Divers Jaarverslag 2013 juni 2014
Jaarverslag 2013
Inhoud Jaarverslag deel 1 5 1 Bestuursreflectie 5 2 Bestuursverslag 9 Raad van Toezicht 10 Cliëntenraad 12 Klankbordgroep Vrijwilligers 12 Klachtenregeling 12 P&O 13 Sector Bedrijfsvoering 14 Organogram 2012 met samenstelling RvT, MT, CR, Klankbordgroep Vrijwilligers 16 3 Rapportages Divers Opdracht 2013 gemeente s-hertogenbosch 19 Programma 2013 19 Sociale verbanden 20 Opbouwwerk 20 Wijkpleinen 23 Ouderen 25 Vrijwillige Thuishulp en Mantelzorgondersteuning 27 Vrijwilligers 29 Maatschappelijke stages (MAS) 32 Veiligheid 34 Buurtbemiddeling 34 Leren en opgroeien 36 Jeugd & jongerenwerk 36 Opvoedondersteuning 40 Innovatieprogramma 2013 43 A. Innovatieopdracht gemeente s-hertogenbosch 43 B. Innovatieprogramma Divers/Juvans 45 Extra opdrachten 2013 47 4 Jaarverslag 2013 Welzijn Vught (gemeente Vught) 53 1. Vrijwilligerswerk & mantelzorg 54 Verslag Mantelzorgplaza 54 2. Jeugd & jongerenwerk 58 3. Participatie 61 4. Buurtwerk 63 Bestuursverslag 3
4 Jaarverslag 2013
1 Bestuursreflectie Bestuursreflectie 5
1 Bestuursreflectie In 2013 stond het werk van Divers volledig in het teken van de grote transities die in 2015 zullen worden geformaliseerd. In de geest van deze ontwikkelingen vraagt de gemeente ons minder zelf te doen en de burger juist meer eigen verantwoordelijkheid te laten nemen. Ons antwoord daarop is dat wij niet alleen een appèl doen op de eigen verantwoordelijkheid van mensen, maar met hen ook de kracht ontwikkelen om daaraan daadwerkelijk vorm te geven. Burgerkracht is dan ook het centrale begrip dat wij in onze strategische visie hebben uitgewerkt. Behalve de inhoudelijke consequenties voor ons werk schetsen wij daarin ook hoe ons werk het beste kan gedijen in samen werking of zelfs in samengaan met andere, geestverwante organisaties. Tegen deze achtergrond is ons werk in buurten en wijken in 2013 echt veranderd. Dit jaarverslag is op een andere wijze tot stand gekomen dan in vorige jaren. De grondslag ervan vormen de zogenaamde resultaatkaarten die wij op basis van de gemeentelijke doelstellingen hebben ontworpen. De rapportage volgens deze kaarten is gebaseerd op tellen en vertellen. We gaan ervan uit dat met name het vertelgedeelte niet alleen prettiger leest, maar ook beter inzicht geeft in wat Divers precies doet. Transities De grote transities en met name hun gevolgen voor Wmo en de Jeugdzorg wierpen in 2013 hun schaduw vooruit. Zowel de gemeente als de instellingen bereiden zich volop voor op de komende veranderingen. Omdat vooralsnog niet helder is wat dit precies voor alle partijen betekent, hebben wij gekozen voor partnership, gepaard aan een ontwikkelingsgerichte en flexibele opstelling. Omdat de ontwikkelingen intussen wel veel onzekerheid bij medewerkers veroorzaken, hebben wij hen in de discussie betrokken. Dat deden we ook vanuit het idee dat de genoemde transities gevolgen zullen hebben voor het werk. Daarvoor zullen nieuwe manieren van denken en doen nodig zijn, die gaandeweg van onderop ontwikkeld moeten worden. Innovatieprogramma Uiteindelijk gaat het erom dat onze klanten een beter afgestemd pakket van diensten en producten krijgen. Daartoe hebben wij in opdracht van de gemeente samen met Juvans (maatschappelijk werk) een innovatieprogramma ontwikkeld. In dat programma worden methodieken, vaardigheden en trainingen ontwikkeld, die de medewerkers in staat stellen om klanten in hun kracht te zetten. Een voorbeeld daarvan is al in 2013 zichtbaar geworden in de huiskamer van het Epigoon ouderen-activiteitencentrum. Het betreft dagopvang van en - zoveel mogelijk - door ouderen. Ongeveer 15 kwetsbare ouderen worden er wekelijks begeleid door 12 geschoolde vrijwilligers. Zij bieden ondersteuning op allerlei vragen, schaken met de ouderen, maar leggen ook uit hoe je een computer moet gebruiken. De professionals van Divers acteren op de achtergrond en treden op als coach van de vrijwilligers. Een ander voorbeeld is Den Bosch-Oost. Daar werkt Divers mee aan een project gericht op burgerkracht. Wijkbewoners en professionals ontwikkelen er samen onder meer de zorgzame buurt, waar mensen zich verantwoordelijk voor elkaar voelen en elkaar helpen als dat nodig is. Positie in het werkgebied Door alle ontwikkelingen die zich op korte termijn voltrekken, zal ook onze positie ten opzichte van andere instellingen in de stad verschuiven. Divers heeft altijd samenwerking met andere organisaties gezocht en toegejuicht. In onze strategische visie geven wij aan de samenwerking met onze natuurlijke partners Juvans en MEE verder te willen uitbouwen. Met een groot aantal instellingen nemen wij op dit moment deel in de zogenaamde brede Wmo-coalitie. Onder de naam Zorgzaam s-hertogenbosch willen deze partijen samen met bewoners gebiedsgericht een aanbod ontwikkelen op het terrein van wonen, zorg en welzijn. Zij richten zich vooral op kwetsbare burgers en gaan daarbij uit van de kracht van bewoners zelf en van hun sociale netwerk. Ten slotte nemen wij - samen met andere instellingen - deel in de Basisteams Jeugd en Gezin. En in twee wijken participeren onze medewerkers in sociale wijkteams. Daar voeren wij met elkaar de discussie over de functie en positie van deze wijkteams in de toekomst. In Vught nemen wij deel in één sociaal wijkteam dat als pilot fungeert in een discussie over de inrichting van het sociale domein in het licht van de transities. 6 Jaarverslag 2013
Kanteling In 2013 zijn de eerste kantelingen in onze visie en werkwijze zichtbaar geworden. Behalve de al genoemde voorbeelden presenteren wij hier nog enkele illustraties van een andere manier van werken, zoals die in de toekomst verder vorm zal krijgen. In het kader van de decentralisatie van de Vrijwillige Thuishulp (VTH) opereert in Rosmalen al een team van vrijwilligers die zelfstandig verzoeken om vrijwillige thuishulp aannemen en intakes verrichten. In het verlengde daarvan bemiddelen zij ook tussen een cliënt en een vrijwilliger. Divers ondersteunt de vrijwilligers. In hun training wordt veel aandacht besteed aan het uitgangspunt dat het gaat om de kracht van de klant en het zoeken van de vraag achter de hulpvraag. In het verlengde daarvan zullen zij ook de bemiddeling tussen een cliënt en een vrijwilliger op zich nemen. In de training van vrijwilligers wordt veel aandacht besteed aan het uitgangspunt dat het draait om de kracht van de klant. Maar ook aan het zoeken van de vraag achter de hulpvraag. Toen in Schutskamp/Kruiskamp de bibliotheek werd gesloten namen drie buurtbewoners het initiatief voor een boekenuitleen. De opbouwwerker leerde hen hoe zij instanties het beste konden benaderen, hoe zij hun plan konden presenteren en welke goede vragen zij konden stellen. Het voorlopige resultaat is dat met hulp van winkeliers