Beleidsagenda en begroting VWS 2014 Visie Coöperatie VGZ De beleidsagenda 2014 maakt het duidelijk: Er zijn maatregelen nodig om de zorg nu en in de toekomst betaalbaar te houden. Coöperatie VGZ onderschrijft dit. De gesloten Zorgakkoorden vinden wij een goed voorbeeld waarin partijen gezamenlijk hun verantwoordelijkheid nemen. Ook de maatregelen om misbruik en oneigenlijk gebruik van zorg te voorkomen, gepast gebruik te stimuleren en fraude te bestrijden, ondersteunen wij. De herziening van de langdurige zorg is randvoorwaardelijk voor het behoud van een duurzaam en solidair stelsel. Gegeven de uitdagingen in de zorg, is Coöperatie VGZ zich bewust van haar rol en taak om hieraan bij te dragen. Vanuit die verantwoordelijkheid hebben wij de beleidsagenda en begroting van VWS gelezen. Onderstaand treft u onze reactie aan. Kort samengevat betreft het de volgende kanttekeningen: Inzet op participatiesamenleving: verbinding van zorg en welzijn door middel van wijkteams. (zie punt 1, 1.1, 1.2 en 1.3) Kwaliteit van zorg: stofkam door indicatoren met aandacht voor beroepsgroepen die nog onvoldoende transparant zijn. (zie punt 2) Farmacie: geef inzicht in financiële arrangementen voor dure en weesgeneesmiddelen. (zie punt 3) Huisartsen: neem in het nieuwe bekostigingssysteem positieve prikkels op voor doelmatigheid, toegankelijkheid en kwaliteit van zorg. (zie punt 4) Diagnostiek: geef zorgveld de ruimte om tot efficiëntere organisatie en doelmatigheid te komen. (zie punt 5) GGZ: extra tariefverhoging brengt toegang tot zorg in gevaar. (zie punt 6) Perinataal Webbased Dossier: niet eindeloos polderen maar samen doorpakken (zie punt 7) Misbruik en oneigenlijk gebruik van zorg: introduceer maatregel die de kans op onjuiste declaraties verkleint. (zie punt 8) Herziening langdurige zorg: impact en complexiteit vragen om duidelijkheid op korte termijn (zie punt 9) 1.) Inzet op participatiesamenleving: verbinding van zorg en welzijn door middel van wijkteams In de troonrede werd uitgesproken dat de klassieke verzorgingsstaat verandert in een participatiesamenleving. Eerder hebben wij al gewezen op het belang van wijknetwerken, waarin de verbinding tussen zorg en welzijn wordt gemaakt. Gemeenten faciliteren het sociale netwerk, zorgverzekeraars het zorgnetwerk. Deze twee netwerken samen dragen bij aan de verbetering van gezondheid en leefbaarheid van wijken.
