De Integrale Agenda 2014-2018 Arbeidsmarkt en Economische zaken Twente d.d. 04 september 2014 1. Inleiding Waarom een integrale agenda. Vanuit de wethouders Arbeidsmarkt en Economische zaken van de Twentse gemeenten is op verschillende momenten de wens geuit om intensiever samen te werken ten behoeve van een slagvaardige overheid. De belangrijkste opgaven zijn het verhogen van het Bruto Regionaal Product en een verlaging van de werkloosheid in Twente naar het Nederlands gemiddelde. In deze tijd van zeer hoge werkloosheid zijn deze opgaven urgent en zijn EZ en Arbeidsmarkt nog meer dan anders met elkaar zijn verweven. Om effectief en efficiënt te werken is het nodig om niet alleen samen te werken maar taken te verdelen. Eerder is in de verschillende Portefeuillehoudersoverleggen (PHO s) gesproken over een integrale agenda en het samenvoegen van de betreffende twee PHO s. De nieuwe Twente Board zal in dit kader een belangrijke strategische rol spelen. In nauwe samenwerking met de 4 O s wil zij een noodzakelijke impuls geven aan de economie in Twente. Deze samenwerking kan alleen slagen als de afstemming goed is geregeld en men elkaar op de verschillende niveaus -strategisch, tactisch en operationeel in positie weet te brengen. Daarbij is het noodzakelijk dat ook op tactisch en operationeel niveau bestaande crossovers in beeld worden gebracht en nieuwe crossovers worden georganiseerd. Ook het POWI heeft daarin een rol. Zij is niet alleen een adviesorgaan voor de Twente Board maar voor alle spelers in dit veld. Samen met het Kennispunt levert zij informatie en kan zij onderzoek doen. Indeling van deze notitie Deze notitie gaat over het tactische en het operationele niveau binnen de overheid om daarmee mede vorm, inhoud en slagkracht te geven aan de strategische doelen van het Twenteboard. Zowel op het gebied van Arbeidsmarkt als Economische Zaken zijn binnen de overheid ambities vastgesteld en afspraken gemaakt. Dit heeft geleid tot een aantal belangrijke notities en rapporten, die dan ook de basis vormen voor deze Integrale Agenda: De Economische Agenda Regio Twente 14 Twentse gemeenten Innovatiesprong Twente, waarmee circa 30 miljoen wordt besteed aan Human Capital en Innovatie (inclusief Techniekpact Twente en Uitvoeringsprogramma Twents Arbeidsmarktperspectief) Positionpaper Arbeidsmarktregio Twente 1
De urgentie om intensiever samen te werken is zeer recent ook nog bevestigd in een tweetal rapporten en het aanbod van zowel het Rijk als de Provincie om Twente te ondersteunen: Visitatierapport Versterken economische kracht van Twente (waarin opgenomen vijf vectoren inclusief het opstellen van een banenplan). Positionpaper Twente Board. In deze notitie worden 4 voorstellen gedaan voor het tot stand komen van een Integrale Agenda en een bijpassende nieuwe werkwijze. Het is belangrijk voor de voortgang dat tijdens het PHO op 4 september besluiten kunnen worden genomen. Hoewel in deze notitie vooral de kant van de overheid wordt belicht, is het vanzelfsprekend dat we samenwerken met ondernemers, onderwijs- en onderzoeksinstellingen (4 O s). Onze ambities kunnen alleen samen met hen worden gerealiseerd. Veelal zijn zij ook in the lead. In Bijlage 1 treft u alle rapporten en notities waarnaar wordt verwezen. 2. De Integrale Agenda. Wat gaan we doen. Hieronder volgt een samenvatting van De Economische Agenda en de Human Capital Agenda. In beide notities wordt informatie aangeleverd t.b.v. de Wat vraag. Onderstaande elementen vormen een complete integrale Twentse agenda. Economische Agenda Regio Twente, de vier speerpunten: * Stimuleren ontwikkeling en positionering van Twente als innovatieve Kennisregio met speerpunt HTSM. * Versterken van de sociaal economische structuur door het stimuleren van de logistieke sector in Twente. * Toerisme en recreatie: Het marktaandeel van Overijssel / Twente ten opzichte van Nederland moet stijgen van 8% naar 10 % in 2015. * Based Economy / Duurzaamheid: Focus aanbrengen in de kansrijke en verbindende initiatieven in Twente op het terrein van bestaande bouw, energie en mobiliteit. Human Capital Agenda, met als onderdelen het Twents Arbeidsmarktperspectief 2020 en het Techniekpact Twente. Samen met partners wordt gewerkt aan het behalen van de doelstellingen; hogere instroom in techniek, meer kenniswerkers, vernieuwd werkgeverschap, samenwerking op de arbeidsmarkt, mobiliteit en promotie. Vanuit Regio Twente is een bedrag van 3,4 miljoen beschikbaar. Uitwerking vindt plaats met partners. Binnen het Twents Arbeidsmarktperspectief zijn de volgende programmalijnen aan de orde: * Meer mobiliteit op de arbeidsmarkt * Meer zicht op onbekend of ongekend talent * Beter opleiden en kwalificeren * Meer Promotie Twentse arbeidsmarkt 2
