memo 13 januari 2014 Djieuwke Verseput & Monique Strijdonck 8961 Onderwerp Beantwoording vragen Eerste Kamer over Jeugdwet

Transcriptie

1 memo Datum Bijlage(n) 13 januari 2014 Van Djieuwke Verseput & Monique Strijdonck 8961 Onderwerp Beantwoording vragen Eerste Kamer over Jeugdwet Doorkiesnummer De fracties in de Eerste Kamer hebben de staatssecretarissen Van Rijn en Teeven een groot aantal vragen gesteld over de Jeugdwet. De gestelde vragen hebben vooral betrekking op de thema s die aan de orde zijn gesteld tijdens de deskundigenbijeenkomst 9 december. Hierbij was veel aandacht voor de jeugd-ggz en privacy-aspecten bij gegevensuitwisseling. De Memorie van antwoord (116 pagina s) is te vinden via GGZ Nederland heeft in een brief aan de leden van de commissie voor VWS van de Eerste Kamer specifiek aandacht gevraagd op de volgende punten: 1. Recht op gepaste zorg/waarborgen toegang tot de jeugd-ggz 2. Gegevensuitwisseling 3. Behoud en doorontwikkeling van specialistische kennis en expertise. Daarnaast wordt in dit memo ingegaan op een aantal andere voor de ggz relevante onderwerpen zoals ROM. Met dit memo wordt niet beoogd een compleet beeld te geven al alle aspecten die aan de orde komen in de memorie van antwoord. Ad 1. Recht op gepaste zorg / waarborgen voor toegang jeugd-ggz In de Jeugdwet is de rechtstreekse verwijzing naar jeugd-ggz door huisartsen, jeugdartsen en medisch-specialisten niet expliciet vastgelegd, wel in de memorie van toelichting bij art Ook had staatssecretaris Van Rijn hier mondelinge toezeggingen over gedaan, zo ook over de (straf)rechter die in zijn beschikking kan opnemen dat jeugd-ggz passende zorg is. GGZ Nederland wilde weten of een dergelijke beschikking van de rechter geldt als een directe verwijzing. De gegeven antwoorden van staatssecretaris Van Rijn: In de concept amvb is over de gemeentelijke toegang (via sociaal wijkteam) vastgelegd dat er deskundigheid vereist is rondom o.a. psychische problemen en stoornissen. Ook wordt in de Jeugdwet geborgd dat de huisarts, de medisch specialist en jeugdarts mogen verwijzen naar alle vormen van jeugdhulp waaronder de jeugd-ggz. De toegang tot de huisarts is altijd vrij en de directe verwijzing door de huisarts blijft bestaan. Brancheorganisatie voor de geestelijke gezondheids- en verslavingszorg Piet Mondriaanplein GZ Amersfoort Postbus AV Amersfoort T KVK info@ggznederland.nl w w w.ggznederland.nl IBAN: NL56 INGB BIC: INGBNL2A IBAN: NL08 ABNA BIC: ABNANL2A

2 Gemeenten kunnen deze verwijzing niet veranderen als deze in overeenstemming is met de professionele standaarden en mogen niet op de stoel van de arts gaan zitten. In de praktijk zal niet de huisarts maar de jeugdhulpaanbieder bepalen welke voorziening nodig is (type, omvang en duur). Bij de behandeling moet de jeugdhulpaanbieder zich houden aan de afspraken die gemaakt zijn met de gemeente in het inkoopcontract. Dit is vergelijkbaar met hoe dit nu door zorgverzekeraars