Het wijkteam vormt de schakel tussen het sociale en zorgnetwerk. Om maatwerk te garanderen is het wijkteam verantwoordelijk voor de coördinatie van de toegang tot welzijn en zorg. Het keukentafelgesprek is daarbij leidend. De wijkverpleegkundige heeft een centrale rol in het wijkteam. De beleidsagenda onderkent het belang van wijkteams en de rol van de wijkverpleegkundige in de wijk. Wij vragen in dat kader aandacht voor: de visie achter de investering van 50 miljoen voor het opzetten van sociale wijkteams. de inzet en bekostiging van wijkverpleegkundigen waar 200 miljoen voor gereserveerd is. de aangenomen motie van de PvdA waarin gevraagd wordt om experimenten in het kader van populatiegebonden zorg te koppelen aan samenwerkingsprojecten met gemeenten. 1.1) 50 miljoen voor opzetten sociale wijkteams: onderliggende visie op besteding is onbekend. Gemeenten hebben behoefte aan ondersteuning op lokaal niveau. Ze willen weten wat waar werkt. Bovendien is er behoefte aan een gezamenlijke taal tussen zorgverzekeraar en gemeente. Zeker omdat het premiegeld betreft, vragen wij ons af vanuit welke visie de 50 miljoen beschikbaar gesteld wordt. Veel gemeenten zijn al begonnen met het opzetten van sociale wijkteams. Coöperatie VGZ vindt dat de middelen niet moeten resulteren in nieuwe overhead. Bij de besteding van het geld moet aandacht zijn voor het spanningsveld tussen beheersing, voorspelbaarheid en controle enerzijds en overhevelen van zorg en focus op informele zorg, welzijn en burgerparticipatie anderzijds. 1.2) Intensivering wijkverpleegkundige: vraagt om duidelijke positie en bekostiging op basis van beschikbaarheid. Hoe is de financiële borging van de daarvoor bestemde 200 miljoen geregeld? Om de wijkverpleegkundige goed in het wijknetwerk te positioneren moet, wat ons betreft, aan onderstaande voorwaarden zijn voldaan: De wijkverpleegkundige vormt samen met de andere leden van het wijkteam de oren en ogen van de wijk. Het is geen solistische zorgverlenersfunctie, maar eerder een generalistische functie die de toegang tot de zorg coördineert. De wijkverpleegkundige functioneert náást (en niet ondergeschikt aan) de huisarts. In de begroting staat dat de wijze van bekostiging van de wijkverpleegkundige nog onderzocht wordt. Wij vinden dat: de bekostiging gebaseerd moet zijn op beschikbaarheid en algemene toegankelijkheid en niet op urenproductie en externe indicatie. Dit sluit ook aan bij de meer generalistische rol van de wijkverpleegkundige in de wijk. financiering van strikt uitvoerende verpleegkundige taken daarentegen op basis van prestatiebekostiging plaats moet vinden. De intensiveringsimpuls van 200 miljoen is naar onze mening onvoldoende geborgd. Is het afhankelijk van de ingeboekte besparing in de tweede lijn? En zo ja, wat zijn de consequenties als die besparing niet wordt gehaald? De begroting is daar niet helder over.
1.3) Motie PvdA: genuanceerde visie op uitvoering Wij zijn blij met deze motie. Als de motie het mogelijk maakt om shared savings die binnen de experimenten van populatiegebonden zorg worden gerealiseerd, aan te wenden ter facilitering van initiatieven binnen wijknetwerken, dan pleiten wij ervoor om de motie per direct uit te voeren. Als de intentie van de motie ook inhoudt, dat experimenten van populatiegebonden zorg en samenwerkingsinitiatieven met gemeenten onder één financieringssystematiek gebracht worden, dan zijn wij wel voorstander, maar pleiten voor een gefaseerde integratie. De experimenten bevinden zich namelijk in een opstartfase waarbij in algemene zin geldt, dat er nog de nodige zaken geregeld c.q. besloten moeten worden. Samen met zorgaanbieders en klantvertegenwoordigers komen tot een betere organisatie van de zorg, is een grote uitdaging. We willen daarbij primair de focus leggen op eerstelijnsvoorzieningen, MSZ en GGZ. Indien de samenwerking uitgebreid zou worden met de stakeholders uit de AWBZ en gemeenten wordt het mogelijk een moeilijk te beheersen proces. Wij zijn er daarom voorstander van om gegeven deze complexiteit en de beheersbaarheid eerst de effecten van de experimenten binnen de Zorgverzekeringswet te bepalen om vervolgens door te pakken naar de financiering van wijknetwerken. 