Nr. 6, februari 2010 Update van de AAT-Ned In de vorige nieuwsbrief werd het aangekondigd en nu is het zover: de Nederlandstalige AAT is geactualiseerd! Er zijn ruim 2300 nieuwe termen vertaald en toegevoegd en daarbij zo n 2000 nieuwe of gewijzigde scope notes gemaakt. De thesaurus is hiermee flink uitgebreid. Het werk is hiermee overigens niet klaar, want de thesaurus blijft constant in ontwikkeling. Een belangrijke verandering in de structuur van de thesaurus is de omschakeling van een monohiërarchische naar een polyhiërarchische structuur. Dat wil zeggen dat termen niet meer exclusief aan één broader term gekoppeld hoeven worden, maar dat ze onder meerdere bovenliggende termen gehangen kunnen worden. Er zijn al veel polyhiërarchische relaties. Dit maakt de thesaurus beter doorzoekbaar voor gebruikers uit verschillende disciplines. De term votiefbeelden bijvoorbeeld, is op twee manieren te benaderen: namelijk vanuit de invalshoek van het objectgenre maar ook vanuit beeldmateriaal; dierkapitelen heeft nu maar liefst vijf broader terms: architecturale elementen, meubelonderdelen, votiefbeelden, ornamenten en houderonderdelen. 1
Screenshot van de nieuwe interface In de update is een aantal, door Nederlandse en Vlaamse gebruikers voorgestelde, kandidaat-termen toegevoegd aan de geaccepteerde AAT-termen. Termen zoals maaidorsers, hooivorken, platenspelers en aanstekers. Maar ook zijn we weer bij de tijd door de toevoeging van o.a. blogs, pda s, gigabytes en faq s. Bureau AAT zoekt meer interactie met de gebruikers U kunt als gebruiker meewerken aan verbetering van de thesaurus. Ziet u bijvoorbeeld een scope note waar het een en ander op aan te merken valt, of u weet de juiste vertaling van een nog onvertaalde Engelse term? 2
Dan kunt u uw suggesties direct via een online wijzigingsformulier aan ons doorgeven. Zowel Bureau AAT als andere gebruikers kunnen uw opmerkingen bekijken en beoordelen. Zodoende blijft er een zekere mate van controle op de voorstellen die de inhoud van de AAT-Ned beïnvloeden. & Belangrijk is dat u desgewenst de informatie over kandidaat-termen kunt aanvullen. In veel gevallen zijn er namelijk nog niet voldoende gegevens om de status geaccepteerde term te krijgen. Dat kan pas als er drie valide bronnen zijn, een broader term gevonden is én de Engelstalige vertaling aanwezig is. Bureau AAT wil graag de expertise van gebruikers aanwenden om de thesaurus op efficiënte wijze te verbeteren. Het proces om termen op te laten nemen door de Getty Research Institute in de oorspronkelijke Engelstalige AAT kan hopelijk op deze manier aanzienlijk worden versneld. De vernieuwde AAT website Klik hier om naar de site te gaan! De site werkt het best met een recente browserversie (bv. IE 7.0, Firefox 3). De website van de AAT-Ned was toe aan een make-over. Het was de bedoeling om de structuur sober te houden en de inhoud overzichtelijker te maken. De nieuwe site bestaat uit twee delen. De hoofdpagina, met daarop informatie over de AAT-Ned en daarnaast het thesaurusgedeelte met het zoekscherm. Op de hoofdpagina verschijnen binnenkort ook de richtlijnen waar geaccepteerde Nederlandse kandidaat-termen aan moeten voldoen. Met het vernieuwde zoekscherm is het mogelijk om op meerdere manieren te zoeken. Met de knop zoeken in de hiërarchie wordt de thesaurus in een boomstructuur overzichtelijk weergegeven. De record- en termcategorieën worden met verschillende kleuren aangeduid. Nieuw is dat het zoekveld én de gevonden resultaten op één scherm gepresenteerd worden. Via het detailscherm van de getoonde term kunt u nu ook nieuwe term- en wijzigingsvoorstellen indienen. Via de knop bewerken komt u in het formulier. Met de knop nieuwe termen kunt u een nieuw termvoorstel indienen. Voordat u deze handelingen kunt uitvoeren, moet u zich aanmelden en de voorwaarden van de AAT-Ned accepteren. Alles wat u in het veld commentaar invult, komt als opmerking bij het detailscherm van de betreffende term te staan. Andere gebruikers kunnen hier desgewenst op reageren en Bureau AAT zal het voorstel in behandeling nemen. Met de link Engelstalige presentatie schakelt u makkelijk tussen de Nederlandse en Engelse term. Overigens kunt u het 3