Hiervoor zijn de volgende drie prioritaire sectoren benoemd: * Zorg * Techniek * Handel De huidige economische situatie in Twente en de daarmee samenhangende hoge werkloosheid heeft de noodzaak van banengroei voor de onderkant van de arbeidsmarkt nog urgenter gemaakt. Die urgentie was mede aanleiding voor het opstellen van het Twents Arbeidsmarktperspectief 2020. Het eerder genoemde visitatierapport heeft nogmaals bevestigd dat er extra aandacht nodig is voor deze problematiek. Om die reden voegen we vanuit Arbeidsmarkt een aanvullend actiepunt toe. * Vector 2 uit het visitatierapport: Daarnaast heeft de regio urgent behoefte aan een banenplan om op korter termijn een positieve impuls te geven aan de werkgelegenheid ook voor de minder hoog opgeleide inwoners. 3. De nieuwe werkwijze Hoe gaan we het doen. Over de Hoe vraag is ook op verscheidene momenten gesproken. Een aantal denkrichtingen kan daarin worden herkend: * Binnen het economisch en arbeidsmarktbeleid domein hebben de portefeuillehouders uitgesproken dat een aantal sectoren/thema s een gezamenlijke aanpak nodig heeft. Het is de intentie om voor die sectoren bestuurlijke aanspreekpunten aan te wijzen om namens de 14 gemeenten te opereren. Een dergelijke aanpak zou de slagkracht en de betrokkenheid van de overheid kunnen vergroten. En op die manier wordt het voor de werkgevers (en ook werknemersvertegenwoordigers) makkelijker om afspraken te maken en afstemming te zoeken. * De wetgever dwingt de gemeenten om tot afspraken te komen over een gezamenlijke aanpak van de regionale arbeidsmarktproblemen. Aan het regionaal Werkbedrijf is de eis verbonden dat er een marktbewerkingsplan inclusief samenwerkingsafspraken en afspraken over de wijze waarop de taken van het Werkbedrijf worden belegd tot stand is gekomen. Ook in dit marktbewerkingsplan moet uitgegaan worden van de kansrijke sectoren (in de zin van banen), de sectorale benadering en één contactpersoon naar de werkgever. * De Twentse gemeenten doorlopen een proces heroriëntatie Twentse samenwerking. Hiertoe zijn in 2013 diverse bijeenkomsten georganiseerd voor raadsleden en collegeleden. Vervolgens is een eerste contour vernieuwde regionale samenwerking eind 2013 opgesteld, waarbij de samenwerking op 3 niveaus wordt gedefinieerd, op raadsniveau, collegeniveau en ambtelijk niveau. 3
Een stuurgroep is op dit moment bezig met de uitwerking van deze notitie. Eén van de uitgangspunten voor de samenwerking op collegeniveau is dat de portefeuillehouders van de 14 gemeenten in-the-lead zijn. Ook wordt overwogen dat de voorzitters een DB gaan vormen. De samenwerking op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Strategisch niveau. Op het strategisch niveau heeft de nieuwe Twente Board, waarin de 4 O s zijn vertegenwoordigd, een belangrijke rol. De leden van de board activeren hun eigen achterbannen. De Board heeft voor zichzelf doelen gesteld t.a.v. BRP, aantallen banen, toekomst per sector. De sectorale benadering dient door hen gefundeerd te worden. De Twente Board heeft echter op tactisch en operationeel niveau tools en handen nodig om e.e.a. te realiseren. Tactisch niveau. Op tactisch niveau zijn op dit moment de Portefeuillehoudersoverleggen (PHO s) en de kring van gemeentesecretarissen de belangrijkste spelers. De Kring van gemeentesecretarissen komt maandelijks bijeen. Voorgesteld wordt om hen expliciet te betrekken bij deze Integrale Agenda, i.v.m. de urgentie en de benodigde personele inzet. Voorstel 1 Opdracht te geven aan Rob Christenhusz, Mariska te Heuw, Arco Hofland, Patrick Welman en Pieter van Zwanenburg om: de PHO s EZ en Arbeidsmarkt z.s.m. voor een gedeelte te laten samenvallen en de agenda voor het gezamenlijke deel af te stemmen en inhoudelijk voor te bereiden. dit ook te regelen voor de betreffende voorbereidende ambtelijke overleggen (AO s) een voorstel te doen hoe de samenwerking met de Twente Board kan worden gerealiseerd. N.B. In deze notitie wordt niet ingegaan op de samenwerkingsverbanden en afspraken binnen Netwerkstad, WT4 en Noaberkracht. Ook wordt niet ingegaan op de samenwerkingsvormen die het bedrijfsleven (ondernemers) en het onderwijs op dit niveau organiseren. Operationeel niveau Op het operationele niveau zijn drie werkvormen te onderscheiden: Sectorale benadering De 14 gemeenten hebben aangegeven op het gebied van EZ en Arbeidsmarkt sectoraal te willen gaan werken. Met het sectoraal werken wordt beoogd een (nog) deskundiger gesprekspartner te zijn voor het bedrijfsleven en het onderwijs, de economische structuur van de regio te versterken, crossovers (mede) te organiseren, duidelijk aanspreekpunt te zijn voor de sector en een slagvaardige(re) overheid te zijn. Twente is immers een Daily Urban System met één arbeidsmarkt. 4
