Rouw en zorg in een team 5 mei 2017

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Rouw en zorg in een team 5 mei 2017"

Transcriptie

1 Rouw en zorg in een team 5 mei 2017 riet obyn inleidend Voorstelling: Werkvorm: interactief Stellingen Als hulpverlener moet je steeds professioneel zijn en dus immuun voor verdriet je kan je als hulpverlener beter niet hechten, dan heb je ook geen probleem met loslaten ik doe niks anders dan zorgen voor mensen en hun troosten, maar met mijn eigen verdriet kan ik nergens terecht 1

2 I. De alkmetafoor DRAALAST DRAAKRACHT ZOR en ZLFZOR II. Rouw en belasting van de hulpverlener? A. Verbinding en rouw. Mythes binnen de hulpverlening C. Palliatieve zorg als uitdaging D. Veelkleurig verlies van de hulpverlener. De niet erkende rouw F. Het duale procesmodel A. Verbinding en rouw Rouw = de prijs voor de liefde Rouw ~verbinding Afstand vs nabijheid ~ doen vs zijn 2

3 . Mythes binnen de hulpverlening Doe-mythe (cfr beenmetafoor) Supermanmythe Faalmythe Struisvogelmythe C. (Palliatieve) zorg als uitdaging motionele/psychologische belasting Morele belasting xistentiële belasting Differentiatie-belasting Sociale belasting Rouw-belasting Samenwerkingsbelasting D. Veelkleurig verlies van de hulpverlener Verlies op persoonlijk vlak Verlies op professioneel vlak Opgestapeld verlies 3

4 PRSOOLIJK vlak: Vroegere verlieservaringen Actuele verlieservaringen Toekomstige verlieservaringen PROFSSIOL vlak PRIMAIR: Verlies van een bewoner Verlies collega (mutatie, pensioen, overlijden,.) Verlies van een team (ontslag, mutatie, grondige hervorming,.) PROFSSIOL vlak: SCUDAIR: Verlies van de band met de bewoner Verlies van doelen en idealen (vb realiteit <-> hoe je graag zou zorg verlenen) Verlies van je professioneel zelfbeeld (onmacht, twijfels, zelfvertrouwen ) Verlies van onschuldigheid/naïeviteit Opgestapeld verdriet r blijven sporen bestaan. iet-erkende rouw van een hulpverlener Dingen die vaak over hoofd gezien worden: etekenis van de relatie die niet erkend wordt ( het is toch maar een patiënt, maar een bewoner,. ) Verlies wordt als minder betekenisvol gezien (maar een dementerende, hij was toch al 92j,.) Verliezer wordt niet gezien als iemand die verliest (is professioneel, is sterk, kan daar wel tegen, is je job,.) 4

5 13 Tot nooit meer, voor altijd F. Het Duale Procesmodel van verliesverwerking (Stroebe en Schut) Verlies-gericht Confrontatie met verlies Positieve en negatieve ervaringen en gevoelens Loslaten en herdefiniëren van de band Ontkenning en vermijding van herstel Herstel-gericht Aanpassen veranderingen ieuwe dingen doen Afleiding van verlies ieuwe rollen, identiteit, relaties, levensdoelen Ontkenning en vermijding van verlies evaar: overspoelende emoties (chronische rouw) evaar: overcontrole (niets voelen) bevroren rouw 8/05/2017 Verliesgerichte hulpverleners Voelen zich schuldig, boos, verdrietig Missen de overledene, denken aan hem ood aan delen van gevoelens en praten over de overledene Trekken zich soms terug Denken na over het verlies, zijn ermee bezig, schrijven het af,. Reageren zich soms af in gedrag (roken, eten, drinken,.) Herstelgerichte hulpverleners Sluiten zich af van hun gevoelens emen afstand Zijn vooral bezig, gaan over tot de routine van de dag Vermijden contact met situaties en plaatsen aan soms rouw afreageren op anderen (bewoners, team, leidinggevende, organisatie,.) Ideaal is op twee benen of eens kunnen wisselen van been maar we hebben voorkeursbeen! => rouwstijl => verschillen in rouwstijl in een team => kan leiden tot misverstanden, polarisatie in teams,extra stress, 5

6 III. Zelfzorg en zorg voor anderen/steunpilaren A. Rouwtaken voor een hulpverlener. Het AC van de hulpverlener C. De steunpilaren A. Rouwtaken voor een hulpverlener 1 betekenis geven aan het verlies 2 verlies stuk integreren in ons leven 6

7 1: betekenis geven een plaats geven op één of andere manier wat afronden zodat het minder beladen is Als individu: v ik heb gedaan wat ik kon Ik toch nog iets moois kunnen doen Ze heeft nog een mooie tijd gehad Ze heeft nog.. Als team: Samen het verhaal vertellen Samen afronden, laatste zorgen Wederzijdse steun, verhaal laten doen, kunnen luisteren naar ieders deel daarin 2: verlies integreren in ons leven Door de confrontatie met verlies leren we leven met verlies, leren het als onderdeel van het leven accepteren en een plaats geven roeimogelijkheid voor ons als persoon! Kan ons leven rijker en boeiender maken. Het AC van de hulpverlener Aandacht en aanvaarding alans Connectie en communicatie 7

