Zorginfecties en antibioticagebruik bij kwetsbare ouderen 38ste Wintermeeting Oostende 27 Februari 2015 Latour K, Jans B Rue Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussels Belgium T +32 2 642 57 62 email: katrien.latour@wiv-isp.be
INHOUD Bijzonderheden van infecties bij ouderen Antimicrobiële resistentie Zorginfecties en antibioticagebruik - in woonzorgcentra (WZC) (HALT studie) - op geriatrische afdelingen Conclusie
BIJZONDERHEDEN INFECTIES BIJ OUDEREN Diagnose Atypische klinische presentatie Moeilijkere staalname Grotere diversiteit aan pathogenen Gewijzigde sensitiviteit van diagnostische procedures en biologische markers Behandeling Gewijzigde farmacokinetiek: - nevenwerkingen - interacties Toedieningsproblemen Ethische aspecten Verminderde weerstand (immunosenescentie) Comorbiditeiten Cognitieve en/of functionele beperkingen Nutritionele status Kathetergebruik, wonden... Gavazzi G, Krause KH. (2002) Ageing and infection. Lancet Infect Dis. 2: 659-666
MULTIDRUG RESISTENTE (MDR) ORGANISMEN Micro-organisme Resistentie MRSA Staphylococcus aureus Methicilline ESBL+ Enterobacteriaceae (E.coli / Klebsiella / ) CPE Enterobacteriaceae Carbapenems VRE Enterococcus faecalis/faecium Vancomycine 3 de generatie cefalosporines MDR Pseudomonas/Acinetobacter Verschillende antibioticaklassen
EVOLUTIE MRSA IN ACUTE ZH EN WZC 17 NHs 1 (n=2.857) 4.9 % MRSA 24 NHs 2 (n=2.908) 4.7 % MRSA (0% - 14%) 60 NHs 3 (n=2.953) 19 % MRSA (2% - 43%) 60 NHs 4 (n=2.789) 12.2 % MRSA (0% - 36%) 1 Hoefnagels-Schuermans et al. (ICHE, 2002); 2 Suetens et al. (JAGS, 2006) 3 Denis et al. (JAC, 2009); 4 Jans et al. (PlosOne, 2013)
EVOLUTIE ESBL+ ENTEROBACTERIACEAE IN ACUTE ZH EN WZC ZIEKENHUIZEN (NATIONALE SURVEILLANCE) WOONZORGCENTRA (STUDIE 2011) Bron: Jans B. (WIV-ISP) Prevalentie van dragerschap van ESBL+ enterobacteriën in WZC: 6.2% (0-20%) E. coli 90% K. pneumoniae E. aerogenes E. cloacae C. freundii ESBL+ bacteriën, verdeling volgens species 5% 3% 2% 0,5%
PUNTPREVALENTIESTUDIES (PPS) Meten van Zorginfecties Systemisch antimicrobieel gebruik European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) 1) PPS in acute ziekenhuizen in 2011(ECDC) 2) PPS in chronische zorginstellingen (WIV-ISP) Healthcare-associated infections and Antimicrobial use in European Long-Term care facilities (HALT) PPS-1: 2010, PPS-2: 2013
PPS METHODOLOGIE Acute ziekenhuizen vs. Woonzorgcentra Leven in collectiviteit & thuisvervangend milieu Minder gekwalificeerd personeel (geen team ziekenhuishygiëne) Minder infectiepreventie en controle expertise en middelen Groot aantal bezoekende huisartsen +/- 30 per 100 bewoners Moeilijke coördinatie van beleid & medisch dossier bij huisarts
ZORGINFECTIES (HALT) Stone MD, Ashraf MS, Calder J, et al. (2012) Surveillance definitions of infections in long-term care facilites: Revisiting the McGeer criteria. Infect Control Hosp Epidemiol. 10: 965-977
ZORGINFECTIES (HALT) Actieve infecties! Tekens/symptomen van een infectie aanwezig op de dag van de studie OF tekens/symptomen aanwezig in het verleden bij een resident die nog steeds onder antimicrobiële behandeling staat voor diezelfde infectie op de dag van de studie Enkel infecties die nog niet aanwezig of in incubatie waren bij opname of heropname in de instelling (48u-regel) Enkel acute of verergerende symptomen, die niet gelinkt zijn aan een eventuele niet-infectieuze oorzaak
ANTIMICROBIELE BEHANDELING (HALT) Inclusie Exclusie Antibiotica en antimycotica voor systemisch gebruik Geneesmiddelen voor de behandeling van tuberculose Antibiotica via aërosol Antivirale middelen Antibiotica voor lokaal gebruik Antiseptica/desinfecterende middelen