browsergedeelte van de thesaurus ook rechtstreeks benaderen via http://browser.aat-ned.nl/. Organisatie en samenstelling Screenshot: zoeken in de hiërarchie Na een jarenlang partnerschap tussen het RKD en het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap heeft laatstgenoemde zijn rol als licentiehouder van de Nederlandstalige AAT overgedragen aan het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) in Brussel. Het KIK zal zich met name bezig houden met het verwerken van kandidaat-termen. Contactpersoon bij het KIK is Erik Buelinckx. Bureau AAT heeft eind 2009 ook een personele verandering ondergaan. De functie van Elvira Omerovic is per 4
30 november 2009 overgenomen door Reem Weda. Hij werkt vier dagen per week aan de AAT-Ned. Ans van Schaik en Reem, bijgestaan door projectleider Reinier van t Zelfde, vormen nu Bureau AAT. De AAT Nederlandstalig als webservice Om binnen het eigen registratiesysteem over de terminologie van de AAT-Ned te kunnen beschikken staat de gebruikers op dit moment twee mogelijkheden ter beschikking. Men kan de website van de AAT raadplegen en de gevonden termen knippen en plakken in het eigen systeem of men kan de gehele AAT-Ned in het eigen systeem inlezen. Beide methoden hebben een nadeel. Bij raadpleging van de website beschikt men wél steeds over de meest actuele termen, maar men moet veel handelingen verrichten om een term over te hevelen naar het eigen systeem, met name wanneer men ook termnummers en scope-notes in het eigen systeem wil opslaan. Bij het volledig inlezen van de AAT-Ned daarentegen worden latere wijzigingen in de moederthesaurus niet doorgevoerd in het eigen registratiesysteem en beschikt men dus niet altijd over de meest actuele termen en aanpassingen. Bovendien is het op de juiste manier importeren van de data nogal gecompliceerd. Daarom is het niet voor elke instelling mogelijk de AAT-download op de juiste manier te benutten, want vaak ontbreekt daarvoor de technische expertise. Het Bureau AAT werkt daarom aan een nieuwe mogelijkheid. We willen de AAT-Ned als webservice beschikbaar gaan stellen. Deze webservice biedt andere software de mogelijkheid om online de AAT-Ned te raadplegen en informatie naar het eigen systeem terug te schrijven. Het opvragen van de AAT-Ned bij invoer van objecten kan via de webservice dan rechtstreeks én op basis van de actuele stand van de thesaurus. Zodoende krijgt de gebruiker altijd de meest recente stand van zaken te zien. Ontwikkelaars van registratiesoftware als Adlib, Pictura en TMS kunnen een webservice aan hun systeem koppelen. Niet alleen bij het invoerproces is de webservice toepasbaar, maar ook bij andere toepassingen kan deze webservice worden ingezet. Bijvoorbeeld in de zoekschil van online collectiedatabases: termen uit de AAT- Ned kunnen, inclusief de bijbehorende hiërarchieën worden gebruikt voor het uitvoeren van zoekacties. De webservice van de AAT-Ned zal in de loop van 2010 worden ontwikkeld en beschikbaar worden gesteld. Downloaden van de AAT-Ned In de oude situatie was het mogelijk om de AAT-Ned in zijn geheel als XML-bestand te downloaden (nadat een gebruikersovereenkomst met het RKD was afgesloten). In de nieuwe situatie blijft dit mogelijk. Nu 5
kunnen we de data echter ook in SKOS-formaat gaan leveren. SKOS (Simple Knowledge Organisation System) is inmiddels een gangbare standaard om thesauri uit te kunnen wisselen. Organisaties die in het verleden al een gebruikersovereenkomst met het RKD hebben afgesloten en nu geïnteresseerd zijn in een nieuwe download van de update kunnen via een e-mail aangeven in welk bestandsformaat ze de data willen ontvangen. Organisaties die nog geen gebruikersovereenkomst met het RKD hebben afgesloten, dienen dit eerst te doen. Stuur een e-mail naar aat@rkd.nl en wij sturen u z.s.m. een overeenkomst. Na ontvangst van een ondertekende overeenkomst kunt u de AAT-Ned downloaden. Op het moment van schrijven is het nog niet mogelijk de SKOS-data te downloaden. Zodra dit kan, zal het op de website vermeld worden. Wilt u deze nieuwsbrief niet meer ontvangen? Mail dan naar aat@rkd.nl Colofon Bureau AAT RKD (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie) Postbus 90418 2509 LK Den Haag T 070-3339777 F 070-3339789 E aat@rkd.nl W www.aat-ned.nl / www.aat-ned.be 6