8 1. Aandacht en aanvaarding Jezelf de toestemming geven om aandacht te hebben voor jezelf als persoon op alle niveaus: lichamelijk, emotioneel, sociaal en spiritueel => afstemmen op eigen noden, grenzen krachtbronnen rkennen dat zorgverleners zelf ook zorg nodig hebben Aandacht vanuit de organisatie en vanuit het team voor de rouw van de hulpverlener 2. alans Proberen op allerlei niveaus naar een evenwicht te streven Tussen V en OTVA Tussen AFSTAD en AIJHID Tussen PRIV en WRK Tussen DO en ZIJ (= interventie en presentie) Uit evenwicht zijn van de balans is geen falen maar wel een kans 3. Connectie en communicatie In verbinding staan met jezelf en met je kwaliteiten In verbinding staan met anderen, het groter geheel waarin je werkt en leeft => nood aan tijd en ruimte om stil te staan bij wat we doen (= communicatie) => Durven kwetsbaarheid delen en zo krachtiger hulpverleners worden 8

9 c. Steunpilaren W eweging: afbraak cortisol en aanmaak endorfines oed gevoel over jezelf en je lichaam Zit soms ook in kleine dingen 9

10 W ZO D VO DI ezond eten eiging om snel naar suikers te grijpen Maar als energieniveau afneemt => lichaam gaat besparen Veel water drinken, tijd nemen om te eten! ten zou een rustmoment moeten zijn W ZO D VO DI R Z 10

11 renzen Leren en durven zeggen Proberen werkuren te respecteren Werkinhoud proberen daar te laten samen met het afdoen van de werkkledij Smartphone vervaagt grens tss privé en werk W ZO D VO DI R Z M - T I M Me-time Sociale wezens <-> behoefte om af en toe op adem te komen Durven af en toe bewust voor jezelf kiezen Jezelf verwennen 11

12 W ZO D VO DI R Z M - T I M H O Y W ZO D VO DI R Z M - T I M H O Y S O C I A L STU S T R U C T U U R Structuur Slaap! => verwerken van zaken => aanmaak serotonine Vast dag en nachtritme 12

13 Oefening: alk van het team Zin. Afronding edankt voor jullie aandacht en medewerking 13

Of je hart nu breekt of scheurt, kapot is kapot.

Of je hart nu breekt of scheurt, kapot is kapot. Of je hart nu breekt of scheurt, kapot is kapot. Rouw van naastbestaanden van personen met dementie Gerke VERTHRIEST Een pluim voor jou, mantelzorger! We staan stil bij: - Rouwen als iemand nog niet dood

Nadere informatie

11/06/2015 - omgaan met rouw en verdriet - basisopleiding PZ - VK WZC

11/06/2015 - omgaan met rouw en verdriet - basisopleiding PZ - VK WZC ROUW BIJ OUDEREN VITAL VANASSCHE Verpleegkundige/Deskundige in Palliatieve zorg en Rouwzorgverantwoordelijke bij Palliatieve Hulpverlening Antwerpen. Contextuele psychotherapeut, rouwconsulent Rouw bij

Nadere informatie

23/12/15. Met deze workshop staan we stil bij dit onzichtbaar stuk. Diagnose. Lichamelijke en emotionele gezondheid? Verandering op vlak van

23/12/15. Met deze workshop staan we stil bij dit onzichtbaar stuk. Diagnose. Lichamelijke en emotionele gezondheid? Verandering op vlak van 23/12/15 Medefinanciering door Omgaan met verlies van gezondheid Diagnose Met deze workshop staan we stil bij dit onzichtbaar stuk Verandering op vlak van Na aanslepende klachten zelfredzaamheid Gezin

Nadere informatie

Tussen ziekte en het leven. Klaas-Jan Rodenburg Mei 2016

Tussen ziekte en het leven. Klaas-Jan Rodenburg Mei 2016 Tussen ziekte en het leven Klaas-Jan Rodenburg Mei 2016 Stellingen 1. Ik ben mijn overtuigingen of Mijn overtuigingen geven richting aan mijn leven 2. Ik denk dus ik besta of Mijn denken helpt mij om controle

Nadere informatie

Rouw en Verdriet bij Ouderen. Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder

Rouw en Verdriet bij Ouderen. Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen Fysieke veranderingen - Gezondheid - Mobiliteit - Fysieke capaciteiten

Nadere informatie

Rouw bespreekbaar maken bij mensen met dementie

Rouw bespreekbaar maken bij mensen met dementie Rouw bespreekbaar maken bij mensen met dementie Zorgnetwerk Trento Jan Bulté Kristien Henderickx 1 Wie zijn we? Jan Bulté Ergotherapeut 10 jaar in Zorgnetwerk Trento, campus De Vliet in Zele Afdeling de

Nadere informatie

Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget

Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget Palliatieve zorg Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende

Nadere informatie

Doodgeboorte Een blik vanuit het rouwdomein

Doodgeboorte Een blik vanuit het rouwdomein Doodgeboorte Een blik vanuit het rouwdomein Let Dillen Oncologisch Centrum, UZ Gent (NKP, FOD) 29 maart 2011 37e week van de Verpleegkundigen en Vroedvrouwen Kursaal Oostende Vertrekpunt Het verwoestende

Nadere informatie

Samen op weg: De rol van psychologische ondersteuning bij kanker. Christel Knops & Ciska De Smedt

Samen op weg: De rol van psychologische ondersteuning bij kanker. Christel Knops & Ciska De Smedt Samen op weg: De rol van psychologische ondersteuning bij kanker Christel Knops & Ciska De Smedt I N L E I DING Wanneer kan je beroep doen op de onco-psycholoog Wat met naasten, kinderen,? Wat doen we?