Voorgesteld wordt per sector twee bestuurlijke aanspreekpunten te benoemen en één of twee ambtelijke deskundigen (advies en ondersteuning). Ten aanzien van de ambtelijke deskundigen wordt voorgesteld dat de Kring van gemeentesecretarissen deze ambtelijke ondersteuning organiseert. In overleg met Marcel Meijs wordt deze notitie geagendeerd voor de eerstvolgende Kringvergadering. Voorstel 2 In te stemmen met het starten van de sectorale benadering voor de hieronder genoemde sectoren. De portefeuillehouders te verzoeken uiterlijk 15 september bij Gerdien Sigger (g.sigger@enschede.nl) aan te geven voor welke drie sectoren zij het aanspreekpunt zouden willen zijn. Op basis van die voorkeuren zal een voorstel worden gedaan voor de indeling van de bestuurlijke duo s. Dat voorstel wordt besproken op het eerstvolgende gezamenlijke portefeuillehoudersoverleg. Gekozen is voor bestuurlijke duo s t.b.v. draagvlak en continuïteit. Sector 1. HTSM (met name gericht op innovatie) Bestuurlijk duo 2. Maakindustrie 3. Vervoer, opslag en logistiek 4. Zorg 5. Onderwijs 6. Bouw 7. Dienstverlening 8. Openbaar bestuur 9. Retail en Groothandel 10. Agrarisch 11. Horeca en vrije tijd (inclusief recreatie en toerisme) 12. Creatief NB. Ten aanzien van Biobased/duurzaamheid wordt voorgesteld dit niet op te nemen als aparte sector. Het gaat om ontwikkelingen die in meerdere sectoren actueel zijn. 5
Bij de sectorindeling is gebruik gemaakt van dezelfde lijst als in het Arbeidsmarktperspectief 2020, waarbij ook is opgenomen het aantal arbeidsplaatsen per sector in Twente. Voorstel 3 Aan de bestuurlijke aanspreekpunten opdracht geven tijdens een gezamenlijke dag in april 2015, een presentatie te geven over de betreffende sector. Vervolgens wordt op basis van de presentatie een prioritering aangebracht in de sectoren gebaseerd op de kansen voor de economie Twente. Verplichte onderdelen: de stand van zaken en de ontwikkelingen van de sector. de behoefte en mogelijkheden die de partners zien om de sector te versterken op basis van de eerste bullits een analyse en prognose te maken. een advies uit te brengen hoe inhoud te geven aan de sectorale benadering voor de betreffende sector Aandachtspunten: samenwerken en afstemmen met de 4O s en Twente Board verdeling van de verschillende rollen en taken tussen de 4 O s samenwerking met de fondsen subsidie en lobby de betekenis van het sectorale werken voor de werkpleinen en de werkgeversbenadering Regionaal accountmanagersoverleg EZ Vanaf september 2014 wordt het accountmanagersoverleg Netwerkstad uitgebreid tot alle 14 gemeenten op basis van coalition of the willing. Acquisitie en de samenwerking in sectoren en met de sectordeskundigen zullen belangrijke agendapunten zijn. Ook zal rekening moeten worden gehouden met de gewenste lokale dienstverlening. Het accountmanagersoverleg zal ook een belangrijk deel van de input over sectoren moeten leveren aan de bestuurders t.b.v. de presentaties tijdens de gezamenlijke dag in april 2015. Werken vanuit 1 locatie. De EZ-medewerkers van de 14 gemeenten, van de Regio Twente en een aantal collega s van de provincie hebben afgesproken 1 dag per maand op/ vanuit 1 locatie te werken, het Stadskantoor Hengelo, in de verwachting dat de gewenste intensivering van de samenwerking zo wordt gestimuleerd. Ook de collega s van arbeidsmarkt werken al regelmatig samen vanuit dezelfde locatie. N.B. Hengelo heeft de ruimte gratis ter beschikking gesteld. 6
4. Besluitvormingsproces Voorstel 4 In te stemmen met onderstaand besluitvormingsproces: 4 september: PHO EZ en Arbeidsmarkt (tijdens gezamenlijk gedeelte) Half oktober: Collegevoorstellen in alle 14 gemeenten 28 augustus 2014 Hendrik Haaksema, Thomas Windmulder, Leo Boeding en Gerdien Sigger 7
Bijlage 1: Rapporten en notities. De Economische Agenda Regio Twente 14 Twentse gemeenten 20140303 DEFINITIEF Economis Human Capital Agenda en Innovatiesprong Positionpaper Arbeidsmarktregio Twente en Brief P.Welman. Position Paper arbeidsmarktregio Twente versie bestuurlijk overleg 20 februari 2014 zonder wm.pdf Visitatierapport Versterken economische kracht van Twente. Versterken economische kracht v Positionpaper Twente Board. 8