Het Rouw Integratief Traject RIT Van presentie tot interventie in de rouwtherapie Johan maes Artevelde 2017
Het RIT Rouw = drie dimensies (DNAmodel): het landschap van verlies in kaart brengen Integratie op psychologisch/neurologisch niveau (van reactief -> integratief) Traject = be-weg-ing in tijd en ruimte
Rouwtraject 1. Acute rouw: een natuurlijk aanpassingsproces 2. Uitmondend in continue rouw 3. Complicaties en de GRS
1. Acute rouw. Meestal direct na het verlies. Verandert voortdurend. Biopsychosociale reacties: emotioneel rollercoaster, cognitief bezet, gedrag afremmend, sociaal verstorend. Controle kwijt, voor zz onherkenbaar. Verstorend, ontwrichtend van gewone leven. Heen en weer bewegen tussen. Psychologisch immuniteitssysteem werkt
2. Continue rouw. wordt deel van mij (geen pathologie) (soms tijdelijk acuut). veranderend, zich ontvouwend en ontwikkelend. Verweven of integreren in het grotere levensverhaal of identiteit. Niet meer ontwrichtend, zelfs ook verrijkend. Levenslang
3. Gecompliceerde rouw en de GRS. acute rouw die vastzit, geen beweging. Complicaties door niet adequate emotieregulatie, cognities, gedrag en sociale interacties. Raakt niet geïntegreerd. Geen beweging in één van de dimensies (scheidingspijn/ overspoeld / geen doelen). Verstoring in dagelijks functioneren. Vaak gecombineerd met andere problematieken
De 6 W s van het verliesverhaal WIE verliest: de persoon van de rouwende WAT of Wie wordt verloren (aard, betekenis) WELK verlies: hoe, omstandigheden, aard WAAR : ruimte (omgeving, plaats, context) WANNEER : tijd (leeftijd, levensloop, VHT) WAAROM : betekenis, oorzaak Elke rouw heeft unieke kleur!!
Verliesdriehoek (J.maes) Impact Coping +/- +/- Betekenisgeving +/-
Integratie Rouwzorg faciliteert de psychologische integratie van de ervaringen in een coherent narratief en helpt ook de integratie op neurologisch niveau omdat de cliënt hogere hersenfuncties gebruikt om ervaringen te bewerken die tot voorheen vooral verwerkt werden door de affectieve breinsystemen (Cozolino, 2010)
Rouwtherapie: van presentie tot interventie Presentie De therapeutische relatie is de basis (hechting). Veiligheid en vertrouwen. Een accepterende, inlevende houding. Eren, dan corrigeren. Groot draagvermogen, containing en holding. In en uitzoomen. Erkennen, Exploreren, Reflecteren (EER). Drie dimensies, drie lagen (extern, intern, reflectief)
Rouwtherapie: van presentie tot interventie Algemeen copingvaardigheden >.op het vlak van emotionele en cognitieve zelfregulatie, draagkracht.op het vlak van zelfzorg (fysiek, psychisch, practisch, spiritueel, sociaal).op het vlak van sociale relaties: verbinden en begrenzen
Rouwtherapie binnen het DNA: het verliesverhaal (her)definiëren Betekenisvolle plaats helpen vinden voor het verliesverhaal binnen het zelfnarratief. Impact, coping en betekenis.gedetailleerd en gedoseerd verliesverhaal vertellen (emotieregulatie en coherentie).extern, intern, reflexief narratief.toegang vinden tot krachtbronnen (intern, extern)
Herdefiniëren van de relatie Het achtergrondverhaal van de relatie exploreren, reconstrueren. De life imprint: de afdruk van (ambivalentie). Re-memberen. Legacy work : het eren van. Imaginaire dialoog (Unfinished business). Exploreren eigen hechtingspatronen
Herdefiniëren van het leven Revisie van het leven, levensdoelen, taken en rollen.exploreren van zingevingskader.identiteit voor en na het verlies.werken aan nieuwe doelen, rollen, toekomst.blijvende verbinding verankeren.exploreren van de winst (geleerd, veranderd?).graduele activering
GRT: complicated grief treatment (Shear ea) Combinatie van IPT, CGT en MI 1. Opbouwen van therapeutische relatie en verhaal van het verlies laten vertellen 2. Wegnemen van obstakels die normale rouw in de weg staan (vermijding, negatieve denkpatronen, gebrekkige probleemoplossing of copingvaardigheden, sociale verstoringen) 3. Werken aan persoonlijke doelen en vormgeven van de toekomst
De Gecompliceerde Rouwtherapie: uitgangspunten (Shear) Nabestaande kan informatie ivm verlies niet integreren en de rouw wordt geïntensifieerd en verlengd, blijft acuut Rouwproblemen: - dysfunctionele gedachten, emoties en gedrag - rumineren over gebeurtenis, probleem, reactie - beschadigend vermijdingsgedrag en preoccupatie met gedachten en herinneringen - verminderde interesse in het leven, meer geïsoleerd Hechtingsmodel en DPM: revisie van het interne werkmodel op basis van erkenning van het verlies en duale copingsstrategie
De Gecompliceerde rouwtherapie: behandeling Revitaliseren van het gezonde rouwproces als duaal proces Problematische reacties elimineren door het verminderen van vermijding, faciliteren van zelfexploratie en veilige ondersteunende relaties Kunnen ervaren van positieve emoties Kunnen geloven in perspectief en toekomst
GRT: fasen en technieken (16 sessies) 1.introductie: veiligheid en steun, exploreren van hechtingsgedrag, geschiedenis van de relatie, het verhaal van het verlies en de rouw -informatie over rouw, GR en GRT (psycho-educatie) -rouw dagboek -persoonlijke werkdoelen (motivatie: toverstokje), zelfzorg -huidige relaties, sociaal netwerk (uitnodigen van betekenisvolle relatie)
CGT 2. Midden: focus op aanpak van de complicaties en faciliteren van gezond rouwproces - imaginaire (revisiting) exploratie van het overlijden (vertellen van het verhaal in TT, reflectie met therapeut) = reduceren angst = integreren in impliciet geheugen = cognitieve verandering: reductie ongeloof, een meer comfortabel narratief, herevaluatie van pijnlijke gevoelens, gedachten - situationele (revisiting) exploratie: ik wil wel, maar kan niet (vermijding) - imaginaire conversatie met + ( put the story away ) - vervolg persoonlijk werk doelen, relaties, rollen 3. Beëindigen therapie