Nadere informatie

Het leven leren leven

Het leven leren leven Rouwbegeleiding in de praktijk Het leven leren leven Karin van der Plas Themabijeenkomst IDPZ 31 oktober Programma Welkom Theorie over rouw Bespreking casus/ luisteroefening Wat is Levenskunst? Tijd voor

Nadere informatie

Als ontslag dreigt of al realiteit is.. Crisis en transitie in de levensloop

Als ontslag dreigt of al realiteit is.. Crisis en transitie in de levensloop Als ontslag dreigt of al realiteit is.. Crisis en transitie in de levensloop Het leven is. CRISIS BEDREIGING of KANS? Crisis 危 机 Gevaar 危 险 会 Kans 机 CRISIS EN TRANSITIE Hoe daarmee om te gaan? Crisis

Nadere informatie

Wat je niet ziet, kan er wel zijn Over jonge mantelzorgers en (levend) verlies. Waar gaan we het vandaag over hebben?

Wat je niet ziet, kan er wel zijn Over jonge mantelzorgers en (levend) verlies. Waar gaan we het vandaag over hebben? Wat je niet ziet, kan er wel zijn Over jonge mantelzorgers en (levend) verlies Waar gaan we het vandaag over hebben? o Wat betekend (levend-) verlies voor kinderen en jongeren? o Wat hebben kinderen van

Nadere informatie

Als ontslag dreigt of al realiteit is.. Crisis en transitie in de levensloop

Als ontslag dreigt of al realiteit is.. Crisis en transitie in de levensloop Als ontslag dreigt of al realiteit is.. Crisis en transitie in de levensloop CRISIS BEDREIGING of KANS? Crisis 危机 Gevaar 危险 Kans 机会 CRISIS EN TRANSITIE Hoe daarmee om te gaan? SOORTEN VERLIES stemming

Nadere informatie

Het DNA van rouw. Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017

Het DNA van rouw. Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017 Het DNA van rouw Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017 Symposium rouw bij levend verlies 27 juni 2017 Welkom Johan Maes https://www.youtube.com/watch?v=llprjxfhs 8s Zoveel soorten

Nadere informatie

5 tips om te ontspannen

5 tips om te ontspannen 5 tips om te ontspannen Yin in Yang Sommige foto s zijn gevonden op internet. Meen je rechten te hebben op een daarvan neem dan contact op met Yin in Yang. Het belang van ontspannen Ontspannen is een van

Nadere informatie

De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen. De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen. De wijsheid om het verschil te zien

De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen. De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen. De wijsheid om het verschil te zien De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen De wijsheid om het verschil te zien De psychologie van pijn. Sint-Jozefkliniek Bornem - Willebroek Barbara

Nadere informatie

Psychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG

Psychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG Psychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG 1 Emotioneel beladen thema s Overlijden van dierbare Donatie van iets van

Nadere informatie

Omgaan met faalangst en weerstanden! Trainer: Gijs Visser

Omgaan met faalangst en weerstanden! Trainer: Gijs Visser Omgaan met faalangst en weerstanden! Trainer: Gijs Visser Hoe ga jij om met gevoelens van falen of een verlieservaring?? Iedereen krijgt er vroeg of laat mee te maken Er rust een taboe op dit onderwerp

Nadere informatie

WAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke

WAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke WAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke Analyse 4 pijlers belangrijk om optimale prestaties te leveren: 1) de fysieke pijler (incl. technisch en tactisch) 2) de mentale pijler 3)

Nadere informatie

Samen rouwen. Hoe u uw kind kunt helpen verlies draaglijk te maken

Samen rouwen. Hoe u uw kind kunt helpen verlies draaglijk te maken Samen rouwen Hoe u uw kind kunt helpen verlies draaglijk te maken Rouw De prijs die we betalen voor hechting Overlijden van een dierbare Gezondheidsproblemen (CVS, MS, afnemen zicht / gehoor etc.) Rouwen

Nadere informatie

Omgaan met emoties als opvoeder/begeleider vanuit EFT. Naar meer handelingsbekwaamheid Carl Adams Social Practice lab, AP Hogeschool 27 november 2018

Omgaan met emoties als opvoeder/begeleider vanuit EFT. Naar meer handelingsbekwaamheid Carl Adams Social Practice lab, AP Hogeschool 27 november 2018 Omgaan met emoties als opvoeder/begeleider vanuit EFT Naar meer handelingsbekwaamheid Carl Adams Social Practice lab, AP Hogeschool 27 november 2018 Wat is centraal als we naar menselijk functioneren

Nadere informatie

TOOLKIT ROUW EN VERDRIET

TOOLKIT ROUW EN VERDRIET TOOLKIT ROUW EN VERDRIET ALS JE IEMAND DICHTBIJ VERLIEST. Rouwen: een werkwoord waarvan je de betekenis pas leert kennen als je voor het eerst iemand verliest die veel voor jou betekende. Misschien wil