2.) Kwaliteit van zorg: stofkam door indicatoren met aandacht voor beroepsgroepen die nog onvoldoende transparant zijn VWS roept op om de stofkam door de beschikbare indicatoren te halen. Dat ondersteunen wij. Het is goed dat de verantwoordelijkheid daarvoor bij de veldpartijen gelegd wordt. In ZN-verband zijn wij daar ook bij betrokken. Wij pleiten er voor dat er per aandoening niet meer dan 10 betekenisvolle en onderscheidende uitkomstindicatoren overblijven. Wij vragen aandacht voor beroepsgroepen die qua transparantie achter blijven. In relatie tot de afspraken in de Zorgakkoorden kan het niet meer zo zijn dat er nog zorg wordt geleverd, waarbij het resultaat onvoldoende beoordeeld en gemeten kan worden. Wij gaan ervan uit dat het Kwaliteitsinstituut daar zijn verantwoordelijkheid in neemt. In de beleidsagenda wordt gerefereerd aan het toetsingskader dat door het Kwaliteitsinstituut ontwikkeld wordt. Onder de voorwaarde dat het zorgveld het eens is over de set van indicatoren, roepen wij op om ervoor te waken dat het toetsingskader geen onnodige bureaucratie veroorzaakt. Gegeven opgedane ervaringen lijkt dit niet denkbeeldig. 3.) Farmacie: geef inzicht in de financiële arrangementen voor dure en weesgeneesmiddelen Coöperatie VGZ heeft moeite met de wijze waarop VWS de financiële arrangementen bij vergoedingsbesluiten over dure en weesgeneesmiddelen uitvoert. In de beleidsagenda wordt aangegeven dat hiermee in 2014, na pilots in 2013, wordt gestart. Dit betekent dat de overheid financiële afspraken maakt met de fabrikanten van betreffende geneesmiddelen. Deze afspraken zijn vertrouwelijk en niet bekend bij zorgverzekeraars. Inzicht in de kosten is van belang bij de invulling van ons beleid maar ook omdat wij er financieel risico over lopen. Gegeven dit risico willen wij, met het oog op de jaarlijkse premievaststelling, geïnformeerd worden over de inhoud van genoemde prijsafspraken.
Mocht dit niet mogelijk zijn dan stellen wij voor dat zorgverzekeraars, voor de looptijd van de arrangementen, voor deze kosten niet financieel risicodragend zijn. 4.) Huisartsen: neem in het nieuwe bekostigingssysteem positieve prikkels op voor doelmatigheid, toegankelijkheid en kwaliteit van zorg Coöperatie VGZ onderschrijft het belang van substitutie. Wij kunnen ons goed vinden in de afspraken die daarover in het Zorgakkoord zijn gemaakt. Wij zien de substitutieafspraken als een opmaat naar ons eerdere pleidooi om uiteindelijk de budgettering per zorgsoort los te laten en zorgverzekeraars zelf, gegeven het BKZ, de middelen over de diverse zorgsoorten te laten verdelen. Uitgangspunt bij de substitutie is dat de zorg toegankelijk en kwalitatief goed is. Om dit te realiseren stimuleren wij verdere versterking van de eerste lijn door onder andere de uitbreiding van POH-GGZ en multidisciplinaire samenwerkingsverbanden. Voor de zorgpaden diabetes en COPD zien wij met name in 2013 een sterk substitutie-effect optreden. De huisartsenbekostiging wijzigt per 2015. Wij pleiten ervoor om bij de vormgeving er op toe te zien dat de productieprikkels uit het systeem verdwijnen en plaatsmaken voor het belonen van gezondheidswinst. Wij denken daarbij aan de inzet van positieve prikkels gericht op doelmatigheid, toegankelijkheid en kwaliteit van zorg waarbij sprake is van een evenwichtige verdeling tussen de drie, in het Zorgakkoord benoemde, financieringssegmenten. Dit evenwicht moet zodanig zijn dat de huisarts naast de basale huisartsenzorg ook werk maakt van multidisciplinaire samenwerking bij chronische zorg en inzet op vernieuwing. 