steun bij Rouw en Verlies

Transcriptie

1 steun bij Rouw en Verlies Humanitas afdeling Leeuwarden Verdriet is de andere zijde van liefde Het is pijnlijk als de gedachten opgesloten blijven. Niet bij gebrek aan woorden. Maar bij een gebrek aan een luisteraar.

2 Verdriet is de andere zijde van liefde Beste lezer, Deze brochure biedt je inzicht in de verschillende fasen en kenmerken van het rouwen. En van de verschillende paden erin en er doorheen. Er zit belangrijke en interessante theorie achter, maar wij hebben ervoor gekozen om het zo kort en simpel mogelijk te houden. In onze praktijk als rouwbegeleiders namens Humanitas bij individuen en groepen merken wij, dat deze brochure herkenning oproept. En daarmee ondersteuning biedt voor jou, de nabestaande, de rouwende medemens. Namens ons team bij Humanitas Leeuwarden bieden wij jou graag deze inzichten en kennis aan. Rouwen is hard werken. Wij noemen het dan ook wel rouwarbeid. Dat zegt dus al iets over de taken die een rouwende te wachten staan. Namelijk om in beeldspraak- weer bovenaan de ladder te komen, de ladder die staat op de bodem van de put van verdriet. Rouwen is een manier, waarmee je om kunt gaan met verdriet. Je kunt door het verdriet heen groeien om weer te herstellen tot heelheid. Verlies van een dierbare is steeds uniek. Niemand rouwt op dezelfde manier. En er staat geen vaste tijd voor...

3 Eerste rouwtaak: aanvaarden van de werkelijkheid van het verlies. Als een dierbare van jou komt te overlijden -zelfs na een langdurig ziekbed- dan kan het voelen alsof je in een kwade droom bent beland. Je kunt en wilt het eerst niet geloven; je wilt huilen en je wilt schreeuwen... Je wilt de overledene weer met eigen ogen zien en het liefst aanraken. Of je kruipt het liefst in een hoekje weg en zo gaat alles en iedereen aan je voorbij. Het verlangen naar de overledene kan zo hevig zijn dat je diens aanwezigheid ervaart. Met geur of de vertrouwde stem; er wordt tegen je gepraat... Je ziet hem of haar ergens lopen of zitten op het vaste favoriete plekje in huis. Je zet nog steeds dingen klaar voor de overledene en je verwacht of hoopt de overledene op belangrijke momenten terug te zien. Want hij of zij zal me nu toch niet in de steek laten? Het is erg belangrijk om te leren accepteren dat de overledene niet terugkomt. Pas dan kun je beginnen met rouwen. Neem de tijd ervoor en heb vertrouwen in je zélf, opdat je die onvermijdelijke waarheid onder ogen durft en kunt zien. Jouw hersenen hebben een beschermfunctie ingebouwd voor je. Je kunt er dus op vertrouwen dat er steeds gedoseerd een hanteerbare portie van het verdriet of van de werkelijkheid op jou af komt. Je kunt jezelf helpen door steeds opnieuw te vertellen over de pijn, over gebeurtenissen en andere gevoelens waarmee je op dat moment zit. Zoek in je sociale netwerk wie je hiervoor kunt vragen. Vind je zo iemand niet, vraag dan bijvoorbeeld hulp aan bij een huisarts of van een hulpverlener. Op die manier kun je de realiteit steeds iets beter onder ogen zien; en creëer je de kans voor jouzelf om laagje voor laagje jouw pijn af te schaven.