Nadere informatie

..en. rouwend. VOOK 6 oktober 2011 ( )Carine. Kappeyne van de Coppello

..en. rouwend. VOOK 6 oktober 2011 ( )Carine. Kappeyne van de Coppello Jong, eigen-wijs..en rouwend VOOK 6 oktober 2011 ( )Carine Kappeyne van de Coppello Krijgen kinderen met de dood te maken? Internationaal onderzoek wijst uit dat van ongeveer 5% van de kinderen tot 16

Nadere informatie

Psychologische ondersteuning van patiënt, familie en hulpverlener. Inge Bossuyt, verpleegkundige palliatief support team UZ Leuven

Psychologische ondersteuning van patiënt, familie en hulpverlener. Inge Bossuyt, verpleegkundige palliatief support team UZ Leuven Psychologische ondersteuning van patiënt, familie en hulpverlener Inge Bossuyt, verpleegkundige palliatief support team UZ Leuven Inhoud 1. Zorgattitude van alle hulpverleners 2. Hoe beleving en bekommernis

Nadere informatie

Wat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt.

Wat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt. Hoofdstuk 7 Emoties Nu is het tijd om door te gaan. Je hebt je dwarslaesie, je bent hopelijk klaar met al de medische dingen, nu is het tijd om ook je gevoelens aandacht te geven. Dus: ga lekker zitten,

Nadere informatie

Stressloos leren.

Stressloos leren. Stressloos leren Wat gaan we doen? Stress Vecht en vlucht reactie Herkennen van stress, het verloop, herstel Oorzaken van veel STRESS Optimaal leren: talentontwikkelingsmodel leren vanuit je hart Hartkracht

Nadere informatie

Aandacht voor verlies- en rouw als onderdeel van een goede oude dag

Aandacht voor verlies- en rouw als onderdeel van een goede oude dag Aandacht voor verlies- en rouw als onderdeel van een goede oude dag (drs) Cor Maas Geestelijk verzorger bij Dichterbij en Siza gespreksleider moreel beraad. 1 Inleiding: - visie - gevolgen ouder worden

Nadere informatie

Verlies en rouw vanuit het perspectief van ontspoorde mantelzorg. Laat me niet alleen. Programma workshop.

Verlies en rouw vanuit het perspectief van ontspoorde mantelzorg. Laat me niet alleen. Programma workshop. Verlies en rouw vanuit het perspectief van ontspoorde mantelzorg Claire de Graaf 11 Juni 2019 Laat me niet alleen Wende Snijders Programma workshop Verlies en diffuus verlies Rouw en complexe rouw Overlevingsstijlen

Nadere informatie

Wat wordt onder nazorg verstaan?

Wat wordt onder nazorg verstaan? Wat wordt onder nazorg verstaan? Jaarbijeenkomst NPZR&o 2016 Rouw en nazorg Rotterdam, 4 februari 2016 Rouw en Nazorg Nazorg bij palliatieve zorg kan beter Rouw (in onze samenleving) Rouwmodellen Tips

Nadere informatie

Hoe ons brein ons bij de neus neemt!

Hoe ons brein ons bij de neus neemt! Hoe ons brein ons bij de neus neemt! Wie is hier de baas, jij of je verstand? Over een half uur: 1. Verstand is heel slim met taal 2. Kan zijn eigenaar tot uitputting drijven 3. Hoe help je medewerkers

Nadere informatie

Stressloos leren.

Stressloos leren. Stressloos leren Wat gaan we doen? Stress Vecht en vlucht reactie Herkennen van stress, het verloop, herstel Oorzaken van veel STRESS Hersenen en STRESS Optimaal leren: talentontwikkelingsmodel leren

Nadere informatie

Vermoeidheid bij MPD

Vermoeidheid bij MPD Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale

Nadere informatie

ROUW- EN VERLIESBEGELEIDING

ROUW- EN VERLIESBEGELEIDING SPELEN KINDEREN OOK ALS ZE VERDRIETIG ZIJN? KINDEREN & ROUW Ieder verlies vraagt ruimte om te rouwen. Rouwen is een taak waarbij je moet leren leven in de nieuwe werkelijkheid. Op deze pagina wordt beschreven

Nadere informatie

Zelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.

Zelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Zelfmoordgedachten Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfmoordgedachten Zelfmoordlijn 1813 Die kan je bellen, chatten of mailen als je aan zelfdoding denkt. Op de website

Nadere informatie

TOPPRODUCTEN VOOR JOU EN JE TEAM EDITIE Special geluk en werkplezier!

