Datum 7 november 2013 Uw kenmerk Ons kenmerk 2013/443612/MN Betreft Inbreng LHV en NHG voor Jeugdwet (Kamerstuknummer 33684)

Transcriptie

1 Eerste Kamer der Staten-Generaal Leden van de Vaste Kamercommissie van VWS T.a.v. de heer drs. W. de Boer Postbus EA DEN HAAG Datum 7 november 2013 Uw kenmerk Ons kenmerk 2013/443612/MN Betreft Inbreng LHV en NHG voor Jeugdwet (Kamerstuknummer 33684) Geachte Leden, Op 12 november as bespreekt u als commissie de te volgen procedure voor de behandeling van de Jeugdwet in uw Kamer. In de Jeugdwet heeft de huisarts een centrale rol. Hoe ziet die rol eruit en hoe denken de beroepsorganisaties van huisartsen daarover? Wat mag u/het kind/de gemeenten verwachten van de huisarts op het moment dat de jeugdhulp is gedecentraliseerd naar de gemeenten? Ter informatie brengen de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) hierna de volgende punten graag onder uw aandacht. 1. Standpunt LHV en NHG over rol huisarts 2. De huisarts in de Jeugdwet 3. Aspecten van de Jeugdwet goede verwijsmogelijkheden in elke gemeente noodzakelijk samenwerking op basis van richtlijnen administratieve lasten overgangsfase financiële afweging gemeente straks bepalend?

2 1. Standpunt LHV en NHG over rol huisarts Samenvattend is het standpunt over de Jeugdwet: Het vergezicht van de Jeugdwet is goed: integrale zorg voor alle kinderen. LHV en NHG vinden het goed dat door middel van de stelselwijziging gestreefd wordt naar betere, samenhangende zorg waarin het kind (en het gezin) centraal staat. Dit sluit aan op de uitgangspunten van de huisartsenzorg met het oog op zinnige en doelmatige zorg. Huisartsen ervaren veel problemen bij verwijzing naar jeugdhulp (o.a. wachtlijsten, versnippering en gebrek aan afstemming). De Jeugdwet biedt de mogelijkheden voor verbeteringen in jeugdhulp, mits gemeenten zorgen voor een goed en tijdig beschikbaar lokaal aanbod. De rol van de huisarts verandert niet ten aanzien van de huidige situatie: huisartsen zijn een goede poortwachter en garanderen de basis huisartsenzorg voor ieder kind in elke gemeente. Terecht wordt de huisarts gezien als een belangrijke partner in de zorg voor de jeugd. De huisarts is een vertrouwenspersoon en eerste aanspreekpunt van gezinnen voor allerlei vragen en klachten. Naast medische klachten en aandoeningen gaat het vaak om sociale en psychische problemen. De huisarts ziet kinderen en hun ouders regelmatig op het spreekuur, kent hun context en voorgeschiedenis en kan een goede inschatting maken van de benodigde zorg. Een groot deel van de medische zorgvraag van kinderen kan binnen de huisartsenpraktijk worden opgevangen. Maar als dat nodig is, op basis van de richtlijnen, moet een huisarts (meteen) kunnen doorverwijzen naar andere gespecialiseerde zorg- en hulpverleners. Op de basis huisartsenzorg kan ieder kind rekenen: generalistische, persoonsgerichte en continue zorg. Maar besef dat slechts op enkele huisartsenvoorzieningen een extra aanbod door huisartsen gerealiseerd is. Er komt enorm veel op de huisartsenzorg af. De huisarts kan niet alles opvangen en op grote schaal een extra aanbod voor de jeugd organiseren. Het overgrote deel van de beroepsgroep zal het basisaanbod huisartsenzorg willen bieden aan de jeugd. Daartoe moeten gemeenten hen wel in staat stellen, door de organisatie van goede verwijsmogelijkheden. De huisarts kan alleen goed functioneren als poortwachter als er voor ieder kind, dat extra zorg of ondersteuning nodig heeft, deze hulp ook meteen beschikbaar is en de huisarts daar direct naar kan verwijzen. In het nieuwe stelsel moeten gemeenten zorgen voor deze verwijsmogelijkheden. De beleidsvrijheid, die gemeenten hebben om het aanbod aan jeugdhulp vorm te geven, baart LHV en NHG zorgen. Zeker gezien de korte tijd voor de invoering van de wet. De contractering van een passend zorgaanbod vraagt om inhoudelijke expertise op uiteenlopende terreinen van zorghulp en een duurzaam meerjarenbeleid dat rekening houdt met bestaande professionele samenwerkingsrelaties. Huisartsen verwijzen door op basis van medisch-inhoudelijke richtlijnen. Het verwijsrecht van de huisarts mag niet worden ingeperkt door gemeenten. LHV en NHG zijn blij dat door aanname van het amendement Keijzer (CDA) in de Tweede Kamer, geborgd is dat de professionele standaard van de (huis-)arts onverminderd van toepassing is bij het verwijzen naar jeugdhulp. Ook bij afspraken over samenwerking met de 2/6