4 Tweede rouwtaak: ervaren van de pijn van het verlies. De enige weg naar verwerken is om recht door de pijn heen te gaan: de pijn toe te laten. Dat is in eerste instantie geen aanlokkelijke taak en veel rouwenden worden extra actief bijvoorbeeld in het werk- en proberen zo deze fase te ontlopen. Als de pijn echter niet wordt gevoeld, dan komt deze vaak op een later moment terug (soms zelfs na jaren) en dan bijvoorbeeld in de vorm van een ziektesymptoom of met psychische problemen. In deze fase ervaar je bijvoorbeeld momenten van hevige pijn en angst. Dat kan komen omdat je de overledene erg mist, maar ook door feitelijke gebeurtenissen die je aan het verdriet herinneren. Bijvoorbeeld met het krijgen van ziekenhuisrekeningen, het inleveren van het paspoort, een trouwdag, een verjaardag en andere dergelijke emotionele gebeurtenissen. De pijn van jouw verdriet kan er toe leiden dat je je soms verlamd voelt; je kunt zelfs het gevoel hebben dat je deze pijn niet kunt verdragen. De pijn kan zich ook uiten in opstandigheid, boosheid of agressie. Die agressie kan zich richten op iedereen, zelfs op de mensen die je proberen te helpen. Indien dit vaak voorkomt, houd jezelf dan voor dat die mensen in jouw omgeving ook iemand hebben verloren. Dit soort gevoelens wordt vaak veroorzaakt door het ervaren van jouw machteloosheid. Schuldgevoel naar de overledene komt in deze fase ook vaak voor: "had ik nu maar niet dit of dat gezegd of waarom moest ik nu weer zo nodig mijn zin doordrijven" Neem in deze moeilijke en emotioneel zware fase bewust eens een rustmoment en zoek een goede afleiding. Je hebt dat nodig om even bij te tanken, zodat je er weer beter tegen kunt. Je kunt het doen door bewust jouw gedachten een halt toe te roepen. Het vergt wel wat oefening maar het lukt je vast. Waaraan kun je merken dat je de tweede rouwtaak ontloopt: Negeren van jouw diepere gevoelens en het ontkennen van jouw pijn Stopzetten van bepaalde gedachten om zo niet nog verdrietiger te worden Vermijden van alle herinnering aan de overledene Verzachten van de pijn door gebruik van alcohol, medicijnen of drugs Er gedreven op uit trekken; steeds maar actief zijn Geforceerd vrolijk doen; stoer willen zijn Bagatelliseren van het verlies; zo van er zijn altijd mensen die het zwaarder hebben dan ik, of ik ben niet de enige die dit overkomt...

5 Derde rouwtaak: het aanpassen aan een leven zonder de overledene. In deze fase komt duidelijk naar voren welke betekenis en rol de overledene voor jou had en nog heeft. Je begint je geleidelijk te realiseren welke rollen de overledene allemaal vervulde. Je bent niet alleen je echtgenoot(e) verloren, maar ook jouw maatje, iemand die kookte of de klusjes deed; iemand die de administratieve of financiële zaken regelde, voor de kinderen zorgde en iemand die je knuffelde. In deze fase komt het erop aan om nieuwe vaardigheden te leren en om oplossingen te zoeken. Dat gaat vaak gepaard met veel emotie zoals kwaadheid, verdriet, agressie, machteloosheid en niet precies weten wat te doen en hoe. Ook boosheid op de overledene kan voorkomen, omdat die jou altijd van alles uit de handen nam met als gevolg, dat jij nu bepaalde vaardigheden mist. Bij het verliezen van jouw status als echtgenoot(e) en de nieuwe van weduwe of weduwnaar kan je soms merken dat je bepaalde sociale contacten -waaronder zelfs oude vrienden- kwijtraakt. Je wordt bijvoorbeeld weer gezien als een vrijgezel. Waaraan kun je merken dat het je niet lukt om je aan te passen: Je hulpeloos opstellen, in plaats van zoeken naar oplossingen Het te erg idealiseren van de overledene. Dit is vaak een moeilijk onderwerp. Maar het is wel belangrijk dat je na verloop van tijd de overledene en jullie relatie kunt zien zoals die echt was; dus met alle positieve en negatieve kanten eraan.