gedaan wordt. Hoogstens in zeer uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld bij zeer kostbare behandelingen, zal op individueel niveau afstemming met de gemeente moeten plaatsvinden. Ook in de Zvw bestaat deze mogelijkheid voor zorgverzekeraars. VNG en LHV hebben recent de werkmap Samen werken in de wijk uitgebracht over samenwerking tussen gemeenten en huisartsen. Deze werkmap wordt aangevuld op het thema jeugd. De strafrechter en de officier van justitie kunnen zelfstandig jeugdhulp onderdeel laten uitmaken van het vonnis of de strafbeschikking. Dit omvat mede de jeugd-ggz. Het gaat hier om de tenuitvoerlegging van een strafrechtelijke beslissing. Aan een vonnis van een rechter moet uiteraard uitvoering worden gegeven door de gemeente. Voor die gevallen is voorzien in een leveringsplicht. De beslissing van de rechter geldt derhalve als een directe verwijzing. Gemeenten zijn op dit moment gehouden om op grond van de Wmo beleid te voeren op het gebied van preventie. Op grond van de Jeugdwet krijgt de gemeente verantwoordelijkheid om beleid te voeren op preventieve jeugdhulp. Hierbij gaat onder andere om de zorg voor kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP) en kinderen van verslaafde ouders (KVO). Ad 2. Gegevensuitwisseling GGZ Nederland vroeg aandacht voor goede waarborgen voor gegevensuitwisseling. De huidige wetgeving (WGBO en Wet BIG) bieden waarborgen voor zorgvuldige gegevensuitwisseling, beroepsgeheim, zwijgplicht en verschoningsrecht. Dit kan in de praktijk botsen met andere doelen en invulling van de Jeugdwet zoals verdergaande samenwerking en inrichting van breed georiënteerde sociale wijkteams. De gegeven antwoorden van staatssecretaris Van Rijn: Op blz 48 antwoordt Van Rijn dat de WGBO van toepassing is en blijft wanneer sprake is van handelingen op het gebeid van de geneeskunst. Op grond van de WGBO gelden dan regels inzake de informatie over de medische situatie, de toestemming voor de behandeling, het dossier, de privacy en geheimhouding. In de Jeugdwet zijn voor overige vormen van jeugdhulp regels opgenomen die volgens Van Rijn exact overeenkomen met de WBGO. Ongeacht welk type jeugdhulp door een jeugdhulpaanbieder wordt verleend, geldt een eenduidig regime inzake de informatie die al dan niet verstrekt mag worden aan derden, waaronder de gemeente. Vanaf bladzijde 103 richt de memorie van antwoord zich op alle vragen die gesteld zijn over gegevensuitwisseling en privacy. Van Rijn geeft aan dat de VNG bezig is de gemeenten te informeren over de informatievoorziening, inclusief privacy opleidingen. De website zal antwoorden geven op de vragen welke professionals welke informatie met elkaar mogen uitwisselen. De brochure Samenwerken in de jeugdketen, een instrument voor gegevensuitwisseling wordt geactualiseerd. Pagina 105 biedt een schema waarin per taak aangegeven wordt welke persoonsgegevens gemeenten, jeugdhulpaanbieders, AMHK etc mogen verwerken.