3 gemeente is dankzij het amendement onverminderd de daarbij te hanteren professionele standaard van toepassing als bedoeld in artikel 453 van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek. Daarmee is veilig gesteld dat de zorgvraag van het kind leidend is en niet het budget van de gemeente. 2. De huisarts in de Jeugdwet In de wettekst (hoofdstuk 2) staat de huisarts twee keer genoemd: Artikel 2.6 lid 1 sub g Jeugdhulp is ook toegankelijk na verwijzing door de huisarts, de medisch specialist en de jeugdarts, onverminderd de daarbij te hanteren professionele standaard als bedoeld in artikel 453 van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek. Artikel 2.7 lid 3 Het college maakt afspraken met de huisartsen, de medisch specialisten, de jeugdartsen en de zorgverzekeraars over de voorwaarden waaronder en de wijze waarop de verwijzing, bedoeld in artikel 2.6, eerste lid, onderdeel g, plaatsvindt, onverminderd de daarbij te hanteren professionele standaard als bedoeld in artikel 453 van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek. Huisartsen behouden het recht om rechtstreeks te verwijzen naar de jeugd GGZ. Dat is belangrijk voor de beroepsgroep als eerste aanspreekpunt en continue factor in de zorg. Daarnaast krijgen zij via deze wet het recht om naar alle vormen van jeugdhulp te verwijzen. De professionele standaard van de huisarts is daarbij onverminderd van toepassing. Vraagverheldering en diagnostiek behoren tot de kerntaken van de huisarts. De huisarts verwijst door naar andere zorgverleners als dat noodzakelijk is, zoveel mogelijk op basis van medisch-inhoudelijke richtlijnen en samenwerkingsafspraken. De huisarts is een goede poortwachter, met kennis over de patiënt en de mensen rond de patiënt. Ook de medisch specialist en de jeugdarts hebben een verwijsrecht. Daarnaast moet de gemeente ook zelf een toegang organiseren tot jeugdhulp. Deze functie mogen gemeenten invullen zoals zij dat zelf willen: bijvoorbeeld via een baliefunctie, het CJG, een jeugdhulpaanbieder of een multidisciplinair wijkteam. Gemeenten hebben de regie als het gaat om de coördinatie van zorg voor gezinnen met meervoudige problematiek. 3. Vragen over de Jeugdwet LHV en NHG hebben de discussies over de Jeugdwet in de Tweede Kamer goed gevolgd. Ondanks de vragen en antwoorden die daar al aan de orde kwamen, zijn wij op een aantal punten nog niet overtuigd dat de zorgen die de beroepsgroep heeft over de invoering van de wet worden weggenomen. Daarom formuleren we hieronder nog een aantal vragen over het wetsvoorstel die bij LHV en NHG nog steeds tot zorgen leiden en die we aan Uw Kamer willen voorleggen: Goede verwijsmogelijkheden in elke gemeente noodzakelijk Onderdeel van de basis huisartsenzorg is het poortwachterschap: goede vraagverheldering en indien nodig verwijzing naar deskundige zorgverleners, zoals pedagogen, psychologen, 3/6

4 maatschappelijk werk en kinder- en jeugdpsychiaters. Het is van belang rekenschap te geven van de toenemende taken van de huisartsenzorg. Het is niet realistisch om te verwachten dat huisartsen op grote schaal een extra aanbod voor de jeugd met opgroei- en opvoedingsproblemen en/of psychische en gedragsproblemen gaan organiseren. Veel vragen kan de beroepsgroep zelf oplossen, maar als de huisarts inschat dat andere, gespecialiseerde hulp noodzakelijk is, dan moet hij/zij ervan op aan kunnen dat hij/zij een kind meteen kan doorverwijzen naar de juiste hulpverleners. Die hulpverleners moeten dan wel inzetbaar zijn. In elke gemeente. LHV en NHG beseffen dat jeugdbeleid lokaal beleid is. Diversiteit in de populatie in elke gemeente rechtvaardigt diversiteit in het lokale aanbod. Maar kinderen met dezelfde problematiek moeten in dezelfde omstandigheden wel kunnen rekenen op dezelfde hulp. Alleen met goede verwijsmogelijkheden naar kwalitatief goede jeugdhulp zonder wachtlijsten en een actuele sociale kaart kan de huisarts een goede poortwachter zijn. Investeert de gemeente onvoldoende in de jeugdhulp dan beperkt dat direct de mogelijkheden van de huisarts om kinderen met problemen goed te helpen. Wij maken ons daarnaast grote zorgen dat door de nieuwe Jeugdwet de zorgvraag in de huisartsenpraktijk toeneemt en de huisarts geconfronteerd wordt met de opvang van problemen van kinderen en gezinnen waarvoor andere professionele inzet geboden is. Vragen: Hoe wordt geborgd dat in elke gemeente een passend aanbod aan jeugdhulp zonder wachtlijsten - is? Is voldoende gegarandeerd dat gemeenten zorgen voor een actuele sociale kaart per 1 januari 2015, aangezien het inzicht in het aanbod en de beschikbaarheid van jeugdhulp voor huisartsen en patiënten een absolute voorwaarde is om optimale zorg te kunnen bieden? Samenwerking op basis van richtlijnen Nog steeds is onduidelijk hoe de toegang tot de zorg in de gemeenten precies wordt georganiseerd en hoe de samenwerking met de huisartsenzorg wordt vormgegeven. LHV en NHG zijn van mening dat er voor patiënten en voor de verwijzend arts geen onduidelijkheid mag bestaan over de toegang tot de jeugdhulp. Duidelijke afspraken over samenwerking (zoals afstemming en gegevensuitwisseling) zijn daarvoor noodzakelijk. Dat geldt bij uitstek voor gezinnen met multiproblematiek. De huisarts werkt in de zorg voor kinderen samen met allerlei andere zorgverleners, zoals jeugdartsen, kinder- en jeugdpsychiaters, kinderartsen, pedagogen en psychologen. Voor effectieve en doelmatige zorg is het een voorwaarde dat de huisarts kan rekenen op goede en duurzame samenwerkingsrelaties. Vragen: Hoe wordt in het nieuwe jeugdstelsel verankerd dat de zorg op basis van bestaande samenwerkingsrichtlijnen wordt geboden? Is voldoende gewaarborgd dat de toegang naar de jeugdhulp voor kinderen en gezinnen met multidisciplinaire problematiek goed wordt georganiseerd door gemeenten? En hoe vindt de daarvoor noodzakelijk afstemming plaats tussen professionals? Hoe moeten huisartsen en gemeenten, die worden verondersteld tal van samenwerkingsrelaties en afspraken aan te gaan met elkaar en met derden, 4/6