5.) Diagnostiek: geef zorgveld de ruimte om tot efficiëntere organisatie en doelmatigheid te komen In haar voorhangbrief eerstelijnsdiagnostiek van maart 2013 gaf de minister aan dat er komend jaar grote uitdagingen voor de diagnostische zorg zijn. Op basis daarvan hadden wij verwacht dat er in de beleidsagenda expliciet aandacht aan diagnostiek besteed zou worden. Dit is echter niet het geval. De beleidsagenda kent wel impliciete raakvlakken met diagnostiek. Het gaat dan bijvoorbeeld om thema s als het slimmer organiseren van zorg en het doelmatiger besteden van beschikbare middelen. Coöperatie VGZ zet voor 2014 bij diagnostiek in op deze thema s. De speerpunten zijn: efficiëntere organisatie van het landschap voor laboratoriumdiagnostiek en vermindering van dubbele en onnodige diagnostiek. Op een totaal van circa 150 miljoen aan eerstelijnsdiagnostiek verwachten wij jaarlijks zeker 60 miljoen te kunnen besparen. Ons beleid zullen wij ook voor de tweedelijnsdiagnostiek conform uitwerken. De invoering van prestatiebekostiging en maximum tarieven bieden ons de mogelijkheid om de diagnostiek daar in te kopen waar deze het meest doelmatig geboden wordt. Het is denkbaar dat onze inzet spanningen oproept. Wij gaan ervan uit dat zowel VWS als de Tweede Kamer ons de ruimte geven om samen met zorgaanbieders en klant(vertegenwoordigers) de beoogde doelstellingen te realiseren.
6.) GGZ: extra tariefverhoging brengt toegang tot zorg in gevaar Coöperatie VGZ staat achter de doelstellingen van het Zorgakkoord. Wij kunnen ons echter niet vinden in de uitkomsten van het door de NZa uitgevoerde kostprijsonderzoek. Een stijging van de maximumtarieven met ruim 6 % brengt de doelstelling van een beheerste groei van 1,5 % in gevaar. Wij staan dan ook volledig achter de oproep van ZN aan de minister van VWS om het NZa-besluit te herzien. De gevolgen van de tariefstijging kan de toegang tot GGZ-zorg voor patiënten in gevaar brengen, het gevaar van wachtlijsten ligt op de loer. Op basis daarvan heeft Coöperatie VGZ besloten om bezwaar aan te tekenen tegen de door de NZa vastgestelde maximum tarieven voor 2014. Niettegenstaande genoemd bezwaar, onze verantwoordelijkheid om binnen de afgesproken groeiruimte te blijven en het besef dat onze klanten niet de dupe mogen worden, zullen wij, weliswaar met tegenzin, de nieuwe tarieven voor de inkoop van GGZ-zorg voor 2014 hanteren. Voor de verslavingszorg accepteren wij echter alleen een tariefstijging voor de reguliere loon- en prijsbijstelling. Dit beleid heeft echter wel effect op hoeveelheid in te kopen zorg. Het betekent dat wij bij de onderhandelingen onze focus nog meer richten op ambulantisering, praktijkvariatie en het meten op outcome. Best practice, lees de meest doelmatige zorg, is daarbij leidend. Inzicht in de zorgvraagzwaarte van de patiënt, de behandeling en het resultaat daarvan zijn daarvoor randvoorwaardelijk. 7.) Perinataal Webbased Dossier: niet eindeloos polderen maar samen doorpakken Coöperatie VGZ vindt het van groot belang dat er ten behoeve van de geboortezorg ook voor 2014 nog subsidie is opgenomen voor de ontwikkeling van het Perinataal Webbased Dossier (PWD). Het PWD garandeert adequate gegevensuitwisseling in de keten en is van grote waarde om de kwaliteit van geboortezorg te verbeteren. Nu het systeem in 2013 niet gerealiseerd is, gaan wij ervan uit dat het dossier in 2014 opgeleverd wordt. Wij roepen de betrokken partijen dan ook op om niet eindeloos te blijven polderen maar door te pakken. Wij vinden dat VWS, als financier, hier de regie moet nemen. 