6 Vierde rouwtaak: een nieuwe emotionele plaats geven aan de overledene, en opnieuw de draad leren oppakken van het leven. Deze taak betekent niet dat je niet meer van de overledene houdt of dat je diegene vergeten bent. Het betekent ook niet dat je de overledene respectloos behandelt. Deze taak is vaak emotioneel moeilijk omdat je bepaalde dingen weer oppakt. Je gaat naar een verjaardag en je merkt dat je het gezellig hebt gevonden of je merkt dat je de dag goed bent doorgekomen; en dat je zelfs weer vreugde en blijdschap hebt gevoeld. Maar mag dit wel van jouzelf? Het vooruitzicht om opnieuw te leren houden van mensen of het leven brengt ook met zich mee dat je na verloop van tijd weer met een verlies te maken kunt krijgen. Iets wat je immers nooit meer mee wilt maken. Het is echter belangrijk dat je jouzelf toestaat om weer te mogen genieten van het leven en andere mensen. Het komt helaas maar al te vaak voor dat mensen er na jaren achter komen dat hun leven is gestopt op het moment van het overlijden van een dierbare. Sociale steun uit jouw omgeving is belangrijk om jouw rouwproces te vergemakkelijken. We zijn sociale wezens en hebben de behoefte om te praten met anderen over zaken die ons bezig houden. Op goed bedoelde raad en vaak ongevraagde adviezen zit je vaak niet te wachten. Wees in deze fase maar wat meer assertief; kom voor jouzelf op. Het is ook niet nodig om je te verontschuldigingen als je in huilen uitbarst, laat negatieve reacties zoveel mogelijk langs je heen glijden en praat ze van je af. Wees open. Een tip over wat je tegen mensen kunt zeggen die je willen helpen (je kunt het vertalen in je eigen woorden): Men helpt treurenden en rouwenden meer als men luistert naar hoe het voelt, in plaats van te vertellen hoe men zich wel of niet moet voelen. De 4 rouwfasen lopen vaak door elkaar heen. Je kunt een stap voorruit hebben gedaan en later merken dat je twee stappen terug hebt moeten doen. Heb dan niet het gevoel, dat het niet opschiet...

7 Tenslotte Als een afronding in deze brochure is er de onderstaande metafoor gebruiken, welke Willy Westendorp vrijwilliger bij Humanitas langer geleden geschreven heeft. Verlies levert een wond op. Rouw is te vergelijken met het genezingsproces van een wond. Een wond kan pijnlijk zijn en het kost tijd en energie om die te laten genezen. Zolang een wond nog niet genezen is, moet het lichaam zich daaraan aanpassen. Alleen dan kan een wond genezen. Als je een pleister op de wond plakt, dan zie je hem even niet en kun je net doen alsof er niets aan de hand is. Dat is op korte termijn natuurlijk wel prettig, maar als je de pleister maar laat zitten zonder nog naar de wond om te kijken, loop je het risico dat deze gaat ontsteken en misschien wel gaat etteren. Of je het nu wilt of niet, de troep komt er dan op een pijnlijke manier toch uit. Door er echter aandacht voor te hebben kijk je regelmatig naar de wond. Met zo af en toe een andere pleister op te plakken, de wond te verzorgen en schoon te houden zal deze naar verloop van tijd dicht gaan en genezen. Nog weer later wordt het dan een litteken. Dat litteken blijft. Niet altijd zichtbaar voor andere mensen, maar zelf weet je dat het er altijd is. Soms raakt iemand het litteken aan, en doet het weer pijn. Ook dat zal blijven. Er zullen altijd momenten in het verdere leven zijn dat je het litteken weer voelt. Maar als de wond eenmaal een litteken is, dan komt er een tijd dat er mee te leven valt. Wanneer is de wond genezen? Als je het litteken aan kunt raken zonder dat het pijn doet. De werkgroep Rouw en Verlies Humanitas Leeuwarden heeft gebruik gemaakt van de oorspronkelijke tekst van Renate Wouda. Het laatst herzien en bewerkt in oktober 2017.

8 Dit boekje is een uitgave van de werkgroep Rouw en Verlies Humanitas Leeuwarden Humanitas Nederland: Wij worden gesteund door: Herkenning Erkenning en Steun bieden Troost Humanitas Leeuwarden Blokhuisplein LJ Leeuwarden (maandag t/m donderdag tussen 9.00 en uur) november Powered by TCPDF (