ADVIESNOTA Burgemeester en wethouders Registratienummer Datum Paraaf manager Onderwerp Naam opsteller Productgroep/afdeling/team Portefeuillehouder Huishoudelijke Hulp Ontwikkeling/Wys P. de Graaf In dit voorstel is meegenomen het advies/mail van paraaf datum Paraafstuk/agenda par behandelstuk Juridisch Openbaar ja nee P&O Ondernemingsraad ja nee Financiën Gemeenteraad ja nee Communicatie datum conform bespr. opmerkingen Burgemeester Wethouder 1 Wethouder 2 Wethouder 3 AD/Secretaris GEADVISEERD besluit Burgemeester en wethouders 1. Kennis te nemen van de evaluatie; 2. Het huidige beleid in grote lijnen te continueren; 3. Voor 2016 de doelgroep en het aanbod HHT uit te breiden; 4. Het tarief voor aanbieders in het kader van de HHT per 1 januari 2016 te verhogen naar 21,75 per uur; 5. De looptijd van het besluit Beleidsregels Bijzondere bijstand voor kosten huishoudelijke hulp te verlengen tot 31 december 2016; 6. In het kader van het besluit Beleidsregels Bijzondere bijstand voor kosten huishoudelijke hulp een maximumtarief van 15,- per uur te hanteren voor alfahulpen, 16,75 per uur voor alfahulpen met ziektevervanging, en 21,75 per uur voor een hulp in loondienst; 7. De Alphahulptoelage, onder de huidige condities, in 2016 te continueren. 8. Het bedrag dat in 2015 niet wordt besteed voor HHT te reserveren voor eventuee terugbetaling om in 2016 alsnog te besteden aan dit doel. Bij de jaarrekening 2016 wordt dit geregeld. 9. De raad hierover te informeren in devorm van een memo. BESLUIT Burgemeester en wethouders Datum: 24-11-2015 1. Kennis te nemen van de evaluatie; 2. Het huidige beleid in grote lijnen te continueren; 3. Voor 2016 de doelgroep en het aanbod HHT uit te breiden; 4. Het tarief voor aanbieders in het kader van de HHT per 1 januari 2016 te verhogen naar 21,75 per uur;
5. De looptijd van het besluit Beleidsregels Bijzondere bijstand voor kosten huishoudelijke hulp te verlengen tot 31 december 2016; 6. In het kader van het besluit Beleidsregels Bijzondere bijstand voor kosten huishoudelijke hulp een maximumtarief van 15,- per uur te hanteren voor alfahulpen, 16,75 per uur voor alfahulpen met ziektevervanging, en 21,75 per uur voor een hulp in loondienst; 7. De Alphahulptoelage, onder de huidige condities, in 2016 te continueren. 8. Het bedrag dat in 2015 niet wordt besteed voor HHT te reserveren voor eventuee terugbetaling om in 2016 alsnog te besteden aan dit doel. Bij de jaarrekening 2016 wordt dit geregeld. 9. De raad hierover te informeren in devorm van een memo. Samenvatting Persbericht toevoegen pers website Aanleiding voorstel Ons beleid op het gebied van huishoudelijke hulp is bijna een jaar geleden ingrijpend gewijzigd. Op enkele onderdelen is dit beleid eerst alleen voor 2015 vastgesteld, met de bedoeling rond deze tijd via een evaluatie na te gaan of herijking noodzakelijk is. Relatie tot gemeentelijk beleid, beleidsuitgangspunten, wettelijke plicht, maatschappelijk belang, nieuw inzicht Beleid Huishoudelijke Hulp in 2015 Huishoudelijke hulp was jaren een voorziening die op basis van de Wmo werd verstrekt. Dit beleid is begin dit jaar gewijzigd. Sinds die wijziging beschouwen we het reguliere aanbod op het gebied van interieurverzorging en schoonmaakwerk als algemeen gebruikelijke oplossing voor het schoonhouden van de woning. Gevolg hiervan is dat we niet vaak meer een Wmo-voorziening voor eenvoudige huishoudelijke hulp (HH1) verstrekken. Slechts bij uitzondering wordt dit nog gedaan, bijvoorbeeld als de inzet van ongebruikelijk veel uren nodig is. Op basis van het nieuwe beleid wordt, op grond van de Wmo, wel regelmatig huishoudelijke hulp in combinatie met begeleiding (HH2) verstrekt. Om het reguliere aanbod op het gebied van interieurverzorging en schoonmaakwerk ook voor lagere inkomensgroepen toegankelijk te maken, is de mogelijkheid ingevoerd bijzondere bijstand voor de kosten ervan te verstrekken. Het besluit daartoe geldt (eerst) alleen voor 2015. Afspraak is, rond deze tijd te bepalen of en hoe dit moet worden gecontinueerd. Ook is besloten gebruik te maken van de Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT). Doel van deze rijksregeling