TOPPRODUCTEN VOOR JOU EN JE TEAM EDITIE Special geluk en werkplezier! TOPPRODUCTEN VOOR JOU EN JE TEAM EDITIE 2019 Special geluk en werkplezier! Goed in je vel GELUK ALS BASIS Gelukstest Als medewerker zet je je elke dag, met hart en ziel, in voor cliënten. Bijdragen aan

Nadere informatie

Zelfsturing betekent openstaan voor een duurzame verandering: GRIP op ZELFSTURING

Zelfsturing betekent openstaan voor een duurzame verandering: GRIP op ZELFSTURING Zelfsturing betekent openstaan voor een duurzame verandering: GRIP op ZELFSTURING 12 april 2014 Waarom is ZELFSTURING ineens zo MODERN? Wat is het belang van het ZELF? WHO noemt 2 belangrijke aspecten

Nadere informatie

Zorg voor de zorgenden ofwel: meelopen tot het eind en (zelf) overeind blijven. Maastricht 26 november 2009

Zorg voor de zorgenden ofwel: meelopen tot het eind en (zelf) overeind blijven. Maastricht 26 november 2009 Zorg voor de zorgenden ofwel: meelopen tot het eind en (zelf) overeind blijven Maastricht 26 november 2009 INTRO Introductie van mij en u Nut van het thema Tijd Reageren? Oogmerk Vier vragen: Hoe herstel

Nadere informatie

Verlies, verdriet en rouw

Verlies, verdriet en rouw Verlies, verdriet en rouw Albert Schweitzer ziekenhuis november 2013 pavo 0233 Inleiding Iemand die u dierbaar was, waar uw zorg naar uitging, is overleden. Het wegvallen van de overledene brengt wellicht

Nadere informatie

Alles Goed? Workshop. Signaleren van stressklachten en burn-out bij werknemers de ideale werknemer het meest kwetsbaar?

Alles Goed? Workshop. Signaleren van stressklachten en burn-out bij werknemers de ideale werknemer het meest kwetsbaar? Alles Goed? Workshop Signaleren van stressklachten en burn-out bij werknemers de ideale werknemer het meest kwetsbaar? Alles Goed? Liesbeth Niessen Psycholoog Arbeid en Gezondheid N.I.P. www.competencecoaching.nl

Nadere informatie

De mythen van rouw ontsluiert!

De mythen van rouw ontsluiert! De mythen van rouw ontsluiert! Ieder mens maakt het in zijn leven verschillende keren mee, afscheid nemen. Afscheid van iemand iets wat hem of haar dierbaar was, bijvoorbeeld bij een overlijden of het

Nadere informatie

rouw Masé Sutterland DGO Morning never comes to an end it is a process of remembering, not one of leaving behind - S.

rouw Masé Sutterland DGO Morning never comes to an end it is a process of remembering, not one of leaving behind - S. rouw Morning never comes to an end it is a process of remembering, not one of leaving behind - S. Freud 1923 Masé Sutterland DGO 05-10-2018 Doel van deze middag Kennismaken met visies op rouw Welke vragen

Nadere informatie

Module 4 : Krachtbronnen

Module 4 : Krachtbronnen Module 4 : Krachtbronnen Vertrouwen Krachtbron: positieve mindset krachtbron: emoties hanteren Krachtbron: loslaten Moment voor jezelf en jouw verhaal opdrachten oefeningen Inleiding Veerkracht bouw je

Nadere informatie

THEMAONTMOETINGEN. Er zijn ontmoetingen rondom vier thema s: Waardevol opvoeden Zelfbewust zijn Investeren in je relatie Leven met verlies

THEMAONTMOETINGEN. Er zijn ontmoetingen rondom vier thema s: Waardevol opvoeden Zelfbewust zijn Investeren in je relatie Leven met verlies THEMAONTMOETINGEN Ieder mens heeft weleens vragen die hij niet zomaar kan beantwoorden. Bijvoorbeeld over wie je bent of wilt zijn, hoe je je relatie kunt versterken, hoe je omgaat met verlies of over

Nadere informatie

WELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG. door Nelly Troost

WELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG. door Nelly Troost WELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG door Nelly Troost GEGEVENS UIT DE CASUS Systeem dhr. Jansen 74 jaar MW. JANSEN 75 jaar Medisch/Zorgverlening

Nadere informatie

Omgaan met weerstanden Gedreven mensen bevlogen scholen. 28 april 2017 Lieve Peeters

Omgaan met weerstanden Gedreven mensen bevlogen scholen. 28 april 2017 Lieve Peeters Omgaan met weerstanden Gedreven mensen bevlogen scholen 28 april 2017 Lieve Peeters Omgaan met weerstand Wie in huis de trekker is van veranderingen, weet dat je dan kunt rekenen op een hoeveelheid weerstand

Nadere informatie

Handleiding zelfzorgplan

Handleiding zelfzorgplan Handleiding zelfzorgplan Het zelfzorgplan voor hulpverleners heeft als doel jou even te laten stilstaan bij je rol als hulpverlener. Dit bewust stilstaan zorgt voor inzicht in de kwetsbaarheden waar jij,

Nadere informatie

ESF - Project: Morele stress bij zorgverleners in de ouderenzorg Info- en inspiratiesessie preventie psychosociale risico s op het werk 9/12/ 14

ESF - Project: Morele stress bij zorgverleners in de ouderenzorg Info- en inspiratiesessie preventie psychosociale risico s op het werk 9/12/ 14 ESF - Project: Morele stress bij zorgverleners in de ouderenzorg Info- en inspiratiesessie preventie psychosociale risico s op het werk 9/12/ 14 Céline Baele Dorine Coolen Herlinde Dely ESF-project: Morele

Nadere informatie

Workshop. Mindful Werken voor balans en plezier in je werk

Workshop. Mindful Werken voor balans en plezier in je werk 2017 Workshop Mindful Werken voor balans en plezier in je werk Even voorstellen Ida Tuinhof Willem de Groote Cesartherapeut Pilatesdocent Bedrijfsfysiotherapeuten Mindfulness en compassietrainers Haptonoom