PPS DEELNAME PPS in chronische instellingen (2013) PPS in acute ziekenhuizen (2011) 19 landen 30 landen 1 181 chronische zorginstellingen 81 832 residenten 1 149 ziekenhuizen (3 000) 273 753 patiënten 88 Belgische instellingen 54 Belgische ziekenhuizen (70 locaties) Selectie van 87 woonzorgcentra (n=8 756) 8 911 bewoners 17 982 patiënten Selectie van de geriatrische patiënten op de geriatrische afdelingen (n=2 483; 13.8%)
STUDIEPOPULATIE 81.9 jaar 82.8 jaar 86.0 jaar 84.2 jaar 85.0 jaar 83.7 jaar
ZORGZWAARTE D 3% C dement 34% C 12% O 13% B 26% A 12% KATZ categorie in WZC
ZORGZWAARTE
PREVALENTIE ZORGINFECTIES & ANTIMICROBIEEL GEBRUIK PPS in woonzorgcentra PPS op geriatrische afdelingen Zorginfecties 3.6% 8.5% 7.1% in acute ziekenhuizen Antimicrobieel gebruik 5.1% 25.3% 28.7% in acute ziekenhuizen
ZORGINFECTIES IN WZC
ZORGINFECTIES IN WZC Luchtweginfecties (LWI) 37% Verkoudheid/faryngitis 29% Griep 4% Pneumonie 8% Andere lage LWI 58% Urineweginfecties (UWI) 34% Bevestigde UWI 51% Vermoedelijke UWI 49% Huidinfecties 14% Cellulitis/weke delen/wondinfecties 96% Herpes simplex of zoster 2% Schimmelinfecties 2% Scabies 0% Gastro-intestinale infecties 6% Gastroenteritis 85% Clostridium difficile infectie 15% 3% + 21% van alle infecties
ZORGINFECTIES OP GERIATRIE 28%
ZORGINFECTIES OP GERIATRIE Geriatrie Totaal ZH en Urineweginfecties 36% 18% Pneumonie & andere lage LWI s 20% + 8% 20% + 6% Gastro-intestinale infecties 11% 8% Bloedstroominfecties 9% 13% Infecties van de huid of weke delen 5% 4% Postoperatieve wondinfecties 4% 16%
PREVALENTIE ZORGINFECTIES & ANTIMICROBIEEL GEBRUIK PPS in woonzorgcentra PPS op geriatrische afdelingen Zorginfecties 3.6% 8.5% 7.1% in acute ziekenhuizen Antimicrobieel gebruik 5.1% 25.3% 28.7% in acute ziekenhuizen
ANTIMICROBIEEL GEBRUIK IN WZC 98% via orale toediening Profylactische behandelingen (n=178) 39% Urinewegen Luchtwegen 91.0 3.9 Therapeutische behandelingen (n=277) 61% Luchtwegen Urinewegen Huid of wond Gastro-intestinale infecties Andere infecties 57.4% 35.6% 42.2 35.7 12.6 2.1 2.1
ANTIMICROBIEEL GEBRUIK IN WZC 57% furadantine 21% monuril 18% urfadyn Therapeutische behandelingen (ATC J01) 1% 60% amoxicilline & clavulaanzuur 34% amoxicilline J01A Tetracyclines J01C Beta-lactams, penicillines 21% J01D Overige beta-lactams 0% 25% 39% J01E Sulfonamiden & trimethoprim J01F Macroliden, lincosamiden & streptogramines J01G Aminoglycosiden J01M Chinolonen 46% ciprofloxacine 38% moxifloxacine 0% 8% 3% 3% J01R Combinaties van antibacteriële middelen J01X Overige antibacteriële middelen
AM GEBRUIK IN GERIATRIE 54% parenterale toediening, 46% orale toediening Profylaxe (n=16) 2% Andere of onbekende indicatie (n=13) 2% Therapeutische behandelingen (n=688) 96% Luchtwegen Bronchitis (acute of chronisch) Pneumonie Urinewegen Asymptomatische bacteriurie Cystitis Pyelonefritis Systemische infecties Huid/weke delen/been & gewrichten 39% 26% 11% 10% 32% 68% 3% 81% 16% 21% 2% 77% 34% 13% 13% 16% 15% GI
AM GEBRUIK OP GERIATRIE 44% ciprofloxacine 39% levofloxacine 37% ceftriaxone 25% cefuroxime 58% amoxicilline & enzyme inhibitor 19% piperacilline & enzyme inhibitor
CONCLUSIE Prevalentiestudies zijn Barometers Sensibiliseren van de problematiek Antimicrobiële resistentie kent géén grenzen Ouderen vormen een zeer kwetsbare populatie Surveillance = meten is weten Preventie: handhygiëne Goed beleid: infectiepreventie, vaccinatie, antibiotica
Onze oprechte dank aan alle deelnemende ziekenhuizen en WZC!