Prenatale diagnostiek Klinische en ethische uitdagingen Sandra Janssens
Invasief Prenataal onderzoek Vlokkentest Vruchtwaterpunctie (Navelstrengpunctie) Preïmplantatie Genetische Diagnostiek (PGD)
Prenataal onderzoek: VP - CVS Vlokkentest Vruchtwaterpunctie Tijdstip Vanaf 11 weken Vanaf 15 weken Wijze Transabdominaal/ transcervikaal Transabdominaal
Prenataal onderzoek: Vlokkentest Transabdominaal Transcervikaal
Prenataal onderzoek: Vruchtwaterpunctie
Prenataal onderzoek: VP - CVS Vlokkentest Vruchtwaterpunctie Tijdstip Vanaf 11 weken Vanaf 15 weken Wijze Transabdominaal/ vaginaal Transabdominaal Materiaal Placenta (cytotrofoblast) Vruchtwatercellen (foetale huid- en mucosacellen) Risico miskraam Onderzoek < 0,5% < 0,5% Array-CGH DNA onderzoek stofwisselingsonderzoek Array-CGH DNA onderzoek Stofwisselingsonderzoek (α-fp) Interruptie Soms currettage Inductie van de arbeid Cave Placentair mosaicisme
CVS: placentair mosaicisme confined placentair mosaicisme 1-2% geen effect op ontwikkeling foetus- placenta negatief effect functioneren placenta IUGR - mors in utero uniparentale disomie bij foetus vervolgonderzoek aangewezen d.m.v. vruchtwaterpunctie en echografie
Invasief prenataal onderzoek: array-chg
Invasief prenataal onderzoek: array-chg Vruchtwaterpunctie Vlokkentest 60K array, resolution > 400kb Normaal mannelijk moleculair karyotype
Invasief prenataal onderzoek: array-chg Trisomie 21, vrouwelijk
Invasief prenataal onderzoek: array-chg Trisomie 21, vrouwelijk
Invasief prenataal onderzoek: array-chg 22q11.2 deletie (VCF syndroom)
Invasief prenataal onderzoek: array-chg Maternele contaminatie uitsluiten (CVS) incidental findings
Incidental findings Elke bevinding ~ indicatie PND Geen onmiddellijk gevolg voor foetus, mogelijke implicaties voor foetus en verwanten in toekomst late onset aandoening en klinische utiliteit Vb. kanker Meedelen wanneer voordeel voor gezondheid late onset aandoening en zonder therapeutische mogelijkheden Vb. CADASIL, Alzheimer Beslissing case by case : ad hoc comité Dragerschap voor AR of XL-R aandoening AR: dragerschapsfrekwentie >1/50 Mucoviscidose Spinale Musculaire Atrofie X-gebonden aandoening Duchenne spierdystrofie Rapporteer als klinisch significant en actionable
Invasief prenataal onderzoek: array-chg Maternele contaminatie uitsluiten (CVS) incidental findings variants of unknown significance VUS
Prenataal onderzoek: VUS Ad hoc comité 2 klinische genetici en 2 cytogenetici van elk Belgisch genetisch centrum Doel: consensus bereiken Minder subjectief Bij second opinie zelfde advies Advies, klinisch geneticus heeft finale verantwoordelijkheid
Prenataal onderzoek: VUS VUS >> Niet gerapporteerd Bij vermoeden pathogeniciteit: analyse ouders De novo: rapporteren (confirmatie paterniteit) Genetische counseling
Prenataal onderzoek: PGD zeer vroege vorm van prenatale diagnostiek IVF + ICSI Procedure 1 Procedure 2 Embryobiopsie D3, 8-cellig stadium 1-2 cellen D5, blastocyststadium 5-6 cellen (trofoblast) IU transfer niet aangetast embryo Dag 4 Eventueel cryopreservatie van overblijvende embryo s Cryopreservatie Transfer in volgende natuurlijke cyclus UZ Gent
Prenataal onderzoek: PGD Embryobiopsie
Prenataal onderzoek: PGD: indicatie Genetisch onderzoek bij echtparen die geen zwangerschapsinterruptie wensen na PND monogenische aandoeningen met gekende mutatie (AR, AD, XL) X-gebonden aandoeningen met ongekend onderliggend genetisch defect geslachtsselectie chromosomale herschikkingen < D3: FISH > D5: laag-resolutie sequencing (5-10 Mb) Aneuploïdiescreening (PGD-AS of PGS) Verhoging IVF-slaagkansen bij infertiele koppels door screening van embryo s op aneuploïdie Verhoogd risico aneuploidie: vb. mozaïek Turner Creëren van een HLA identieke donor: saviour baby
Prenataal onderzoek: PGD: kostprijs Karyotype en muco analyse bij beide ouders* : 912,24 (2x 298,91) + (2x 157,21) Voorbereidend moleculair genetisch PGD onderzoek* : 2068,56 PGD analyse* : 1.551,42 (per IVF poging) TOTAAL : 4532,22 * remgeld: 8,68/analyse = 52,08 4480,14 ten laste Belgische mutualiteit * Exclusief kosten ~IVF procedure
Zwangerschapsafbreking - wetgeving Zwangerschapsafbreking is toegestaan indien de zwangere vrouw zich in een noodsituatie bevindt, en indien de ingreep wordt verricht onder volgende voorwaarden (art. 350SWB, wet 13 aug 1990) 1. Toestemming van de vrouw via schriftelijke verklaring 2. Uitgevoerd door een arts in een instelling voor gezondheidszorg waaraan een voorlichtingsdienst is verbonden 3. Ten vroegste 6 dagen na het eerste consult en uiterlijk voor het einde van de 12 de week na bevruchting. Na deze termijn is abortus slechts toegestaan indien de gezondheid van de vrouw in ernstig gevaar is, of indien vaststaat dat het kind zal lijden aan een zeer zware en ongeneeselijke kwaal, dit alles mits verslag van een 2 de arts 4. Geen dokter of medisch personeel kan gedwongen worden mee te werken aan zwangerschapsafbreking.
Zwangerschapsafbreking 3 de trimester Ernstige doch levensvatbare aandoeningen: Belgische wetgeving voorziet geen wettelijke regeling na de 1 ste zwangerschapstrimester Zwangerschapsduur 24 weken: grens levensvatbaarheid Consensus UZG procedure: vanaf 22 weken zwangerschapsduur: Voorlegging probleem aan technische commissie bestaande uit: neonatoloog, verloskundige, kinderarts, medische geneticus Geeft advies gebaseerd op medische aspecten: Consensus: unanieme beslissing advies bindend Geen consensus: bijeenroeping voltallige ethische commissie, bij voorkeur aanwezigheid beide ethici: beslissing ethische commissie is bindend
Casuistiek
Take home message GENETISCHE COUNSELING VOOR TIJDENS NA ZWANGERSCHAP