te maken. 3. STAGE IN UW PRAKTIJK U bent één van de tabakologen die de cursisten deze opportuniteit tot praktijkleren aanbiedt. We appreciëren dit bijzonder!!! Om u in eniger mate te ondersteunen, vindt u in dit document enkele suggesties en tips om van het bezoek van de cursist ook voor u een fijne (leer)ervaring te maken. 1
De doelstellingen van de observatiestage zijn: Cursist kan zich een beeld vormen van rookstopbegeleiding in de praktijk Cursist kan reflecteren op deze observatie/ervaring en kan deze ervaring koppelen aan de theorie. Uit deze reflecties formuleert de student leerpunten voor zichzelf. De opdracht voor de cursist is: Twee consulten observeren: bij voorkeur is er minstens één eerste consult bij en één consult vlak voor het stopmoment of de afspraak na het stopmoment. Administratief deel Gelieve het aanwezigheidsattest in te vullen, te ondertekenen en aan de cursist te bezorgen. Wat kan u doen om de stage zo vlot mogelijk te laten verlopen? Voor het gesprek met de cliënt: Maak kennis met de cursist Geef indien u hierover beschikt informatie over de cliënt Maak concrete afspraken over wat u verwacht, niet wenst of net toelaat in aanwezigheid van de cliënt. Geef aan waar de cursist zich neerzet tijdens het gesprek Wanneer u feedback op uw aanpak wenst of u een specifieke techniek gebruik, geef de cursist dan aan waarop hij/zij in het bijzonder kan letten. Tijdens het gesprek met de cliënt Kondig de cursist aan bij de cliënt en vraag toestemming tot het bijwonen van het gesprek Meld dat de cursist vooral u als tabakoloog en de interacties in het gesprek zal observeren Leg de nadruk op anonimiteit m.b.t. de cliëntgegevens Ga zelf met uw cliënt aan de slag zoals u normaal doet Vermijd een gesprek met de cursist zolang u met de cliënt aan het werk bent (immers is het uw cliënt die centraal staat). Na het gesprek met de cliënt Neem nog even de tijd voor nabespreking U kan ingaan op vragen van de cursist Wanneer u de cursist zelf aan het werk heeft gelaten, kan u feedback geven over uw observaties Wanneer de cursist vooral u heeft geobserveerd en u open staat voor feedback, dan kan u deze kans grijpen en vragen dat de cursist u feedback geeft. Om van feedback een nuttige leerervaring te maken, geven we enkele tips mee. 2
Tips voor het geven van feedback Beschrijf concreet gedrag. Probeer het gedrag zo specifiek en objectief mogelijk weer te geven. Formuleer een IK boodschap (ik zie, ik hoor). Beperk feedback tot wat de ander kan veranderen. Richt feedback op gedrag of prestaties, niet op de persoon, diens karakter of lichamelijke kenmerken. Er moet liefst een bijsturingsmogelijkheid zijn. Wacht niet te lang. Feedback is meest effectief wanneer het betrekking heeft op recent gedrag en gekoppeld wordt aan een concreet voorval. Overvoer de ontvanger niet. Beperk u tot het belangrijkste. Formuleer je feedback zo kort en bondig mogelijk. Vertel erbij wat het je doet. Naast een beschrijving van feiten is het belangrijk dat je er bij vertelt, hoe je je er bij voelt en wat het effect ervan op je is (ik voel..). Deze informatie heeft de ontvanger nodig om de betekenis van de feedback te kunnen inschatten. Geef indien nodig weer wat je van de feiten vindt Geef jouw eigen mening hierover (ik vind dat ). Ga bij het geven van deze mening uit van de doelen die zijn gesteld voor de betreffende oefening. Doe suggesties voor verbetering. Vertel wat volgens jou beter zou zijn, waarom je deze feedback geeft. Suggesties moeten niet dwingend zijn ( Misschien kan je