3 Vervolgens wordt beschreven welke waarborgen voortvloeien uit de Jeugdwet, de Wbp en andere wetten. Diverse fracties hebben gevraagd over domeinoverstijgende gegevensuitwisseling en verwerking in het kader van een kind/gezin-een plan-een regisseur. Verwezen wordt naar het plan van aanpak Informatievoorzienig sociaal domein en het daarbij behorende Activiteitenplan Informatievoorziening sociaal domein van de VNG in samenwerking met de ministeries van VWS, SZW, VenJ en BZK. En naar het onderzoek over privacyaspecten waarvan de resultaten in februari beschikbaar komen. Een en ander laat onverlet dat de gemeente verplicht is ter uitvoering van de Jeugdwet de privacyregels na te leven die nu gelden. GGZ Nederland bepaalt mede op basis van de gegeven antwoorden hoe GGZ Nederland zich richting Eerste Kamer zal opstellen in de aanloop naar de behandeling van de Jeugdwet. Ad 3. Behoud en doorontwikkeling specialistische kennis en expertise In de Jeugdwet wordt geen aandacht besteed aan het behoud en de innovatie van specialistische kennis en expertise op het gebied van jeugd-ggz. GGZ Nederland is van mening dat het behoud van een goede landelijke infrastructuur voor jeugd-ggz zich slecht verhoudt tot de gemeentelijke verantwoordelijkheid. Afspraken over behoud en toegankelijkheid van specialistische kennis en voorzieningen zijn nodig, om te zorgen dat de kennisontwikkeling (onderzoek) en de opleidingen in het specifieke domein van de kinder- en jeugdpsychiatrie behouden blijven. De gegeven antwoorden over behoud en doorontwikkeling van specialistische kennis en expertise: VWS, VNG en brancheorganisaties zijn in gesprek over hoe gemeenten zijn te ondersteunen bij de inkoop van jeugdhulp, ook op bovenregionale schaal, om zo de specialistische kennis te behouden en de continuïteit van deze jeugdhulp niet in gevaar te brengen. De VNG heeft een landelijk transitiearrangement gemaakt. Afspraken in dit arrangement hebben de vorm van een raamcontract. VNG kijkt nu naar mogelijke uitbreiding van functies voor deze landelijke afspraken. Voor de functies die op bovenregionaal niveau ingevuld moeten worden, werkt de VNG met de brancheorganisaties aan oplossingen die naar voorbeeld van het landelijk transitiearrangement tot voldoende aanbod van dit type jeugdhulp moeten leiden. Beroepsgroepen blijven verantwoordelijk voor richtlijnontwikkeling en het ontwikkelen van veldnormen. Gemeenten kunnen daar een stimulerende rol in vervullen, met name door de organisatie van een samenhangend aanbod en het stimuleren van innovatieve, interdisciplinaire werkwijzen. Er zullen ook nieuwe beroepen ontstaan. Het Rijk is in gesprek met gemeenten over de wijze waarop innovatie, onderzoek en richtlijnontwikkeling in het nieuwe stelsel gepositioneerd kan worden. Het Rijk houdt hierbij een faciliterende rol. De financiering van de opleiding tot psychiater blijft onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van VWS vallen. Ad. 4. Overige ggz-onderwerpen Inkoop jeugd-ggz Naar aanleiding van onder meer vragen van de VVD fractie gaat Van Rijn in op het afschaffen van het representatiemodel en ook meerder malen op nog lopende gesprekken

4 tussen VNG en ZN over de rol van verzekeraars bij de inkoop van jeugd-ggz na de beoogde overheveling. Allereerst geeft hij aan dat het onlogisch lijkt dat het representatiemodel in 2014 wordt afgeschaft en afhankelijk van de uitkomst van het overleg tussen gemeenten en verzekeraars mogelijk in 2015 weer wordt ingevoerd. Echter, besluitvorming over het afschaffen van het representatiemodel heeft ruim voor de behandeling van de Jeugdwet in de Tweede Kamer plaatsgevonden. Het representatiemodel in 2014 toch nog handhaven is nu niet meer mogelijk. Het contracteerproces voor 2014 is reeds in volle gang. Het handhaven van het representatiemodel voor de jeugd-ggz zou mogelijk betekenen dat reeds gesloten contracten opengebroken