de eerste boekenkast is geplaatst. Met 300 aangeleverde boeken is de kast helemaal vol. Samen met vrijwilligers ontwikkelde Divers Platform 073, een website waarop burgers, organisaties en bedrijven diensten, kennis en materialen kunnen uitwisselen. De site is in januari 2014 online gegaan. De afzonderlijke talentenbanken gaan op in dit digitale platform. Vragers en aanbieders van diensten kunnen elkaar hier zelfstandig vinden. In de wijken zorgen de wijkwerkers actief voor warme bemiddelingen. Dankzij de wijkpleinen verbetert de dienstverlening van professionele instellingen. De dienstverlening vindt plaats in de wijken, dichtbij de mensen thuis, geografisch en psychologisch goed bereikbaar. Het zijn getrainde vrijwilligers die medebewoners als eerste te woord staan. Zij onderzoeken samen met de klant wat deze zelf aan zijn of haar situatie kan doen. Maar ze kunnen ook zelf hulp en ondersteuning verlenen. De professionals fungeren als back-up. Als de vrijwilliger vastloopt of er niet uitkomt, springt een professional bij op een manier die de vrijwilliger helpt het verder zelf af te ronden. Vooruitblik Met al een half jaar ervaring in 2014 is het zeker dat wij ook dit jaar alle energie zullen richten op de inhoudelijke kanteling van ons werk en de organisatorische vertaling daarvan. Meer specifiek geven wij inhoud aan een gewijzigde opdracht van de gemeente, die ons verzoekt het ouderenwerk, het opbouwwerk en grote delen van het jongerenwerk samen te brengen in één functie: de wijkwerker. Het is de bedoeling dat deze wijkwerker in de hele stad wijkbewoners integraal ondersteunt om vanuit eigen kracht en verantwoordelijkheid zichzelf en hun omgeving te ontwikkelen. Intussen bereiden wij ons samen met Juvans en MEE voor op de komst van integrale wijkteams per 1 januari 2015. We doen dat op basis van een gezamenlijke visie Samenwerking Breed Welzijn s-hertogenbosch nieuwe combinaties in een nieuwe tijd. In memoriam In 2013 hebben wij met pijn en verdriet het verlies moeten verwerken van drie bijzondere mensen. Vlak na elkaar overleden onze MT-leden Sjannie van Hoorn en Nelleke Beaard, beiden na een kortstondig ziekbed. Maria van Iersel, lid van de Raad van Toezicht, overleed na een langdurige ziekte. Wij missen in hen drie markante vrouwen die ieder op hun eigen manier kleur gaven aan Divers. Bestuursreflectie 7
8 Jaarverslag 2013
2. 2 Bestuursverslag Bestuursverslag 9
Raad van van Toezicht Toezicht Samenstelling raad van toezicht Medio 2013 overleed Maria van Iersel, waardoor wij tot ons verdriet afscheid van haar moesten nemen. Maria heeft veel betekend voor Divers. Zij is opgevolgd door Gera Hospers, op voordracht van de ondernemingsraad van Divers. Als gevolg van deze wisseling bestond de raad van toezicht per 31 december 2013 uit de volgende vijf leden: de dames Jeanne Heessels (vicevoorzitter), Gera Hospers en Franca van Montfoort en de heren Jan van Vucht en Sjaak Floris (voorzitter). Hoofdlijnen In 2013 kwamen in de Raad van Toezicht diverse thema s en onderwerpen aan de orde, die hierna op hoofdlijnen kort worden beschreven. De focus van de raad van toezicht was daarbij vooral gericht op: een regelmatige check van het strategische beleid aan de snel veranderende omstandigheden, met daarbij vooral het accent op beter (kwaliteit, cliëntgerichtheid en ondernemerschap in de dienstverlening); de ontwikkeling van partnership, samenwerking en innovatie en cultuurverandering; de betekenis van de verschillende transities; een goede verbinding van Divers met en draagvlak bij zowel de externe als de interne stakeholders; een gezonde bedrijfsvoering. Strategie en governance Naast de aandacht voor de fusie met Juvans en de bezuinigingen/reorganisatie is enige keren gesproken over het strategisch beleid van Divers en met name of het nog passend is in de snel veranderende omstandigheden. Waar nodig is het bijgesteld. Ook kwamen de ontwikkelingen op het terrein van governance aan de orde. De Raad van Toezicht heeft zichzelf en haar functioneren geëvalueerd, conform wat daarover is vastgelegd in de governancecode voor de welzijnssector. De raad wil haar toezicht vooral proactief, nabij en betrokken invullen. Kern: wat zijn belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen en wat is de visie van de raad van toezicht op de betekenis hiervan voor de koers van Divers. Algemeen Verder stonden op de agenda reguliere onderwerpen als jaarplan, jaarverslag, begroting en jaarrekening. In aanwezigheid van de accountant is de Jaarrekening 2012 met een gezonde marge vastgesteld en werd de bijbehorende managementletter besproken. Naar het zich nu laat aanzien kan ook 2013, ondanks de (afgeronde) reorganisatie en de bezuinigingen, met een positief saldo worden afgesloten. Met zowel de Ondernemingsraad, de Cliëntenraad als het Managementteam is er in 2013, zoals gebruikelijk, enkele keren overleg geweest. Deze gesprekken verliepen in een prima en constructieve sfeer. Onderwerpen waren de ontwikkelingen in de samenleving, de transities in de zorg, de ontwikkeling van samenwerkingsverbanden en de algemene gang van zaken binnen Divers. Rooster van Aftreden Volgens Artikel 10, lid 4, van de Statuten: Leden van de raad van toezicht worden benoemd voor een periode van maximaal vier jaar. Zij treden af volgens een door de raad van toezicht op te maken rooster; een volgens het rooster aftredend lid is onmiddellijk herbenoembaar, met dien verstande dat de totale aaneengesloten zittingsperiode niet langer mag zijn dan acht jaren. 10 Jaarverslag 2013
Samenstelling Raad van Toezicht De samenstelling van de Raad van Toezicht ziet er op 31 december 2012 als volgt uit: Naam Bestuursfunctie Functies / nevenfuncties Dhr. J.J.M. Floris Mw. J.P.H.M. Heessels - Geurtz Mw. G.D. Hospers Dhr. J.M.H.M. van Vucht Mw. F.E.W.M. van Montfoort Voorzitter RvT, 2 e termijn Vice-voorzitter RvT 2 e termijn Lid RvT; benoemd op voordracht van de OR 1 e termijn Lid RvT 1 e termijn Lid RvT 1 e termijn adviseur maatschappelijk ondernemen (Floris Advies) lid Raad van Commissarissen V&V zorgorganisatie Fundis (voorheen Vierstroom) Gouda/Zoetermeer vicevoorzitter Raad van Toezicht V&V zorgorganisatie Vivent s-hertogenbosch voorzitter Raad van Toezicht Welzijnsonderneming Divers voorzitter Sprokkelbos natuurlijk! (landschaps-ontwikkeling Rosmalen-Oost voorzitter werkveld welzijn Nederlandse Vereniging Toezichthouders Zorg (NVTZ) voorzitter Stichting Ouderen Samen Vught bestuurslid welzijnsfonds Dynamis lid Programmaraad De Rode Rik 2.0 Vught vicevoorzitter Raad van Toezicht Welzijnsonderneming Divers docent Avans lid bestuur Servanda lid Raad van Toezicht Welzijnsonderneming Divers directeur-bestuurder Area, woningbouwcorporatie Uden/Veghel lid Raad van Commissarissen Rabobank Bernheze/ Maasland lid Raad van Toezicht Welzijnsonderneming Divers directeur landelijk bureau Raad voor de Kinderbescherming Den Haag lid Raad van Toezicht Welzijnsonderneming Divers s-hertogenbosch lid Raad van Toezicht Xonar Maastricht coach / coachingsbureau Van Montfoort Rooster van Aftreden Leden Benoemd per Herbenoeming Aftreden J. P.H.M. Heessels 01.12.2007 01.12.2011 01.12.2015 J. J.M. Floris 01.05.2009 01.05.2013 01.05.2017 G.D. Hospers 01.07.2013 01.07.2017 01.07.2021 F. E.W.M. van Montfoort 01.04.2010 01.04.2014 01.04.2018 J.M.H.M. van Vucht 01.04.2010 01.04.2014 01.04.2018 Bestuursverslag 11