5 omgaan met het feit dat de staatssecretaris van VWS niet heeft gegarandeerd dat de implementatie van de Jeugdwet ACM-proof is? Administratieve lasten Absoluut voorkomen moet worden dat de huisarts minder tijd aan haar patiënten kan besteden door extra administratieve lasten na invoering van de Jeugdwet. Het is nog steeds onduidelijk hoe dat wordt voorkomen, ondanks waarschuwingen van gezaghebbende instituten op dit terrein. Vraag: Wat is de mening van de Eerste Kamer over het advies van Actal om het wetsvoorstel aan te passen op die onderdelen waarvan Actal heeft voorspeld dat ze een toename van administratieve lasten zullen opleveren? Hoe wordt voorkomen dat door de invoering van deze wet zorgverleners extra administratief worden belast (overleg, formulieren, etc.)? Overgangsfase De nieuwe Jeugdwet betekent een grote stelselwijziging, die in hoog tempo wordt ingevoerd en hoge eisen stelt aan bestuur en uitvoeringskracht van de gemeenten. Goede zorg vraagt om een helder en duurzaam meerjarenbeleid. De beleidsvrijheid van gemeenten om toegang tot jeugdhulp zelf te bepalen en in te richten brengt grote onzekerheden met zich mee voor kinderen, jeugdigen, aanbieders van jeugdhulp en huisartsen. De zorgen die LHV en NHG hebben over de overgangsfase van het oude stelsel naar het nieuwe, zijn nog niet weggenomen. Vraag: Hoe wordt de kwaliteit en continuïteit van de zorg voor kinderen geborgd in de overgangsfase? Financiële afweging gemeente straks bepalend? De uitkering aan het gemeentefonds is niet geoormerkt. De grote bezuiniging die met de decentralisatie gepaard gaat, kan tot gevolg hebben dat de jeugdhulp ondergesneeuwd raakt bij gemeentelijke prioritering. Gemeenten moeten immers meer doen met minder geld. We maken ons zorgen of deze financiële afweging consequenties heeft voor de kwaliteit van het aanbod aan jeugdhulp in de gemeenten. Laat het kind niet de dupe worden van de systeemverandering! Vragen: Hoe wordt voorkomen dat niet de zorgvraag van een kind, maar financiële afwegingen bij gemeenten leidend zijn bij het inschakelen/inkopen van jeugdhulp? Hoe wordt voorkomen dat financiële afwegingen, mede door de bezuinigingen, leiden tot onvoldoende of kwalitatief onvoldoende jeugdhulp? 5/6

6 Ten slotte LHV en NHG zijn blij met de stip die met deze nieuwe Jeugdwet op de horizon wordt gezet: betere, samenhangende zorg voor alle kinderen in Nederland die dat nodig hebben. Het vergezicht is goed, nu nog de weg er naartoe. Huisartsen willen de kinderen en jongeren die bij hen staan ingeschreven garanderen dat zij op de basis huisartsenzorg kunnen rekenen. Daarvoor ligt nu de bal bij de gemeenten: zonder goede verwijsmogelijkheden kan de huisarts geen goede poortwachter zijn en komt de medisch noodzakelijke zorg voor kinderen mogelijk in gevaar. Mocht u vragen hebben over deze brief dan kunt u contact opnemen met Margriet Niehof, adviseur public affairs bij de LHV. Zij is bereikbaar op telefoonnummer / Dr. S.R.A. van Eijck Voorzitter Landelijke Huisartsen Vereniging Dr. R.F. Dijkstra, huisarts Bestuursvoorzitter Nederlands Huisartsen Genootschap 6/6