Nadere informatie

WANNEER VERTEL JE HET AAN JE KINDEREN? Als de beslissing om te gaan scheiden eenmaal genomen is, dan kun je dit het beste zo snel mogelijk aan de

WANNEER VERTEL JE HET AAN JE KINDEREN? Als de beslissing om te gaan scheiden eenmaal genomen is, dan kun je dit het beste zo snel mogelijk aan de OVER EN UIT OVER EN UIT Welkom bij de e-training Over en uit. In deze training leer je beter om te gaan met je scheiding. Je leert hoe je het beste het nieuws van de scheiding aan je kind kan vertellen,

Nadere informatie

Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven

Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Gent 25 april 2013 Opzet Opstarten Toelichting op STEM Introductie in leefstijlen bij sterven + casuïstiekbespreking Verschillen in omgaan met verdriet Afsluiting

Nadere informatie

Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl

Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl Verbonden in Vrijheid Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 1 IS HET MOGELIJK? 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 2 DE MYTHE 04-11-2009 Leonie

Nadere informatie

3. Rouw en verliesverwerking

3. Rouw en verliesverwerking 3. Rouw en verliesverwerking 29 Voor de trainer De belangrijkste begrippen van dit gedeelte zijn: Grote verschillen tussen verschillende getroffenen Breuk in de levenslijn Rouw/Verliesverwerking/chronische

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Rouwen na faillissement

Rouwen na faillissement Rouwen na faillissement Vriendelijk aangeboden door Tussenstap is een product van de vzw Zenitor is een dochter van vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 1/7 Inleiding:... 3 1.Wat is rouwen eigenlijk?...

Nadere informatie

Emoties, wat is het signaal?

Emoties, wat is het signaal? Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel

Nadere informatie

Verlies, verdriet en rouw

Verlies, verdriet en rouw Verlies, verdriet en rouw Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Iemand die u dierbaar was, waar uw zorg naar uitging, is overleden. Het wegvallen van de overledene

Nadere informatie

Herstel bij ouderen. Tienen 19 oktober 2018 Ann Callebert

Herstel bij ouderen. Tienen 19 oktober 2018 Ann Callebert Herstel bij ouderen Tienen 19 oktober 2018 Ann Callebert overzicht herstelvisie presentiebenadering wat is herstel? Herstel is een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in iemands houding,

Nadere informatie

Kinderen en ziek zijn. Nele Janssens Studiedag 25 maart 2011 1

Kinderen en ziek zijn. Nele Janssens Studiedag 25 maart 2011 1 Nele Janssens Studiedag 25 maart 2011 1 welkom Nele Janssens Studiedag 25 maart 2011 2 Kinderen en verlies Een kind hecht zich (hechting= het proces waarbij een kind voor zijn gevoel van welbevinden in

Nadere informatie

Module 7 : Zet een stap

Module 7 : Zet een stap Module 7 : Zet een stap Actieve rol Doelgericht Mindset: Moed Moment voor jezelf en jouw verhaal Opdrachten Inleiding Als je betekenis geeft aan hetgeen je is overkomen, komt er veelal ook energie vrij

Nadere informatie

Depressieve klachten bij verpleeghuiscliënten

Depressieve klachten bij verpleeghuiscliënten Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressieve klachten bij verpleeghuiscliënten Folder 1 Inleiding Deze folder is bedoeld voor mensen met depressieve klachten en

Nadere informatie

Dokter, ik heb kanker..

Dokter, ik heb kanker.. Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Over peuters en kleuters

Over peuters en kleuters Over peuters en kleuters Even terugdenken aan onze eigen puberteit Stemmingswisselingen Boos worden om niets Ruzie maken over niets Met de deuren slaan voor aandacht Experimenteergedrag Grenzen af tasten

Nadere informatie

Herstelgericht werken. Crisisunit Cura

Herstelgericht werken. Crisisunit Cura Herstelgericht werken Crisisunit Cura Inhoud 1. Voorstelling afdeling 2. Herstelgerichte werking 3. Stellingen 4. Vragen 1. Voorstelling van de afdeling Geschiedenis Vroeger opnameafdeling: 30 bedden Afdeling:

Nadere informatie

VERLIES NAAR WINST. bij rouw op het werk. inleiding door Trudy van Gils tgv 75 jarig jubileum uitvaartvereniging Joure op 8 oktober 2010

VERLIES NAAR WINST. bij rouw op het werk. inleiding door Trudy van Gils tgv 75 jarig jubileum uitvaartvereniging Joure op 8 oktober 2010 VAN WELKOM VAN VERLIES NAAR WINST bij rouw op het werk inleiding door Trudy van Gils tgv 75 jarig jubileum uitvaartvereniging Joure op 8 oktober 2010 Enkele overwegingen Wie een kind baart, kan vier maanden

Nadere informatie

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken

Nadere informatie

Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1

Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1 EENZAAMHEID Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1 Partners 'Aanpak eenzaamheid Hatert' EENZAAMHEID / 2 Programma Wat is eenzaamheid? Signalen Omgaan met EENZAAMHEID / 3 Wat is eenzaamheid?