Cliëntenraad De cliëntenraad heeft zich in 2013 verder verdiept in de veranderingen waar het welzijnswerk mee te maken heeft en daarover overleg gevoerd met de bestuurder en de raad van toezicht. De basis voor dit overleg was het advies met betrekking tot een aantal speerpunten dat de cliëntenraad eind 2012 had opgesteld. In 2013 is er een begin gemaakt met meer samenwerking en afstemming met de Cliëntenraad van Juvans door middel van enkele gezamenlijke bijeenkomsten. In een uitgebreide werkbijeenkomst is gewerkt aan een versterking van de samenwerking binnen de Cliëntenraad, de taakverdeling en plannen voor signalering onder cliënten van Divers. Klankbordgroep Vrijwilligers Vrijwilligers De Klankbordgroep Vrijwilligers kwam in 2013 vier maal bij elkaar om mee te denken met de vrijwilligerscoördinator van Divers. De samenstelling van de Klankbordgroep onderging in 2013 enkele wijzigingen. Eén lid stopte met vrijwilligersactiviteiten; van een tweede lid moesten wij helaas afscheid nemen wegens diens overlijden. De twee vacatures zijn inmiddels gevuld. Begin 2013 heeft de klankbordgroep het tevredenheidonderzoek geëvalueerd van eind 2012, daaraan deden 274 vrijwilligers mee. Zij waarderen de vrijwilligersondersteuning van Divers met een gemiddelde van 7,7. Er is een advies met aanbevelingen voor verbeterpunten gedaan aan het managementteam van Divers. De klankbordgroep wil in de toekomst nog gerichter vragen stellen in de hoop dat het aantal respondenten van het onderzoek zal toenemen. Binnen de Klankbordgroep zijn in 2013 drie werkgroepen geformeerd rond de onderwerpen tevredenheidmeting, vrijwilligerscafé en vrijwilligersbeleid Divers nieuwe stijl. De leden zijn meerdere keren bij elkaar gekomen: zij diepen het onderwerp verder uit en brengen advies uit aan de vrijwilligerscoördinator. Doorstart in 2014. In januari, juni en oktober 2013 zijn door de vrijwilligerscoördinator, klankbordgroep en cliëntenraad drie bijeenkomsten georganiseerd voor nieuwe vrijwilligers. Deze zijn door 84 nieuwe vrijwilligers bezocht en als zeer waardevol ervaren. Het doel van deze bijeenkomsten is nieuwe vrijwilligers welkom te heten en hen wegwijs te maken binnen Divers. Uiteraard is er aandacht voor het vrijwilligersbeleid en worden de klankbordgroep en cliëntenraad voorgesteld. In oktober is er een gezamenlijke bijeenkomst geweest met de cliëntenraad waarop de bestuurder van Divers de leden heeft bijgepraat over alle nieuwe ontwikkelingen. Er is afgesproken dat de klankbordgroep meekijkt als het veranderingen betreffen die de Diversvrijwilligers aangaan. Overige onderwerpen die in 2013 nog op de agenda stonden waren: activiteiten Innovatieplatform Divers/ Juvans, vrijwilligersvergoedingen, zittingsperiode leden Klankbordgroep, digitale nieuwsbrief. Klachtenregeling In 2013 zijn er 3 klachten ingediend (in 2011 en 2012 waren dat er 6). Bij één melding is ongenoegen geuit over het door Divers niet tijdig informeren van vrijwilligers in verband met de beëindiging van hun ondersteuning. Een andere melding betrof het niet correct omgaan door Divers met privacygevoelige informatie. In beide gevallen zijn door de betreffende manager maatregelen getroffen om in het vervolg deze fouten te voorkomen. De derde klacht betrof het functioneren van Buurtbemiddeling; met name de handelwijze van enkele bemiddelaars. Klager wenste geen enkel persoonlijk contact; de mails, die hij dagelijks verzond geven een verwarde indruk. Geprobeerd is de zaken vervolgens schriftelijk op te lossen. Dit is niet gelukt, waarop de Klachtencommissie bij elkaar is geroepen. De Klachtencommissie oordeelde dat de punten van de klacht naar behoren zijn afgehandeld en dat verder onderzoek niet noodzakelijk werd geacht. Klager is door de voorzitter van de Klachtencommissie hiervan schriftelijk op de hoogte gesteld. Soort klacht Aantal Wijze van communiceren 1 Het omgaan met privacygevoelige informatie 1 Functioneren van Buurtbemiddeling 1 12 Jaarverslag 2013
De klachten zijn volgens de procedure van Divers afgehandeld; twee ervan zijn naar tevredenheid van de klagers opgelost. Voor de derde klacht is de Klachtencommissie bij elkaar gekomen. P&O Turbulent en bewogen jaar 2013 was een turbulent en bewogen jaar voor Divers. Vooral het onverwachte overlijden van Sjannie van Hoorn (hoofd P&O) en Nelleke Beaard (teammanager Rosmalen/ Vught) gaf veel verdriet in de organisatie. De staffunctionaris P&O vulde geruime tijd ook de functie van hoofd P&O in, wat uiteindelijk resulteerde in de definitieve benoeming in deze functie. Voor het team Vught werd na de zomer een interim-manager aangetrokken, terwijl de andere managers de andere teamonderdelen die onder Nelleke Beaard vielen, op zich namen. Daarnaast speelden uiteraard ook de diverse landelijke ontwikkelingen, zoals de komende transities AWBZ, Jeugdzorg en de Participatiewet, in toenemende mate hun rol in de organisatie. 2013 stond dan ook in het teken van de vertaling van deze ontwikkelingen, zowel op strategisch, tactisch maar ook operationeel niveau. Zoals de opdracht van de gemeente Den Bosch om generalistisch werkende wijkwerkers in alle wijken van Den Bosch in te zetten en een flexibele pool van specialisten op te stellen. In zijn algemeenheid geldt dat alle agogen met een bredere blik moeten werken. Voor de ondersteunende diensten speelde de vraag op welke wijze zij gaan anticiperen en inspelen op deze ontwikkelingen. In juni 2013 hebben de medewerkers tijdens een voltallige bijeenkomst besproken hoe wij ons gaan verhouden tot deze veranderingen en wat ze betekenen voor de uitvoering van werkzaamheden. Mede op basis van deze input is een concepttakenpakket wijkwerker opgesteld, als onderlegger voor de invulling van werkzaamheden die in 2014 vorm moeten krijgen. In juli-september 2013 zijn versneld functioneringsgesprekken gevoerd met de agogische medewerkers, met specifieke aandacht voor de veranderingen en de ambities van de medewerker ten aanzien daarvan. De veranderingen waar Divers zich in bevindt, zijn gecommuniceerd via interne kanalen zoals Coconut. In teamvergaderingen en tijdens de rondgang van de directeur en het hoofd P&O langs de teams, is de discussie