Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) De OR aan zet! Nicole Pikkemaat & Carolina Verspuij, trainers / adviseurs Arbeid & Gezondheid
Aandacht voor arbeidsbelasting in de zorg blijft nodig! Inspectie SZW: PSA beslaat 50% van het arbeidsgerelateerde verzuim Aanpak van werkdruk is verbeterd Maatregelen agressie bij meer instellingen onvoldoende
PSA in de Arbowet Definitie Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) De factoren seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten, discriminatie en werkdruk in de arbeidssituatie die stress teweeg brengen Definitie Stress: Een toestand die als negatief ervaren lichamelijke, psychische of sociale gevolgen Positieve stress??
Arbowet, art. 3.2: PSA in de Arbowet Werkgever voert een beleid gericht op voorkoming, en indien dat niet mogelijk is beperking van psychosociale arbeidsbelasting (PSA) = werkdruk, pesten, (seksuele)intimidatie, discriminatie, agressie en geweld Arbobesluit, art. 2.15: PSA in RI&E en plan van aanpak Voorlichting over PSA-risico s en -maatregelen
Over werkdruk Meerdere begrippen, geen collectieve definitie Werkdruk = oorzaak Stress = mogelijk gevolg bij: Langdurig veel spanning en weinig of geen ontspanning / herstelmogelijkheden Acute crisis (bijvoorbeeld geweldsincident) NB Stress is ook nodig Meerdere uitingsvormen en oorzaken, subjectieve en privéfactoren Zeuronderwerp?
Hoe zichtbaar? Bij u zelf? In uw omgeving? Het verergert door: Te lang doorgaan Ontkennen Als persoonlijk probleem zien Geen steun zoeken Collectieve vrees/angst Ongrijpbaarheid
Model werkstress Job Demands Recources (JDR-)model (Bakker, Demerouti, De Boer & Schaufeli)
Buffers en energiebronnen Hersteltijd: pak je pauze! Regelruimte Afwisseling Uitdaging Beweging Muziek Werkplezier, waardering Contact, erover praten Maar: Trek tijdig aan de bel Pak de werkstressoorzaken ook structureel aan!
Pesten, (seksuele)intimidatie, discriminatie en. Fysieke agressie: slaan, vastgrijpen, beschadigen van eigendommen, Verbale agressie: schelden, schreeuwen, treiteren, Seksuele intimidatie: nafluiten, opmerkingen maken, handtastelijkheden, met de ogen uitkleden, Psychische intimidatie: dreigen, chanteren, achtervolgen, Discriminatie: in relatie tot iemands geslacht, etnische achtergrond, handicap, uiterlijke kenmerken, seksuele voorkeur, leeftijd, Pesten: vervelende opmerkingen, grapjes maken ten koste van een ander, beledigen of schelden, negeren of sociaal isoleren, openlijk terechtwijzen, listig, denigreren, vervelend (vaak subtiel) gedrag,... Ongewenst gedrag
Ongewenst gedrag Intentie is meestal niet: ongewenst gedrag, maar het kan wel zo overkomen Wie staat nu op met het idee: vandaag ga ik mijn collega eens een slechte dag bezorgen.
Ongewenst gedrag Als niemand er wat van zegt, dan blijft het zo en wordt het zelfs normaal (cultuur) En de dader is zich van geen kwaad bewust en zal niet veranderen Iedereen heeft een rol: daders, slachtoffers en omstanders Reorganisaties, veranderingen, een hoge werkdruk, weinig herstelmogelijkheden en regelruimte, slechte sfeer en hiërarchische stijl van leidinggeven aanjagers van ongewenst gedrag
We willen: Wat dan wel? Een organisatie, waar mensen elkaar helpen, hulp bieden, fouten erkennen en ervan leren, feedback geven, waardering uiten, afspraken en beloftes nakomen, verantwoordelijkheid nemen, onderlinge verschillen op een positieve manier gebruiken,. Dat gedoe snel op tafel komt Lukt dat niet met collega / leidinggevende, dan is er de laagdrempelige deskundige vertrouwenspersoon En formeel: de klachtencommissie
Agressie wat kun je doen? Weet wat er speelt en regel het Incident actie! Duidelijke reactie richting veroorzaker, bijvoorbeeld locatieverbod of (anonieme) aangifte. NB ook agressie door ziektebeeld is onacceptabel Steun bij collega s en leiding, interne nazorg Leren van incidenten Bepaal samen de grens Instelling doet regelwerk in afhandeling incidenten casemanager Agressie & Geweld (Bron: Actieplan Veilig werken in de zorg)
Houvast in de Arbowet Beleid gericht op voorkoming. en indien dat niet (voldoende) kan: beperking PSA Een gedegen RI&E en plan van aanpak met uitgebreid aandacht voor PSA Afspraken over frequentie van een nieuwe RI&E, bijvoorbeeld elke 4 jaar en bij veranderingen de RI&E aanpassen! Voorlichting over PSA-risico s Een stevige preventiemedewerker Een goed overleg
Kijk in de Arbocatalogi: Meer houvast Verpleging, verzorging, Verzorging, thuiszorg, kraamzorg en Jeugdgezondheidszorg (VVT): http://www.arbocatalogusvvt.nl/ Gehandicaptenzorg: http://www.profijtvanarbobeleid.nl geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg GGZ: http://www.arbocatalogusggz.nl/ Algemene en catagorale ziekenhuizen: http://www.betermetarbo.nl/ Academische ziekenhuizen (UMC): https://www.dokterhoe.nl/
Meer houvast Veilige Publieke Taak: http://www.evpt.nl/home/ Duidelijkheid over agressie: www.duidelijkheidoveragressie.nl Gespreksleidraad Werkstress: In gesprek over stress Inzicht in problematiek, oorzaken Zie: http://www.duurzameinzetbaarheid.nl/ en meer instrumenten
De OR heeft invloed Instemmingsrecht, bijvoorbeeld: Uitvoering van de RI&E en het plan van aanpak Re-integratie, ziekteverzuimbeleid en contract arbodienst/arbodeskundige(n) Regeling vertrouwenspersoon Uitvoering Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO) en medewerkers tevredenheidsonderzoek (MTO) Regeling werktijden, roosters, Het adviesrecht, bijvoorbeeld: Investeringen, grote inkoop, nieuwbouw en verbouwingen Organisatieveranderingen Informatierecht! Recht op inhuur deskundige
De OR heeft invloed Initiatiefrecht (WOR, art. 23): Kan ALTIJD en is tactisch sterk! Initiatieven worden sterk(er) als: Goed onderbouwd en uitgewerkt: benut interne en externe expertise (recht op inhuur deskundige) Diverse spelers betrokken Breed draagvlak Werk toe naar heldere afspraken Verkondig wat u gaat doen en wat u heeft gedaan
Inspectie
Het valt of staat met: Betrokkenheid: blijf in discussie met iedereen, bijvoorbeeld over: Jaarverslag vertrouwenspersoon Incidenten die gemeld zijn Bekendheid: communicatie en voorlichting; ook over wat er al is binnen uw organisatie! Borging: opnemen in functieprofielen, taakomschrijvingen, functioneringsgesprekken en regelingen Bestaand beleid: aansluiten op bestaand beleid en meenemen bij aanpassingen en vernieuwingen van beleid Blijven evalueren en verbeteren! Borrel en vier uw successen!
Nicole.pikkemaat@sbiformaat.nl Carolina.verspuij@sbiformaat.nl Meer info? Vragen?