zouden moeten worden. Dit zou dan dus een averechts effect op de uitvoeringslasten hebben. Ook gaat Van Rijn in op de rol van verzekeraars bij inkoop van jeugd-ggz onder de Jeugdwet. Gemeenten en zorgverzekeraars hebben de intentie uitgesproken om afspraken te maken over zorginkoop van de jeugd-ggz door verzekeraars in opdracht van gemeenten voor een periode van drie jaar. De VNG en ZN zijn momenteel met elkaar in gesprek om de randvoorwaarden rondom deze afspraak verder uit te werken. Naar verwachting leiden die gesprekken begin 2014 tot resultaat. Frictiekosten Het Rijk en de VNG richten zich nu op oplossingen die partijen regionaal kunnen overeenkomen, zoals meerjarige budgetgarantiess voor aanbieders, ondersteunen van het mens-volgt-werk-principe, regionale arbeidspools en bevordering alternatieve inzet van gebouwen. Deze afspraken zijn een logisch vervolg op de regionale transitiearrangementen. Alleen bij de bureaus jeugdzorg geldt dat Rijk, IPO en VNG na 28 februari met elkaar in overleg treden over nog resterende frictiekosten. Nieuwe schotten: 18-/18+ Over de nieuwe schotten die voor jeugd-ggz ontstaan als gevolg van de beoogde overheveling, zoals ggz voor 18-/18+ zegt Van Rijn onder meer: Door de overheveling van jeugd-ggz naar gemeenten ontstaat een wettelijke knip tussen de ggz voor jeugdigen en volwassenen. Het is van groot belang dat de overgang tussen 18- en 18+ goed verloopt. Zorgverzekeraars en gemeenten moeten dan ook goede afspraken maken over de aansluiting tussen hun domeinen en het delen van informatie. De uitwerking van deze afspraken vindt op dit moment plaats door betrokken partijen, waaronder ZN. Om de aansluiting extra te borgen, worden zowel in de Jeugdwet als in de Zorgverzekeringwet een afstemmingsverplichting tussen beide partijen opgenomen, die ertoe strekt dat gemeenten en zorgverzekeraars de uitvoering van de Jeugdwet en de Zvw zoveel mogelijk op elkaar afstemmen. Monitoring wachtlijsten De lengte van eventuele wachtlijsten wordt niet door het Rijk gemonitord. De Jeugdwet verplicht het college om te voorzien in een kwalitatief en kwantitatief toereikend aanbod. Het is aan de gemeenteraad om hierop bij te sturen. Monitoring uitkomsten van zorg Van Rijn geeft aan dat in de ggz steeds meer gebruik gemaakt wordt van ROM. Hierbij verwijst hij naar het bestuurlijk akkoord toekomst ggz en de sturing hierop door zorgverzekeraars. Van Rijn stelt dat het niet aan het Rijk is om het gebruik van ROM dwingend voor te schrijven. Dit is strijdig met het uitgangspunt van beleidsvrijheid van gemeenten. Gemeenten maken met zorgaanbieders afspraken over ROM of andere instrumenten. In het overleg tussen gemeenten en zorgverzekeraars over zorginkoop komt

5 het gebruik van ROM ook aan de orde. Het kabinet volgt de afspraken die gemeenten met zorgaanbieders maken over het gebruik van uitkomstindicatoren. Kwaliteitssysteem Van Rijn geeft aan dat de Jeugdwet één wettelijk kwaliteitssysteem kent met eisen voor alle aanbieders van zowel lichte als zware vormen van jeugdhulp. Hiervoor is gekozen naar aanleiding van de consultatie van het wetsvoorstel waaruit veel bezwaren kwamen tegen het aanvankelijk voorgestelde gedifferentieerde systeem van kwaliteitseisen dat onduidelijkheid opleverde voor jeugdigen en ouders, aanbieders, professionals, gemeenten en toezichthouders. Daarnaast wijst Van Rijn er ook op dat wat betreft de inzet van specialisten dat jeugd-ggz medisch specialistische zorg omvat, die deel blijft uitmaken van de gezondheidszorg, inclusief bijbehorende kwaliteitswetgeving, richtlijnen en veldnormen. Ook na de overheveling zal behandeling in de jeugd-ggz plaatsvinden door gekwalificeerde BIGgeregistreerde deskundigen zoals kinderpsychiaters. Zij hoeven niet bang te zijn voor de teloorgang van hun vak, immers, de invulling, ontwikkeling en kwaliteitsbewaking van het vak is niet afhankelijk van de financier.