met de medewerkers gevoerd. Naast de onzekerheid die horen bij een veranderproces, zijn ook kansen en mogelijkheden de revue gepasseerd. Sinds juni 2013 kunnen medewerkers hun belangstelling voor uitbreiding van uren en/of andere taken kenbaar maken via de belangstellingsregistratie. Via dit instrument kan de medewerker zijn/haar kwaliteiten (nog eens) zichtbaar kan maken. Leidinggevenden raadplegen deze belangstellingsregistratie bij vacatures. De samenwerking met Juvans op het gebied van deskundigheidsbevordering is verder versterkt door ook voor andere personeelsaangelegenheden intensiever contact te onderhouden; in het najaar 2013 is ook MEE s-hertogenbosch aangeschoven. Naast de grote inhoudelijke veranderingen kreeg Divers in 2013 te maken met een bezuiniging voor 2014. Ondanks deze bezuiniging is het gelukt om gedwongen ontslagen te voorkomen en zelfs enkele tijdelijke contracten te verlengen. Hoewel met name de invulling van de opdracht 2014 in combinatie met de bezuinigingen voor medewerkers onzekerheid gaf, geeft het medewerkerstevredenheidsonderzoek 2013 een goed resultaat, zowel qua respons (78%) als tevredenheidscore (rapportcijfer 7,4). In 2014 worden de aandachtspunten via een plan van aanpak opgepakt. Deskundigheidsbevordering In 2013 zijn Divers en Juvans gestart met een gezamenlijk aanbod op het gebied van welzijn nieuwe stijl. Alle agogen en alle maatschappelijk werkers volgen in 2013 en 2014 de trainingen Activerende gesprekstechnieken door coaching en Sociale netwerkstrategieën (SNS). De deelnemers zijn enthousiast over de gezamenlijke deelname; het vergroot het begrip voor elkaars werk en versterkt de samenwerking in de wijken. Eind 2013 is afgesproken dat zowel de gemeente s-hertogenbosch (Wmo-loket) als het Sociaal Wijkteam De Helfheuvel aanschuift bij de SNS-training in 2014; dit in het kader van samenwerking op het gebied van deskundigheidsbevordering. Een goede ontwikkeling! Bestuursverslag 13
Andere collectieve trainingen in 2013 gingen onder andere over het nieuwe werken, nieuwe doelgroepen, BHV, social media, teamcoaching, dementie en OR. Individuele scholingsactiviteiten varieerden van agogisch vakinhoudelijke onderwerpen tot coaching. Verzuim Er is sprake van een dalende trend van het verzuimpercentage; over 2013 is het verzuimpercentage 5,31% en daarmee het laagste verzuimcijfer vanaf 2005. Meldingen vertrouwenspersonen Er zijn twee meldingen opgepakt en afgerond; dat leidde in beide gevallen niet tot een klacht. Arbeidsomstandigheden Op alle locaties zijn BHV-oefeningen gehouden: het BHV-plan en alle locaties zijn aangepast op de evaluatiepunten. Eind 2012 is de risico inventarisatie en -evaluatie geactualiseerd en in 2013 volgde de toetsing op betrouwbaarheid, volledigheid en actualiteit door certificeringbureau Apac. Er bleken slechts enkele aanvullingen nodig. De uitvoering van het plan van aanpak (onderdeel van de RIE) is opgepakt. Op de locatie De Vliert toonde onderzoek aan dat de temperatuur aan de hoge kant was; dit is inmiddels in overleg met de verhuurder aangepast. Ook is hier onderzoek gedaan naar de gehorigheid van enkele kantoorruimtes; er zijn bouwkundige aanpassingen gerealiseerd (begin 2014) om dit te verminderen. Voor het Stedelijk Bureau is een offerte gemaakt voor aanpassing van het luchtbehandelingsysteem: in 2014 wordt dit verder aangepakt. In 2013 zijn drie locaties van Divers verhuisd van oudbouw naar nieuwbouw. Sector Bedrijfsvoering Structuur Bedrijfsvoering bestaat uit de afdelingen Algemene zaken en Financiën, Central station en Kwaliteitszorg. Bedrijfsvoering richt zich op de administratieve, facilitaire en automatiseringsdiensten binnen Divers. In 2013 hebben er geen belangrijke wijzigingen plaatsgevonden; wel is het team met enkele beheerders uitgebreid. Belangrijke projecten in 2013 Naast de reguliere werkzaamheden stond 2013 in het teken van de volgende projecten: Huisvesting Bij de wijkpleinen is aandacht besteed aan verhuizing/ voorbereiding verhuizing van wijkplein Rosmalen, De Helftheuvel en Nieuw Zuid (De Ster). We zijn betrokken bij herhuisvesting van wijkwinkel de Herpen in 2014. Gewijzigde opdracht Gezien de aanpassingen in de reguliere opdracht van de gemeente was binnen Divers het aanpassen van diverse systemen noodzakelijk, zoals de financiële administratie, de personele planning en het urenverantwoording - systeem. Cliëntvolgsysteem Opschoonactie van NAW gegevens. Kwaliteitsbeleid Door wijzigingen in de opdracht moest ook het kwaliteitsmanagementsysteem op diverse items worden aangepast. Voor de jaarlijkse audit zijn alle documenten geactualiseerd. Telefonie Divers heeft geen vaste telefonie meer; begin 2013 zijn werkzaamheden uitgevoerd voor de invoering van wireless office. Alle medewerkers beschikken over een smartphone. De bereikbaarheid is hierdoor verbeterd. Onderzoek naar ICT ondersteuning van vrijwilligers. Aangezien vrijwilligers en ander partijen in toenemende mate gebruik wensen te maken van de systemen van Divers is gezocht naar de mogelijkheden dit te realiseren. Dit moet plaatsvinden binnen het ICT-beleidskader en de technische en financiële mogelijkheden. Intern social network Het huidige intranet sluit niet meer aan bij deze tijd. In 2013 is een pilot afgerond, die heeft geleid tot invoering van een nieuw intern social network (Coconut). Hiervoor hebben alle medewerkers een cursus gevolgd en inmiddels wordt het system al goed gebruikt. Tevens is gevraagd naar een mobiele webapplicatie die zal worden ingevoerd in 2014. Facilitair Op alle locaties zijn ontruimingsoefeningen gehouden en de verbetervoorstellen RIE ingevoerd. Financiën Bij de financiële administratie is ondermeer aandacht gegeven aan de invoering van SEPA. In oktober is Divers reeds overgegaan; dit proces is goed verlopen. Eind 2013 14 Jaarverslag 2013
heeft het onderzoek plaatsgevonden naar het digitaliseren van de facturenstroom. Besloten is om een workflowprogramma aan te schaffen voor het scannen, verspreiden en accorderen van de facturenstroom. Vooruitblik 2014 Huisvesting: We zijn betrokken bij de huisvestingvraagstukken van wijkpleinen. In beeld brengen van de gevolgen van het werken in de wijk (wijkwerker) en het nieuwe werken bij Divers met ondermeer flexwerkplekken en de gewenste (mobiel inzetbare ICT) faciliteiten. ICT Ondersteuning vrijwilligers, ondersteuning wijkwerkers met ondermeer tablets en het inrichten systemen/beheer om met een tablet in te loggen. Financiën Aandacht voor een digitaal systeem voor de facturenstroom; het implementeren hiervan en instrueren van de gebruikers. Ook de planning- en controlcyclus wordt nader bekeken in het licht van alle ontwikkelingen. Wijze van verantwoording richting gemeente Bedrijfsvoering is betrokken bij de nadere vormgeving van de nieuwe verantwoording van de resultaten richting de gemeente. Hiervoor zullen aanpassing nodig zijn in diverse systemen, met name Central station. Kwaliteitszorg Het kwaliteitsysteem wordt beoordeeld en aangepast op gebruiksvriendelijkheid. Vrijwilligers Onderzoek naar de wijze waarop vrijwilligers optimaal ondersteund kunnen worden in de nieuwe opdracht waarin zij een belangrijker rol hebben. Intern social network Intensiever intern gebruik van Coconut. HKZ risicoanalyse Aandacht voor de invoering van een methode voor een gestructureerde risicoanalyse. Cliëntvolgsysteem Aanpassingen naar aanleiding van wijzigingen in de opdracht en met name de invoering van wijkwerkers. Bestuursverslag 15