Nadere informatie

Verlies en rouw Dominique Ebbeng - Martina Janssen TITEL / 1

Verlies en rouw Dominique Ebbeng - Martina Janssen TITEL / 1 Verlies en rouw Dominique Ebbeng - Martina Janssen TITEL / 1 Verlies en rouw Emotioneel proces als gevolg van een verlies. Rouw zou in fases verlopen Dit leidde nogal eens tot misverstanden en onbegrip

Nadere informatie

Rouw hoort bij het leven, het is een algemeen menselijke taak hiermee om te leren gaan.

Rouw hoort bij het leven, het is een algemeen menselijke taak hiermee om te leren gaan. Over rouw en rouwen Rouw hoort bij het leven, het is een algemeen menselijke taak hiermee om te leren gaan. Emoties zijn belangenbehartigers: signaal dat er iets belangrijks aan de hand is; toegangsweg

Nadere informatie

De Inner Child meditatie

De Inner Child meditatie De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun

Nadere informatie

Kanker... wat nu? T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Kanker... wat nu? T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Kanker... wat nu? T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

Wat is het verschil tussen geluk hebben en gelukkig zijn? Hoe voelt het om gelukkig te zijn? Wat maakt jou gelukkig?

Wat is het verschil tussen geluk hebben en gelukkig zijn? Hoe voelt het om gelukkig te zijn? Wat maakt jou gelukkig? Wie ben ik? krantenkoppen Wat is het verschil tussen geluk hebben en gelukkig zijn? Hoe voelt het om gelukkig te zijn? Wat maakt jou gelukkig? Sonja Lyubormirsky definieert geluk als de ervaring van vreugde,

Nadere informatie

Depressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober

Depressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken

Nadere informatie

Tuut-tuut-tuut, opzij, ik ben hulpverlener en maak mij druk. Eric van der Meijden 16 september 2011

Tuut-tuut-tuut, opzij, ik ben hulpverlener en maak mij druk. Eric van der Meijden 16 september 2011 Tuut-tuut-tuut, opzij, ik ben hulpverlener en maak mij druk. Eric van der Meijden 16 september 2011 Opbouw workshop Inleiding Ervaren van stress Wat is druk/stress? Pesso therapie Ervaren van basisbehoeften

Nadere informatie

Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is.

Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is. Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is. Anik Serneels Klinisch psychologe, relatie- en gezinstherapeute, specialisatie narratieve

Nadere informatie

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010 Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te

Nadere informatie

Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE

Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Voorstelronde Mesut Cifci, onderwijsondersteuner/oudercontactpersoon Welke ouders zijn er vandaag aanwezig? Samen met en van elkaar leren! Het belang

Nadere informatie

Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders

Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders Eerst de relatie, dan de communicatie In de communicatie tussen personen Inhoudsaspect Feiten Gebeurtenissen Resultaten Adviezen Relatieaspect Wat speelt tussen

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

-1- Mijn geluk wordt niet veroorzaakt door iets van buiten het is mijn staat van Zijn

-1- Mijn geluk wordt niet veroorzaakt door iets van buiten het is mijn staat van Zijn Test geluk en levenskunst Beantwoord elke stelling met ja/eens of nee/oneens -1- Mijn geluk wordt niet veroorzaakt door iets van buiten het is mijn staat van Zijn -2- Ik ben niet zo gevoelig voor lof of

Nadere informatie

Alle gelukkige families lijken op elkaar, elke ongelukkige familie is ongelukkig op zijn eigen wijze. Tolstoj Anna Karenina

Alle gelukkige families lijken op elkaar, elke ongelukkige familie is ongelukkig op zijn eigen wijze. Tolstoj Anna Karenina Alle gelukkige families lijken op elkaar, elke ongelukkige familie is ongelukkig op zijn eigen wijze Tolstoj Anna Karenina Familiezorg Methode Familiezorg Relationeel werken Denken en handelen vanuit het

Nadere informatie

Workshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 18 mei 2017

Workshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 18 mei 2017 Workshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 18 mei 2017 Ida Tuinhof Mindfulness- en Compassietrainer Bedrijfsfysiotherapeut Ida Tuinhof Bedrijfsfysiotherapeut Mindfulness- en Compassie trainer

Nadere informatie

Visie. Wat is dementie?

Visie. Wat is dementie? Visie Opdrachthoudende vereniging VitaS staat open voor gebruikers met dementie. Binnen onze dagverzorgingscentra worden alle ouderen met dementie opvangen ongeacht hun zorgnoden. Wij streven naar een

Nadere informatie

Aandachtspunten bij de begeleiding van kwetsbare senioren.

Aandachtspunten bij de begeleiding van kwetsbare senioren. 17/11/2017 Aandachtspunten bij de begeleiding van kwetsbare senioren. Gina Koster Thuiszorg? Dagverzorging Kraamzorg Gezinszorg Karwei Opvang Poetsdienst Andere: ergotherapeut, kinesist, 1 Odisee, Campus

Nadere informatie

1.7 OMGAAN MET STRESS IN JE WERK

1.7 OMGAAN MET STRESS IN JE WERK 1.7 OMGAAN MET STRESS IN JE WERK Sara Bloemers Betje Koolhaas Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Rouwverwerking

PATIËNTEN INFORMATIE. Rouwverwerking PATIËNTEN INFORMATIE Rouwverwerking 2 PATIËNTENINFORMATIE Een dierbare is overleden. Dit is een aangrijpende gebeurtenis. In de eerste plaats gaat onze deelneming uit naar u en de overige nabestaanden.