is: arbeid in loondienst voor hulpen te behouden. Het Rijk heeft ons, in het kader van de regeling, budget voor 2015 en 2016 toegewezen. En in het verlengde daarvan hebben wij afspraken met thuiszorgaanbieders gemaakt. Ook deze afspraken gelden (eerst) alleen voor 2015. Verder is besloten om, onder voorwaarden en in het verlengde van de HHT, middelen beschikbaar te stellen als Alfahulptoelage. In het kader daarvan zijn afspraken gemaakt met Stichting Alphatrots. Ook deze afspraken gelden (eerst) alleen voor 2015. De Alfahulptoelage ligt weliswaar in het verlengde van de HHT, maar mag niet vanuit deze middelen worden bekostigd omdat het geen hulpen in loondienst betreft. De Rijks-korting op de Wmo-budgetten voor huishoudelijke hulp was de directe aanleiding voor de beleidswijzing. Het nieuwe beleid sluit echter ook aan bij het streven burgers meer zelfredzaam (minder afhankelijk van de overheid) te maken. Inventariserend onderzoek: Wij zijn, voor zover dat met beperkte middelen in ons bereik lag, nagegaan wat de gevolgen van de beleidswijzing huishoudelijke hulp zijn (geweest). Bij dit onderzoek hebben we ons verdiept in financiën, gesproken met thuiszorgaanbieders, en gesproken met de teamleiders van de eenheden die met uitvoering van het beleid zijn belast. Ons is daarbij het volgende gebleken: 1. Beleidswijzing leidde tot veel onrust onder bevolking. Het zal u niet ontgaan zijn, dat de wijziging in het beleid Huishoudelijke Hulp relatief veel onrust onder onze inwoners met zich mee bracht. De rust lijkt nu echter teruggekeerd: Veel inwoners weten nu dat, als het gaat om het schoonhouden van de woning, van henzelf een bepaalde inzet wordt verwacht. En veel inwoners blijken die verwachting ook niet onredelijk te vinden. 2. Veel werk van implementatie Onze eigen organisatie heeft behoorlijk wat inzet moeten plegen om het gewijzigde beleid goed in te voeren. Meer dan vooraf bedacht. Dat kwam ook door de gerechtelijke uitspraak die ons dwong in alle individuele situaties uitvoeriger onderzoek te doen. Ook andere betrokkenen hebben veel werk gehad van de beleidswijziging. Dit geldt allereerst voor onze inwoners (cliën-
ten en hun naasten) die zaken op een andere manier moesten gaan regelen. Maar ook voor thuiszorgorganisaties en voor hulpen. Zij hebben hun cliënten dikwijls geholpen met het vinden van alternatieven. Naast dat zij cliënten kwijt zijn geraakt, is er ook veel gewisseld tussen hulp en cliënt. Dit was een onbedoeld gevolg van de verschillende tarieven die wij in het kader van de bijzondere bijstand en de HHT hanteren (respectievelijk 15,- en 21,- per uur). Thuiszorgorganisaties voelden zich gedwongen een alfahulp in te zetten als de cliënt voor bijzondere bijstand koos, en een hulp in loondienst bij HHT. 3. Overschotten op budgetten verwacht In september hebben wij een inventarisatie gemaakt van de financiële stand van zaken Wmo en Jeugdzorg (memo Stand van zaken Sociaal Domein d.d. 29 september 2015). Op basis van deze inventarisatie mogen wij ervan uitgaan dat de budgetten huishoudelijke hulp in 2015 niet volledig worden besteed. Het lijkt erop, dat er dit jaar ongeveer 7 ton overblijft, waarvan ca. 4 ton op HHT (zie ook punt 7). Overigens: De budgetten 2015 voor HH1, HH2, en bijzondere bijstand zijn gebaseerd op een vooraf gemaakte inschatting van het gebruik (het budget HHT is gebaseerd op de bedragen die wij van het Rijk hebben ontvangen). We mogen veronderstellen dat het werkelijke gebruik achter blijft bij deze inschatting. Onze inwoners doen dus minder vaak een beroep op de voorzieningen voor huishoudelijk hulp dan vooraf gedacht. Waarom dat zo is, weten wij niet. 4. Geen zicht op gevolgen lange termijn Veel inwoners zijn, na de beleidswijziging, het schoonhouden van hun woning zelf gaan organiseren. Of zij zich daar allemaal mee redden, weten wij niet. Ook aanbieders hebben daar geen zicht op. Bij hen zijn veel mensen eveneens buiten beeld geraakt. Daardoor bestaat er een risico, dat over een poos enkele cliënten weer in beeld komen omdat de situatie thuis is verwaarloosd. 