Raad Toez Organogram 2013 2013 met samenstelling RvT, MT, CR, Klankbordgroep Vrijwilligers Cliëntenraad Dire Communicatie Sector Bedrijfsvoering Team Noord-Rosmalen Team Oost Samenstelling Raad van Toezicht 2013 dhr J. Floris voorzitter mw J. Heessels-Geurtz vicevoorzitter mw. M. van Iersel lid* mw F. van Montfoort lid dhr J. van Vucht lid mw G. Hospers lid per 01.07.2013 *overleden in mei 2013 Samenstelling Managementteam 2013 dhr B. Habraken directeur/bestuurder mw N. Beaard manager Zuid/Rosmalen/Vught * mw M. Molenaar manager Oost mw H. Raamsdonk manager stedelijke projecten dhr Th. Riksen manager West dhr E. de Rooij manager Noord mw S. van Hoorn hoofd P&O ** mw E. Stapels hoofd P&O per 01.09.2013 dhr L. Budel manager Bedrijfsvoering * overleden in mei 2013 ** overleden in april 2013 16 Jaarverslag 2013
van icht ctie Ondernemingsraad P&O Team Vught Team Zuid-West Team Stedelijk Samenstelling Cliëntenraad 2013 dhr H. van den Bogaard mw S. Coffie mw N. Cox mw P. van Dongen mw M. Kerkhof mw A. Lambers dhr P. Robben Samenstelling Klankbordgroep Vrijwilligers 2013 dhr W. van den Berg dhr F. van den Bogaard dhr H. van den Bogaard dhr C. Blom dhr J. van Dijk mw J. van Gulik mw J. van Hardeveld dhr W. Klep mw E. Marijnissen dhr H. Ruiter mw Th. de With dhr G. van der Zande Bestuursverslag 17
18 Jaarverslag 2013
3 Rapportages Divers Opdracht Divers 2013 Opdracht 2 gemeente s-hertogenbosch gemeente s-hertogenbosch Rapportages Divers Opdracht 2013 19
Programma 2013: Sociale verbanden Opbouwwerk Bewoners in hun kracht zetten De opbouwwerkers van Divers zijn actief in die buurten en wijken van Den Bosch waar bewoners een steuntje in de rug kunnen gebruiken om hun eigen leven en het samenleven in de buurt vorm te geven. De moderne opbouwwerker begint met goed naar bewoners te luisteren. Wat willen zij eigenlijk, waar liggen hindernissen om het doel te bereiken en waar liggen kansen om die hindernissen te overwinnen. Stap voor stap zet de opbouwwerker bewoners in hun kracht, zodat zij steeds meer zelfstandig weten aan te pakken. De werkwijze van alle opbouwwerkers is het presentiewerk. Een aantal van hen heeft al trainingen gevolgd in activerende gesprekstechniek en sociale netwerkstrategie. In het laatste geval gaat het erom niet alleen oog te hebben voor het individu en zijn problemen, maar het verhaal centraal te stellen en alle perspectieven in beeld te brengen. Het perspectief van de beroepskracht is er slechts een. Bewoners worden gemotiveerd zelf een actieplan voor de toekomst te maken. Ogen en oren open Een voorbeeld uit de praktijk. Sinds twee jaar richt de opbouwwerker van het buurtteam Boschveld van Divers zich vooral op enkele flats die in 2018 worden gesloopt. In de tussentijd verricht de woningcorporatie alleen het noodzakelijke onderhoud. De opbouwwerker concentreert zich op drie flats rond één pleintje. De bewoners daarvan behoren tot de meest kwetsbaren. De opbouwwerker is regelmatig op het pleintje en bij de bewoners thuis te vinden. Met ogen en oren open. Biertje Op een dag tref ik er een meneer aan op een bankje, biertje in de hand. Ik knoop een gesprek met hem aan. Hij blijkt arbeidsongeschikt en zegt zich te vervelen. Na enige gesprekken in de loop van de maanden, thuis en op het plein, win ik zijn vertrouwen. Ik mag contact opnemen met zijn hulpverleners van Novadic. De man blijkt verslaafd aan van alles en nog wat en zorgt bij tijd en wijlen voor flink wat overlast. Novadic weet er geen raad mee. De man wil wel, maar is door zijn verslaving lang niet overal toe in staat. Via de Talentenbank kan hij nu aan de slag in de tuin van de Boschveldschool. Dankzij de gesprekken kom ik ook in contact met zijn vriendin en met familieleden in een andere flat. De vriendin dreigt onder de situatie te bezwijken. Ik wijs haar op de mogelijkheid van ondersteuning vanuit de hulpverlening. Vervolgens heb ik het maatschappelijk werk met haar in contact gebracht. Zij wordt nu begeleid door Juvans. Stap voor stap Uit dit relaas blijkt de essentie en de waarde van de presentiemethode. Hij legt contact, wint vertrouwen en geeft vertrouwen. Hij werkt zonder agenda, maar gaat uit van de leefwereld van de bewoners, hun mogelijkheden en wat zij zelf zouden kunnen en willen. Bewoners bepalen echter zelf het tempo. Dat betekent soms een stapje vooruit, soms een stapje terug. En dus altijd stap voor stap. Intussen heeft de opbouwwerker zicht gekregen op de netwerken rond de betrokken bewoners, en hoe die weer met elkaar zijn verbonden. De flats, waar instanties tot nu toe nauwelijks binnenkwamen, worden langzaam opengebroken, de mensen komen naar buiten. Zo ontstaan er ook mogelijkheden voor relaties tussen de bewoners en (hulpverlenings) instanties als Juvans, Wmo en MEE in het wijkplein. Hulpbronnen Terwijl de opbouwwerker in de buurt en tussen de mensen is, registreert hij waar zich in de wijk de hulpbronnen bevinden die veranderingen kunnen ondersteunen. Denk daarbij aan bewoners met bijzondere talenten, maar ook aan bedrijven, zzp ers, winkeliers, organisaties, bewonersverenigingen en instellingen zoals de kerk. Vanuit de idee van maatschappelijk ondernemerschap, maar ook vanwege mogelijke wederzijdse opbrengsten zijn zij vaak bereid een bijdrage te leveren in de vorm van dienstverlening, materiaal of geld. De opbouwwerker brengt deze hulpbronnen af en toe bijeen voor een 20 Jaarverslag 2013
