Verslag seminar regionaal spoorvervoer op 27 januari 2011 bij Sociëteit De Witte in Den Haag Aanwezig waren: Zie deelnemerslijst aan het eind van dit verslag Intro en korte toelichting door dagvoorzitter Corina de Jongh heet iedereen van harte welkom bij het seminar Regionaal Spoor. Voor dit actuele onderwerp is veel belangstelling. Waarom hebben we een probleem, wat is onze visie, waarover willen we kennis vergaren, hoe is onze houding en welk gedrag vloeit daaruit voort, wat gaan we dus doen? De bereikbaarheid van de stedelijke gebieden staat onder druk. Er is veel congestie en regionaal openbaar vervoer (10-40 km) kan daar een oplossing voor zijn. Dit werkt stimulerend en structurerend voor de sociale- en economische vitaliteit van stedelijke gebieden. We kunnen vaststellen dat er veel kennis is, maar er is nog veel ruis op de lijn. Bij de realisatie van goed regionaal openbaar vervoer heb je te maken met concessies, decentralisatie, bezuinigingen en wetgeving. Aan dat laatste wordt de laatste hand gelegd. Er lopen al diverse succesvolle projecten zoals RandstadRail en ook in Utrecht is men voortvarend bezig. In Groningen start het project regiotram Groningen. Doen dus! Railforum biedt vandaag een verbindend platform waar leden open met elkaar in gesprek gaan en elkaar stimuleren tot verbeteringen. Het doel van de middag is met elkaar tot oplossingen te komen. Per tafel worden concrete acties voor 2011 benoemd en werpen zich twee trekkers op. Aan het eind van de middag koppelt elke tafel zijn acties terug, Railforum kan vervolgacties faciliteren. Tijdens het Railforum jaarcongres op 10 november 2011 koppelen we de behaalde resultaten terug aan de leden. Laat het regionaal spoor buiten spelen door Bas Govers, Goudappel Coffeng Bas Govers trekt in zijn presentatie een vergelijk met een familie. Vader ProRail, moeder NS en de kinderen, waarvan het talent van de jongste (regionaal spoor) niet tot zijn recht komt. Dat kunnen we ons niet permitteren. De afstand 10-40 km is nog steeds voor een groot deel verantwoordelijk voor de congestie op de weg. Het regionaal spoor kan een essentiële bijdrage leveren aan de bereikbaarheid van de BV Nederland. ProRail optimaliseert op capaciteit en NS op opbrengst, met als resultaat dat de intercity vaker stopt en frequenter rijdt. De potentie van het regionale spoor wordt onvoldoende benut, terwijl we wel al succesvolle voorbeelden zien. Wanneer het regionale spoor onder moeders vleugels uitkomt zie je groei (contractsectorlijnen, RandstadRail). Resultaat kun je alleen bereiken als een bestuurder ook echt trots is op het product en persoonlijk betrokken. Er moeten dan wel een aantal dingen veranderen: Speelveld voor regionaal spoor moet veranderen Sturen op regionale draagstructuur voor de mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling Optimaliseren op bereikbaarheid (in plaats van capaciteit en opbrengsten) Daarvoor ligt het voor de hand het regionaal spoor ook regionaal aan te sturen. Dit kan alleen met gesplitste concessies: een vervoerconcessie voor het vervoer tussen de hoofdknopen (IC-stations) en een concessie voor het vervoer van en naar de overige stations. Dit leidt mogelijk ook tot kostenreductie en in ieder geval tot een transparante afweging van belangen op het spoor. De tafelvraag is dan ook: Hoe organiseer je een ander speelveld (gesplitste concessie) voor OV in Nederland? Sterkere positionering korte afstand treinverkeer door, Provincie Gelderland De bereikbaarheid van de stedelijke gebieden is in het geding. In Gelderland zie je dat naast die snelwegen vol files vaak ook spoorlijnen liggen. In Gelderland hebben we dan ook al sprongen gemaakt, bijvoorbeeld met de Valleilijn. Dit succes moet nog wel verder uitgebouwd op decentrale lijnen, meer capaciteit voor haltes en frequentieverhogingen. Rob noemt als voorbeeld station Nijkerk