5. Knelpunt: veel regelingen maken beleid ingewikkeld Van aanbieders kregen wij het signaal dat inwoners vaak het onderscheid tussen verschillende regelingen niet zien. Dat geldt vooral voor bijzondere bijstand en de HHT. Er zijn inwoners (met lage inkomens) die van beide regelingen gebruik kunnen maken, maar (op basis van ons beleid) voor één van beide moeten kiezen. Hierin is vaak begeleiding nodig, ook omdat de keuze gevolgen heeft voor het tarief en dus de hulp (alfahulp of hulp in loondienst). 6. Knelpunt: procedure aanvragen bijzondere bijstand De voorschriften rond het aanvragen van bijzondere bijstand hadden tot gevolg, dat zowel cliënten als thuiszorgaanbieders begin 2015 kosten moesten maken zonder dat zij de zekerheid hadden dat die worden vergoed. Dit is door velen als vervelend ervaren. 7. Aandachtspunt: HHT Het Rijk heeft aangegeven van gemeenten te verwachten, dat zij middelen HHT terug betalen als die niet worden gebruikt. Nu duidelijk is dat er sprake is van overschot op het budget voor 2015 (en wij terugbetalen niet gewenst vinden), vraagt dit om aanpassing van het beleid voor 2016. De resterende middelen 2015 mogen nog wel in 2016 worden ingezet. 8. Aandachtspunt: tarieven Aanbieders hebben om aanpassing van tarieven gevraagd. Dit geldt voor het tarief voor bijzondere bijstand, waarbij aanbieders ons adviseren meer diversiteit in tarieven aan te brengen zodat er meer constructies (hulp in loondienst, alfahulp met vervanging bij ziekte etc) kunnen worden gefinancierd. Ook geldt het voor het tarief HHT, waarbij aanbieders ons hebben verzocht het tarief te verhogen naar 21,75 per uur om kostendekkend te kunnen werken. Voorgesteld beleid voor 2016: Wij stellen voor het beleid voor 2016 grotendeels ongewijzigd te continueren. Argumenten hiervoor: Het beleid lijkt, na de aanvankelijk lastige start, goed te zijn geïmplementeerd. Wij hebben (mede gelet op het bovenstaande) de indruk dat veel mensen toch in staat bleken, m.b.t. het schoonhouden van hun woning, zelf zaken te regelen en te betalen. Mogelijk zelfs meer dan vooraf gedacht, gezien de verwachte overschotten op budgetten. Daarmee is dan een stap gezet in het streven naar meer zelfredzaamheid. Het lijkt ons niet verstandig dat deels terug te draaien. Het invoeren van flinke wijzigingen brengt mee dat weer een traject van implementatie ingaat. Voor betrokkenen betekent dat weer werk en vaak ook onzekerheid. Naar onze mening weegt dit nadeel niet op tegen de voordelen die met een flinke wijziging kan worden bereikt. 1. Uitbreiden van de doelgroep en het aanbod HHT Het is belangrijk dat de middelen HHT worden benut. In samenspraak met de aanbieders stellen wij daarom voor: de doelgroep uit te breiden met mantelzorgers; verschillende doelgroepen een aanbod grote schoonmaak te doen.
Toelichting/uitwerking: Bij mantelzorgers gaat het om inwoners die behoorlijk wat tijd (minimaal 5 uur per week) kwijt zijn aan de zorg voor of hulp aan anderen. Bij deze mantelzorgers kan het schoonhouden van de eigen woning onder druk komt te staan. Wij willen hen vanuit de HHT middelen een aanbod doen. Dit aanbod is: maximaal 2 uur hulp bij het schoonmaken per week tegen het tarief van 5,- per uur. De aanmeldprocedure en de toelatingstoets hiervoor willen wij zo eenvoudig mogelijk houden. Veel mensen zijn het schoonhouden van hun woning zelf gaan organiseren. Wij krijgen signalen dat mensen er vaak voor hebben gekozen hiervoor minder uren in te zetten dan voorheen. Het lijkt ons daarom goed verschillende doelgroepen het aanbod grote schoonmaak te doen. Hiermee kan iemand dan incidenteel, tot maximaal 8 uur per jaar extra hulp inhuren tegen het tarief van 5,- per uur. Wij willen dit aanbod laten gelden voor de huidige doelgroep van de HHT (inwoners die in 2014 een Wmo-indicatie HH hadden), voor bovengenoemde mantelzorgers, voor inwoners van 75 jaar en ouder, en voor andere inwoners die door ziekte of handicap problemen ondervinden bij het schoonhouden van hun woning. Ook hier geldt dat wij de aanmeldprocedure en de toelatingstoets zo eenvoudig mogelijk willen houden. De HHT heeft het in zich uit te groeien tot een algemene voorziening. Wij stellen op dit moment echter bewust voor, naast mantelzorgers, geen andere groepen een structureel aanbod te doen. Door het wegvallen van de HHT middelen in 2017 bestaat namelijk onzekerheid over de toekomstige financiering van dit aanbod. Het lijkt ons niet goed eind volgend jaar net opgebouwde zaken weer te moeten afbreken. 