bijeenkomst. Zo leren de bedrijven elkaar kennen en de initiatieven van bewoners in hun buurt. Voor bewoners is het van belang dat de opbouwwerker via de hulpbronnen een veranderingsproces kan versnellen en de motivatie op peil weet te houden. Boekenkast In Schutskamp/Kruiskamp is twee jaar geleden de bibliotheek gesloten. Bewoners vinden dat jammer, want ze kunnen nergens anders terecht. Uit een peiling bleek dat er veel behoefte is aan een boekenuitleen. Bovendien verklaarden drie buurtbewoners zich bereid zich daar vrijwillig voor in te zetten. Samen met hen besprak de opbouwwerker het idee. De bewoners wilden een soort hotelboekenkast, waar iedereen boeken kan brengen, halen of ruilen. Voor de aanschaf van de boekenkast waren de winkeliers in beeld. De opbouwwerker leerde de vrijwilligers hoe zij de winkeliers het beste konden benaderen, hoe zij hun plan konden presenteren en welke goede vragen zij konden stellen. Het voorlopige resultaat is dat met hulp van winkeliers de eerste boekenkast is geplaatst in het wijkplein. Met 300 aangeleverde boeken is de kast helemaal vol. Het volgende initiatief richt zich op de Meanderflat. De bewonersvereniging daar heeft al een boekenuitleen, maar door samen te werken en boeken te laten rouleren wordt aan twee kanten het aanbod groter. Verder lopen er gesprekken met de bewonersvereniging van de Helftheuvelflat en met de kerk. Talentenbank Een vliegwiel voor veranderingen de buurt blijkt de Talentenbank. De Talentenbank brengt vraag en aanbod van bewoners bijeen. Sommige wijkbewoners vragen bijvoorbeeld om hulp bij de installatie van een pc, onderhoud van de tuin of de aanleg van een stopcontact. Anderen doen dat soort klussen graag. Maar het aanbod is breed. Sommigen willen lessen in popmuziek verzorgen of een hobbyclub opzetten. Anderen bieden vervoer of bieden hulp bij sollicitaties met social media. Met sommige vragen kunnen mensen tegenwoordig niet meer bij instanties terecht. Dankzij een aanbod in de buurt kunnen die toch worden opgelost. Maar bovenal verstevigt de Talentenbank het contact in de buurt en de zorg voor elkaar. Ook dat is van belang in een tijd waar bewoners kampen met vraagverlegenheid. Vragen is moeilijk De Bartjes maakt sinds september 2013 gebruik van de Talentenbank Oost. Alle collega-organisaties zijn daarover geïnformeerd en uitgenodigd om in hun contacten met bewoners oog te hebben voor vragen van bewoners en de eventuele antwoorden van andere bewoners. Opvallend is dat na drie maanden het aanbod veel groter is dan de vraag. Blijkbaar is er sprake van een zekere vraagverlegenheid, waardoor mensen niet zo gemakkelijk met hun vraag voor de dag komen. Soms komt de partner of een medebewoner ermee. Veel vragen komen binnen via instellingen als MEE, Juvans of de Wmo-consulent. Inmiddels is er in de Bartjes met 40 bewoners contact geweest over de Talentenbank. Dat heeft geresulteerd in 25 aanmeldingen (vraag of aanbod) en 18 matches of verwijzingen. Het kan zo simpel zijn. Een mevrouw is handig in allerlei klusjes en wil die best voor anderen verrichten. Aan de overkant van de straat woont een mevrouw die daar juist vreselijk tegen opziet. De handige mevrouw boort er een gaatje in de muur voor een schilderij en ontlucht de verwarming. De dames ontmoeten elkaar en zijn allebei blij. Elkaar helpen Heeft de opbouwwerker als presentiewerker geen eigen agenda, bij het ontwikkelen van de Talentenbank is die er wél. Nu gaat het erom eenmaal opgespoorde mogelijkheden en talenten van wijkbewoners te koppelen aan de wensen en behoeften van anderen. Door talenten en behoeften aan elkaar te koppelen, nemen bewoners verantwoordelijkheid voor elkaar en ontplooien zij hun mogelijkheden. Mensen lossen elkaars problemen op met steun en hulp, maar ook met leuke activiteiten. Die dragen op hun beurt bij aan het ontstaan van (nieuwe) sociale structuren en een sterkere sociale cohesie. Hulpbronnen In een aantal wijken gaan de opbouwwerkers op zoek naar hulpbronnen voor de Talentenbank. Ze zoeken bedrijven, stichtingen en verenigingen die een bijdrage kunnen leveren bij het ontwikkelen van talenten van bewoners. Zo kunnen bedrijven een rol spelen bij het behoud van arbeidsvaardigheden of zelfs een eerste stap bieden op weg naar werk. In Boschveld is al een heel netwerk van hulpbronnen ontwikkeld. Rapportages Divers Opdracht 2013 21
Werk en taal In Zuid heb ik contact met een Somalische man, pas twee jaar in Nederland en nu wonend in de Gestelse buurt. Hij volgt een inburgeringcursus en gaat snel vooruit. Maar met al zijn vragen komt hij naar het wijkplein. In een gesprek blijkt dat hij zo graag iets wil doen! In de wijk bevindt zich een bedrijfje dat arbeidstherapie verzorgt voor jongeren met een sociaal-emotionele beperking. Sinds kort werkt de Somaliër daar mee, als vrijwilliger. Zo leert hij wat het is om in Nederland te werken in een bedrijf en hij leert al werkend ook sneller de taal. Het bedrijf heeft ook ruimte beschikbaar gesteld voor wijkbewoners, waar zij hebben gewerkt aan een Bosch benkse. Realisatie Platform073 Nadat begin 2013 de opdracht was gegeven diende zich vanuit het CCC enkele vrijwilligersorganisaties aan, die een website mee wilden ontwikkelen. Vanaf juli ging dat in hoog tempo en in december konden de laatste testen worden gedaan met toekomstige gebruikers (instellingen, vrijwilligersorganisaties, gemeentelijke afdelingen en bewoners). De site is op 16 januari 2014 online gegaan onder de naam Platform073. De afzonderlijke talentenbanken gaan op in dit digitale platform. Vragers en aanbieders van diensten kunnen elkaar hier zelfstandig vinden. In de wijken zorgen de wijkwerkers actief voor warme bemiddelingen. Nieuwe doelgroep Naar aanleiding van de oprichting van de Talentenbank in Oost is er contact ontstaat tussen de opbouwwerker en stichting Cello, die werkt voor mensen met een beperking. Cello zit te springen om zinvolle dagbesteding voor haar cliënten. Dankzij de Talentenbank dienen die zich juist aan. Het recente contact heeft er inmiddels toe geleid dat één Cello-cliënt kon voorzien in een vraag in de Bartjes. Op korte termijn is er zicht op nog eens twee matches. Opbouwwerk in cijfers In 2013 heeft het opbouwwerk 89 bewoners en vrijwilligersinitiatieven in de stad ondersteund. In vier wijken zijn Talentenbanken opgezet als onderdeel van een nog te realiseren stedelijke digibank (zie www.divers.nl/talentenbank). Er zijn 174 matches tot stand gekomen. Vanuit de Talentenbanken zijn 431 bewoners toegeleid naar uiteenlopende activiteiten. In diverse wijken zijn in totaal 1.470 hulpbronnen geïnventariseerd. Het gaat dan om bewonersorganisaties, verenigingen, zzp ers, bedrijfjes, VVE en, vrijwilligersorganisaties, accommodaties die ruimte bieden, voorzieningen, sportclubs, etc. De hulpbronnen worden door wijkwerkers aangemoedigd om ook hun maatschappelijke bijdrage op de Talentenbank te plaatsen. Inmiddels zijn alle Talentenbanken opgegaan in het digitale Platform073. 22 Jaarverslag 2013