Corlaer. De provincie is dan ook van mening dat we samen naar het nieuwe denken moeten en de kansen grijpen die zich voordoen. Hij vergelijkt de problemen met een huwelijk en citeert een zin uit Het Huwelijk van Willem Elschot Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren We leven in een wereld van MKBA s en modellen, maar door sterke sturing kan een trotse organisatie ontstaan met een trotse eigenaar. Boven alles moet er de gezamenlijke wil zijn om die benodigde kwaliteitssprong te maken. De tafelvraag is dan ook Willen wij de kwaliteitssprong maken?. Samenloop op het hoofdrailnet door Otto Cazemier, Mobycon Samenloop op het hoofdrailnet is het delen van capaciteit van dat net en een middel om de bereikbaarheidsdoelen te halen. Op sommige plaatsen is het al actueel (bijv. Valleilijn). Samenloop is geen concurrentie maar versterking. Hoe kunnen we samenloop nu bereiken? Dat kan door: Constructief en transparant overleg Voordelen voor beide vervoerders Geen concurrentie op het spoor Daar komt wel wat voor kijken op juridische organisatorische aspecten, techniek en financiën. Ook staan een aantal praktische zaken samenloop voor een deel in de weg (chipkaart van NS en andere vervoerder). De tafelvraag is dan ook: Is samenloop eenvoudiger te realiseren? NS kijk op regionale bereikbaarheid door regionaal spoor door Arjan Bleeker, Regiodirecteur NS 60% van de verplaatsingen met de treinen van NS vindt plaats binnen de 40 km. 55% van de verplaatsingen < 40 km. gaan met de sprinter en 45% < 40km. met de intercity. Het gaat om de juiste mix en de kern van het vraagstuk van regionale bereikbaarheid door regionaal spoor is: hoe regionale verplaatsingen en lange afstandsverplaatsingen te optimaliseren? Op stadsgewestelijk en niet-stadsgewestelijk heeft dat ieder zijn eigen vraagstuk. Wat is de rol van NS bij regionale bereikbaarheid: NS speelt een rol van betekenis bij regionale verplaatsingen NS consulteert decentrale overheden over nieuwe dienstregelingen (neemt ook ideeën mee) Focus op regio, waarmee de samenwerking NS/decentrale overheden versterkt (in gesprek gaan, gedeelde visie) Bouwstenen voor samenwerking zijn gedeelde visie en uitvoeringsagenda met gezamenlijke kernwaarden Arjen Bleeker noemt een paar voorbeelden, Twentenet en Stedenbaan. Hoe kunnen regionale verplaatsingen en lange afstandsverplaatsingen worden geoptimaliseerd? Samenwerking in de spoorse sector noodzakelijk met respect voor elkaars belang Zorg naast budget voor infra uitbreidingen ook voor exploitatiebudgetten Ga samen slim met bezuinigingen om. Er valt dus nog veel te winnen als we elkaars belangen begrijpen. De tafelvraag is dan ook: Hoe optimaliseren wij regionale verplaatsingen en lange afstandsverplaatsingen? Regionaal spoor: Kunnen we het maken, nou en of! door Bruno Bruins, lid Raad van Bestuur Connexxion Als plaatsbepaling en ambitie kiezen we voor: Verdubbeling van het OV-gebruik; en nieuwe backbone voor de exploitatie Verlenging van Valleilijn in twee richtingen Vervoerswaardestudies en ervaringscijfers liggen ten grondslag aan spoor-ambitie (hoeft niet altijd spoor te zijn) Publiek private samenwerking is een goede buitenboordmotor (ambitie om OPV gebruik te laten groeien) Vervoerders willen niet alleen operators zijn, maar ook expert
Kunnen we het dus maken? Ja, maar niet alleen! Aanbesteding is een strak keurslijf, waarbinnen ruimte moet zijn voor innovatie in looptijd. Het opdrachtgeverpalet moet wijzigen. Nu zijn er 12 provincies, 7 kaderwetgebieden en 1 overheid. Dat maakt samenwerken lastig. Ook staan de budgetten onder druk, maar dat moet initiatieven niet tegenhouden. Kunnen we het maken? Nou en of! Met een aantal tips voor de praktijk: Ga op zoek naar één verantwoordelijke, begeesterde bestuurder (is een must) Denk niet alleen aan investeringsbudget, maar ook aan exploitatie- en beheerskosten Heel belangrijk is aandacht voor veiligheid in een vroeg stadium Neem de tijd voor de testfase ook in communicatie over het project Stuur op tijd, geld en kwaliteit. De