8.) Misbruik en oneigenlijk gebruik van zorg: introduceer maatregel die de kans op onjuiste declaraties verkleint Misbruik en oneigenlijk gebruik van zorg moet worden voorkomen, gepast gebruik moet gestimuleerd worden en fraude met zorg moet worden aangepakt. Naast alle, in de beleidsagenda en de brief over het plan van aanpak bestrijding fraude in de zorg (16-9-2013), voorgenomen maatregelen, pleiten wij voor een aanpassing van de regelgeving die preventieve mogelijkheden biedt om de kans op onjuiste declaraties te verkleinen. Er moet daarom een systeem geïntroduceerd worden waarin sprake is van omgekeerde bewijslast en sanctionering. Omgekeerde bewijslast In de huidige regelgeving is vastgelegd dat indien er sprake is van onjuist declareren, het aan de zorgverzekeraar is om dit aan te tonen. De reden waarom wij pleiten voor de introductie van een
systeem van omgekeerde bewijslast is ingegeven vanuit de ervaring dat het voor zorgverzekeraars, zeker vanuit het perspectief dat zij een informatieachterstand hebben, lees in discussie moeten met medische experts die in de klantopinie ook zeker een voorsprong hebben, moeilijk is om op basis van inhoudelijke medische aspecten aan te tonen dat de declaratie niet terecht is. Het ligt dan ook meer voor de hand dat de zorgaanbieder aantoont dat de geleverde zorg noodzakelijk was en dat hetgeen gedeclareerd is, terecht is. Sanctionering Als de zorgverzekeraar al kan aantonen dat er sprake is van onjuist declareren dan beperkt de sanctie zich tot het terugvorderen van het onjuist gedeclareerde bedrag. Nu geldt dat de zorgaanbieder, indien bewezen, de teveel gedeclareerde bedragen moet terug betalen. Het systeem moet zodanig aangepast worden dat bij recidief gedrag een sanctionering in de vorm van een boeteclausule toegepast kan worden. 9.) Herziening langdurige zorg: impact en complexiteit vragen om duidelijkheid op korte termijn Ten tijde van het schrijven van dit statement zijn we in afwachting van de door de staatssecretaris toegezegde brief. Daarin zou ingegaan worden op de toezeggingen, aangenomen moties en het transitieplan. Coöperatie VGZ begrijpt dat door allerlei ontwikkelingen, die om een zorgvuldige afweging vragen, de brief nog even op zich laat wachten. Wij hebben daar alle begrip voor. Echter omwille van de impact van de wijzigingen pleiten wij toch voor duidelijkheid op korte termijn. Gegeven de complexiteit in combinatie met de beoogde ingangsdatum van 1-1-2015, gaan wij ervan uit dat in het transitieplan minimaal een terugvalscenario opgenomen wordt. Coöperatie VGZ is een voorstander van de herziening van de langdurige zorg waarin samenwerking met gemeenten één van de uitgangspunten is. Gegeven onze visie op wijknetwerken mag het duidelijk zijn dat wij er op inzetten om die samenwerking tot stand te brengen. In convenanten leggen we afspraken vast om zorg en welzijn op elkaar af te stemmen. Wij zijn ervan overtuigd dat wettelijke afdwingbaarheid, waar in het notaoverleg aan werd gerefereerd, niet nodig is. De herziening vertaalt zich in een reductie van de, voor de burger onzichtbare, AWBZ-premie enerzijds en een stijging van de Zvw-premie én de belastingdruk anderzijds. Het vraagt van alle betrokkenen een grote inzet om deze veranderingen goed te communiceren. Daar wordt in de huidige beleidsstukken nog maar nauwelijks op geanticipeerd. Oktober 2013 Voor meer informatie: Jan Mol Hoofd Public Affairs Coöperatie VGZ 06-53368669 jan.mol@vgz.nl