Wijkpleinen De vrijwilliger als scharnier In zeven Bossche wijken vinden bewoners in wijkpleinen antwoord, informatie en ondersteuning op hun vragen. Anders dan in het verleden zijn beroepskrachten nu meer in de wijk aanwezig. Vrijwilligers zijn echter het eerste aanspreekpunt voor bewoners. Zij kijken in de eerste plaats wat mensen zelf kunnen en over welke talenten zij beschikken. Beroepskrachten benutten dus de deskundigheid van vrijwilligers in het wijkplein. Pas als die er niet uitkomen, vragen zij advies aan de beroepskracht. Voor de wijkpleinen zijn deze veranderingen essentieel. Het gaat er immers om dat er zoveel mogelijk in en door de wijk wordt georganiseerd. Wat kan iemand zelf doen om een probleem op te lossen? Welke bijdrage kan een getrainde vrijwilliger leveren? En welke ondersteuning biedt in laatste instantie de beroepskracht? Deskundigheidsbevordering helpt de daarbij passende nieuwe houding en vaardigheden te ontwikkelen, zowel bij vrijwilligers als beroepskrachten. De geschiedenis van de wijkpleinen gaat terug naar de jaren 90. In de zogenaamde herstructureringswijken ontstonden toen samenwerkingsverbanden van diverse instanties. Toen lag het accent vooral op de materiële ontwikkeling van een wijk in de vorm van sloop, renovatie, buurtontwikkeling en aandacht voor veiligheid. Nu gaat het ook om zorg en welzijn, vrije tijd, financiële problemen, initiatieven en nieuwe ideeën van burgers, en de onderlinge relatie daartussen. Groter bereik Na twee jaar van ontwikkeling hebben de wijkpleinen nu een belangrijke plaats in de wijk. Zij helpen individuele bewoners om gebruik te maken van hun eigen kracht, en de wijk als geheel om de beschikbare mogelijkheden te benutten. Dat is vooral te merken aan het aantal instellingen dat in het wijkplein wil samenwerken. Overal zijn dat inmiddels het Wmo-loket, Bureau Sociaal Raadslieden, de woningcorporaties, Vivent, Divers, Juvans en MEE. De samenwerking tussen deze instanties wordt steeds intensiever. Intussen melden ook nieuwe partners zich aan, zoals Humanitas DMH (dienstverlening aan mensen met een handicap). Met de steeds bredere samenwerking neemt de kwaliteit van het aanbod toe. Het aantal vrijwilligers groeit niet alleen, zij worden ook steeds professioneler. Onder meer via de Talentenbank verlenen zij hun diensten aan medebewoners. Themabijeenkomsten (over internetbankieren of de zorgverzekering) trekken veel belangstellenden. Door al die ontwikkelingen bereikt het wijkplein steeds meer klanten. Wijknetwerken In elf Bossche wijken zijn wijknetwerken actief. Met Juvans, de woningcorporaties, politie en Divers als partners. Sinds 2013 worden deze netwerken afhankelijk van de wijkproblematiek uitgebreid met andere instellingen als MEE, GGZ of het Wmo-loket. Deze ontwikkeling gaat door. Maar in wijken waar gelieerd aan de wijkpleinen wijkteams ontstaan, houden de wijknetwerken op te bestaan. Dat is inmiddels het geval in De Hambaken en Schutskamp/Kruiskamp. In die gevallen geldt als afspraak dat er een frontoffice ontstaat van vrijwilligers die ondersteund worden door professionals. Het wijknetwerk of wijkteam pakt problemen op die te zwaar zijn voor het wijkplein. Wijkplein en wijknetwerk/wijkteam werken nauw samen, waarbij het wijknetwerk of wijkteam fungeert als backoffice van het wijkplein. Front- en backoffice Naarmate de wijkpleinen zich verder ontwikkelen verbetert de dienstverlening van professionele instellingen. Dat is het duidelijkst zichtbaar in de verhouding tussen het frontoffice en de backoffice. De partnerinstellingen verwijzen steeds meer cliënten naar de wijkpleinen. Feitelijk decentraliseren zij de dienstverlening naar de wijken, dicht bij de mensen thuis, geografisch en psychologisch goed bereikbaar. De instellingen organiseren niet alleen hun spreekuur in de wijkpleinen, ze hebben er ook hun werkplek waar zij meerdere uren per week doorbrengen. Professionals fungeren als back-up, zij werken minder in het frontoffice. Het zijn de vrijwilligers die medebewoners als eerste te woord staan en ook zoveel mogelijk de gevraagde hulp en ondersteuning verlenen. Als de vrijwilliger vastloopt of er niet uitkomt, springt een professional bij op een manier die de vrijwilligers helpt het verder zelf af te ronden. Betere dienstverlening Op basis van de samenwerking tussen instellingen en de nieuwe relatie tussen het front- en de BackOffice vinden er experimenten plaats gericht op verbetering van de dienstverlening aan klanten. Denk aan een ruimere openstelling van de wijkpleinen dankzij vrijwilligers, een uniforme wijze van intake (de brede intake, zie hierna) en het schuldhulpverleningscontract. In beide laatste gevallen gaat het om een protocol waarbij de klant zo weinig mogelijk wordt belast bij het inwinnen van informatie. Rapportages Divers Opdracht 2013 23
Gebruikersoverleg Voor veel vrijwilligers en beroepskrachten is de werkwijze in de wijkpleinen nieuw. De vraag is steeds wat een vrijwilliger kan doen zodat beroepskrachten op de achtergrond kunnen blijven. Regelmatig zitten alle vrijwilligers en de professionals van de samenwerkingspartners bijeen voor een casusbespreking. Een vrijwilliger heeft bijvoorbeeld contact met iemand die een woning nodig heeft. Dat is een vraag voor de woningcorporatie, maar de betreffende klant is wel verstandelijk beperkt. De vrijwilliger vraagt zich af hoe daarmee om te gaan. Doorwijzing naar MEE is een optie. Maar misschien kan de vrijwilliger ook wel iets regelen. Door zelf de begeleiding op zich te nemen of daar anderen voor te benaderen, bijvoorbeeld via de Talentenbank. Zelfredzaamheid bevorderen Om vrijwilligers te ondersteunen in hun nieuwe rol heeft de wijkpleinconsulent van Divers een scholingsprogramma voor hen ontwikkeld. Een van de onderdelen is erop gericht dat bewoners zichzelf redden. Onder het motto Welzijn is meedoen leren vrijwilligers de vraag van hun klanten te verhelderen en hun zelfredzaamheid te bevorderen. Kern van de training is dat vrijwilligers moeten voorkomen dat zij alles doen voor een klant. Dat leidt er immers toe dat die klant afhankelijk wordt. Het gaat er juist om hulp te bieden waar dat nodig is en daarbij de capaciteiten van de klant te zien en aan te spreken. Inmiddels hebben zo n 70 vrijwilligers de training doorlopen. Brede intake In een andere training leren vrijwilligers hoe zij allemaal op dezelfde manier een intake bij klanten afnemen. In één gesprek wordt alle informatie ingewonnen waar andere vrijwilligers of professionals mee verder kunnen. Ook in deze brede intake staat centraal wat de klant zelf kan doen om zijn probleem aan te pakken. Alle informatie wordt opgeslagen op een formulier dat een belangrijk communicatiemiddel vormt tussen de instellingen onderling. Zo wordt voorkomen dat een klant keer op keer hetzelfde verhaal moet doen. Deze training wordt op dit moment bij wijze van pilot in Rosmalen gegeven met het doel deze in 2014 in alle wijkpleinen te verzorgen. Werving vrijwilligers De nieuwe rol van de vrijwilliger is ook van invloed op de werving van vrijwilligers. Die verloopt via Galant en de Talentenbank, maar geschiedt nu kritischer dan voorheen. Voorop staan nu iemands competenties en kennis van de doelgroep, in de wetenschap dat vrijwilligers