2. Vereenvoudigen procedure aanvragen bijzondere bijstand Omdat de regeling voor bijzondere bijstand eerst alleen voor 2015 geldt, zijn de individuele beschikkingen ook alleen voor die periode afgegeven. Dit betekent dat, formeel gezien, iedereen voor 2016 opnieuw een aanvraag in moet dienen. Wij willen voorkomen dat daarmee de situatie van begin 2015 opnieuw ontstaat (zie punt 6 inventariserend onderzoek). Dit doen wij door het hanteren van een vereenvoudigde procedure in situaties waarin wij vermoeden dat er geen sprake is van draagkracht. Deze procedure kan naar verwachting in zo n 75% van de situaties worden toegepast. 3. Aanpassing tarieven HHT en bijzondere bijstand HHT: Wij stellen voor in te stemmen met het verzoek van de aanbieders voor verhoging van het tarief van 21,- naar 21,75 per uur. Ook stellen wij voor het cliënten-tarief van 5,- per uur te blijven hanteren. Wij verwachten namelijk dat een verhoging van dit tarief ten koste gaat van de vraag naar HHT. Bijzondere bijstand: Wij stellen voor meer variatie aan te brengen in de maximumtarieven, zodat daar meer constructies mee kunnen worden gefinancierd. Het gaat dan (voorlopig) om 15,- per uur voor alfahulpen, 16,75 per uur voor alfahulpen met ziektevervanging, en 21,75 per uur voor een hulp in loondienst. Daarnaast zullen we in de uitvoering de volgende aandachtspunten meenemen: Extra in te zetten op het informeren van inwoners over de verschillende mogelijkheden. Medewerkers communicatie moeten betrokken worden bij de informatievoorziening aan onze inwoners, om goed duidelijk te maken van welke voorzieningen onze inwoners komend jaar gebruik kunnen maken, en hoe dat in zijn werk gaat. Tijdens heronderzoeken, die in het kader van de decentralisatie AWBZ worden uitgevoerd, extra aandacht te besteden aan de staat van iemands huishouden Bij deze heronderzoeken (die voor een deel al zijn verricht) worden mogelijk mensen gesproken die geen gebruik meer maken van voorzieningen op het gebied van huishoudelijke hulp. Daarmee is er gelegenheid situaties van drei-gende verwaarlozing te signaleren, en daar actie op te ondernemen. Een herijking in te plannen in de loop van 2016 Wij stellen voor de regeling voor bijzondere bijstand, de HHT, en de Alfahulptoelage eerst weer voor een jaar (2016) te laten gelden. Dit omdat, zoals het nu lijkt, de middelen voor de HHT per 1 januari 2017 komen te vervallen en dan een herijking op zijn plaats lijkt. Betrokkenen (productgroepen, afdelingen, externe organisaties) Gemeenten DDFK Thuiszorgaanbieders: Axxicom, De Friese Wouden, Interzorg, Noorderbreedte/Zorgassist, Palet, Thuiszorg Het Friese Land, en Zorgkompas. Financiële middelen, bestaand budget, formatie, subsidies, kosten + dekking, eenmalige of structurele middelen en gevolgen voor de exploitatie Het voorgesteld beleid past binnen de begroting 2016 (6670027 HHT, 6662002 HH natura en 6672000 HH PGB).
Overschotten huishoudelijke hulp Zoals aangegeven, kan er vanuit worden gegaan dat de verschillende budgetten huishoudelijke hulp in 2015 niet volledig worden besteed. Waarschijnlijk blijft er in totaal een bedrag van ongeveer 7 ton over, waarvan ca. 4 ton,- op HHT. In de 2 e rapportage is aangegeven dat het resterende bedrag HHT 2015 in de jaarrekening inzichtelijk wordt gemaakt en gereserveerd voor eventuele terugbetaling. Dit bedrag kan in 2016 ook alsnog worden besteed aan dit doel. Voor het sociale domein geldt de afspraak, dat het totaal van de budgetten een financieel kader vormen (zie pagina 34-35, kadernota Samen leven, zorg voor elkaar). Komend jaar zullen we moeten kijken hoe het totale meerjarig financieel perspectief binnen het sociaal domein eruit ziet, en wat dat betekent voor de verschillende deelbudgetten en inzet daarvan. Risico's (financieel/juridisch, overige risico's (precedentwerking), planschade, imagoschade - Actie-stap Termijnplanning college Bijlagen