volgende keer wat meer ingaan op de gevoelens van de cliënt ). Hou rekening met de doelen die gesteld zijn, en hoe het gedrag in functie daarvan kan verbeterd worden ( Om te bereiken dat kan je, denk ik, beter ). Zeg ook wat er wél goed was. Beschrijf de situatie niet eenzijdig. Bij voorkeur begin je met het positieve oordeel. De ander kan dan beter naar de negatieve feedback luisteren. Gevraagde feedback is meer welkom dan ongevraagde. Daarom is het goed om eerst te vragen aan de cursist waarop hij wil dat je bij hem vooral let of om vooraf af te spreken wanneer en waarover feedback zal gegeven worden. Wees uitnodigend Dit betekent dat je duidelijk maakt dat het om jouw mening gaat en dat de cursist daar best anders kan tegenaan kijken. Vraag de cursist of hij zich jouw reactie kan voorstellen en geef hem de kans hierop te reageren. Probeer echter niet te overtuigen en respecteer de mening van de ander. Vraag om reactie 3
Heeft de cursist begrepen wat je bedoelde te zeggen ( Begrijp je wat ik bedoel? ) Pas daarna komt de vraag of hij iets kan aanvangen met hetgeen je hebt gezegd. Tips voor het ontvangen van feedback Zie feedback als een kans om iets bij te leren en niet als aanval Luister Probeer open en onbevangen te luisteren. Val de ander niet in de rede. Ga jezelf niet meteen verdedigen of ga niet alles uitleggen. Ga na of je de ander goed begrijpt Vat de kern van de opvattingen van de ander nog eens in eigen woorden samen om er zeker van te zijn dat je hem goed begrepen hebt ( Je bedoelt dat ik en dat betekent voor jou ) Vraag door Wanneer de informatie te algemeen is. Vraag naar gedragsbeschrijving of voorbeelden van een situatie waarin het gedrag speelde. Je kan ook navragen of anderen er ook zo over denken. Vraag naar de betekenis die je gedrag voor de ander heeft Soms formuleert de feedbackgever alleen het concreet gedrag. Vraag hem wat hem daarin stoort, wat daarvan de consequentie is voor hem. Accepteren betekent niet dat je het eens bent met de feedback Het is goed mogelijk dat jullie verschillend tegen een bepaald gedrag aankijken. Je kan aanvaarden dat de ander er zo over denkt, en daarna je eigen standpunt weergeven ( Ik begrijp dat je, maar voor mij geldt dat ) Laat eerlijk blijken wat het je doet Je schrikt of je bent er blij mee; je vindt het vervelend of net fijn. Het doet je altijd wel wat. Bepaal zelf of je je gedrag wil veranderen Het is de bedoeling van feedback je uit te nodigen om een ander gedrag te gaan vertonen. Mogelijks doet de ander daar ook suggesties voor. Je bent natuurlijk niet verplicht deze suggesties op te volgen. Bedank de feedbackgever voor zijn moeite Het vergt heel wat inspanning om anderen op een effectieve manier feedback te geven. Het is een waardering waard. 4
WAAR WE SAMEN BETER VAN WORDEN Is evaluatie van de stage ervaring. We stellen het erg op prijs wanneer u ons uw mening laat kennen omtrent het bezoek van de cursist aan uw praktijk. Met enkele antwoorden op volgende vragen kunnen we al een eind verder: 1. Wat vond je goed/leuk/ (pluspunten) aan de stage 2. Wat was volgens jou overbodig/minder goed (minpunten) aan de stage 3. Wat ontbrak er volgens jou aan de voorbereiding, organisatie, afronding van de stage 4. Heeft u verdere tips, toelichting, commentaar m.b.t. deze stage U kan uw evaluatie doorgeven aan Monique Lancksweerdt in een format dat u zelf verkiest (mail, word document, telefonisch, ) Van harte dank voor uw bereidwillige medewerking. Vriendelijke groet Prof.Dr. Sandrina Schol Algemeen directeur VRGT 5