steeds meer ouderen en mensen met een beperking gaan ondersteunen. Dat zijn kwetsbare groepen die om bepaalde vaardigheden vragen. De Talentenbank is een belangrijk middel om vraag en vrijwillig aanbod te vinden en bijeen te brengen. Daar komen niet alleen veel vrijwilligers op af, maar ook mensen met andere achtergronden en kwaliteiten dan in het verleden. De reclame verloopt van mond tot mond. Vooral oudere werkzoekende bieden zich aan en brengen ook iets mee; jongere werkzoekenden proberen via vrijwilligerswerk hun vaardigheden op peil te houden. Een nieuwe categorie vormen de werkzoekenden die in het kader van de WWB werkervaring opdoen. Doordat zij hun werk niet als vrijwillig ervaren, vragen zij om een ander benadering. Nog meer vrijwilligerswerk In de toekomst zal nog meer vrijwilligerswerk zich naar de wijken verplaatsen. De voorbode van die ontwikkeling vormen twee pilots waarin stedelijk opererende instellingen hun vrijwilligersdiensten naar de wijken verplaatsen. Het Steunpunt Informele Zorg heeft de vrijwilligersdienst in Rosmalen gedecentraliseerd, de Vrijwillige Thuiszorg doet hetzelfde in Boschveld. Door die ontwikkeling zal het aantal vrijwilligersdiensten in de wijken nog groter worden. De wijkpleinen gaan samen met vrijwilligers antwoord geven op vragen in de wijk. Dankzij de decentralisatie kunnen bovendien diensten van verschillende instellingen met hulp van vrijwilligers worden gecombineerd. Wijkpleinen in cijfers De wijkpleinen werden in 2013 bezocht door 4.123 (verschillende) bewoners. Wijkplein de Helftheuvel was met 810 bezoekers het drukst bezocht. De komst van het sociaal wijkteam, maar ook het consultatiebureau, leidde tot een toename van bezoekers. Eind december werkten er in de wijkpleinen 81 vrijwilligers, fors meer dan in 2012. De vrijwilligers van Divers hebben 6.632 trajecten uitgevoerd met klanten. Een traject bestaat uit meerdere handelingen en/of vragen. In de wijknetwerken zijn 251 casussen opgepakt, de meeste in Oost/Hintham, Gestelse Buurt/Zuid en Boschveld Deuteren. Van de casussen heeft ruim 30% betrekking op buurtconflicten, buurtoverlast, jeugdoverlast en onveiligheid. 24 Jaarverslag 2013
Ouderen Zelfstandige ouderen Wie of wat is oud? Een precieze leeftijd is daar niet op te leggen. Oud voelen mensen zich doorgaans als gebreken zich manifesteren en zij niet goed meer uit de voeten kunnen. Met deze senioren gaan de ouderenadviseurs aan slag. Om hen te informeren en samen met hen te zoeken naar mogelijkheden om zelfstandig te blijven wonen en actief aan de samenleving te blijven deelnemen. Om als dat nodig is ondersteuning en begeleiding van bekenden of vrijwilligers in te roepen. En er dus voor te zorgen dat dure professionele zorg pas aan de orde is, als dat echt nodig is. In 2013 stonden de ouderenwerkers nog frequent in direct contact met ouderen die daaraan behoefte hadden. Dat gebeurde bijvoorbeeld in de vorm van advies aan individuele ouderen, maar ook door groepen ouderen te ondersteunen die zelf een zogenaamde ouderenactiviteitencommissie runnen. In 2014 zullen de professionals van Divers steeds meer activiteiten met en voor ouderen overdragen aan vrijwilligers, die daartoe overigens wel worden geschoold en begeleid. Preventief huisbezoek Een manier om de behoefte aan steun bij ouderen goed in beeld te krijgen is het preventief huisbezoek. In de wijk West zijn sinds 2012 in totaal 1.300 75-plussers benaderd voor zo n huisbezoek. Wie niet actief kenbaar maakte daar geen prijs op te stellen kreeg bezoek van een van de 26 speciaal geschoolde vrijwilligers. Zij gaven informatie en stelden vragen over alle thema s die voor ouderen van belang zijn. Omgekeerd signaleerden de vrijwilligers in hoeverre de zelfredzaamheid van ouderen in geding was. Dat leverde ook vruchtbare informatie over het te voeren beleid op. De meesten van hen waren blij met zo n gesprek. Als gevolg van de gesprekken zijn veel senioren actief geworden, anderen kregen vervolgbezoek van een vrijwilliger of professional. Daarnaast vonden collectieve wijkbijeenkomsten plaats over uiteenlopende thema s als de transitie van de AWBZ, berovingen in het winkelcentrum, de babbeltruc, veiligheid en valpreventie. Dat gebeurde in samenwerking met politie en gemeente. Adviseurs, buddies en vrijwilligers De ouderenadviseurs van Divers waren in 2013 in de hele stad actief, verdeeld over zes wijken. Hun blikveld bestrijkt het brede terrein van wonen, zorg, welzijn en financiën. Formeel bestaat de doelgroep uit autochtone Nederlanders vanaf 55 jaar; allochtonen zijn vanwege eerdere veroudering vanaf 45 jaar in beeld. Feitelijk is de gemiddelde cliënt zeker 75 jaar oud. Rond die leeftijd doen zich de functiebeperkingen voor, waardoor ouderen breekbaar en kwetsbaar worden. De contacten komen via allerlei kanalen tot stand. Mensen nemen zelf contact op of worden door anderen op de ouderenadviseur attent gemaakt. In alle gevallen zoekt de ouderenadviseur samen met de ouderen naar mogelijkheden om zolang mogelijk zelfstandig en actief te zijn. In dat proces kunnen vrijwilligers een belangrijke rol spelen als vrijwillige ouderen adviseurs (VOA) en vrijwillige thuishulp. Sinds twee jaar kan daar in complexe situaties een buddy aan worden toegevoegd, een speciaal geschoolde vrijwilliger die collega s op alle fronten ondersteuning kan bieden. Op de rand Neem het voorbeeld van een mevrouw die zo breekbaar is dat zij eigenlijk niet meer zelfstandig kan wonen. Op de rand van mogelijke opname wordt haar situatie steeds meer precair. Ze kan niet meer zelf voor het huis zorgen en haar administratie voeren. Ze komt niet meer buiten en kan dus ook niet haar boodschappen doen. Eigenlijk kan ze ook geen bood schappenlijstje meer maken. Door bemiddeling van de ouderenadviseur is er nu een vrijwilliger bij deze mevrouw die haar begeleidt gedurende de overgang van de eigen woning naar een verzorgingshuis. Leuk en leerzaam Ouderenactiviteitencommissies hebben in Den Bosch al een historie van ongeveer vijftig jaar. Nu bestaan er zes, verspreid over de hele stad. De commissies worden gerund door vrijwilligers uit de wijken. Zij organiseren uiteenlopende activiteiten die ouderen in staat stellen elkaar informeel te ontmoeten of iets te leren. In 2013 vonden er in de hele stad 1.320 activiteiten plaats met in totaal 50.000 deelnemers. Tot nu toe opereren de wijkcommissies onder de hoede van Divers. De professionals staan echter op afstand en begeleiden de afzonderlijke besturen als die daarom vragen. Dat geldt ook voor de Stedelijke Stichting Actieve Senioren die de wijkcommissies overkoepelt. In 2014 vervalt de professionele ondersteuning. De ouderenactiviteitencommissies staan dan op eigen benen onder een eigen rechtspersoon. Rapportages Divers Opdracht 2013 25