tafelvraag is: Wat kan u betekenen in een concreet project? Terugkoppeling tafelgesprekken Actieplan Regionaal Spoor Tafelvraag Beoogd resultaat Trekkers deelnemers Is er een beter prognosemodel voor kiezende klant te maken Betere prognose modellen voor OV Robert van Leusden Mark van Hagen (nog vragen) Arco Sierts Wouter de Jong Glenn Tenniglo Willen wij de kwaliteitssprong maken met spoor op de kortere afstanden binnen stedelijke netwerken inde spits? Hoe verbeteren we het imago van openbaar vervoer? Hoe optimaliseren we regionale verplaatsingen en lange afstandsverplaatsingen Hoe benutten we de omgeving van stations beter? Zichtbaar maken van maatschappelijke waarde van regionaal OV door te blijven agenderen totdat alle partijen tot op de hoogste niveaus doordrongen zijn van het belang en ernaar gaan handelen OV beter imago Eén landelijk visie op regionaal OV Beter benutten potentieel uit omgeving stations. André van Es Eduard Verbeke... Roger Mariën Sebastiaan van Kooij Floris de Groot Coen Storm Kees Luesink Frank Visser William Hartman Evert Kleinhout Robert Jan Roos Guus Kruijssen Maurits vd Toorn Henk Bovenlander Dick terleth The IJdema Bruno Bruins Anne-Marie vd Bos Viola Sütö Dick van Os Alex de Ruiter Ingrid de Bruijn Marcel Bus Adriaan van Hoogstraten Rick Lindema Broos Baanders Paul Tammeling Didier van der Velde
Is samenloop eenvoudiger te realiseren? Soepeler samenloop Beter speelveld voor spoorvervoer in Nederland Hoe maken we overwegen veiliger? Instrumenten om de samenloop te organiseren Hoofdrailnet splitsen in lange afstand (Intercity's) en regionaal vervoer, eerst in enkele proefgebieden. Flexibelere oplossingen voor veilige overwegen Otto Cazemier Martijn van Os Bas Govers Marc Maartens Carl Bieker Evert Klem Niek Boersema Gerard van Kesteren Hans Westerink Henk Bovenlander Wim Michel Carl Bieker Bruno Bruins Manu Lageirse Frank van Setten Ad Couwenberg Paul Ranke Edso Wijvekate Susanne Zbinden Marc de Vos Remco Bruijn Nienke Hensbroek Viola Sütö Paul Verheuijdt Robert Jan Roos Martin Morsman Niek Boersema Tot slot Marijke van Haaren is al 8 jaar gedeputeerde in de Provincie Gelderland en haar dossier, infrastructuur en openbaar vervoer, is zeker niet eenvoudig. Wanneer je over openbaar vervoer praat gaat het helaas niet alleen over passie, maar over macht. Bij het gebruik van het openbaar vervoer loop je nog tegen veel dingen aan, er is dus nog een wereld te winnen. Wanneer we willen veranderen (en dat moet) breng dan de basis op orde. Openbaar vervoer moet frequent rijden, schoon en veilig zijn en optimale informatievoorziening. Onthoud ook dat de reiziger niet bestaat. Voor alles wat je wilt bereiken in het openbaar vervoer is macht en geld zeer belangrijk. Marijke vindt dat denken vanuit één visie belangrijk is. Er is een maatschappelijke behoefte aan verplaatsing en de reiziger moet alles in overweging kunnen nemen, naast de auto. Informatievoorziening zou in één hand moeten komen. Naast gewoon doen is het delen van deskundigheid zeer belangrijk. Maak een deltaplan voor het spoor, waar iedereen zijn plaats krijgt. Om dat te kunnen bereiken is uitbreiding van het spoor nodig. Er zijn nu eenmaal veel gebruikers. Op dit moment zijn we nog te veel afhankelijk van ProRail en NS en hebben we een gedeelde visie. Het is haar overtuiging dat we samen aan de slag moeten om verbeteringen te realiseren. Los knelpunten op, waar zijn verbeteringen noodzakelijk en los het op, maar doe het vooral gezamenlijk.. Om alle belemmeringen uit de weg te ruimen en het actieplan onder de aandacht te brengen, hebben we luisterende oren nodig op de goede niveaus bij NS, ProRail en het Ministerie.
Afronding Railforum maakt een verslag en actielijst en plaatst deze, met de presentaties op de website. We benaderen de trekkers voor een vervolg en rapportage vindt plaats op 10 november 2011, tijdens het jaarcongres. Corina de Jongh bedankt de sprekers en de aanwezigen voor hun bijdragen.