Nadere informatie

Welke vaardigheden hebben een invloed op het al dan niet succesvol zijn van het outplacement?

Welke vaardigheden hebben een invloed op het al dan niet succesvol zijn van het outplacement? Welke vaardigheden hebben een invloed op het al dan niet succesvol zijn van het outplacement? Definitie outplacement Outplacement is een geheel van begeleidende diensten en adviezen die in opdracht van

Nadere informatie

1. Wat is verlies? Als het gaat over verlies en rouw denken wij vaak als eerste aan het verlies ten gevolge van het overlijden

1. Wat is verlies? Als het gaat over verlies en rouw denken wij vaak als eerste aan het verlies ten gevolge van het overlijden Inhoud blz. Voorwoord 7 Inleiding 9 1 Wat is verlies? 11 2 Rouw bij verlies van geliefden 16 2.1 Wat is rouw? 16 2.2 Wie kunnen rouwen? 18 2.3 Kun je jezelf op rouwen voorbereiden? 19 3 Wat doet verlies

Nadere informatie

De basis van je leven

De basis van je leven De basis van je leven over de betekenis van je kindtijd voor vandaag Bosrandclub 4 november 2017 Introductie Bas Bas Coaching en Refugio www.bascoaching.nl www.refugio.nl Het onderwerp deze avond Prenatale

Nadere informatie

Rouwen op eigen wijze, een leven lang

Rouwen op eigen wijze, een leven lang Workshop symposium 30 jaar VOOK Rouwen op eigen wijze, een leven lang Roel Rischen huisarts Hattem Rouwen is levenslang voorbeeld uit de dagelijkse praktijk Heer van 83 jaar Rouwen is levenslang korte

Nadere informatie

steun bij Rouw en Verlies

steun bij Rouw en Verlies steun bij Rouw en Verlies Humanitas afdeling Leeuwarden Verdriet is de andere zijde van liefde Het is pijnlijk als de gedachten opgesloten blijven. Niet bij gebrek aan woorden. Maar bij een gebrek aan

Nadere informatie

Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16. Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL

Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16. Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16 Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL 1. Omgaan met stress Wat is stress Symptomen van stress Waar komt je stressreactie vandaan? Stress en ons

Nadere informatie

Inhoud van de minigids rouw

Inhoud van de minigids rouw Inhoud van de minigids rouw De betekenis van rouw... 3 Rouw en hechting... 4 Rouwfases... 5 Rouwtaken... 9 Tussen twee werelden... 11 Mannen en vrouwen in de rouw... 13 Kinderen in de rouw... 13 Iemand

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Op verhaal komen bij ziekte

PATIËNTEN INFORMATIE. Op verhaal komen bij ziekte PATIËNTEN INFORMATIE Op verhaal komen bij ziekte Als ziekte in je leven komt De confrontatie met een ingrijpende ziekte, ouderdom of rouw doet iedereen wel iets. Heftige emoties kunnen je overspoelen,

Nadere informatie

Debriefing. Opvang na een schokkende gebeurtenis. Geert Taghon 2013

Debriefing. Opvang na een schokkende gebeurtenis. Geert Taghon 2013 Debriefing Opvang na een schokkende gebeurtenis Geert Taghon 2013 Definitie schokkende gebeurtenis Een gebeurtenis die buiten het patroon van gebruikelijke menselijke ervaringen ligt en duidelijk leed

Nadere informatie

Een dierbare verliezen

Een dierbare verliezen Patiënteninformatie Een dierbare verliezen Informatie over het verlies van een dierbare en de gevoelens die u daarover kunt hebben Een dierbare verliezen Informatie over het verlies van een dierbare en

Nadere informatie

VAN MORELE STRESS NAAR EEN CULTUUR VAN MORELE VEERKRACHT. TETRA-Project

VAN MORELE STRESS NAAR EEN CULTUUR VAN MORELE VEERKRACHT. TETRA-Project VAN MORELE STRESS NAAR EEN CULTUUR VAN MORELE VEERKRACHT TETRA-Project 2016-2018 MORELE STRESS Morele stress is het wrange gevoel dat je ervaart wanneer je je waarden en visie op goede zorg niet in de

Nadere informatie

Workshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 10 november 2016

Workshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 10 november 2016 Workshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 10 november 2016 Willem de Groote Mindfulness- en Compassietrainer Bedrijfsfysiotherapeut Willem de Groote Bedrijfsfysiotherapeut Mindfulness- en Compassie

Nadere informatie

Rouwproces. Door Dorine Peters SPV, Indigo Gelderland

Rouwproces. Door Dorine Peters SPV, Indigo Gelderland Rouwproces Door Dorine Peters SPV, Indigo Gelderland Definitie rouwproces Rouwen is het verwerken van een groot verdriet. Het is een proces waarbij iemand geleidelijk aan leert omgaan met pijn, verdriet,

Nadere informatie

Infant Mental Health

Infant Mental Health Infant Mental Health WAIMH Vlaanderen wants you! WAIMH Vlaanderen VZW Draagvlak uitbouwen voor IMH professionals 16 november 2017 20u Antwerpen www.waimh-vlaanderen.be Ik zie u graag Motherhood constellation

Nadere informatie

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:

Nadere informatie